Ministerstwo finansów

Ministerstwo Finansów

Naczelnym organem administracji państwowej kierującym sprawami finansów publicznych, oddziałującym na ich funkcjonowanie i rozwój stosownie do potrzeb społecznych, zgodnie z polityką państwa jest Minister Finansów. Aparatem wykonawczym Ministra Finansów jest Ministerstwo Finansów, które działa w ramach statusu nadanego rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z 16 marca 2001 roku (DzU nr 19, poz. 213). Ministerstwo to zespół osób wyposażonych w odpowiednie środki rzeczowe powołanych do pomocy ministrowi w kierowaniu resortem. Ministerstwo Finansów działa zgodnie z rozporządzeniami, wytycznymi, decyzjami i poleceniami Ministra Finansów.
W skład Ministerstwa Finansów wchodzą m.in. komórki organizacyjne:
- Gabinet Polityczny Ministra,
- Biuro Ministra,
- Departament Prawny,
- Departament Budżetu Państwa,
- Departament Finansów Samorządu Terytorialnego,
- Departament Finansowania Strefy Budżetowej,
- Departament Finansowania Bezpieczeństwa Państwa,
- Departament Obsługi Funduszy Pomocowych,
- Departament Polityki Zagranicznej,
- Departament Międzynarodowej Integracji Gospodarczej,
- Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki,
- Departament Długu Publicznego,
- Departament Gwarancji i Poręczeń,
- Departament Systemu Podatkowego,
- Departament Podatków Pośrednich,
- Departament Podatków Bezpośrednich,
- Departament Podatków Lokalnych i Katastru,
- Departament Organizacji Skarbowości,
- Departament Finansów Gospodarki Narodowej,
- Departament Polityki Regionalnej i Rolnictwa,
- Departament Instytucji Finansowych,
- Departament Ceł,
- Departament Gier Losowych i Zakładów Wzajemnych,
- Departament Budżetu Resortu i Spraw Majątkowych,
- Departament do spraw Informatyzacji Resortu,
- Biuro Ochrony Informacji Niejawnych,
- Biuro Kadr i Szkolenia,
- Biuro Prasowe,
- Biuro Audytu Wewnętrznego,
- Biuro Dokumentacji Skarbowej,
- Biuro do spraw Dyscypliny Finansów Publicznych.
Struktura organizacyjna Ministerstwa Finansów


Minister Finansów

Sekretarz Stanu Podsekretarz Stanu


Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej Gabinet Polityczny Ministra


Sekretariat Ministerstwa



Departamenty Dyrektor Generalny



Biura Sekretariaty



Minister Finansów nadzoruje Generalnego Inspektora Celnego i Krajową Izbę Biegłych Rewidentów oraz podlegają mu następujące jednostki organizacyjne: Instytut Finansów, Centrum Kształcenia Kadr Skarbowości, Ośrodek Doskonalenia Zawodowego Kadr Resortu Finansów, Ośrodek Wypoczynkowo-Szkoleniowy. W Ministerstwie działa gospodarstwo pomocnicze Zakład Obsługi Ministerstwa Finansów, a także Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej i Szef Służby Cywilnej.
Celem polityki Fiskalnej Państwa jest optymalizacja dochodów budżetowych, czyli zapewnienie takiego wpływu pieniędzy do budżetu, by zapewnić sprawne funkcjonowanie struktur państwa oraz rozwój gospodarki. Budżet państwa musi uwzględnić możliwości wywiązywania się przez podatników z obciążeń podatkowych. Jeśli obciążenia te są zbyt duże, może nastąpić załamanie gospodarki, spadek dochodów państwa i wzrost przestępczości finansowej. Aby temu zapobiegać w resorcie finansów działa specjalny aparat skarbowy. Aparat skarbowy składa się z Ministerstwa Finansów oraz podległych mu izb i urzędów skarbowych, urzędów kontroli skarbowej, a także z izb i urzędów celnych.




Schemat aparatu skarbowego:

Ministerstwo finansów


Aparat kontroli skarbowej Aparat poboru podatków Aparat celny


Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej Izby Skarbowe Izba Celna


Urzędy Kontroli Skarbowej Urzędy Skarbowe Urzędy Celne



Organami rządowej administracji specjalnej o zasięgu regionalnym są urzędy skarbowe nadzorowane przez izby skarbowe. Na czele urzędu skarbowego stoi naczelnik, któremu podlegają następujące komórki organizacyjne:
- podatku dochodowego od osób fizycznych,
- podatku dochodowego od osób prawnych,
- podatków pośrednich,
- podatków majątkowych i opłat,
- kontroli podatkowej,
- rachunkowości podatkowej,
- egzekucyjna,
- spraw ogólnych,
- rachunkowości budżetowej,
- spraw karnych skarbowych,
- informatyki,
- ewidencji i identyfikacji podatników,
- obsługi prawnej.
Komórki organizacyjne mogą mieć formę działu (co najmniej 10 pracowników), referatu (co najmniej 5 pracowników), stanowiska pracy. W urzędach skarbowych organizuje się stanowiska operacyjne: informacyjno-recepcyjne, rejestracyjne, kasowo-rachunkowe, a ich liczba zależy od rozmiaru i zakresu realizowanych zadań oraz warunków technicznych i lokalowych urzędu skarbowego. Wśród podstawowych zadań urzędów skarbowych wymienić należy:
- ustalenie i pobór podatków oraz niepodatkowych należności budżetowych,
- rejestrowanie podatników oraz przyjmowanie deklaracji podatkowych,
- wykonywanie kontroli podatkowej,
- prowadzenie dochodzeń w sprawach karnych skarbowych,
- orzecznictwo w pierwszej instancji w sprawach karnych skarbowych,
- wykonywanie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych oraz kar w zakresie określonym w kodeksie karnym wykonawczym.
Organami wyższego stopnia, które mają zasięg wojewódzki są izby skarbowe, na czele, których stoi dyrektor. W skład izby skarbowej wchodzą następujące komórki organizacyjne:
- podatku dochodowego,
- podatków pośrednich,
- podatków majątkowych i opłat,
- nadzoru nad urzędami skarbowymi,
- spraw ogólnych,
- rachunkowości budżetowej,
- informatyki,
- obsługi prawnej.
Do podstawowych zadań izb skarbowych należy: nadzór nad urzędami skarbowymi oraz orzecznictwo w drugiej instancji w sprawach podatkowych należności budżetowych, kar skarbowych oraz egzekucji należności pieniężnych i kar.
Drugim pionem aparatu skarbowego jest kontrola skarbowa. Jej działalność reguluje ustawa z 28 września 1991 roku o kontroli skarbowej (DzU nr 100, poz. 442). Celem kontroli skarbowej jest ochrona interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych. Celem kontroli skarbowej jest również badanie zgodności z prawem gospodarowania mieniem innych państwowych osób prawnych. Szczegółowy zapis kontroli skarbowej przedstawia się następująco:
- kontrola rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz poprawności obliczania i wpłacania podatków i innych należności pieniężnych budżetu państwa i państwowych funduszy celowych,
- kontrola celowości i legalności wydatkowania środków budżetowych oraz poprawności obliczania i wykorzystywania dotacji budżetowych,
- badanie zgodności z prawem wykorzystywania i rozporządzania mieniem państwowym, a w szczególności ujawnianie niedoborów i innych szkód w tym mieniu,
- wykonywanie nadzoru podatkowego,
- badanie prawidłowości stosowania cen urzędowych, cen umownych w zakresie objętym ograniczeniami swobodnego kształtowania ich poziomu,
- badanie obrotu dewizowego.
Kontroli skarbowej podlegają:
- zobowiązani do świadczeń pieniężnych na rzecz Skarbu Państwa lub państwowych funduszy celowych,
- wydatkujący środki z budżetu państwa,
- władający i zarządzający mieniem państwowym.
Do organów kontroli skarbowej należą:
- Minister Finansów jako naczelny organ kontroli skarbowej,
- Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, mający siedzibę w Ministerstwie Finansów jako organ wyższego stopnia nad inspektoratami kontroli skarbowej,
- dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej, których siedzibami są urzędy kontroli skarbowej na terenie każdego województwa.
Urzędami kontroli skarbowej kierują dyrektorzy, a zatrudnieni inspektorzy kontroli skarbowej dokonują kontroli w jednostkach podlegających kontroli. Urzędy kontroli skarbowej działają na podstawie statutu nadanego przez Ministra Finansów i bezpośrednio podlegają Generalnemu Inspektorowi Kontroli Skarbowej.