Ekologistyka

1. Komponent lub inaczej geokomponent – składowa część środowiska kuli ziemskiej mająca charakter naturalny, antropogeniczny lub mieszany (naturalno-antropogeniczny).
2. Zbiór komponentów naturalnych tworzą przede wszystkim : atmosfera, litosfera (budowa geologiczno-tektoniczna), ukształtowanie (morfologia) powierzchni kuli ziemskiej, hydrosfera (wody powierzchniowe i podziemne) oraz biosfera (flora i fauna).
3. Geokomponenty antropogeniczne zawiązane są przede wszystkim z użytkowaniem ziemi przez człowieka (grunty rolne, tereny zabudowane, drogi komunikacyjne, hałdy oraz składowiska).
4. Zarządzanie komponentami środowiska oznacza realizowanie jego funkcji w zakresie użytkowania i restytuowania środowiska.
5. Ekologia – nauka, która kompleksowo zajmuje się środowiskiem przyrodniczym. Bada ona wszystkie zależności między organizmami żywymi oraz między nimi a otoczeniem, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które mają wpływ na strukturę i funkcjonowanie życia na Ziemi.
6. Sozologia – nauka zajmująca się problemami ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów środowiska. Jest to nauka, której naczelnym zadaniem jest wypracowywanie i wdrażanie wzorców postępowania wobec przyrody, pozwalających na zachowanie lub odtworzenie jakości środowiska przynajmniej zbliżonej do naturalnej.
7. Relacje synergizmu – polegają na kumulowaniu się zjawisk negatywnych w środowisku w taki sposób, że efekt końcowy jest zawsze większy niż prosta suma zmian poszczególnych elementów, np. powstawanie kwaśnych deszczy w wyniku łączenia się emitowanych do atmosfery głównie przez przemysł tlenków siarki z parą wodną.
8. Pojemnością środowiska – określa się jego zdolność do ponoszenia obciążeń antropogenicznych związanych np. z odprowadzaniem ścieków, emisjami zanieczyszczeń lub lokalizacją działalności gospodarczej.
9. Poziomy obciążenia pojemności środowiska :
• Obciążenie dopuszczalne – nie wprowadzające negatywnych zmian w środowisku, gdzie następuje nieprzerwany przebieg procesów samoregeneracji ekosystemów obciążonych antropogenicznie;
• Obciążenie degradujące – wywołuje zaburzenia równowagi ekologicznej przejawiające się utratą możliwości samoistnej regeneracji uszkodzonych komponentów środowiska;
• Obciążenie letalne – prowadzące do destrukcji i trwałej utraty zdolności środowiskotwórczych ( klęska ekologiczna).
10. Klasyfikacja zasobów środowiska :
Zasoby ogólne środowiska przyrodniczego
Zasoby niewyczerpywane Zasoby wyczerpywalne
Zasoby niezmienne Zasoby nadużywalne Zasoby, których zachowanie jest możliwe Zasoby, których zachowanie jest niemożliwe
Zasoby odnawialne Zasoby nieodnawialne Zasoby nadające się do powtórnego użytkowania Zasoby nie nadające się do powtórnego użytkowania
• Zasoby niewyczerpywane i niezmienne – energia słoneczna oraz jej pochodne tj. siła wiatru lub prądy morskie; jakość i ilość tych zasobów w trakcie użytkowania nie ulega zmianie i praktycznie nie występuje konieczność stosowania wobec nich jakichkolwiek środków ochronnych.
• Zasoby niewyczerpywane i nadużywalne – woda, powietrze, przestrzeń; ilość ich nie ulega zmianie, może natomiast zmieniać się ich jakość w trakcie użytkowania , istnieje potrzeba przyjęcia ekologicznych i ekonomicznych zasad użytkowania tych zasobów.
• Zasoby wyczerpywalne – zachowanie ich jest możliwe i są odnawialne, np. lasy, kompleksy glebowo-rolnicze; użytkowanie gospodarcze tych zasobów wymaga ustalenia takich zasad eksploatacji , które zapewnią ich utrzymanie; konieczne jest określenie kosztów odtworzenia tych zasobów oraz wliczenie ich w cenę dobra dla prawidłowego oszacowania jego wartości.
• Zasoby wyczerpywalne, których zachowanie jest możliwe, ale są one nieodnawialne, np. gatunki flory i fauny; w tej grupie zasobów konieczne jest ustalanie bardzo rygorystycznych norm ekologicznych i ścisłego ich przestrzegania.
• Zasoby wyczerpywalne, których zachowanie jest niemożliwe, ale nadają się do powtórnego użytkowania, np. rudy żelaza, boksyty a także wytopione z nich metale.
• Zasoby wyczerpywalne, których zachowanie jest niemożliwe i nie nadają się do powtórnego użytkowania, ponieważ zmieniają swój stan fizyczny albo strukturę chemiczną, np. przemiany energetyczne podczas spalania paliw stałych lub produktów pochodnych z ropy naftowej.
11. Informacja przestrzenna – obejmuje oprócz typowych danych lokalizacyjnych, które są związane z położeniem obiektów i ich właściwościami geometrycznymi, także szczegóły dot. wzajemnych relacji przestrzennych.
12. Antropopresja - ogół działań człowieka (zarówno planowych i przypadkowych) mających wpływ na środowisko przyrodnicze. Antropopresja może być scharakteryzowana poprzez różną skalę intensywności i zasięgu przestrzennego, co ma najczęściej aspekt negatywny, np.: hałas, zanieczyszczenie powietrza i wód, wyrąb lasów, wypas nadmiernej ilości zwierząt.
13. Etapy antropopresji :
• Etap I – współżycie człowieka z przyrodą (czasy starożytne), etap ten obejmuje okres od momentu pojawienia się człowieka w Europie do mniej więcej VII w. n.e.
• Etap II – walka z przyrodą i jej nieznaczne przekształcenia ( od VIII do XIII wieku). W okresie tym następuje znaczny wzrost ludności, optimum klimatyczne obecnego interglacjału.
• Etap III – przekształcenia odwracalne ( od XIV do XVIII wieku ), na okres ten przypadają zaczątki rozległych prac hydrotechnicznych, polegające na budowaniu tam, sypaniu grobli, tworzeniu sztucznych zbiorników, a także wykonywaniu melioracji., pogorszenie się warunków klimatycznych dla rolnictwa ( ochłodzenie), pierwsze przejawy prawnej ochrony przyrody.
• Etap IV – przekształcenia trudno odwracalne ( lata od ok. 1800 do 1942 ), okres rozpoczął się rewolucją przemysłową, maszyny parowe, gwałtowny rozwój techniki i przemysłu, większa wydajność rolnictwa, rozwój medycyny, polepszenie warunków higienicznych, wzrost liczby ludności, zmniejszanie się powierzchni leśnych, eksploatacja złóż paliw kopalnych, pierwsze zorganizowane ruchy ochrony przyrody.
• Etap V – przekształcanie niebezpieczne dla biosfery ( od 1942 do czasów obecnych), opanowanie technologii uzyskiwania energii jądrowej, wyprodukowanie i rozpoczęcie stosowania pestycydów, rozwój przemysłu, środków transportu oraz eksplozja demograficzna, wzrosty konsumpcji, wzrost zanieczyszczenia środowiska.
14. Aktualne zagrożenia i zmiany środowiskowe :
• Zmniejszanie się powierzchni leśnych ( deforestacja – procesy wylesiania w sensie całkowitej zmiany użytkowania ziemi) ; najmniejszą powierzchnię lasów pierwotnych ze wszystkich kontynentów ma Europa – zaledwie tylko 0,5 mln ha. Zachowały się one praktycznie w większych fragmentach tylko na Półwyspie Skandynawskim . Przyczyny deforestacji : trudności gospodarcze krajów tzw. Trzeciego Świata, ubóstwo oraz problemy żywnościowe ludności wielu krajów i w związku z tym przeznaczanie terenów leśnych na użytki rolne, ogromne zapotrzebowanie na różnorodne dobra wytwarzane z drewna.
• Degradacja gleb – o charakterze antropogenicznym zatrucie gleb zanieczyszczeniami chemicznymi, pochodzącymi z emisji gospodarczych, również nieracjonalna działalność rolnicza, np. nadmierny wypas zwierząt, przejmowanie znacznych obszarów niekiedy o glebach wysokiej jakości pod budowę infrastruktury społeczno-gospodarczej , co trwale eliminuje gleby z użytkowania.
• Pustynnienie – procesy naturalne dominują w obszarach zwrotnikowych, związane głównie z uwarunkowaniami klimatycznymi i geomorfologicznymi, a w ostatnich kilku dziesięcioleciach ich intensywność została bardzo wzmocniona działaniami antropogenicznymi, skutki pustynnienia dotknęło już co najmniej 60 krajów świata.
• Degradacja jezior – jest procesem trudno odwracalnym, ponieważ ich wody potrzebują bardzo długiego czasu do samo restytucji. nawożenie mineralne, szczególnie związkami azotowymi wiele jezior ulega przyspieszonej eutrofizacji co wywołuje w konsekwencji ich stosunkowo szybką regresję, chemiczne zanieczyszczenia powietrza i ścieki powodują zanik życia biologicznego w jeziorach.
• Zatrucie wód gruntowych – za ich zatrucie odpowiedzialne są przede wszystkim wysypiska odpadów komunalno-bytowych i przemysłowych; na świecie znajduje się obecnie ponad 2,5 mln wielkich wysypisk śmieci, jednak tylko niewielki odsetek jest rzeczywiści szczelnie odizolowany od otaczających komponentów środowiska jakimi są litosfera i hydrosfera.
• Zasoby wody pitnej – prawie 97% z istniejącej na kuli ziemskiej zasobów wody, to woda zawarta w morzach i oceanach, ok. 0,5% to woda słonawa, zaledwie około c2,5% zasobów wodnych Ziemi to woda słodka.
• Zmniejszanie się różnorodności gatunków flory i fauny - ogólna liczba gatunków roślin i zwierząt szacowana jest na 5 do 30 mln, lecz najbardziej zbliżony szacunkiem wydaje się być liczba 10 mln
• Zmiany klimatu - zanieczyszczenia pochodzenia naturalnego (pyły wulkaniczne) a także pochodzenia antropogenicznego (różnorodne substancje uwalniane w procesach gospodarczych). Sześć grup substancji antropogenicznych szczególnie szkodliwych dla środowiska : cząsteczki lotne; tlenki węgla Cox, np. CO2, który doprowadza do powstania efektu cieplarnianego, tlenek węgla CO, który jest bardzo dobrze absorbowany przez hemoglobinę, powoduje niedotlenienie organizmów ora tworzenie się tzw. smogu fotochemicznego; tlenki siarki SOx, do szczególnie szkodliwych należy dwutlenek siarki SO2 emitowany głównie przez elektrownie i elektrociepłownie wyposażone w wysokie kominy, w wyniku oddziaływania z parą wodną może dochodzić do tzw. kwaśnych deszczy; tlenki azotu, źródłem ich powstawania są silniki spalinowe pojazdów i maszyn, powodują powstawanie tzw. smogu fotochemicznego; związki metali ciężkich, w tym ołowiu, który jest toksyczny dla wszystkich organizmów żywych i doprowadza do trwałych uszkodzeń; smog fotochemiczny – zjawisko to ma miejsce gdy tlenki azotu reagują pod wpływem bezpośredniego promieniowania słonecznego z lotnymi związkami organicznymi.
• Zmniejszenie się warstwy ozonowej O3, niszczonej przez tzw. freony – związki używane często do produkcji dezodorantów, gaśnic halonowych i w systemach chłodniczo-klimatyzacyjnych. Roczne tempo kurczenia się warstwy ozonowej szacuje się nawet na około 3% jej grubości.
• Wzrost poziomu wód oceanu światowego powodowanego topnieniem lodowców z powodu wzrostu średniej rocznej temperatury powietrza na kuli ziemskiej.
15. Prawnie poprawne zarządzanie komponentami środowiska następuje zazwyczaj przy wykorzystaniu następujących zasad :
• Traktowanie zarządzania środowiskowego jako jednego z priorytetów działalności gospodarczej;
• Nawiązywanie i utrzymywanie stałego kontaktu z przedstawicielami stron zainteresowanych ochroną i polepszaniem środowiska;
• Ustalanie wymogów i regulacji prawnych w zakresie środowiskowych aspektów działalności podmiotów gospodarczych;
• Wzbudzenie i rozwinięcie zainteresowania wszystkich pracowników oraz zakresu odpowiedzialności, szkolenie, samokształcenia itp. ;
• Planowanie środowiskowe obejmujące cały cykl życia produktu lub usługi;
• Opracowanie procedur osiągania wyznaczonych poziomów działania;
• Zapewnienie właściwego poziomu środków na realizację celów organizacyjnych, szkoleniowych oraz inwestycyjnych;
• Przeprowadzenie kontroli i oceny działań w zakresie ochrony środowiska.
16. Za główny cel rozwoju społeczno-gospodarczego państw członkowskich przyjmuje się przyspieszenie wzrostu standardu życia ludności , a wśród celów cząstkowych działania unijnego wymienia się :
• Zachowanie, ochronę i poprawę jakości środowiska;
• Wieloaspektową ochronę zdrowia człowieka;
• Rozważne i racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych;
• Zmniejszenie lub wyeliminowanie trans granicznych przepływów zanieczyszczeń;
• Wsparcie harmonijnego i zrównoważonego rozwoju oraz trwałego i niepowodującego inflacji wzrostu gospodarczego;
• Zrównanie statusu polityki ekologicznej z działaniami w innych dziedzinach;
• Wprowadzenia zasady uwzględnienia wymogów środowiskowych przy realizacji każdego działania w programach unijnych.
17. Podstawowym założeniem zarządzania środowiskowego jest poprawa relacji między skutkami działalności człowieka a środowiskiem.
18. Energetyczna teoria wartości (Howard T.Odum) nawiązuje do zasad termodynamiki głoszących m.in. że :
• Przemiany energii są nieodwracalne i powrót dokładny do stanu wcześniejszego jest niemożliwy;
• Kolejne stany przemian charakteryzują się rosnącym, nieuporządkowaniem systemu a jego miarą jest entropia.
19. Polityka ekologiczna – rozpoznanie zagrożenia środowiska. Postulowanie ograniczenia negatywnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska oraz opracowanie spójnych planów ochrony, racjonalnego kształtowania oraz rekultywacji środowiska przyrodniczego jako całości, budowanie urządzeń oczyszczających, rozbudowane systemy skutecznych instrumentów ekonomicznych i prawnych.
20. W skali międzynarodowej najbardziej znane zasady polityki ochrony środowiska to :
• Zanieczyszczający podmiot płaci, jest odpowiedzialny za szkody, które wynikają z jego działalności;
• Użytkownik płaci – podmioty korzystające z urządzeń infrastruktury sozologicznej finansują ich koszty funkcjonowania;
• Poszkodowany płaci – przypadki uzasadnione, które mogą pojawić się w systemach społeczno-gospodarczych kiedy poszkodowany musi je finansować;
• Zasada pozorności – stosowanie takich strategii działań, które uwzględniają scenariusze niekorzystnych wydarzeń związanych z oddziaływaniem na środowisko;
• Zasada wspólnej odpowiedzialności – ma charakter ogólnospołeczny oraz przejawia się zarówno w skali globalnej, regionalnej i lokalnej.
21. Przyczyny degradacji komponentów środowiska :
• Wadliwe technologie produkcji powodujące marnotrawstwo surowców, energii, pracy ludzkiej oraz powstanie odpadów i zanieczyszczeń;
• Nieracjonalne zarządzanie komponentami środowiska;
• Nieskuteczność systemów prawnych ochrony środowiska;
• Nieadekwatność społecznych systemów wartości.
22. Obciążenie środowiska zanieczyszczeniami może doprowadzić do pewnych przemian w układach przyrodniczych polegających przede wszystkim na :
• Rozpadaniu się układów złożonych w proste, mniej wydajne i odporne na bodźce destrukcyjne;
• Zmianach w strukturach harmonii poszczególnych ekosystemów;
• Rozregulowaniu tempa krążenia materii i energii w biosferze;
• Redystrybucji pierwiastków i substancji w wielu ekosystemach niezgodnej z przebiegiem procesów naturalnych;
wprowadzaniu nowych związków chemicznych, często nie poddających się naturalnej asymilacji i o nieznanych jeszcze skutkach ich obecności dla życia biologicznego.
23. Z punktu widzenia wielostronnych potrzeb człowieka, skutki degradacji środowiska przejawiają się poprzez zmniejszenie :
• Tempa samoreprodukcji środowiska;
• Produktywności ekosystemów lub komponentów środowiska, które są wykorzystywane gospodarczo;
• Natężenia procesów fotosyntezy a tym samym ograniczenie możliwości samoregulacji składu powietrza atmosferycznego;
• Pojemności środowiska, w tym jego zdolności asymilacyjnych.
24. Do negatywnych efektów zanieczyszczenia środowiska o charakterze bezpośrednim pierwotnym zaliczamy :
• Negatywne zmiany jakości powietrza;
• Negatywne zmiany ilościowe i jakościowe zasobów wodnych;
• Ograniczenie areału oraz pogorszenie jakości gleb;
• Spadek ilości i jakości zasobów biotycznych.
25. Do negatywnych efektów zanieczyszczenia środowiska o charakterze bezpośrednim wtórnym zaliczamy :
• Spadek produktywności ekosystemów;
• Pogarszanie wartości estetycznych krajobrazu;
• Zmiany pozamaterialnych wartości środowiska poprzez przykładowo zmniejszenie atrakcyjności miejsca wypoczynku.
26. Skutki pośrednie wywoływane są przez skutki bezpośrednie. Mogą mieć charakter materialny, mogą powodować straty gospodarcze oraz społeczne.
27. Według kryterium przyczynowego powstawania strat, dzieli się je na :
• Straty wynikł w skutek działalności antropogenicznej, np. wyniku emisji spalin, zrzutu ścieków;
• Straty wynikłe w skutek działania sił przyrody, np. w wyniku trzęsienia ziemi;
28. Ze względu na zakres strat, dzielimy je na :
• Straty wynikające z oddziaływania zanieczyszczonych lub naruszonych elementów środowiska na otoczenie;
• Straty powstające w związku z wykorzystaniem zdegradowanych elementów środowiska w produkcji oraz konsumpcji, np. w zakresie wypoczynku, turystyki;
29. Wg charakteru powstałych strat, dzieli się je na :
• Straty ekonomiczne, np. straty w majątku trwałym;
• Straty społeczne, zwiększenie zapadalności na choroby wywołane zanieczyszczeniem środowiska.
30. W ujęciu poziomu wymierności strat, można je podzielić na :
• Straty wymierne (skwantyfikowane oraz wyrażone jednostkami miary);
• Straty niewymierne – nie nadające się określić w jakichkolwiek jednostkach miary.
31. Jedną z najbardziej popularnych w opracowaniach naukowych i urzędowych, jest kwalifikacja rodzajowa strat, wg której straty dzielą się na :
• Straty w rolnictwie;
• Straty w leśnictwie;
• Straty w gospodarce wodnej;
• Straty w majątku trwałym;
• Straty powstałe w wyniku nieracjonalnej eksploatacji surowców mineralnych;
• Straty surowców i minerałów odprowadzanych do powietrza, wód oraz gleby;
• Straty w zakresie zdrowotności mieszkańców.
32. Najczęściej do pomiaru wysokości strat stosuje się jedną z następujących metod :
• Metoda obliczeń bezpośrednich;
• Metoda restytucyjna;
• Metoda substytucyjna;
• Metoda wskaźnikowa;
• Metoda kompensacji;
• Metoda kosztów utraconych możliwości ;
• Metoda prewencyjna;
• Metoda norm ochrony środowiska.
33. Trzy grupy instrumentów ekonomiczno-prawnych wspomagających zarządzanie komponentami środowiska :
• Instrumenty prewencyjne (oddziałujące zabezpieczająco) : limity i normy dopuszczalnych zanieczyszczeń, nakazy wstrzymania emisji, zakazy prowadzenia działalności;
• Instrumenty represyjne ( oddziałujące rekompensująco) : odpowiedzialność karna, cywilna i ekonomiczna.
• Instrumenty pośrednie (oddziałujące wielostronnie) : subwencje, systemy depozytowe, opłaty, podatki, ubezpieczenia proekologiczne, rynek praw zanieczyszczenia środowiska.
34. Zakazy w jednoznaczny i administracyjny sposób wyznaczają limity emitowanych do środowiska zanieczyszczeń lub zabraniają ich wprowadzania całkowicie. Poszczególne limity mogą mieć charakter : prawny, ekonomiczny i prawno-ekonomiczny.
35. Subwencje państwowe mają na celu całkowite lub częściowe pokrycie kosztów, które musi ponieść przedsiębiorstwo w związku ze zmianą dotychczasowej technologii produkcji na technologię neutralną dla środowiska.
36. Systemy depozytowe stanowią pewien rodzaj zwrotnej opłaty za produkty, które po zakończeniu okresu użytkowania są przekazywane w określonym stanie w wyznaczone odpowiednimi regulacjami prawno0administracyjnymi miejsce, najczęściej w celach recyklingu.
37. Opłaty są świadczeniami środowiskowymi uiszczanymi przez jednostkę zanieczyszczającą do budżetu lub na rzecz jednego z tzw. środowiskowych funduszy celowych. Charakterystyczną dla opłat jest ich : przymusowość, powszechność, bezzwrotność i ekwiwalentność.
38. Podatki należą do najważniejszych instrumentów pośrednich prowadzonej przez władze polityki środowiskowej. Są pewnego rodzaju obciążeniami finansowymi, zmuszającymi gospodarujący podmiot do uwzględnienia w swoich decyzjach założeń ogólnych polityki państwa względem zasobów środowiska.
39. Rynek praw zanieczyszczania środowiska polega na wprowadzeniu przez państwo tzw. certyfikatów emisyjnych, które nadają ich właścicielom prawo do wprowadzania do środowiska określonego ładunku zanieczyszczeń w określonym czasie.
40. Najważniejsze z źródeł finansowania ochrony środowiska to : fundusze własne podmiotów gospodarczych, leasing, kredyty bankowe, fundusze budżetowe oraz pozabudżetowe fundusze celowe.
41. Planowanie przestrzenne ma charakter wielostopniowy i dlatego wg przedmiotu planowania wyróżniamy :
• Planowanie przestrzennego zagospodarowania kraju;
• Planowanie regionalne, przez które należy rozumieć planowanie gospodarcze w ujęciu przestrzennym- na obszarze mniejszym od całego kraju a w wymiarze większym od jednostki osadniczej : planowanie realizowane dla powiatów i województw, planowanie obszarów problemowych, wsparcia i metropolitalnych;
• Planowanie miejscowe, urbanistyczne i ruralistyczne (obszarów wiejskich).
42. Krajowa polityka przestrzenna jest prowadzona przez władze publiczne szczebla rządowego oraz należy do praktyki administracji państwa w tym przede wszystkim w odniesieniu do terytorium własnego kraju, oraz w odniesieniu do terytorium Europy i dotyczy jedynie wycinka zadań publicznych, które mają odwzorowywanie w przestrzeni.
43. Podstawowym dokumentem określającym zasady polityki państwa w dziedzinie zagospodarowywania przestrzennego kraju jest „Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowywania Kraju”.
44. Celem polityki przestrzennej jest kształtowanie ładu przestrzennego, należy stosować odpowiednie instrumenty realizacyjne.
45. Podstawy prawe planowania przestrzennego tworzy w polskim systemie prawnym Ustawa o planowaniu i zagospodarowywaniu przestrzennym, która określa m.in. :
• Zasady kształtowania polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej;
• Zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczania terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowywania i zabudowy, przyjmując ład przestrzenny i zrównoważony rozwój za podstawę tych działań.
46. Metody wykorzystywane w planowaniu przestrzennym do sporządzania planów miejscowych to najczęściej :
• Metody jakościowe (opisowe i analityczne)
• Metody ilościowe
47. Wyróżniamy trzy grupy celów planowania przestrzennego wg kryterium rodzajowego :
• Cele ekonomiczne;
• Celce społeczne;
• Cele ekologiczne.
48. Cele kontroli ekologicznej :
• Określenie stopnia wprowadzenia ekologicznie zorientowanego zarządzania;
• Badanie zgodności z lokalnymi, krajowymi i europejskimi zasadami bhp;
• Opracowywanie i wprowadzanie wewnętrznych procedur niezbędnych dla osiągnięcia standardów ekologicznych;
• Minimalizowanie narażania ludzkiego życia ze strony środowiska oraz ewentualne zapewnienie należnych odszkodowań;
• Identyfikowanie oraz szacowanie ryzyka firmy w rezultacie błędów ekologicznych;
• Określanie wpływu poszczególnych zakładów i procesów technologicznych;
• Doradztwo w dziedzinie ochrony środowiska.
49. TQM – system kompleksowego zarządzania jakością . Elementy TQM :
• Praca zespołowa
• Zaangażowanie wszystkich pracowników w sprawy kluczowe dla firmy
• Systemy komunikowani nie pozwalające na wystąpienie żadnych luk informacyjnych, opóźnień przepływów informacji oraz ich niezgodności;
• Spójna struktura organizacyjna firmy;
• Antycypacyjny system kontroli i sprawozdawczości;
• Planowanie oparte na jasno zdefiniowanych celach zmniejszających możliwość wystąpienia bledów oraz umożliwiających wprowadzanie modyfikacji;
• Kontrola zapasów.
50. JIT (Just-In-Time)preferujący minimalne magazynowanie zapasów, co pociąga za sobą : mniejsze zaangażowanie kapitału na utrzymanie zapasów, niższy poziom niszczenia zapasów, mniejszą wymaganą powierzchnię magazynową, minimalizowanie kosztów kontroli zapasów.
51. Ekologistyka - to wszystkie badania i działania związane z realizacją rozwiązań optymalnych w zakresie zbiórki, gromadzenia, usuwania i kierowania do utylizacji lub nieuciążliwej dla środowiska i społeczeństwa likwidacji odpadów różnych rodzajów.
52. Zakres ekologistyki jest stosunkowo szeroki i obejmuje :
• Edukację społeczeństwa w sprawach ekorozwoju;
• Organizację segregowanej zbiórki odpadów;
• Dostarczanie wywożonych odpadów do zakładów utylizacyjnych;
• Lokowanie na wysypiskach odpadów nie nadających się do utylizacji;
• Specjalne traktowanie odpadów niebezpiecznych.
53. Trzy zasady racjonalności i optymalizacji :
• Każde działanie gospodarcze powinno być zgodne z potrzebami społecznymi
• Należy zawsze dążyć do maksymalnych wyników przy danych środkach
• Należy zawsze minimalizować zużycie środków dla osiągnięcie określonych z góry zadań.
54. Rachunek sozoekonomiczny – jest jedną z odmian rachunku ekonomicznego, elementami tego rachunku są :
• Parametry wyboru – dane, na które prowadzący rachunek nie ma żadnego wpływu
• Warunki ograniczające – wyznacza ramy stosowanych rozwiązań
• Funkcja celu – stanowi kryterium rachunku