Wpływ rodziny na osobowość dziecka.
Część 1: Osobowość dziecka
Osobowość,
1) zbiór względnie stałych, charakterystycznych dla danej jednostki cech i właściwości, które wyznaczają jej zachowania i pozwalają odróżnić ją od innych;
2) zespół warunków wewnętrznych wpływających na sposób, w jaki człowiek przystosowuje się do otoczenia;
3) zespół psychologicznych mechanizmów: np. tożsamość, mentalność, potrzeby, postawy, inteligencja, uznawane wartości, które powodują, że człowiek jest zdolny do kierowania własnym życiem, a jego zachowania są zorganizowane i względnie stałe.
Najnowsze ujęcia dotyczące osobowości akcentują, że wprawdzie cechy biofizyczne człowieka i zewnętrzne oddziaływanie są podstawą osobowości, ale jej nie determinują. Natomiast decydujący wpływ na kształtowanie się osobowości ma aktywność samej jednostki.
Zagadnieniem osobowości zajmowali się m. in.: S. Freud, C.G. Jung G.W. Allport, H. Murray, G. Murphy, E.R. Gurthie, J. Dollard, N. Miller, G. Kelley, C. Rogers i inni.
Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego Edukacja Obywatelska” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Roman Smolski, Marek Smolski, Elżbieta Helena Stadtmller. ISBN 83-85336-31-1. Rok wydania 1999.
Najwcześniejsze środowisko wychowawcze człowieka tworzą jego rodzice , otoczenie sąsiedzkie i grupy rówieśników .
Kolejne środowisko, które stawia jednostce określone wymagania wychowawcze, kształtując ją równocześnie, to instytucje wychowawcze. Wśród nich przede wszystkim instytucja nauczanie szkolnego.
I wreszcie trzeci typ instytucji wychowawczych - działalność intelektualna, wyrażające się w literaturze, cztuce i technice przeznaczonej dla celów pedagogicznych. W życiu człowieka, coraz większego znaczenia nabierają tzw. styczności pośrednie : przez gazety, książki, kino, radio czy telewizję, które są źródłem informacji. Pod ich wpływem również mogą następować poważne zmiany w osobowości jednostki .
Odpowiednio, biorąc pod uwagę powyższą klasyfikację wyróżnia się kilka warst procesu kształtowania osobowości.
Po pierwsze : osobowość jednostki kształtuje się pod wpływem środowiska społecznego tzn. rodziny, kręgów koleżeńskich, rówieśników i zbiorowości w procesie zwanym wychowaniem naturalnym - zwanym też socjalizacją - czyli wprowadzeniem do udziału w życiu społeczeństwa. Dokonuje się to w sposób spontaniczny, przez uczestnictwo, przez przystosowanie się, uczenie się metodą prób i błędów, nagród i kar, efektywnych sposobów zachowania się.
Po drugie: wpływ na rozwój osobowości człowieka wywierają wychowawcy, nauczyciele, którzy świadomymi i celowo dobranymi sposobami starają się kształtować trwałe postawy, przekonania, trwałe wzory postępowania. Ten proces nazywa się wychowaniem.
Po trzecie: istnieje także wpływ całkowitego środowiska i otoczenia naturalnego o społeczno - kulturalnego. Jest to wpływ tych wszystkich elementów, które oddziałują na jednostkę, niezależnie, czy uczestniczy ona w ich przebiegu, czy też nie. Chodzi o takie wpływy, jak codziennie otrzymywanie informacji z prasy, radia czy telewizji o zdarzeniach dokonujących się w kraju i na świecie.
Jak każdy wie osobowość człowieka najbardziej kształtuje się w momencie dojrzewania, a w tym właśnie czasie mieszkamy z rodzicami. Więc chyba jest wiadome, że postępowanie rodziców ma duży wpływ na kształtowanie się naszej osobowości.
Część 2: Wpływ rodziny na osobowość dziecka
Jak widać z części pierwszej osobowość człowieka kształtuje się w dużej mierze w latach dzieciństwa. Dlatego rodzice lub ich opiekunowie mają na nią bardzo duży wpływ. Poniżej przedstawiam spis najważniejszych pozytywnych i negatywnych postaw rodzicielskich.
Postawy pozytywne:
Wśród postaw pozytywnych wyraźnie przoduje postawa akceptacji. Jest ona podstawowym warunkiem prawidłowego układu stosunków w rodzinie, przesądza też o dobrej atmosferze panującej w domu. Akceptacja dziecka to przyjmowanie go takim, jakie ono jest, ze wszystkimi wadami i zaletami. Trzeba jednak bronić się przed błędnym rozumieniem akceptacji jako całkowicie bezkrytycznego stosunku do dziecka. To raczej próba współodczuwania wraz ze swym dzieckiem, jego tolerancja, która ułatwia rozumienie indywidualnych potrzeb i trudności, jakie dziecko napotyka w swym rozwoju.
W postawie współdziałania wyraża się stała gotowość do uczestnictwa w życiu dziecka, do udziału w jego zajęciach. Znów jednak należy to dobrze rozumieć, mianowicie nie chodzi tu o pilnowanie dziecka na każdym kroku, ale o danie mu do zrozumienia, że w każdej chwili może na rodziców liczyć, że rodzice mogą mu poświęcić swój czas i interesować się jego sprawami. Współdziałanie odbywa się w zabawie, rozmowie i udzielaniu odpowiedzi na różne, zadawane przez dziecko pytania, przez wyjaśnianie trudności wyłaniających się podczas odrabiania lekcji, przejrzenie zeszytów itp. Rodzice powinni nie tylko uczestniczyć w życiu dziecka, ale również włączać je powoli w sprawy rodziny, w codzienne zajęcia domowe. Dziecko może zyskać wiele zadowolenia ze świadomości, że skutki jego czynności przynoszą korzyści nie tylko jemu samemu, ale też innym – rozwija też dzięki temu wiarę we własne siły.
Poprzednią postawę uzupełnia zasada rozumnej swobody. Polega ona głównie na pozostawieniu dziecku pola dla własnej inicjatywy i aktywności. Wraz z wiekiem dziecko nawiązuje wiele kontaktów z osobami spoza rodziny – przy postawie rozumnej swobody nie ogranicza się dziecku tych kontaktów, dyskretnie je tylko nadzorując. Powinno stwarzać się warunki sprzyjające rozwojowi samodzielności i odpowiedzialności za własne zachowanie.
Uznanie praw dziecka to postawa mająca miejsce, gdy rodzice traktują dziecko jako równouprawnionego członka rodziny, dopuszczając je, w miarę wzrastania, do coraz szerszego kręgu spraw, w których współdecyduje i współuczestniczy. Łączy się to z uznaniem indywidualności dziecka, a co za tym idzie, z taktownym postępowaniu z nim w codziennych sytuacjach.
Postawy negatywne:
W przypadku postaw negatywnych, postawą zdecydowanie utrudniającą osiągnięcie zamierzonych celów wychowawczych oraz wypaczającą osobowość dziecka jest odrzucenie. Przyczyny ukształtowania się takiej postawy bywają bardzo różne, a cechuje się ona głównie dużym dystansem wobec dziecka. Często stosowane są przy tym kary nieadekwatne do winy, rodzice wciąż okazują dziecku swoje niezadowolenie: dokuczają i zrzędzą, krytykują i potępiają jego zachowanie, nawet gdy dziecko bardzo się stara. Zdarza się też szydzenie z niepowodzeń, wyśmiewanie, lekceważenie osiągnięć dziecka.
Przy postawie unikającej dziecko ma pozornie zapewnioną bardzo dobrą opiekę w postaci świetnych warunków do nauki i zabawy, troski o zdrowie, wysokiego kieszonkowego, jednak równocześnie rodzice rzadko znajdują dla niego czas, unikają kontaktów z nim, mają swoje własne sprawy i żyją w swoim świecie. Charakterystyczny dla tej postawy jest chłód uczuciowy przy pozornej trosce o dziecko.
Nadopiekuńczości poświęcony był już jeden z artykułów, przypomnę tylko, że ta postawa polega na nadmiernym ochranianiu dziecka. Pojawia się tendencja do utrzymywania z nim kontaktu stałego i bliskiego kosztem eliminowania lub znacznego ograniczenia kontaktów z innymi ludźmi. Taki rodzaj wychowania zmierza do usuwania z życia dziecka wszelkich przeszkód – utrudnia więc jego usamodzielnienie się. Trzeba w tym wypadku pamiętać, że dziecko w ten sposób wychowywane ma duże szanse, by wyróść na egoistę i odpłacić się rodzicom wzgardą i lekceważeniem.
Postawą odmienną, choć równie dla dziecka niebezpieczną są nadmierne wymagania – rodzice mający zbyt wysokie aspiracje względem dziecka mogą chcieć kształtować je według własnego wzorca, nie licząc się z jego rzeczywistymi możliwościami. W dziecku rodzi to często poczucie winy za własną nieudolność, albo rozwija w nim skłonności do agresji.
Aby zapewnić dziecku optymalne możliwości rozwoju, może warto zrewidować własne postawy rodzicielskie i stwierdzić, które z nich są z korzyścią dla dziecka.
Powyżej przedstawiam postawy które mogą się zdarzyć w każdej rodzinie. Postawy które są cechą rodzin patologicznych lub z dużymi problemami przedstawiam w części samobójstwa.
Część 3: Samobójstwa
Definicja samobójstwa:
- zachowanie samo destrukcyjne; pozbawienie się życia lub samouszkodzenie na skutek zaburzeń psychicznych, nieuleczalnej choroby, ujemnego bilansu życiowego np. u ludzi samotnych, starych.
- dane zachowanie samodestukcyjne prowadzące do śmierci biologicznej, może mieć charakter gwałtowny (np. przez powieszenie się), lub stopniowy (np. przez zagłodzenie się). Najczęściej, także w Polsce, zakwalifikowanie przypadku śmierci jako samobójstwa wymaga stwierdzenia intencji pozbawienia się życia, co ze względu na sposób, a także często społeczne napiętnowanie samobójstwa nie zawsze jest możliwe.
Rodzaje samobójstw:
Analizując samobójstwa i ich społeczne determinanty Durkheim wyróżnił cztery podstawowe rodzaje samobójstw:
1. Samobójstwo egoistyczne – będące wynikiem zbyt słabej integracji jednostki z grupą i społecznością.
2.Samobójstwo altruistyczne – będące, przeciwnie, skutkiem zbyt silnej integracji ze środowiskiem, zbyt silnej identyfikacji z celami, interesami i oczekiwaniami grupy, zbyt daleko posuniętej socjalizacji
3. Samobójstwo anomiczne – będące przejawem zakłócenia ładu społecznego, wskaźnikiem jego rozregulowania, sytuacji, w której zachowania jednostki są w za małym stopniu kontrolowane i stymulowane przez społeczeństwo
4. Samobójstwo fatalistyczne – związane z sytuacją jednostkową. Jest to samobójstwo człowieka znajdującego się w sytuacji tragicznej, z której wyjścia są zablokowane również perspektywicznie. Samobójstwo to nie jest jednak kategorią czysto teoretyczną. Zagrożeni są nim, bowiem rzeczywiście – i we własnym odczuciu – uwięzieni w niechcianej sytuacji życiowej: bez wyjścia i bez perspektyw.
Przyczyny popełniania samobójstw przez młodzież i dzieci.
Bardzo duży wpływ na popełnianie samobójstw przez młodzież i dzieci ma rodzina. G. Uzan podkreśla, że większość nieletnich samobójców pochodzi z rodzin rozbitych, w których stwierdzono degradację atmosfery uczuciowej. Często samobójstwa młodzieńcze uwarunkowane są brakiem harmonii w domu rodzinnym, niestałością i niekonsekwencją wychowania, atmosferą chłodu uczuciowego w domu, zbyt wielkimi wymaganiami stawianymi dziecku przez rodziców. M. Susłowska i d. Sztompka, które badały przyczyny usiłowań samobójczych młodzieży na terenie Krakowa, stwierdziły, że ponad połowa niedoszłych samobójców nie posiadała normalnej rodziny i wychowywała się w rodzinach rozbitych, które nie stwarzały korzystnych warunków wychowawczych, a ponadto wiele badanych osób przebywało przez różnie długi czas pod opieką dalszej rodziny, osób obcych lub w domach dziecka. Na znaczenie sytuacji rodzinnej młodych osób usiłujących popełnić samobójstwo zwracają także uwagę W. Bandura i M. Orwid – oceniając, że większość rodzin niekorzystnie wpłynęła na niedoszłych samobójców. Oceniając osobowość ojców stwierdzono niedojrzałość, duże niezaspokojenie potrzeb emocjonalnych, częste nadużywanie alkoholu ograniczenie roli ojca w funkcji zaspokojenia potrzeb rodziny. U matek stwierdzono niedojrzałość emocjonalną, nieprzystosowanie do roli matki i żony, chłód emocjonalny, egocentryzm, poczucie krzywdy i skłonność do przerzucania odpowiedzialności za nieułożenie się własnego życia na męża i dzieci. Ponadto w przeważającej liczbie przypadków obserwowano u matek manifestowaną jawnie, ostro i często postawę odrzucającą, dezaprobującą w stosunku do dzieci. M. Jarosz zwraca uwagę na fakt, że w zbiorowości dzieci i młodzieży z rodzin zdezorganizowanych próby samobójstw dokonywane są kilkakrotnie częściej niż w populacji ich szkolnych rówieśników wyrastających w normalnych rodzinach. T. Michel Anthony podaje, że większość samobójstw wśród nastolatków popełniają dzieci z rodzin rozbitych. Na potwierdzenie przytacza wyniki badań S. Stacha, socjologa z Uniwersytetu Pensylwania, które wykazują wysoką korelację pomiędzy wzrostem liczby samobójstw wśród nastolatków i wzrostem liczby rozwodów (w latach, kiedy spadała liczba rozwodów, obniżała się także liczba samobójstw wśród nastolatków).
Mówiąc o przyczynach tkwiących w środowisku rodzinnym, warto zwrócić uwagę, że często u podstaw zamachów samobójczych młodzieży leży tzw. zespół braku autorytetu, powstający w skutek niemożności uznania autorytetu najbliższych, zwłaszcza rodziców. Zespół ten cechuje się niepewnością, niedomogą zasad etycznych, błędnym wartościowaniem, spłyceniem reakcji adekwatnych i ogólną niedojrzałością osobowości. Osobnicy tacy są całkowicie zależni od środowiska, którego wszelkie negatywne zmiany prowokować ich mogą do zamachu samobójczego. Zwłaszcza odczuwalny jest brak autorytetu ojca, który nie umiał być przewodnikiem, nie stworzył modelu pozwalającego na identyfikację, nie pomógł dziecku w prawidłowym odbiorze rzeczywistości przez określenie jej granic. Badacze problematyki samobójstw zwracają uwagę na rolę konfliktów w najbliższym otoczeniu samobójcy. Te konflikty mają swe źródło zwykle w zaniedbaniach rodziców, które doprowadziły do tego, że dzieci pozostawione sobie łatwo ulegały demoralizującym wpływom otoczenia, ponieważ nie czuły się związane z domem i nie znajdowały w nim oparcia i autorytetu.
Innym źródłem konfliktów było przesadne ograniczenie swobody, odczuwane przez młodocianych jako ograniczenie wolności, odebranie przysługujących im praw z racji wieku, w którym mają wzmożone poczucie dorosłości związane z osiągnięciem dojrzałości fizycznej. U osobników niezrównoważonych emocjonalnie dochodzi w takiej sytuacji do silnych protestów i czynów impulsywnych, z próbą samobójczą włącznie.
Źródła:
Strony internetowe:
· www.sciaga.pl
· http://odkupiciel.w.interia.pl
· http://strony.wp.pl/wp/viobac/
· to już nie strona ale musk
Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zgody autora zabronione. All rights reserved by Piotr Piasek®. Referat ten jest chroniony przez prawo. Złamanie powyższych warunków karane prawem. Wszelkie prawa ostrzyżone.