Budowa i rola kręgosłupa

Kręgosłup ( columna vertebralis ) składa się z 33 – 34 kręgów ( vertebrae ) . W zależności od okolicy ciała , kręgosłup dzieli się na następujące odcinki :

 Szyjny albo karkowy , składający się z 7 kręgów (c1-c7)
 Piersiowy algo grzbietowy - 12 kręgów (th1-th12)
 Lędźwiowy – 5 kręgów (l1-l5)
 Krzyżowy – 5 kręgów (s1- s5)
 Guziczny albo kość ogonowa – 4 lub 5 kręgów (co1-co4,5)




Każdy kręg składa się z trzonu kręgu zwróconego ku przodowi , z łuku kręgowego skierowanego ku tyłowi i odchodzących od łuku siedmiu wyrostków : do tyłu – wyrostka kolczystego , ku bokom – jednej pary wyrostków poprzecznych i dwóch par wyrostków stawowych – jedna para ku górze , druga ku dołowi .Trzon wraz z łukiem ograniczają otwór kręgowy . Powierzchnie trzonu kręgu służą do połączenia z sąsiednimi kręgami .

Pierwszy kręg – szczytowy (atlas) nie ma trzonu , a tylko złączone ze sobą łuki : przedni i tylni , oraz leżące między nimi rozwinięte części boczne . Górna powierzchnia stawowa zwrócona jest do odpowiednich powierzchni kłykci kości potylicznej . W II kręgu szyjnym – obrotowym - trzon przechodzi ku górze w ząb kręgu obrotowego .Łączy się on stawem z powierzchnią tylną przedniego łuku kręgu szczytowego . na powierzchniach bocznych trzonów kręgów piersiowych znajdują się tzw. dołki żebrowe . Wyrostki poprzeczne są na końcach zgrubiałe i mają dołek żebrowy wyrostka poprzecznego . Dołek ten służy do połączenia z powierzchnią stawową guzka żebra .



Wybrane kręgi
a – szczytowy od góry
b1 – lędźwiowy od góry
b2 – lędźwiowy z boku
c1 – zrośnięte kręgi krzyżowe z boku
c2 – z boku

Kręgi lędźwiowe są znacznie większe niż kręgi pozostałych odcinków kręgosłupa . Kość krzyżowa ( os sacrum ) składa się z 5 zrośniętych ze sobą kręgów krzyżowych . Na brzegach bocznych znajdują się powierzchnie stawowe dla połączenia z kośćmi biodrowymi , u góry podstawy kości łączy się z V kręgiem lędźwiowym . Kość guziczka ( os coccygis ) , czyli ogonowa występuje u człowieka w postaci szczątkowej i składa się z 4 lub 5 kręgów zrastających się w wieku dojrzałym w jedną całość . Podstawa kości guzicznej zwrócona jest w kierunku kości krzyżowej . Obie kości łączą więzadła .
Kręgosłup jako całość tworzy podłużną rurę kostną , stanowiącą oparcie dla całego ciała . Powierzchnie dwóch sąsiednich trzonów kręgów połączone są za pośrednictwem płaskich płytek – chrząstek międzykręgowych , których wysokość powiększa się stopniowo od góry ku dołowi kręgosłupa ; w lędźwiowym odcinku są one najwyższe i odpowiednio do rozmiarów trzonów kręgów lędźwiowych – największe . Otwory poszczególnych leżących na sobie kręgów tworzą kanał kręgowy , w którym znajduje się rdzeń kręgowy .
Połączenia kręgosłupa : chrząstko zrosty ( ścisłe ) łączą trzony kręgu za pośrednictwem płaskich płytek chrzęstnych tzw. krążków między kręgowych .Obwodowa część krążka , zawiera włókna sprężyste i nazywamy je pierścieniami włóknistymi .Centralna część krążka stanowi jądro miażdżyste , które amortyzuje wstrząsy i pozwala na ruch między kręgami


Ruchy kręgosłupa możliwe są dokoła trzech osi :
1. Ruchy zgięcia i prostowania
2. Zgięcia boczne
3. Ruchy obrotowe w prawo i w lewo .
Kombinacją wszystkich trzech rodzajów ruchów jest ruch obwodzenia
Więzozrosty łączą trzon , wyrostki poprzeczne i wyrostki kolczyste wzdłuż kręgosłupa przebiegając jako długie mocne wiązadła i więzadło podłużne przednie i tylnie .Oprócz tego między łukami sąsiednich kręgów biegną więzadła żółte , między wyrostkami kolczystymi więzadła kolcowe i więzadła między poprzeczne między wyrostkami poprzecznymi .
Do podstawowych zadań kręgosłupa można zaliczyć m.in.: utrzymanie postawy wyprostowanej , pośrednio tworzenie przyczepów dla kończyn , rolę krwiotwórczą i ochronną rdzenia kręgowego . Ta pierwsza funkcja wymaga specyficznego uformowania kręgosłupa jako całości , umożliwiającego amortyzacje wstrząsów .Jeśli więc u noworodków kręgosłup wygięty jest łukowato , to z czasem w płaszczyźnie strzałkowej wykształcają się krzywizny , nadające mu esowaty wygląd . Wygięcia do przodu ( w odcinkach szyjnym i lędźwiowym ) nazywanymi lordozami , a wygięcia do tyłu ( w odcinkach piersiowym i krzyżowym) kifozami . Dzięki tym krzywiznom oraz dzięki sprężystym chrząstkom międzykręgowym wszystkie wstrząsy , powstające np. podczas chodzenia biegu itd., przenoszone są przez kręgosłup na czaszkę , ulegają znacznemu osłabieniu .

Brak odpowiednich ćwiczeń , nieprawidłowe nawyki siedzenia i wiele innych przyczyn powodują powstanie patologicznych , bocznych skrzywień kręgosłupa – skolioz .