Etapy rozwoju dziecka w życiu płodowym

Każdy z nas powstaje w ten sam sposób. Nie da się tego ukryć. Dla nas jest rzeczą normalną zapłodnienie czy rozwój płodu. Niestety nie wszyscy wiemy jak to przebiega i jakie są tego etapy. Postaram się wam przedstawić etapy rozwoju dziecka w życiu płodowym jak najlepiej umiem.
Każdy z nas doskonale wie, że zapłodnienie to połączenie się plemnika z komórką jajową. Bezpośrednio po ejakulacji plemniki rozpoczynają wędrówkę w kierunku komórki jajowej. Plemnik jest zdolny do zapłodnienia przez 48 do 72 godzin. Plemniki pokonują kanał szyjki macicy dzięki ruchom własnej witki, natomiast wędrówka przez jamę macicy i jajowody odbywa się dzięki skurczom mięśni gładkich tych narządów, a wzmagane są przez przeżywanie orgazmu przez kobietę oraz składniki spermy. W jajowodzie plemniki poruszają się ruchem wężowym i obrotowym po torze prostym osiągając prędkość do około 100 mm/s (0,1 mm/s). Docierają do bańki jajowodu, gdzie znajduje się komórka jajowa, po około 1 godzinie
Od momentu zapłodnienia rozpoczyna się okres rozwoju nowego człowieka. Taki jednokomórkowy organizm jest zdeterminowany (określony), co do dalszego rozwoju poprzez posiadany kompletny kod genetyczny, który zapewnia absolutną niepowtarzalność, odrębność i wszelkie informacje potrzebne do rozwoju i wzrostu nowej istoty ludzkiej.
Zawsze do komórki jajowej wnika tylko jeden plemnik. Strzegą tego skomplikowane mechanizmy. Zwycięzcą w tym wyścigu zostaje najszybszy, a więc i najsilniejszy plemnik. Po opisie widać, że jest to walka plemników, a nagrodą jest zapłodnienie komórki jajowej.
Kiedy dochodzi do zapłodnienia, kobieta która nosi w sobie płód ma, a raczej powinna mieć następujące objawy:

- Objawy subiektywne (odczuwane przez kobiety):
1. Zatrzymanie krwawienia miesiączkowego, symptomatyczne zwłaszcza u kobiet z regularnymi dotąd cyklami.
2. Nudności, wymioty, ślinotok, zgaga. Występują głównie rano, choć czasami mogą dokuczać przez cały dzień. Nudności i wymioty występują od 6-8 tygodnia i zazwyczaj trwają do 12-14 tygodnia ciąży
3. Zawroty głowy, omdlenia.
4. Zmiany łaknienia - brak lub nadmierne łaknienie, tzw. zachcianki.
5. Częstsze oddawanie moczu.
6. Zaparcia.
7. Zmiany samopoczucia, przede wszystkim jest to zmęczenie, drażliwość, nadpobudliwość.
8. Bolesność gruczołów piersiowych występująca od 6 tygodnia ciąży.
Objawy obiektywne:
1. Podwyższenie podstawowej temperatury ciała powyżej 37 C, utrzymujące się przez min. 2-3 tygodnie po owulacji.
2. Zmiany w gruczołach piersiowych: powiększenie, obrzmienie, wzrost napięcia, poszerzenie naczyń żylnych widocznych pod skorą, przebarwienie brodawek i obwódek piersiowych.
3. Pojawienie się nowych rozstępów skórnych, najwyraźniej na brzuchu, na bocznych powierzchniach pośladków i zewnętrznych powierzchniach ud.
4. Szereg zmian w narządach płciowych, które stwierdza lekarz w trakcie badania ginekologicznego

Objawy pewne:
1. Ultrasonografia (USG). Pozwala najwcześniej (już w 5. tygodniu) uzyskać pełne potwierdzenie ciąży.
2. Wysłuchanie tętna płodu. (KTG - kardiotokografia)
3. Wysłuchanie, wyczuwanie i oglądanie ruchów płodu. Przy pierwszej ciąży ruchy wyczuwa się od ok. 20 tygodnia, przy następnych nieco wcześniej, od ok. 18 tygodnia ciąży.
Zmiany w organizmie kobiety podczas ciąży:
1. Zwiększenie objętości osocza krwi o około 1,5 litra - rozrzedzenie krwi.
2. Zwiększenie ilości czerwonych krwinek we krwi. W związku z tym następuje zwiększone zapotrzebowanie na żelazo. Mimo tego, z uwagi na rozrzedzenie krwi może dojść do względnej niedokrwistości.
3. Wzrost liczby białych krwinek i płytek krwi.
4. Serce pracuje intensywniej, pompuje więcej krwi niż zwykle. Wzrasta przepływ krwi przez macicę, nerki i skórę.
5. Ciśnienie krwi na początku ciąży nieco spada, potem wraca do normy.
6. Wzrasta ilość i głębokość oddechów, zwiększając intensywność czynności oddychania o 40 %. Pod koniec ciąży połowa tlenu jest przeznaczona na zaspokojenie potrzeb dziecka.
7. Następuje spowolnienie przesuwania się treści w jelitach, zaburzenie czynności mięśni zwieraczy, ponadto rozrastająca się macica uciska na jelita potęgując objawy typu zgaga, zaparcia.
8. Następuje wzrost masy ciała o ok. 20 %. Najczęściej jest to mniej, więcej 10-14 kg. Przyrost zarówno większy jak i mniejszy nie jest stanem prawidłowym.
9. Zwiększają się potrzeby energetyczne, na początku ciąży o ok. 250 kcal, pod koniec o 500 kcal na dobę. Tym samym, u kobiet ciężarnych wykonujących lekką pracę, wynosi ono ok. 2500 kcal. na dobę. Jeśli kobieta karmi piersią, należy doliczyć jeszcze 500 kcal.
10. Wzrasta stężenie cholesterolu i lipidów we krwi.

Kolejnym punktem mojej prezentacji będzie opisanie poszczególnych miesięcy rozwoju płodu w łonie matki.

PIERWSZY MIESIĄC.

Gdy kobieta zachodzi w ciążę, przerwane zostaje miesiączkowanie aż do czasu zakończenia regularnego i wyłącznego karmienia piersią. Jej organizm produkuje hormony potrzebne do stworzenia optymalnych warunków dla wzrostu twojego dziecka. Piersi stają się nieco większe i bolesne. Może to być pierwszy, zauważony przez kobietę objaw ciąży. U około połowy kobiet w ciąży, pod koniec pierwszego miesiąca pojawiają się poranne nudności i wymioty. Na początku ciąży występują tak zwane "zachcianki" lub drażnić kobietę zaczynają dotąd obojętne lub przyjemne zapachy lub smaki. Do klasycznych zachcianek należy wielka ochota na coś kwaśnego, np. ogórek kiszony lub kiszona kapusta. W większości przypadków kobiety zaczynają częściej oddawać mocz z powodu powoli rozrastającej się macicy, uciskającej pęcherz moczowy.
Pierwsze 8 tygodni rozwoju dziecka jest nazywane okresem embrionalnym. Po zapłodnieniu odbywa się intensywny proces dzielenia się komórek nazywany bruzdkowaniem. Jednocześnie nowy organizm wędruje powoli do miejsca dla siebie właściwego, czyli do jamy macicy. Tam około 6 dnia od zapłodnienia zagnieżdża się, czyli jakby wrasta w błonę śluzową macicy, uzyskując fizyczny kontakt z organizmem matki. Później w tym miejscu utworzy się łożysko, czyli "pomost" między organizmem matki i dziecka, odżywiając je przez pępowinę. Około 11-12 dnia od zapłodnienia może wystąpić drobne krwawienie z dróg rodnych (sugerujące krwawienie miesiączkowe), mogące być mylące dla określenia terminu porodu.
Dalej następuje skomplikowany proces podziałów i różnicowania się komórek na poszczególne części ciała, układy i narządy. Malutkie kończyny zaczynają "pączkować", formując się w ramiona i nóżki. Mały człowieczek jest wtedy nieco podobny do kijanki. Od 25 dnia życia zaczyna bić serce. Rozpoczyna się formowanie "cewy nerwowej", z której rozwinie się później mózg i rdzeń kręgowy. Pod koniec pierwszego miesiąca twoje dziecko ma około 1,25 cm i waży ok. 25 g.

DRUGI MIESIĄC.

Piersi kobiety są wciąż bolesne i tkliwe. Brodawki sutkowe i otoczki wokół nich stają się ciemniejsze. Poranne (czasem nie tylko) nudności i wymioty wciąż trwają. W tym czasie kobieta może czuć się zmęczona i dlatego potrzebuje wiele odpoczynku. Jej organizm dopiero przystosowuje się do nowej sytuacji - ciąży. Wzrasta objętość jej krwi w naczyniach krwionośnych. Jest ona teraz nieco "rozwodniona" w stosunku do poza ciążowej normy.
Następuje formowanie większości głównych organów i narządów, na czele z układem sercowo-naczyniowym (w 7 tygodniu zaczyna bić serce dziecka) i ośrodkowym układem nerwowym (mózg) płodu.
W tym czasie również zaczynają się formować zarysy ciała. Pracuje już łożysko, które jest "łącznikiem" między organizmem matki a dzieckiem. Dostarcza mu składników odżywczych i tlenu oraz odbiera od niego produkty przemiany materii. Powstają uszy, palce kostki i łokcie. Rozwijają się powieki, ale na razie całkowicie zamykają oczy. Dalej pojawiają się palce rąk i nóg. Pod koniec drugiego miesiąca "dzidziuś" przypomina już bardziej człowieka niż kijankę, ma ok. 2,5 cm długości i waży ciągłe poniżej 30 g.

TRZECI MIESIĄC.

Zmęczenie kobiety może wciąż nie ustępować. Podobnie jest z nudnościami i wymiotami, choć pod koniec trzeciego miesiąca powinny powoli zanikać (nie jest to jednak regułą). W związku z tym może stracić na wadze kilka kilogramów. Częściej niż zwykle może mieć bóle głowy. Mogą zdarzać się też zawroty głowy. Jej ubrania powoli stają się nieco ciasne, zwłaszcza w biodrach i na wysokości piersi.. Najlepszym rozwiązaniem są luźne sukienki, pulowery, sweterki, elastyczne spódnice.
Począwszy od 9 tygodnia ciąży rozpoczyna się okres "płodowy" rozwoju. Na początku tego okresu głowa stanowi połowę wielkości dziecka. Kończyny dolne są krótkie i cienkie, górne w końcu 12. tygodnia osiągają prawie normalną długość w stosunku do reszty ciała. Palce rąk i nóg mają już miękkie paznokcie. W dziąsłach znajdują się już zawiązki przyszłych "mlecznych" ząbków. Również zęby stałe są wytwarzane głównie w 3 miesiącu. Do końca 9. tygodnia zewnętrzne narządy płciowe żeńskie i męskie są podobne. Rozróżnienie płci możliwe jest już w 12 tygodniu. Między 9. a 12. tygodniem rozpoczyna się wytwarzanie moczu. Dziecko zaczyna połykać płyn owodniowy i wydalać mocz do jamy owodniowej. Początek tego okresu nazywany jest też początkiem aktywności ruchowej, gdyż dziecko reaguje na bodce. Ruchy są jednak zbyt słabe, aby były wyczuwalne przez matkę. Około 10 - 12 tygodnia możesz po raz pierwszy usłyszeć bicie serce twojego dziecka dzięki wysokiej jakości USG z aparatem Dopplera. Aż do końca ciąży całe ciało dziecka i wszystkie jego organy i narządy będą dojrzewać a dziecko będzie przybierało na wadze. Pod koniec tego miesiąca dziecko ma już ok. 10 cm długości i waży ok. 30 g.

CZWARTY MIESIĄC.
Uczucia Kobiety. Miejsce nudności i wymiotów zastępuje wzmożony apetyt. Odtąd powinna mieć więcej energii i czuć się o wiele lepiej niż dotąd. Pod koniec czwartego miesiąca (16-20 tydzień) ciąży może zacząć odczuwać ruchy swojego dziecka. Jeśli jest to jej pierwsza ciąża, będzie to raczej ok. 20 tygodnia, jeśli kolejna, nieco wcześniej. Jej brzuch zaczyna się powoli powiększać. Prawdopodobnie będzie odtąd potrzebować "ciążowych" ubrań. Jednymi z najlepszych są tu spodnie-ogrodniczki z możliwością ich regulacji w zależności od wielkości brzucha.
W tym czasie następuje szybszy wzrost tułowia względem głowy płodu. Wydłużają się kończyny dziecka. Twoje dziecko rusza się, kopie, wierzga, (choć tego jeszcze nie czujesz), łyka płyn owodniowy i słyszy już twój głos. Jego skóra jest różowa i prześwitująca. W 16. tygodniu u dziewczynek rozwinięte są jajniki, które zawierają pęcherzyki jajnikowe z komórkami jajowymi. Pępowina i łożysko przystosowują się do coraz większego zapotrzebowania dziecka na pożywienie i ostatecznie dojrzewają. Pod koniec czwartego miesiąca dziecko ma już średnio 16 cm "wzrostu" i waży niecałe 200 g.

PIĄTY MIESIĄC.

Kobieta jest już w stanie poczuć pierwsze ruchy swojego dziecka (jeśli dotąd ich nie czuła). Macica wciąż powiększając się osiąga wysokość pępka. Serce matki zaczyna bić szybciej niż dotąd. Kobieta potrzebuje teraz dużo snu, co najmniej 8 godzin każdej nocy. W ciągu dnia również powinna odpoczywać, jeśli tylko poczuje się zmęczona. Nie powinna się przemęczać . Powinna unikać tłoku i dłuższego stania w jednej pozycji. Mogą zdarzać ci się skurcze łydek, zwłaszcza nocą, jeśli nie dostarczasz z pokarmem dostatecznych ilości wapnia.
Dziecko staje się coraz bardziej ruchliwe, "przewraca" się z boku na bok, a czasem głową do dołu. W 20 tygodniu matka zaczyna wyczuwać ruchy płodu. Jeśli wcześniej już rodziła, może to następuje to zazwyczaj w 18 tygodniu. Około 18 tygodnia można usłyszeć bicie serca za pomocą stetoskopu (słuchawek lekarskich). Paznokcie są już prawie dojrzałe. Malec śpi i budzi się o regularnych porach. Na głowie dziecka pojawiają się włosy, a nad oczami brwi. Na całej powierzchni ciała pojawiają się delikatne włoski, tzw. meszek. W 18. tygodniu u dziewczynek ostatecznie wykształca się macica, zaś w 20 tygodniu u chłopców jądra zaczynają zstępować z tylnej ściany brzucha do worka mosznowego Jest to miesiąc bardzo intensywnego wzrostu. Pod koniec piątego miesiąca ma długość od 20 do 30 cm i waży od 250 do 500 g.

SZÓSTY MIESIĄC.

W tym czasie kobieta może zacząć już odczuwać dość silne kopnięcia malucha. Skóra jej brzucha może zacząć swędzieć na skutek rozciągania się. Dołączają się zazwyczaj bóle pleców. W związku z tym, korzystne dla niej będzie noszenie butów na niskim obcasie. Jeśli będzie ponadto stosować odpowiednie ćwiczenia, może uniknąć tych dolegliwości. Niekorzystne dla niej będzie stanie przez dłuższy czas. Rozciągająca się macica może być przyczyną bolesności dolnej części brzucha.
Ciało dziecka staje się bardziej proporcjonalne, znacznie wzrasta masa jego ciała. Ponieważ skóra jest częściowo przezroczysta, można zobaczyć krew w naczyniach krwionośnych. Skóra jest czerwona, pomarszczona i pokryta delikatnymi, cienkimi włoskami. Twoje dziecko jest zazwyczaj jeszcze za małe, aby żyć poza łonem matki. Głównie z powodu niedojrzałości płuc. Jeśli zdarzyłoby się, że malec urodzi się w tym miesiącu, ma jednak szanse na przeżycie dzięki intensywnej opiece. Najmłodszy wcześniak, jaki udało się utrzymać przy życiu urodził się w 22 tygodniu ciąży. Powieki zaczynają się częściowo otwierać. Widoczne są już linie papilarne na palcach rąk i nóg. Odbywa się dalszy, intensywny wzrost twojego dziecka. Pod koniec szóstego miesiąca ma długość od 27 do 35 cm i waży od 500 do 750 g.

SIÓDMY MIESIĄC.

W tym czasie kobiecie mogą zacząć puchnąć okolice kostki lub stopy w czasie stania. Dobrze jest wówczas, gdy kobieta położy się z nogami uniesionymi do góry. Jeśli te obrzęki trwają dłużej niż 24 godziny, również rano, po wstaniu z łóżka i obejmują ręce i twarz, powinna jak najszybciej skontaktować się ze swoim lekarzem. Może to być objaw tzw. zatrucia ciążowego (gestozy). Na jej powiększającym się brzuchu i piersiach mogą pojawiać się żywoczerwone lub różowe pręgi - są to rozstępy skórne. Może zacząć odczuwać pierwsze skurcze macicy, objawiające się jako trwające ok. 20-30 sekund twardnienie brzucha. Są to zw. skurcze Braxtona Hicksa. Jest to całkowicie normalne. Wraz z powiększaniem się brzucha, kobieta może stopniowo tracić poczucie równowagi. Przez to może niespodziewanie niebezpiecznie upaść.
Dziecko otwiera i zamyka oczy, ssie kciuka nabywając odruch ssania i płacze. Ćwiczy przez kopanie i przeciąganie się. Reaguje na światło i dźwięk. Włosy na głowie i meszek są dobrze rozwinięte. Trwa dalszy wzrost i dojrzewanie narządów wewnętrznych. W tym czasie potęguje się powstawanie licznych połączeń nerwowych w mózgu, powstają ośrodki zawiadujące różnymi czynnościami (mowy, słuchu, ruchu). Jest to również okres kształtowania się osobowości dziecka, stad istotny jest już kontakt rodziców ze swoim dzieckiem. W razie przedwczesnego porodu w tym miesiącu dziecko ma duże szanse na przeżycie. Pod koniec siódmego miesiąca ma długość ok. 37 cm i waży od ok. 1350 g.

ÓSMY MIESIĄC.

W tym miesiącu kobieta może zacząć odczuwać nieco silniejsze niż dotąd skurcze macicy. Z piersi może zacząć wyciekać siara (pierwszy pokarm dla twojego dziecka). Może mieć kłopoty ze snem, ponieważ trudno będzie jej znaleźć wygodną pozycję. Jej oddech nieco się skróci na skutek wysokiego położenia dna macicy, uciskającego na płuca. Ten ucisk dotyczy też żołądka. Staje się on wtedy mniejszy, więc kobieta musi jeść mniejsze posiłki, ale częściej, ok. 5-6 dziennie.
Macica osiąga wtedy wysokość klatki piersiowej. W dalszym ciągu postępuje gwałtowny rozwój mózgu. Dziecko jest już za duże, aby się obracać się swobodnie i dlatego może silnie kopać i wiercić się. Możesz zauważyć wypukłości na twoim brzuchu pochodzące od łokci lub pięt malca. Kości głowy są miękkie i elastyczne, aby uczynić łatwiejszym jej przejście przez ciasny kanał rodny. Płuca są wciąż niedojrzałe. W końcu tego okresu skóra jest gładka i różowa. Kończyny dolne są okrągłe i pełne. Jeśli dziecko urodzi się ok. 37 miesiąca ciąży, jest niedojrzałe, ale ma bardzo duże szanse przeżyć. Pod koniec ósmego miesiąca dziecko ma już średnio 45 cm "wzrostu" i waży ponad 2000 g.

DZIEWIĄTY MIESIĄC.

Pępek kobiety staje się wypukły. Na skutek "opadnięcia" brzuch poczuje ulgę w oddychaniu, jej żołądek jest bardziej pojemny, ale za to zwiększa się ucisk na pęcherz moczowy, co skutkuje częstszym oddawaniem moczu niż dotychczas. Obrzęki stóp i wokół kostek mogą nasilać się. Szyjka macicy powoli otwiera się i staję się cieńsza, co jest wyrazem przygotowania do porodu. Coraz częściej czuje się zmęczona i wyczerpana ciężarem i wielkością brzucha.
W 38 - 40 tygodniu ciąży twoje dziecko jest już gotowe do przyjścia na świat. Jego płuca są już dojrzałe i gotowe do podjęcia swojej funkcji. Dziecko rośnie już niewiele. Dziewczynki nieco wolniej od chłopców. Włosy zastępują meszek, paznokcie pokrywają opuszki palców rąk i stóp. Twardówka oka jest biała, zaś tęczówka niebieska. Dzieci zawsze rodzą się z niebieskimi oczyma. Podczas ostatnich miesięcy rozwoju płodowego kształty dziecka ulegają zaokrągleniu na skutek odkładania się tłuszczu w tkance podskórnej. Jego skóra, z wyjątkiem oczu i ust jest wtedy biała lub niebiesko-różowa, pokryta białawą tłuszczową substancją, zwaną mazią płodową. Sutki u obu płci są nieznacznie obrzmiałe. Wynika to z oddziaływania na nie hormonów matki. Zazwyczaj układa się głową do dołu i schodzi coraz niżej. Pod koniec dziewiątego miesiąca twoje dziecko waży w granicach od 2800 do 4000 g i ma średnio od 48 do 52 cm długości.

Ze względów praktycznych i dydaktycznych poród został podzielony przez położników na cztery okresy. W praktyce nie zdarza się zbyt często ten książkowy przebieg, choć pewne elementy każdego z tych okresów powtarzają się w każdym porodzie. Pomimo to przedstawimy tu poszczególne okresy:

- I okres porodu trwa od początku porodu do całkowitego rozwarcia szyjki macicy (ok. 10 cm), jest inaczej nazywany okresem rozwierania
- II okres porodu rozpoczyna się z chwilą całkowitego rozwarcia ujścia, a kończy się urodzeniem dziecka. Jest nazywany okresem wydalania.
- III okres porodu zaczyna się po urodzeniu noworodka, a kończy wydaleniem łożyska, czyli po płodu. Określany jest też okresem łożyskowym.
- IV okres, jest to umowny wczesny okres poporodowy, w czasie, którego kobieta jest jeszcze pod obserwacją.

Wszystkie etapy rozwoju dziecka od powstania płodu do jego przyjścia na świat mówią nam o tym, co dziecko odczuwa będąc z w łonie swojej matki, oraz co w poszczególnych miesiącach rozwija się u dziecka. Myślę, że jest to bardzo interesujący temat, ponieważ możemy wiele dowiedzieć się o tym jak powstaliśmy. Wydaje się to naprawdę proste, ale kiedy przyjrzymy się temu z bliska dowiadujemy się jak złożony jest proces zapładniania.