Mozaika partii politycznych w Polsce.

1. Mozaika partii politycznych w Polsce – ich programy i charakterystyka.


Zanim dokonamy podziału i opisu partii politycznych występujących na arenie politycznej Polski należy przypomnieć, co oznacza termin: partia polityczna.
Partia polityczna jest to zorganizowana, społeczna grupa celowa, zmierzająca do uzyskania władzy w państwie poprzez obsadzenie najwyższych stanowisk państwowych ludźmi, którzy realizowaliby jej program polityczny. Przynależność do partii politycznej jest na ogół dobrowolna (wyjątek to np. system totalitarny). Partia polityczna spełnia dwojaką rolę:
- przekazuje poprzez swoich członków idee polityczne, hasła i programy głoszone przez przywódców partii do szerokich mas społecznych i nakłania je do działań zmierzających do realizacji tych idei
- gromadzi postulaty społeczne i polityczne obywateli i na ich podstawie dochodzi do formułowania programów partyjnych
Jeśli następuje przewaga pierwszej roli, to partia ma charakter wodzowski, jeśli drugiej – demokratyczny. W swych działaniach i programach kieruje się doktrynami i ideologiami politycznymi. Przyjmuje różne nazwy: partia, stronnictwo, blok, unia itp. Współczesne partie różnią się, co do charakteru i cech organizacyjnych: istnieją np.: partie komitetowe, kadrowe, masowe. Ze względu na typ partii rozróżniamy partie klasowe (chłopskie, robotnicze), ze względu na ideologie: komunistyczne, socjalistyczne, chrześcijańsko-demokratyczne itp., ze względu na funkcje społeczne: reformistyczne, rewolucyjne, konserwatywne, narodowe.


Przyjrzyjmy się teraz głównym partiom politycznym działającym w naszym kraju.
Do znaczących i największych należą: Akcja Wyborcza Solidarność, Chrześcijańska Demokracja III RP, Konfederacja Polski Niepodległej – Ojczyzna, Polska Partia Socjalistyczna, Polskie Stronnictwo Ludowe, Ruch Odbudowy Polski, Sojusz Lewicy Demokratycznej, Unia Polityki Realnej, Unia Pracy i Unia Wolności.

Kolejno teraz przyjrzyjmy się ich programom i charakterystyce.



AKCJA WYBORCZA SOLIDARNOŚĆ

Ugrupowanie powstałe 8 czerwca 1996 roku w Warszawie z inicjatywy Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność i w porozumieniu z liderami ponad 20 partii i ugrupowań społecznych, w celu stworzenia bloku wyborczego, a po wygranych wyborach stworzenie koalicji i rządu. Otwarta formuła ugrupowania pozwoliła na poszerzenie jego bazy politycznej o kolejne związki, ugrupowania i partie polityczne, których liczba przekroczyła 40. Reprezentują one trzy zasadnicze nurty ideowe: liberalny, chadecki i państwowy. Obok najsilniejszego ugrupowania, jakim jest NSZZ Solidarność, w skład AWS weszły m.in.: Konfederacja Polski Niepodległej – Obóz Patriotyczny, Porozumienie Centrum, Zjednoczenie Chrześcijańsko – Narodowe, Partia Chrześcijańsko – Demokratyczna, Ruch dla Rzeczpospolitej – Obóz Patriotyczny, PSL – Porozumienie Ludowe, Niezależne Zrzeszenie Studentów, Stronnictwo Polityki Realnej, Stronnictwo Konserwatywno – Ludowe, Zjednoczenie Polskie, Stronnictwo Rodzin Katolickich, Polskie Towarzystwo Ziemiańskie, Koalicja Konserwatywna.
Najwyższą władzą ugrupowania jest Rada Krajowa, w której skład wchodzą członkowie organizacji o zasięgu ogólnopolskim. Rada Krajowa podejmuje decyzje wielkością ¾ głosów przy obecności 2/3 dysponentów głosów. Władza wykonawczą AWS jest Zespół Koordynacyjny. Terenowe oddziały AWS mają podobnie jak władze centralne wielopartyjne struktury i zorganizowane są w Rady Regionalne. 29 VII 1999 roku Rada Krajowa zdecydowała o nowym podziale władzy w ugrupowaniu. Prawo głosu posiada 5 największych ugrupowań. NSZZ Solidarność oraz utworzony przez Ruch Społeczny AWS maja 48% głosów (w proporcjach 25 do 23%), ZChN, Stronnictwo Konserwatywno – Ludowe i Partia Chrześcijańskich Demokratów – Porozumienie Centrum po 16%, stowarzyszenia katolickie i inne małe partie po 2%.

Program : koncentracja na rozwoju państwa na tradycjach narodowych, chrześcijańskich, demokratycznych i niepodległościowych. Szczegółowe kwestie dotyczą m. in. prorodzinnego ustawodawstwa państwowego, reformy systemu emerytalno – rentowego, wprowadzenia samorządnych kas chorych, uwłaszczenia społecznego, bezpieczeństwa obywateli, reformy samorządowej, mecenatu nad kulturą i sztuką, kontynuowanie starań o wprowadzenie Polski do struktur międzynarodowych.

Liderzy : Marian Krzaklewski, Jerzy Buzek, Kazimierz Janiak, Paweł Łączkowski, Stanisław Zając, Jan Maria Rokita.

W 1997 roku uzyskało poparcie wyborcze – 33,83%



CHRZEŚCIJAŃSKA DEMOKRACJA III RP

Partia powstała 20 IX 1997 roku, scalając środowisko skupione wokół byłego prezydenta Lecha Wałęsy. Najwyższą władzą jest Zarząd Krajowy.

Program : oparcie państwa na tradycjach chrześcijańskich, nawiązanie do społecznej nauki Kościoła, przystąpienie do struktur Europy Zachodniej, zapewnienie samorządom szerokich uprawnień, opracowanie mechanizmów zapobiegających zjawiskom korupcyjnym, prowadzenie polityki prorodzinnej, zaostrzenie przepisów kodeksu karnego, okres służby wojskowej obniżony do 6 miesięcy, liczebność armii 100 – 200 tys., prowadzenie skutecznej reformy służby zdrowia i systemu edukacyjnego, prywatyzacji państwowych przedsiębiorstw przy poważnym udziale polskiego właściciela, wprowadzenie podatku liniowego.

Liderzy : Lech Wałęsa, Stanisław Iwanicki, Marek Gumowski.
Partia ta dotychczas nie uczestniczyła w wyborach.



KONFEDERACJA POLSKI NIEPODLEGŁEJ – OJCZYZNA


Założona w sierpniu 1979 roku w Warszawie przez byłych działaczy Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela L. Moczulskiego, T. Jandiszaka, T. Stańskiego, R. Szeremietiewa, N. Milewską. Od VIII 1990 roku KPN podjęła jawną działalność jako zarejestrowana partia polityczna. KPN liczy na terenie całego kraju ponad 20 tysięcy członków. Najwyższą władzą Konfederacji jest Kongres, zwoływany, co 3 lata. Bieżącą działalnością kieruje Rada Polityczna. Od 1989 roku KPN kieruje utworzoną przez siebie paramilitarną organizacją młodzieżową Związkiem Strzeleckim. Najwyższa władza partyjna to Rada Polityczna.

Program : odwołuje się do tradycji obozu politycznego związanego w okresie II Rzeczpospolitej z Józefem Piłsudskim. Członkowie KPN opowiadają się za demokratycznym ustrojem państwa, społeczną gospodarką rynkową, przeciwdziałaniem recesji gospodarczej i inflacji, wspieraniem przez państwo oświaty, służby zdrowia i kultury oraz przebudowę systemu ubezpieczeń społecznych. Na przełomie VIII i IX 1990 roku, pod hasłem Sowieci do domu, KPN przeprowadziła blokadę radzieckich jednostek wojskowych na terenie Polski.

Liderzy : Adam Słomka, Michał Janiszewski, Andrzej Zapałowski
Poparcie wyborcze w 1991 roku – 7,5%, w 1993 – 5,77%.
POLSKA PARTIA SOCJALISTYCZNA


W roku 1987 w opozycji pojawiły się trzy nielegalne organizacje socjalistyczne: PPS „Rewolucja demokratyczna” (P. Ikonowicz), Tymczasowy Komitet Krajowy PPS (G. Ilka) i grupa PPS skupiona wokół Jana Józefa Lipskiego. W 1989 roku powstały: Niezależna PPS (Krajewski, Prokopowicz) i „Odrodzona” PPS (E. Osóbka-Morawski). W 1990 roku nastąpiło połączenie wszystkich grup za wyjątkiem „O” PPS, której nie przyjęto ze względu na nieuznawanie przez resztę działalności PPS w okresie 1944-48. przełamanie lodów nastąpiło na stulecie PPS w 1992 roku, kiedy PPS rozpoczął pertraktacje z „O” PPS, które przerwał rozłam o podłożu personalnym. Oficjalnym powodem rozłamu była kwestia sojuszu wyborczego w wyborach parlamentarnych 1993r. Po złych doświadczeniach z „Solidarnością Pracy”, grupa Piotra Ikonowicza (PPS 13) podjęła decyzję o podpisaniu udziału PPS w SLD, Grzegorz Ilka i Krajewski (PPS 11) przedstawiają koncepcję pójścia samodzielnie lub z PSL. Obie partie wchodzą do parlamentu z list SLD. W 1994 roku następuje połączenie PPS 11
I „O” PPS. W tym samym roku grono posłów PPS występuje z SLD z powodu rozbieżności programowych i tworzy Koło Parlamentarne PPS. Najwyższa władza: Rada Naczelna.

Program : wprowadzenie rozbudowanego systemu ochrony socjalnej, niechęć wobec niekontrolowanej liberalizacji systemu finansowego oraz wycofania się państwa ze strategicznych sektorów gospodarki, opowiada się za powszechną i w pełni bezpłatną oświatą na wszystkich szczeblach nauczania, zniesienia Senatu lub przekształceniem go w Izbę Samorządu Terytorialnego, rozdział związków wyznaniowych od państwa.

Liderzy : Piotr Ikonowicz, Jacek Kasprzyk, Czesław Kulesza, Jan Mulak.



POLSKIE STRONNICTWO LUDOWE

Partia utworzona w maju 1990 roku na Kongresie Jedności w wyniku połączenia PSL „Odrodzenie” i PSL wilanowskiego. Najwyższa władza to Rada Naczelna PSL, funkcję wykonawczą posiada Naczelny Komitet Wykonawczy.

Program : nawiązuje do 100-letniej tradycji zorganizowanego ruchu ludowego, podkreśla znaczenie kultury chrześcijańskiej w życiu narodowym i rodzinnym. Jest ugrupowaniem o charakterze klasowym, broni politycznych i ekonomicznych interesów rolników.

Liderzy : Jarosław Kalinowski, Zdzisław Podkański, Jerzy Stefaniuk, Józef Zych, Waldemar Pawlak, Bogdan Pęk.

Poparcie wyborcze: 1991- 8,67%, 1993- 15,40%, 1997- 7,31%.

RUCH ODBUDOWY POLSKI
W rzeczywistości powstała po przegranych wyborach prezydenckich lidera partii Jana Olszewskiego w 1995 roku, kiedy to poszczególne komitety wyborcze scaliły się w jednolitą partię. Najwyższa władza: Rada Naczelna.

Program : dekomunizacja, kontynuacja reform, przy zachowaniu pewnej roli państwa, zachowanie wartości narodowych, ścisłe powiązanie Kościoła ze strukturami państwowymi.

Liderzy : Jan Olszewski, Adam Wędrychowicz, Dariusz Grabowski, Bogdan Kurant.

Poparcie wyborcze: 1997- 5,26%.


SOJUSZ LEWICY DEMOKRATYCZNEJ


Początkowo koalicja polityczna utworzona jako komitet wyborczy 1991 roku, w skład, którego weszło kilkadziesiąt partii politycznych, związków zawodowych i organizacji społecznych, z SdRP, PPS, OPZZ i ZSMP. W kwietniu 1999 roku została złożona deklaracja założycielska partii podpisana przez 29 osób, w tym 27 reprezentantów ugrupowań tworzących wcześniejszą koalicję SLD. Wstąpienia do nowej partii odmówiły: PPS, Ruch Ludzi Pracy, Krajowe Przedstawicielstwo Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Stowarzyszenie Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę oraz Towarzystwo Przyjaciół Nauk Społecznych.

Program : umiarkowane reformy, ochrona socjalna, uregulowanie stosunków z Rosją, rozdział Kościoła od państwa, szacunek dla dziedzictwa PRL, popieranie szybkiego akcesu Polski do Unii Europejskiej.

Liderzy : Leszek Miller, Jerzy Szmajdzińki, Krystyna Łybacka, Marek Borowski, Stanisław Janas, Józef Oleksy.
Poparcie wyborcze: 1991- 11,99%, 1993- 20,41%, 1997- 27,13%


UNIA POLITYKI REALNEJ


Powstał 14 XI 1987 roku w Józefowie w 70 rocznicę wydania przez Radę Regencyjną Manifestu. Jesienią 1988 roku RPR przyjął nazwę Unii Polityki Realnej. UPR działa na terenie całego kraju głównie w środowiskach młodzieży i drobnych przedsiębiorców licząc kilka tysięcy członków. Najwyższą władzą jest Konwent zbierający się nie rzadziej niż raz na 5 lat, w przerwach między konwentami partią kieruje Rada Główna oraz Prezes, którym jest Janusz Korwin-Mikke.

Program : wolność jednostki, odwoływanie się do wartości chrześcijańskich oraz odbudowy tradycyjnej roli i funkcji rodziny. Opowiadają się za decentralizacją państwa, wzmocnieniem samorządów lokalnych, całkowitą reprywatyzacją, zniesieniem ingerencji państwa w działalność gospodarczą, za wprowadzenie stabilnego, ograniczonego i uproszczonego systemu podatkowego, apolityczną i zawodową armią, o prawie całkowitą likwidację opieki społecznej.

Liderzy : Janusz Korwin-Mikke, Leszek Samborski, Mariusz Waszak.

Poparcie wyborcze: 1991- 2,26%, 1993- 3,18, 1997- 2,03%.


UNIA PRACY


Powstała w czerwcu 1992 roku z połączenia Solidarności Pracy, Ruchu Demokratyczno-Społecznego , Wielkopolskiej Unii Socjaldemokratycznej oraz części działaczy PPS. Partia działa na terenie całego kraju głównie w środowisku inteligencji.

Program : UP opowiada się za demokratyczno- parlamentarnym ustrojem państwa o silnym samorządzie lokalnym i pracowniczym. Popiera zasady interwencjonizmu państwowego, postuluje otoczenie troską i opieką socjalną najuboższych warstw społecznych oraz ograniczenie roli Kościoła katolickiego w życiu politycznym.

Liderzy : Marek Pol, Aleksander Małachowski, Tomasz Nałęcz, Izabela Jaruga-Nałęcz.

Poparcie wyborcze: 1991- 2,06%, 1993- 7,28%, 1997- 4,74%.


UNIA WOLNOŚCI

Powstała z połączenia Unii Demokratycznej i Kongresu Liberalno- Demokratycznego w dniu 24 IV 1994r. UW liczy około 20 000 członków i działa na terenie całego kraju głównie w środowisku inteligencji.

Program : integracja Polski z Unią Europejską, ekonomiczny liberalizm, ochrona własności prywatnej, swoboda ekonomiczna i finansowa, ograniczona integracja państwa w procesy rynkowe, stworzenie silnych struktur samorządowych, wyrównanie szans rozwojowych poszczególnych regionów, wprowadzenie narodowego programu stypendialnego kształcenia młodzieży wiejskiej.

Liderzy : Leszek Balcerowicz, Tadeusz Syryjczyk, Jerzy Wierchowicz, Mirosław Czech, Jan Lityński.

Poparcie wyborcze: 1997- 13,37%.

Wymienione tu partie posiadają największą siłę na scenie politycznej w naszym kraju, kształtują ją, posiadają swoich przedstawicieli w parlamencie i rządzie.