Wszystko o budżecie państwa.

Budżet państwa jest to roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej, organów kontroli i ochrony prawa, sadów trybunałów oraz administracji rządowej uchwalany w formie ustawy uchwalanym na okres roku kalendarzowego zwanym rokiem budżetowym

Funkcje budżetu
Funkcje ogólne:
Polityczna polega na kontroli społeczeństwa za pośrednictwem wybranych przez siebie posłów i senatorów działalności rządu
Ekonomiczna polega na dokonaniu za pośrednictwem budżetu podziału znacznej części dochodu narodowego oraz oddziaływaniu poprzez budżet na procesy gospodarcze i społeczne
Prawna oznacza, że budżet ma charakter ustawy zatwierdzonej przez sejm i senat i podpisanej przez prezydenta.
Funkcje finansowe:
Fiskalna( skarbowa) realizowana jest poprzez pobór podatków, czyli przyjmowanie części dochodów od podmiotów osiągających te dochody
Redystrybucyjna polega na gromadzeniu zasobów pieniężnych, czyli dochodów głównie przez pobór podatków od podmiotów gospodarczych i ludności, oraz podziale zgromadzonych dochodów na rzecz podmiotu, które nie mogą samodzielnie finansować swojej działalności, bo nie osiągają własnych dochodów lub ich dochody nie zaspakajają ich potrzeb.
Alokacyjna polega na tym, że budżet uczestniczy w rozmieszczeniu części zasobów w gospodarce dotyczy to wytwarzania przez sektor publicznych dóbr ( w tym głównie usług), z których na takich samych warunkach może korzystać całe społeczeństwo, gromadzone przez budżet dochody służą np. finansowaniu budowy dróg, czyli finansowaniu podmiotów świadczących nie odpłatnie usługi społeczeństwu.
Stymulacyjna, czyli bodźcowa polega na wykorzystaniu budżetu do oddziaływania na procesy gospodarcze w skali miko i makroekonomicznej poprzez kształtowanie wielkości redystrybucji dochodu narodowego można wpływać na zachowanie i decyzje podmiotu gods. Jak i wielkość globalną w gospodarce np. na popyt i inflacje Stabilizacyjna wyrównawcza polega na odpowiednim kształtowaniu dochodów i wydatków budżetowych w celu osiągania systematycznego rozwoju gospodarczego, przeciwdziałania zjawiska recesji, czyli określa łagodzenie wahań koniunktury gospodarczej.
Kontrolna ewidencyjno kontrolna polega na tym, że uzyskiwane dochody budżetu informują o procesie przebiegu gosp0odarczego w aspekcie rzeczowym, np. podatek od towarów i usług.

Klasyfikacja budżetowa jest to prawnie określony system grupowania dochodów i wydatków budżetowych według przyjętych kryteriów zawierająca symbole cyfrowe i odpowiadające tym symbolom nazwy. Stosowana aktualnie w Polsce klasyfikacja budżetowa poparta jest na kryterium przedmiotowym, podmiotowym, i rodzajowym.

Podział dochodów i wydatków według kryterium podmiotowego oznacza wyodrębnienie części budżetowych, które odpowiadają:
-naczelnym organom: władzy państwowej, kontroli, ochrony prawa sądów i trybunałów.
-naczelnym i centralnym organom administracji rządowej i urzędom nadzorowanych przez prezesa Rady Ministrów.
-wojewodom jako przedstawicielom rządu w województwach
-pozostałym wyodrębnionym częściom, które nie mają charakteru podmiotowego, lecz nadano im specjalny charakter np. obsługa długu Skarbu Państwa.

Podział dochodów i wydatków według kryterium przedmiotowego wyodrębnia się działy budżetowe układ działowy budżetu umożliwia analizę zaangażowania środków budżetowych w daną dziedzinę gospod. Niezależnie od tego, w jakim resorcie są wydawane np. wydatki na szkolnictwo wyższe
Klasyfikacja działów jest uszczególniona poprzez wyodrębnienie Rozdziałów budżetowych
Jest to podział o charakterze zarówno przedmiotowym jak i podmiotowym, który odpowiada rodzajom działalności lub jednostką prowadzącym dany rodzaj działalności.
Podział rodzajowy odzwierciedlają paragrafy budżetu w ramach poszczególnych paragrafów mogą być wyodrębnione dodatkowo pozycje opisujące dokładni niż paragrafy np. rodzaj wydatkowania.
Tryb opracowywania projektu budżetowego
1.Praca nad budżetem zaczyna się w kwietniu roku poprzedzającego rok budżetowy
2.Założenia projektu budżetowego przygotowuje min. Finansów z min. Gospodarki i innymi resortami oraz założenia perspektywiczne na dwa kolejne lata budżetowe
3.Prezes NBP przedstawia założenia polityki pieniężnej
4.Te założenia są tematem obrad rady ministrów
5.Jeśli są przyjęte min. Finansów wydaje tzw. noty budżetowe do poszczególnych resortów, które muszą je opracować ( założenia budżetowe)
6.W nocie budżetowej jest określony maksymalny poziom wydatków w poszczególnych resortach.
7.Na podstawie planów resortowych min. Finansów opracowuje projekt wstępny, który potem jest skierowany do sejmu i senatu.
8.W sejmie ma miejsce:
9.I czytanie – posłowie zgłaszają pytania i projekt idzie do komisji finansów publicznych
II czytanie – jest to sprawozdanie komisji finansów publicznych z popraw komisji
III czytaniu – poseł sprawozdawca odczytuje poprawki.
10.Głosowanie
11.Ustawa zostaje przekazana do sejmu, jeśli nie ma poprawek i zostaje uchwalona mają na to 25 dni.
12.Ustawia idzie do prezydenta, który musi ją podpisać w ciągu 7 dni. Nie może jej zawetować.
Następnie ukazuje się w dzienniku ustaw
Do 30 września musi być uchwalony przez rade ministrów projekt budżetu następnie złożony do sejm.
Do 30 września rada politykę pieniężną przekłada sejmowi założenia polityki pieniężnej.
Do 25 października dysponęci środków budżetowych informują podległe im samorządy o wysokości dochodów, wydatków i dotacji.
Do 1 grudnia jednostki i samorządy przekazują swoje plany finansowe dysponętom głównym

Wykonanie budżetu państwa.
Ogólny nadzór nad wykonaniem b. Państwa sprawuje Rada ministrów.
Szczególne zadania kontroli budżetu ma min. Finansów należą do nich np.

- sprawowanie ogólnej kontroli nad realizacją dochodów i wydatków budżetu, oraz utrzymywanie równowagi budżetowej, przy czym pomagają mu izby i urzędy skarbowe
- zaciąganie kredytów bankowych
- emitowanie obligacji i bonów skarbowych
- przenoszenie planowych wydatków między rozdziałami i paragrafami, przy czym przenoszenie środków nie może przekraczać 5% wydatków i nie może dotyczyć zwiększenia wydatków na pensje.
- dysponowanie rezerwą budżetową
- opiniowanie aktów prawnych dotyczących dochodów budżetowych
- określenie zasad i terminów sporządzania sprawozdań
-określania zasad rachunkowości


Założenia projektu budżetowego państwa powinny zawierać:

-wzrost gospodarczy
-inflacje średnioroczną
-eksport
-import
-popyt krajowy
-bezrobocie
-wynagrodzenia
-renty i emerytury
-przeciętne wynagrodzenie
Jeśli sejm nie przyjmie budżetu prezydent wyznacza nowe wybory do parlamentarne do sejmu a sejm podaje się do dymisji.


W konstytucji dług publiczny nie może przekraczać 60% produktu krajowego brutto

Kontrola wykonania budżetu państwa
Ogólną kontrole nad wykonaniem budżetu państwa sprawuje Sejm za pośrednictwem Najwyższej Izby Kontroli oraz R. Ministrów a głównie M. Finansów, który do prac kontrolnych wykorzystuje aparat finansowy oraz informacje zawarte w sprawozdaniach GUS-owskich sporządzonych przez poszczególnych dysponentów śr. Budżetowych.
Minister Finansów dokonując kontroli wykonania budżetu sprawdza czy została zachowana zasada terminowości to znaczy terminowa realizacja dochodu określonych w budżecie i planach finansowych poszczególnych pod. Gospodarki budżetowej.
-zasada dyscypliny finansowej dokonywania wydatków budżetu
-zasada zachowania równowagi budżetowej, która zakłada, że wydatki mają pokrycie w dochodach budż.
Złamanie tej zasady może spowodować wzrost deficytu budż. A min. Finansów będzie musiał zaciągnąć kredyt lub pożyczkę za nie przestrzeganie dyscypliny budżetowej ustawa o finansach publicznych przewiduje określone sankcje...........................
Pracownicy sfer budżetowych, którzy złamali dyscyplinę budż. Mogą zostać ukarani upomnieniem, naganą lub karą pieniężna ą, która może wynieść od 1do3 kwot średniego wynagrodzenia w gospodarce ogłoszonych przez GUS.
Mogą również być ukarani przez zakaz wykonywania danej funkcji w okresie 5 lat.
Sprawozdanie z wykonanania Budż. Pańs. Min. Finansów składa do 10 września roku budżetowego do komisji Finansów Publicznych. Sprawozdanie to obejmuje I półrocze roku budżetowego.
Sprawozdanie roczne składane jest w sejmie przez Mini. Finansów do 30 Maja roku następnego po roku budż. Łącznie ze sprawozdaniem min. Finansów zezwala na kontrole budżetu
Składa przez N..... Oraz prezesa NBP w zakresie bankowej obsługi budżetu.
Powyższe sprawozdania są w sejmie podstawą do udzielania rządowi (potwierdzenia) absolutorium.
Jeżeli sprawozdanie ministra finansów zostanie odrzucone wtedy rząd musi podać się do dymisji.

Podział dochodów budżetu państwa
Dochody budżetu pań. Możemy podzielić na 2 podstawowe grupy:
1.Dochody rzeczywiste, które obejmują środki finansowe wpływające do budżetu państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego poza systemu budżetowego. Są to głównie podatki i opłaty odprowadzane do systemu budżetu przez podmioty gosp. i os. Fizyczne.
2.Dochody rozliczeniowe, które nie zwiększają poziomu śr. Budżetowych a polegają wyłącznie na przesunięciu środków w postaci dotacji i subwencji z budż. Centralnego do budż. Jedn. Samorządu terytorialnego.
Klasyfikacja dochodów budżetowych:
Ekonomiczne:
Są to źródła ich pochodzenia . uwzględniająca podstawowe źródła,
-krajowe:
+podatkowe
+nie odatkowe
-zagraniczne
Prawne:
-Zwrotnenp pożyczki
-bezzwrotne np. opłaty
-przymusowe np. podatek
-dobrowolne np. pożyczki
-odpłatne np. opłaty
-nieodpłatne np. podatki
Organizacyjne uwzględnia się strukturę systemu budżetowego państwa .
-dochody budżetu państwa
-dochody budżetu jednostek terytorialnych

Dochody podatkowe łącznie 135mil
ZUS 67,6mil
-akcyza 34.6mil
-PTI 21.5
-cit. 10.3
-pod. Od gier 1
Dochody nie odpłatne łącznie 17.7To między innymi:
-cło
-opłata restrukyyjna
Wydatki budżetu państwa
Pod pojęciem wydatków publicznych rozumnemu wydatkowanie środków pieniężnych przez państwo oraz jednostki samorządów ter w celu zabezpieczenia potrzeb publicznych.
Wydatki te dzielimy na:
-wydatki budżetu państwa
-wydatki budżetów lokalnych
-wydatki funduszy celowych
-wydatki funduszy ubezpieczeń społecznych.
Klasyfikacja wydatków w oparciu o kryterium przedmiotowe
1.wyd. na funkcjonowanie państwa jako całości.
2.wyd. socjalno – kulturowe
3.wyd. na gospodarkę
4.wyd. na obsługę długu publicznego.

Wydatki na funkcjonowanie państwa obejmuj ą całość środków niezbędnych na utrzymanie naczelnych organów władzy i administracji państwowej wymiaru sprawiedliwości obrony narodowej porządku publicznego.
Wydatki socjalne-kulturowe obejmują wydatki na oświatę ochronę zdrowia kulturę i opinię społeczną
Wydatki na gospodarkę to dotacje, które mogą mieć charakter zarówno podmiotowy jak i przedmiotowy
Wydatki na obsługę długu państwowego związane są ze spłatą zaciągniętych kredytów i pożyczek na sfinansowanie deficytu budżetowego.
Wydatki budżet. Państwa dzielimy na
- Wydatki bieżące i inwestycyjne;
- Wydatki nabywcze i redystrybucyjne
- Wydatki zwrotne i bezzwrotne
- Rezerwy
Wydatki inwestycyjne obejmują min. Budowę dróg i autostrad budowę szpitali specjalistycznych o zasięgu globalnym.

Kontrola budżetowa obejmuje przede wszystkim sprawozdanie zgodności realizacji dochodów i wydatków przez podmioty sektora publicznego z ustawą budżetową i planami finansowymi; sprawozdanie czy w realizacji wydatków kierowano się takim przesłankami jak racjonalność, celowość, oszczędnośc; sprawozdanie czy w procesie gospodarowania środkami budżetowymi przestrzegane były normy obowiązujące w tym zakresie prawa.
Kontrola wykonania budżetu państwa sprawowana jest przez:
- organy uchwalające ( sejm i podległą mu Najwyższą izbę kontroli)
- organy rządowe ( ministra Finansów i podległe mu urzędy skarbowe, izby skarbowe, u. Kontroli skarbowej, oraz przez dysponętów części budżetowych).
obowiązki NBP dotyczące sprawozdawczości w zakresie gospodarki budżetowej to:
- sprawozdawczśc codzienna o stanie centralnego rachunku budżetowego budżetu państwa, rk. Bieżących państwowych jed. Budż. I rk bież. Urzędów skarbowych;
- informacje o stanie środków na r-k bieżących poszczególnych państwowych jednostek budż., urzędów skarbowych i poszczególnych państwowych funduszy celowych.
Dochody budżetowe to wpłaty środków pieniężnych na rzecz budżetu różnych podmiotów z różnych tytułów, określanych przepisami prawa.
Dochody rzeczywiste; to strumienie wpływające spoza budżetu, a więc kształtujące faktyczną wielkość środków którymi może dysponować cały system budżetowy.
Dochody rozliczeniowe; to przesunięcia zrealizowanych dochodów rzeczywistych między budżetami, np. dotacje z budżetu państwa dla jed. Samorz. Teryt. Dochody te określa się jako przelewy lub transfery wewnątrz systemu budżet.
Struktura dochodów budżetowych to udział poszczególnych grup dochodów w ich sumie ogólnej. Strukturę taką można tworzyć według różnych przekrojów np. według pomiotów od których te dochody wpływają czy według rodzaju dochodów.
Wydatki budżetowe związane są z realizacją funkcji państwa w zakresie zaspokojenia potrzeb politycznych na ogół w sposób nieodpłatny. Finansowanie tych dóbr następuje poprzez wydatkowanie śr. Budżetowych.
Wydatki budżety państwa przeznaczone są na
- ealizacjie zadań wykonawczych przez organy władzy państwowej kontroli ochrony prawa oraz admin. Rządowej sądów ,trybunałów.
Subwencje ogólne dla jednostek samorządu teryt.
- dotacje celowe na zadania admin.
- Dofinansowanie zadań własnych jedn. Samorz. Tert.
- Dotacje określone zadaniami ustawy
Wydatki osobowe obejmują wynagrodzenia i inne świadczenia związane z pracą zatrudnionych np. sk. Ubezpieczenia społ.
Wydatki rzeczowe związane są z zakupem materiałów np. kredy krzeseł środków żywności np. w szpitalach. W jed. Wojsk.
Wydatki odpłatne mają charakter wzajemność świadczeń ( np. wynag. Za prace zapłata za towar)
Wydatki nieodpłatne charakteryzuje je jednokierunkowość świadczenia np. emerytury