Szczególne uprawnienia żołnierzy i ich rodzin
Służbę wojskową odbywa każdy mężczyzna od 18 lat do 50 roku życia a także każdy mężczyzna w wieku 17 lat, który zgłosił się na ochotnika i został uznany za zdolnego do służby. Jeśli żołnierz posiada stopień chorążego lub oficerski ma prawo pełnienia służby do 60 roku. Żołnierze, którzy odbywają zasadnicza służbę wojskowa mogą wydłużyć czas trwania szkolenia z jednego roku do lat czterech.
Szczególne uprawnienia żołnierzy i ich rodzin
Ustawodawca ustalający prawo zapewnił szczególne uprawnienia dla żołnierzy i ich rodzin, ponieważ zdawał sobie z tego sprawę, iż każda służba wojskowa, nawet ta najkrótsza jest pewnym obciążeniem i uciążliwością dla osób wyżej wymienionych.
Do najwazniejszych uprawnień należą:
?w trakcie pełnienia służby wojskowej nie może być przez pracodawcę rozwiązany z żołnierzem stosunek pracy po odbyciu czynnej służby wojskowej żołnierz powraca na tożsamo lub równorzędne stanowisko oraz otrzymuje wynagrodzenie tej samej wysokości;?
?rozwiązanie stosunku pracy z żoną żołnierza powołanego do czynnej służby wojskowej może nastąpić jedynie z jej winy?
?żołnierzowi rezerwy, odbywającemu ćwiczenia wojskowe przysługuje świadczenie pieniężne rekompensujące utracone w tym czasie wynagrodzenie3, przy czym nie może być ono wyższe od dwu i półkrotnego przeciętnego wynagrodzenia w przemyśle;?
?samotnemu żołnierzowi oraz temu, który został uznany za jedynego żywiciela rodziny, pokrywa się z funduszu Ministerstwa Obrony Narodowej koszty utrzymania mieszkania oraz zawiesza spłatę pożyczek i kredytów;?
Przebieg zasadniczej służby wojskowej
Służba wojskowa trwa 12 miesięcy i w tym czasie żołnierze przechodzą intensywne szkolenie. W każdej jednostce wojskowe istnieje ścisły plan dnia, który ustala czynności podejmowane w każdy dzień powszedni w ustalonych godzinach. Plan ten jest indywidualny dla każdej jednostki wojskowe i który jest ustalany przez dowódcę.
W czasie wolnym żołnierz ma możliwość zdobycia zawodu, wyrobienia prawa jazdy kategorii B może również uczestniczyć w kołach zainteresowań, imprezach kulturalnych i turystyczno-krajoznawczych.
W czasie pełnienia zasadniczej służby wojskowej żołnierz ma prawo do stałej przepustki, urlopu wypoczynkowemu po czterech miesiącach służby, dodatkowego urlopu np. za honorowe oddawanie krwi, urlopu okolicznościowego np. ślub członka rodziny, jeśli jest chory urlopu zdrowotnego, a jeśli jest żonaty to dodatkowo przysługuje mu urlop w celu odwiedzenia rodziny.
Świadczenia na rzecz obrony
Oprócz wypełniania konstytucyjnego obowiązku obrony państwa są świadczenia na rzecz obrony. W czasie pokoju może zostać nałożony obowiązek różnego rodzaju prac dodatkowych, które mają na celu przygotowanie lepszej obrony państwa, zwalczania klęsk żywiołowych lub innych zagrożeń środowiska i likwidacji ich skutków. Do takich prac mogą zostać nakłonieni obywatele danego państwa od 16. do 60. roku życia.
Jeśli obywatele posiadają nieruchomości np. mieszkania, domy, kamienice lub przedmioty ruchome np. samochody, ciężarówki maszyny budowlane może zostać nałożony tzw. obowiązek świadczeń rzeczowych i obywatel musi oddać te rzeczy.
Powinności obronne lokalnych władz i instytucji
Jeśli są przeprowadzane jakichkolwiek działania, które są powiązane z wykonywaniem powszechnego obowiązku obrony kraju na terenie gminy lub województwa to terenowe organy administracji i samorządu terytorialnego mają obowiązek do współpracy z organami administracji wojskowej. Bezpośredni nadzór nad przygotowaniami i poborem sprawują wojewodowie.
Świadczenia na rzecz obronności
W czasie wojny, stanu wyjątkowego lub zagrożeń spowodowanych przez klęski żywiołowe lub inne zagrożenia środowiska instytucje państwowe, terenowe organy administracji rządowej, organy samorządu terytorialnych oraz inni przedsiębiorcy, także prywatni mogą zostać zobowiązani do odpłatnego dostosowania posiadanych nieruchomości, np. szkół lub budynków oraz rzeczy ruchomych np. pojazdy mechaniczne do potrzeb obrony państwa.