Naród a społeczeństwo, mniejszości narodowe
NARÓD – wspólnota społeczna i kulturowa oparta na więzach krwi i pochodzeniu, której kształt powstaje w odległym okresie historycznym. Z tą wspólnotą utożsamiają się jednostki mające świadomość wspólnego pochodzenia, dobra, losów historycznych, łączy je również wspólna perspektywa specyfika postaw, zachowań i obyczajowości. Posiadają swój ojczysty język, dane terytorium uważają za swoją ziemię ojczystą, są przekonani o wspólnocie swojego pochodzenia, tworzą własną kulturę, posiadają lub dążą do posiadania uznania za swoją organizacji politycznej. Naród jest naturalną istotą społeczną.
Naród ma 2 zasadnicze wymiary: etniczny i polityczny.
Naród: a/ koncepcja realistyczna: historycystyczna oraz ekonomistyczna), b/ subiektywno - indywidualistyczna.
A/ realistyczna orientacja historycystyczna:
- naród się historycznie kształtuje, powstaje z mniejszych wspólnot (z plemion),
- integrowanie się plemion w naród zależy od czynników politycznych, woli władców, rozwoju gospodarczego,
- dokonuje się w plemionach taki rozwój kultury, że dochodzi się do potrzeby integracji, rodzą się kulturowe przesłanki.
Orientacja ekonomiczna:
- rozwój kapitalistycznego rynku jest podstawą integracji plemion i łączenia się ich w narody,
- w pierwszej połowie XIX w. rozwój kapitalizmu – to motor przemian i integracji plemion,
- Wiosna Ludów w Europie, środek XIX w. – rozwój kapitalizmu przyspieszył tworzenie się narodów,
- druga połowa XIX w. – handel i przepływ towarów bez barier ułatwia tworzenie narodów – tak wynika z teorii Karola Marksa), uważał również, że państwo kapitalistyczne sprzyja integracji plemion, a potem łączy się z innymi w świecie (kosmosie) – tendencja kosmopolityczna.
B/ koncepcja subiektywistyczno – indywidualistyczna:
- I koncepcja – to co jest narodem, można znaleźć w jednostkach; zbiór ludzi o wspólnych ideałach i wartościach; wspólnota ducha, kultury; przeżywania, naród ma byt duchowy, idealny;
- II koncepcja – naród to zbiorowość osób, które dokonały samookreślenia się; wybrały ojczyznę, wybrały przynależność – nie jest to dobre, bo ludzie wypieraliby się swoich narodów, co w skrajności spowodowałoby, że niektóre przestałyby istnieć.
Naród w sensie politycznym – wspólnota ludzi złączona niektórymi atrybutami etniczności, a głównie tożsamością praw i obowiązków oraz świadomością swej historii politycznej( nie są tu istotne takie elem. Jak język, religia, obyczaje).
Atrybuty kształtowania się narodów: mowa, przestrzeń geograficzna, religia (wierzenia), historia, dziedzictwo kulturowe, tradycja, obyczaje, elementy i symbole, istnienie świadomości odrębności etnicznej wspólnoty, identyfikacja z dana wspólnotą i chęć partycypowania w niej. – utrwalone jako charakterystyczne dla danej wspólnoty i wspólne dla jej przedstawicieli.
SPOŁECZEŃSTWO – mega struktura, która powinna posiadać następujące cechy:
a) zbiorowość ludzka tworząca otwarty system społeczny (aut put / in put – wykład / wkład); in put – zasilanie nośnikami energii np. gazem, ropą, tracą suwerenność bo się uzależniają od dostawców; export/import – Polska importuje kulturę zachodnią ale barierę stanowi kościół bo nie chce wzorców kulturowych; globalizacja – przepływ dóbr z dwóch stron, wszystko się miesza.
b) Zbiorowość zamieszkująca określone terytorium i powiązana z nim szeregiem zależności wzajemnych,
c) Zbiorowość wytwarza potrzebne sobie warunki i środki egzystencji w pewien skoordynowany sposób zwany sposobem produkcji,
d) Organizują swe wewnętrzne stosunki i regulujące zachowania poprzez system instytucji państwa i prawa (państwo jest niezbędne, prawo jest niezbędne, wł. Ustawodawcza, władza wykonawcza i sądownicza),
e) Tworzą wspólnotę i integrującą ją kulturę; kultura społeczeństwowa różni się od narodowej: społeczeństwowa zawiera takie składniki, które są do przyjęcia przez większość członków, pruralizm – kultura wielokształtna, różnorodna, wieloimienna, musi służyć wszystkim narodom wchodzącym w skład społ., tolerancja; narodowa: kultura jednorodna, jednoimienna, nie ma tolerancji, zorientowana na odrębność narodu od innych.
MNIEJSZOŚĆ NARODOWA – jest to dana grupa etniczna mocna i rozbudowana, wykazująca cechy narodowości ale zbyt słaba, żeby podjąć samodzielny byt. Ma gdzieś swoje państwo, ale występuje na terenie innego, przyporządkowuje się zasadom i normom tego państwa ale kultywuje swoja kulturę, cechy narodotwórcze.