Królowie na polskim tronie

KRÓLOWIE NA POLSKIM TRONIE
WŁADCA LATA ŻYCIA LATA PANOWANIA
Mieszko I 930-992 965-977
Bolesław Chrobry 966-1025 992-1025
Mieszko II 990-1034 1025-1034
Kazimierz Odnowiciel 1016-1058 1034-1058
Bolesław II Śmiały 1040-1081 1058-1079
Władysław I Herman 1042-1102 1079-1102
Bolesław III Krzywousty 1086-1138 1102-1138
Władysław II Wygnaniec 1105-1159 1138-1146
Bolesław IV Kędzierzawy 1121-1173 1146-1173
Mieszko III Stary 1122-1202 1173-1177;1198-1199;1202
Kazimierz II Sprawiedliwy 1138-1194 1177-1194
Mieszko Plątonogi 1130-1211
Leszek Biały 1186-1227 1202-1227
Władysław Laskonogi 1161-1231 1202;1228-1231
Henryk I Brodaty 1165-1238 1228-1238
Henryk Pobożny 1196-1241 1238-1241
Bolesław Rogatka 1220-1278
Konrad I Mazowiecki 1187-1247 1229;1241-1243
Bolesław V Wstydliwy 1226-1279 1243-1279
Bolesław Pobożny 1221-1279
Leszek Czarny 1240-1288 1279-1288
Henryk Probus 1257-1290
Przemysł II 1257-1296 1290;1295-1296
Wacław II 1271-1305 1300-1305
Władysław I Łokietek 1260-1333 1306-1333
Kazimierz III Wielki 1310-1370 1333-1370
Ludwik Węgierski 1326-1382 1370-1382
Jadwiga 1371-1399 1384-1399
Władysław II Jagiełło 1351-1434 1386-1434
Władysław III Warneńczyk 1424-1444 1434-1444
Kazimierz Jagiellończyk 1427-149 1447-1492
Jan I Olbracht 1459-1501 1492-1501
Aleksander Jagiellończyk 1461-1506 1501-1506
Zygmunt I Stary 1467-1548 1506-1548
Zygmunt II August 1520-1572 1548-1572
Henryk Walezy 1551-1589 1573-1574
Anna Jagiellonka 1523-1596 1576-1596
Stefan Batory 1533-1586 1576-1586
Zygmunt III Waza 1566-1632 1587-1632
Władysław IV 1595-1648 1632-1648
Jan II Kazimierz 1609-1672 1648-1672
Michał Korybut Wiśniowiecki 1640-1673 1669-1673
Jan III Sobieski 1629-1696 1674-1696
August II Mocny 1670-1733 1697-1733
Stanisław Leszczyński 1677-1766 1704-1710;1733-1736
August III Sas 1696-1763 1733-1763
Stanisław August Poniatowski 1732-1798 1764-1795
Zygmunt August II (1548-1572) podpisanie w 1569 roku unii lubelskiej łączących Polskę i Litwę w jedno państwo Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Kraje od tego czasu miały wspólnego władcę oraz sejm. Zachowano odrębny skarb, urzędy, wojsko i sądownictwo. Powstał silny kraj którego obawiali się sąsiedzi. Unia przyspieszyła rozwój gospodarczy, społeczny i kulturalny Wielkiego Księstwa Litewskiego, prowadziła do polonizacji szlachty litewskiej i ruskiej oraz rozszerzała wpływy kultury polskiej aż na państwo rosyjskie.
Królowie wybierani na podstawie elekcji,
- 1529 r koronuje się na króla polski (mając 9 lat)
- 1561 r Inflanty stają się lennem Polski i Litwy
- 1569 r unia polsko-litewska w Lublinie (unia realna)
156 r sobór trydencki

Henryk Walezy (1573-1574) wybór Henryka Walezego była pierwszą wolną elekcją w Rzeczpospolitej z 1573 roku.
- brak zainteresowania Polską, brak znajomości naszej kultury
- 1574 r ucieka do Francji porzuca tron w Polsce

Stefan Batory (1576-1586)
- zostaje wybrańcem na męża Anny Jagiellonki
- 1579-1582 r walczy z Rosją o Inflanty
- zwolennik silnej władzy monarszej
- stworzył armię wybraniecką

Zygmunt III Waza (1587-1632) prowadził wojnę ze Szwecją w latach 1600-1611 i
1626-1629; a także wojnę z Rosją-1609-1619; ponadto przeniósł stolicę z Krakowa do Warszawy w 1611 roku
1592 r zwołanie sejmu inkwizycyjnego
- 1593 r koronował się na króla Szwecji, choć go utracił
- 1596 r unia brzeska
- 1605-1609 rokosz sandomierski
- 1600 r Szwedzi wyprawiają się na Inflanty; efekt rozpoczynają się wojny polsko-szwedzkie

Władysław IV WAZA (1632-1648)
- 1632-1634 wojna z Rosją
- pokonał Rosję i Turcję, co zyskuje rangi Polsce
- 1635 r podpisanie rozejmu w Sztumskiej Wsi (ze Szwecją)
- następuje duży rozwój gospodarczy w Polsce

Jan Kazimierz (1648-1668) za jego czasów miał miejsce "potop szwedzki" na ziemiach Rzeczpospolitej w latach 1655-1660.
okres jego panowania to liczne wojny z sąsiadami
- 1649-1651 wojny z Kozakami i Tatarami
- 1654-1656 wojny z Moskwą i Kozakami
- 1656-1660 wojna północna ze Szwecją
- zrzeka się korony i ucieka do Francji

Michał Korybut Wiśniowiecki (1669-1673) odbyła się bitwa pod Chocimiem w 1673 roku.
-mierny i nieudolna władca
- 1672 r podpisanie pokoju w Buczaczu (z Turcją; strata Kamieńca Podolskiego)

Jan III Sobieski (1674-1696) zasłynął podczas odsieczy wiedeńskiej w 1683 roku.
- 1673 r zwycięstwo pod Chocimiem z Turkami
- 1675 r traktat w Jaworowie z Francją (próba zyskania sojusznika)
- 1683 r odsiecz Wiedeńska nad Turkami
- 1686 r wieczny pokój z Rosją

1548 - umiera Zygmunt Stary
PANOWANIE ZYGMUNTA AUGUSTA 1548 - 1572
1548 - po śmierci ojca Zygmunt August wstępuje na tron
1553 - Moskwa i Krzyżacy zawiązują wspólnie sojusz
1557 - dochodzi do zmiany sojuszy - teraz Krzyżacy pragną nawiązać współpracę z Litwą
1558 - zaczyna się litewsko - moskiewska wojna o Inflanty, Dania zaanektował Otylię
1561 - na mocy układu zawartego Kawalerów Wilnie z wielkim mistrzem Gotardem Kettlerem, Zakon Kawalerów Mieczowych zostaje zsekularyzowany. Postanowiono, że część Inflant z Kurlandią i Semigalią będą lennem polskim, a pozostał część należących do zakonu ziem zyskała status kondominium polsko - litewskiego
1562/3 - na tzw. sejmie egzekucyjnym, który zebrał się w Piotrkowie postanowiono, że 25% dochodów królewskich z posiadanych przez władcę majątków ma być przeznaczona na rzecz stałego wojska, którego nazywano wojskiem kwarcianym
1563 - 1570 wojna o Inflanty. W czasie kilku lat wojny kilkakrotnie zmieniały się sojusze: raz był to sojusz między Polską a Danią (aż do czasu, kiedy polska flota kaperska rozpoczęła blokadę portu w Narwi, co nie przypadło do gustu Duńczykom), a także między Moskwą a Szwecją (ten z kolei zakończył się wraz z przejęciem władzy przez Jana III, którego żoną była Katarzyna Jagiellonka). Ostatecznie miało miejsce odwrócenie sojuszy i współpraca miedzy Polską a Szwecją.
1564 - Polska przyjęła postanowienia soboru trydenckiego
1568 - powołanie Komisji Morskiej, która miała zająć się budową floty polskiej na Bałtyku, spór z Gdańskiem, wprowadzeniem tzw. Statutów Karnkowskiego
1570 - zakończenie wojny o Inflanty
1572 - umiera Zygmunt August
1572- początek pierwszego bezkrólewia
1573- początek sejmu konwokacyjnego w Warszawie
IV 1573- sejm elekcyjny w Kamieniu i wybór na króla Polski Henryka Walezego.
Kwiecień 1573 - zebrał się sejm elekcyjny, który miał zdecydować, kto zostanie nowym królem Polski, do wyboru miał kilku kandydatów: arcyksięcia Ernesta Habsburga popieranego szczególnie przez litewską magnaterię i część kleru, Jana III, króla Szwecji, który był mężem Katarzyny Jagiellonki; francuskiego księcia Henryka Walezego, którego szczególnie mocno promował Jean Monteluc, Iwana IV Groźnego, cara Rosji. W końcu zebrani pod Warszawą posłowie wybrali Henryka Walezego. Nowemu królowi przedstawiono do podpisania artykuły henrykowskie.
28 I. 1573 - konfederacja warszawska zapewniła wolności wyznaniowe w kraju1574-ucieczka Henryka Walezego do Francji i jego koronacja na króla Francji
1573 - sformułowano tzw. artykuły henrykowskie, które obowiązkowo musiał zaprzysiąc każdy nowo wybrany król. W artykułach zapisano najważniejsze wyznaczniki ustroju Rzeczpospolitej: nowy król miał być wybierany na drodze elekcji viritim, sejm miał zbierać się w okresie dwuletnim na czas 6 tygodni, a gdyby była taka potrzeba nawet częściej. W myśl artykułów henrykowskich powołano do życia Radę Szesnastu, złożoną z senatorów. Poza tym szlachta zapewniła sobie w tym akcie prawo do wypowiadania posłuszeństwa królowi.
1576- kolejna elekcja wybór Stefana Batorego na króla Polski
1578-powołano Trybunał Koronny
1579-1582- okres wojny o inflanty
1579 - król założył uniwersytet w Wilnie
1579 - zdobyto Połock1579-bitwa pod Połockiem
1580-bitwa pod Wielkimi Łukami(zbycie wielkich łuków)
1581-bitwa pod Pskowem
1582-zawarcie pokoju w Jamie Zapolskim
1583- Zajęcie Narwy przez Szwedów
1586- śmierć Stefana Batorego
1587-koronacja Zygmunta III Wazy na króla Polski
1596- zawarcie unii Brzeskiej
1600-inkorporacja Inflant szwedzkich przez Zygmunta III Wazę
1601- zajęcie polskich Inflant po rzekę Dźwinę przez Szwecję
1605-bitwa pod Kircholmem
1603-1619 - okres "Dymitriad"
160-początek wojny z Rosja
1610-bitwa pod Kłuszynem - wojskami polskimi dowodzi Żółkiewski
1617-polsko-turecki traktat w Buszy
1618-pokoj w Cywilnie - Polska otrzymała Smoleńszczyznę oraz ziemię siewierską i czernichowską
1620-poczatek wojny polsko-tureckiej
1620- bitwa pod Cecorą
1621-bitwa pod Chocimiem -i zawarcie pokoju
1621-zajecie Rygi przez Szwedów
1622-rozejm w Mittawie- Szwecja zatrzymała większość Inflant z Rygą, zaś Polska otrzymała Kurlandię
1626-1629-wojna ze Szwecją o ujście Wisły
1627-bitwa pod Oliwą i Czarnem (Hamersztynem)
1629-bitwa pod Trzcianą
1629-rozejm w Altmarku- Szwecja otrzymała Inflanty ,Prusy książęce bez Gdańska i Pucka
1632-umiera Zygmunt III Waza ,królem zostaje jego brat, Władysław IV
1635-pokoj w Sztumskiej wsi- Szwedzi wycofali się z miast pruskich
1591,1594,1630,1637,1638- powstania kozackie
1648- powstanie Chmielnickiego- bitwy pod Żółtymi Wodami, Korsuniem i Płowcami
1649- bitwa pod Zbarażem
1651-bitwa pod Beresteczkiem
1652-bitwa pod Batohem
1652 - po raz pierwszy sejm został zerwany dzięki liberum veto, zanim zdążył podjąć jakiekolwiek konstruktywne orzeczenia. Sprawcą tego wydarzenia był Władysław Siciński.
1654-ugoda w Perejasławiu
1655-upadek pospolitego ruszenia pod Ujściem, podpisanie układu w Kiejdanach , konfederacja w Tyszowcach
1655 - najazd Szwedów na ziemie polskie - początek tak zwanego "potopu szwedzkiego". Szwedzi pragnęli opanować urodzajne polskie ziemie, dodatkowo liczyli na to, że Polska okaże się mało wymagającym przeciwnikiem, ponieważ udowodniła, że znajduje się w trudnej sytuacji w czasie wcześniejszych wojen. Bezpośrednim, dodatkowym powodem był zachęty kierowane pod adresem Szwedów przez zdrajcę Hieronima Radziejowskiego, który szukał schronienia w Szwecji po tym, jak doszło do zatargu między nim, a polskim królem. W lipcu wojska pospolitego ruszenia skapitulowały przed Szwedami pod Ujściem, a stało się to w związku ze zdradą, jakiej dopuścił się jeden z magnatów Krzysztof Opaliński. Miesiąc później Radziwiłłowie ofiarowali Litwę Karolowi Gustawowi wchodząc z nim w porozumienie. Jesienią upadły kolejno Warszawa i Kraków, kapitulowały magnateria i wojsko. W grudniu doszło do zawiązania konfederacji w Tyszowcu i oblężenia Częstochowy.
1656 - powrót Jana Kazimierza do Polski poderwał na nowo jego poddanych do walki.
W kwietniu król złożył uroczyste śluby lwowskie, powierzając naród polski styczeń dalsze jego losy Matce Boskiej. W czerwcu udało się odzyskać Warszawę. Niestety miesiąc później Polacy przegrali w bitwie niedaleko Warszawy, a nad krajem zawisła realna groźba rozbioru - w podpisanym w Radnot traktacie zdecydowano o podziale Polski między elektora Fryderyka Wilhelma, który miał przejąć Warmię, Prusy i Wielkopolskę, księcia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego, a niektórzy dodają jeszcze, że oprócz nich mieli włączyć się w to także Radziwiłł i Chmielnicki. Na szczęście ostatecznie obeszło się bez tak dramatycznych rozwiązań. Dzięki pomocy z zewnątrz udało się najpierw zapobiec rozbiorom, a potem podpisać w 1660 roku pokój ze Szwecją w Oliwie. Zgodnie z postanowieniami pokojowymi Jan Kazimierz wyrzekł się pretensji do szwedzkiej korony, a Szwecja zrezygnowała z ewentualnych nabytków terytorialnych kosztem Polski. Przywrócono również dawną granicę w Inflantach, która miała przebiegać na Dźwinie.
1658 - arianie, czyli bracia polscy zostali wygnani z Polski
1658 - podpisano ugodę w Hadziaczu, z następcą Chmielnickiego, Janem Wyhowskim, wrzesień myśl, której miało powstać Wielkie Księstwo Ruskie, pomysł ten spotkał się z poparciem tylko części starszyzny kozackiej. Pokojowe relacje skończyły się wraz z zamordowaniem Jerzego Niemrycza, który był desygnowany na kanclerza księstwa.
1659 - wybuchła nowa wojna polsko ? rosyjska
styczeń 1667 - podpisano rozejm styczeń Andruszowie, zgodnie z którym Dniepr miał być rzeką graniczną, ale Kijów przez najbliższe dwa lata, a tak naprawdę już na zawsze miał pozostać w rękach Rosjan.
1659 - uchwalono na sejmie wprowadzenie reform takich jak wprowadzenie stałych podatków i podejmowanie uchwał metodą 2/3 głosów. Równocześnie tworzyły się powoli dwa obozy: jeden, zebrany wokół Jana Kazimierza, chciał dalszych reform, byli wśród nich miedzy innymi Jan Wielopolski i Stefan Czarniecki, natomiast drugi obóz stanowił opozycję, ponieważ zgrupowana w nim szlachta nie zgadzała się na reformy, przewodził im Jerzy Lubomirski. Wzajemne stosunki miedzy obydwoma obozami zaostrzyły się do tego stopnia, że ostatecznie po konflikcie z królem Lubomirski został skazany na banicję, ponieważ jednak nie zgodził się podporządkować się tej decyzji, wywołał w 1665 roku rokosz.
1666 - wojska królewskie poniosły klęskę w bitwie pod Mątwami. Jednak mimo porażki, to rokoszanie, a przede wszystkim Lubomirski musiał przeprosić króla i przyznać się do błędu.
1656-traktat w Radnot- układ rozbiorowy ziem polskich
1657-traktaty wielawsko-bydgoskie
1658-pokoj w Hadziaczu -utworzenie Księstwa ruskiego
1660- w oliwie pokoju w Oliwie -Polska utrzymała przedwojenny stan posiadania przed, potwierdzone zostały traktaty wielawsko-bydgoskie
1660-bitwy pod Cudnowem
1665-1666-Rokosz Lubomirskiego- bitwa pod Mątwami
1667-rozejm w Andruszowie
1672-utrata Kamieńca Podolskiego przez Polskę
1672-zawarcie pokoju w Buczaczu
XI 1679-bitwa pod Chocimiem
1683-odsiecz wiedeńska, Sobieski pokonując Kara Mustawę, uratował Europę od zalewu tureckich wojsk i ekspansji islamu
1686-wieczysty pokój w Moskwie
1686 - doszło do podpisania wieczystego pokoju z Turcją, który nazywano również traktatem Grzymułtowskiego, postanowienia pokoju w sumie potwierdzały to, co stanowił już wcześniej rozejm andruszowski
1696 - zmarł Jan III Sobieski
1699-pokoj w Karłowicach i zakończenie walk
1699 - doszło do podpisania pokoju z Turcją w miejscowości Karłowice.Stan Polski w przeciągu XVII stulecia przedstawiał się następująco:Terytorium kraju zmniejszyło się z 990 tys. km2 do 733 km2, stopniowo spadała wydajność folwarku, co pociągało za sobą podnoszenie obowiązkowego wymiaru pańszczyzny. Coraz gorsza sytuacja gospodarcza, odpowiadała również pogarszającej się sytuacji politycznej - większość sejmów rozchodziła się bez konkretnych ustaleń, ponieważ obrady były zrywane za pomocą liberum veto. Dodatkowo o podejmowanych ustawach decydowały koterie magnacie, które miały ogromny wpływ na politykę prowadzoną przez państwo. Dochody skarbu spadały, co negatywnie wpływało na zdolność mobilizacyjną wojska; rosło znaczenie piechoty i artylerii. Wytworzyła się specyficzne kultura i obyczajowość sarmacka. Równocześnie rosło znaczenie kleru, pogłębiały się nastroje ksenofobiczne, związane właśnie z kulturą sarmacką, coraz szersze kręgi zataczała kontrreformacja, w zapomnienie odchodziła dawna tolerancja.
1697-unia personalna Polski i Saksonii oraz koronacja Augusta II
1715- szlachta zawiązała kolejną konfederację tarnogrodzką wymierzoną przeciwko Augustowi II, tym razem zwracając się przeciwko jego despotycznym rządom, na czele konfederacji stał Stanisław Ledóchowski. Porozumienie między konfederatami a królem było możliwe dopiero w obliczu mediacji podjętej przez Piotra I.

Podaj przyczyny i skutki wojen Polski ze Szwecją i Turcją oraz Rosją

Przyczyny wojny polsko-szwedzkiej:
* panowanie nad Morzem Bałtyckim,
* konflikt protestancko-katolicki,
* chęć zagarnięcia przez Szwecję terenów pod uprawę,
* na tronie szwedzkim chcieli zasiąść Wazowie

Skutki wojny polsko-szwedzkiej:
* Prusy Książęce zostały poza zwierzchnością,
* duże straty ekonomiczne, gospodarcze i demograficzne w Polsce,
* wzrost znaczenia magnatów,
* upadek autorytetu władcy,
* po przegraniu brak szans na panowanie nad Bałtykiem,
* strata dużej części Inflant po przegraniu przez Polskę,

Przyczyny wojny z Turcją:
* Tatarzy najeżdżali na Polskę,
* Kozacy najeżdżali na Turcję,
* magnaci wyprawiali się na Mołdawię, a także na Wołoszczyznę,

Skutki wojny z Turcją:
* brak wpływów Polski w księstwach naddunajskich,

Przyczyny wojny z Rosją:
* chęć zdobycia przez Rosję dostępu nad Morzem Bałtyckim,
* zajęcie przez Iwana Groźnego sporej części Inflant,

Skutki wojny z Rosją:
* osłabienie państwa polskiego, znikniecie z areny międzynarodowej,
* Rosja wyrosła na mocarstwo,
* Rosja ingerowała w sprawy państwa polskiego,

Rokosz Zebrzydowskiego - rokosz (bunt, konfederacja przeciw królowi) trwający w latach 1606-1609, który wynikł z konfliktu króla Zygmunta III Wazy ze szlachtą wokół jego polityki zagranicznej(wojna ze Szwecją) i wewnętrznej. Polityka ta zmierzała do wzmocnienia władzy królewskiej, opierając się na wąskiej grupie magnatów i biskupów. Powodem był również prywatny spór króla Zygmunta III Wazy z Zebrzydowskim, który wynikł kiedy krewny Zebrzydowskiego został skazany na wygnanie. Nie opuścił kraju więc skazano go na śmierć, a ten wyrok został wykonany. Rokosz zakończył się zwycięstwem króla w bitwie pod Guzowem w 1607, lecz wzmocnienie władzy królewskiej zostało udaremnione.

NAJWAŻNIESZE WYDARZENIA W DZIEJACH POLSKI
966 - chrzest Polski
992-śmierć Mieszka I, władzę obejmuje jego syn Bolesław
1000-zjazd gnieźnieński, utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie
1018-pokój w Budziszynie, polska zatrzymała Milsko i Łużyce; wojna z Rusią, zdobycie Kijowa, osadzenie na tronie Świętopełka
1025-koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski w Gnieźnie; koronacja Mieszka II na króla Polski, wyprawa na Saksonię; Hołd Pruski
1034-śmierć Mieszka II, wybuch powstania chłopskiego i pogańskiego
1039-najazd Brzetysława Czeskiego, kradzież relikwii św.Wojciecha
1054-przyznanie Śląska Polsce przez cesarza na zjeździe w Kwidenburgu, z obowiązkiem płacenia Czechom trybutu
1097-klęska Władysława Hermana w wojnie domowej
1180 - zjazd w Łęczycy zatwierdza władzę Kazimierza, kościół zyskał nowe prawa
1181 - książę Bogusław pomorski składa hołd Fryderykowi I Barbarossie
1226 - przybycie Krzyżaków na zaproszenie Konrada Mazowieckiego
1240 - atak mongolski, zdobycie i spalenie Krakowa
1241 - bitwa pod Legnicą, klęska wojsk polskich, śmierć Henryka Pobożnego
1309 - opanowanie Pomorza przez Krzyżaków
1320 - koronacja Władysława Łokietka na króla Polski w Gnieźnie
1326 - sojusz polsko-litewski i brandenbursko-krzyżacki
1331 - atak wojsk krzyżackich z północy i czeskich z południa
1333 - koronacja Kazimierza Wielkiego na króla Polski
1335 - I zjazd w Wyszehradzie, zrzeczenie się za 20 tys. kop groszy praskich pretensji do korony polskiej przez Jana Luksemburskiego
1339 - II zjazd w Wyszehradzie, zrzeczenie się praw do Śląska i Mazowsza przez Kazimierza; sąd papieski w Warszawie - Polsce przyznano Pomorze i ziemię chełmińską, zakon nie uznał wyroku
1343 - pokój wieczysty z Krzyżakami w Kaliszu - Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską, a Pomorze oddała w wieczystą jałmużnę zakonowi, zachowując prawo własności
1364 - Założenie Akademii Krakowskiej
1385 - układ w Krewie
1409 - wybuch wielkiej wojny z Krzyżakami
1410 - bitwa pod Grunwaldem
1411 - pokój w Toruniu, na mocy którego zakon odstąpił Żmudź, ziemię dobrzyńską oraz wypłacił kontrybucje
1422 - wojna z zakonem i pokój nad jeziorem Melno
1433 - przywilej krakowski gwarantujący nietykalność majątkową
1444 - bitwa pod Warną; śmierć Władysława Warneńczyka z rąk tureckich
1447 - objęcie władzy przez Kazimierza na zasadzie związku dwóch niezależnych państw - Polski i Litwy
1453 - zjazd w Piotrkowie; zażegnanie konfliktu z Litwą o Podole i Wołyń; poparcie dla Związku Pruskiego
1454 - klęska pospolitego ruszenia Wielkopolski pod Chojnicami, w bitwie z odsieczą krzyżacką
1466 - pokój toruński z Zakonem
1497 - klęska wyprawy na Mołdawię
1505 - konstytucja Nihil Novi w Radomiu
1510-1520 - wojny z Tatarami
1563-70 - wojna o Inflanty; sojusz polsko-duński
1569 - Unia Lubelska poprzedzona przyłączeniem Podola, Wołynia i Kijowszczyzny do Korony
1598 - wyprawa na Szwecję, klęska wojsk Zygmunta III Wazy; rozpoczęcie wojny o tzw. Dominiumm Maris Baltici
1601 - bitwa pod Kokenhausen - zatrzymanie Szwedów na linii Dźwiny
1605 - bitwa pod Kircholmem, zwycięstwo wojsk polskich pod wodzą Jana Karola Chodkiewicza
1609 - wyprawa na Moskwę, po zawarciu przez nią sojuszu ze Szwecją
1610 - bitwa pod Kłuszynem - Stanisław Żółkiewski pobił połączone wojska rosyjskie i szwedzkie
1617-20 - wojna ze Szwecją - Polska traci część Inflant
1620 - najazd turecki, klęska pod Cecorą; obrona Chocimia
1626 - najazd szwedzki na Prusy Książęce, okupacja Prus Królewskich z ujściem Wisły; blokada Gdańska
1627 - zwycięstwo w bitwie morskiej pod Oliwą
1635 - powstanie zaporożców; budowa twierdzy Kudak, mającej uniemożliwić wyprawy Kozaków na tereny Turcji
1644 - rozpoczęcie tajnych przygotowań do wojny z Turcją
1648 - klęska armii królewskich pod Żółtymi Wodami i Korsuniem; powstanie obejmuje całą Ukrainę
1649 - ugoda zborowska zawarta w Zbarażu
1651 - bitwa pod Beresteczkiem - wojska polskie pod dowództwem Jana Kazimierza pokonują połączone siły tatarsko-kozackie
1652 - pierwsze Liberum Veto z ust. Władysława Sicińskiego, z namowy Radziwiłłów
1654 - układ rosyjsko-kozacki w Perejesławiu; rozpoczęcie długotrwałych wojen polsko-rosyjskich
1655 - atak szwedzki na Wielkopolskę; kapitulacja pospolitego ruszenia Wielkopolski pod Ujściem; Radziwiłłowie poddają w Kiejdanach Litwę Karolowi Gustawowi; upadek Warszawy i Krakowa; Jan Kazimierz ucieka na Śląsk; wybuch powstania antyszwedzkiego; konfederacja tyszowiecka; oblężenie Jasnej Góry
1656 - bitwa pod Warszawą, przegrana przez Polaków z wojskami szwedzko-brandenburskimi -I próba rozbioru Rzeczypospolitej; traktat w Radnot - Karol Gustaw oddał elektorowi Fryderykowi Wilhelmowi Warmię, Prusy i Wielkopolskę
1658 - wygnanie braci polskich - Arian
1659 - wybuch nowej wojny polsko-rosyjskiej
1660 - traktat w Oliwie - Jan Kazimierz zrzekł się praw do korony szwedzkiej
1665 - rokosz Lubomirskiego
1666 - klęska wojsk królewskich pod Mątwami
1673 - bitwa pod Chocimiem - Sobieski rozbił Turków
1676 - rozejm z Turkami
1677 - traktat polsko-szwedzki w Gdańsku
1683 - bitwa pod Wiedniem
1686 - wieczysty pokój z Rosją - traktat Grzymułtowskiego
1699 - pokój z Turcja w Karłowicach
1700 - bitwa pod Narwą
1701 - bitwa nad Dźwiną - klęska wojsk saskich w walce ze Szwedami
1702 - zdobycie Warszawy przez Szwedów
1717 - sejm niemy
1740 - powstanie Colegium Nobilum w Warszawie - założycielem był Stanisław Konarski
1772 - I rozbiór Polski pomiędzy Rosję, Prusy i Austrię
1773 - Utworzenie Komisji Edukacji Narodowej
1788-92 - Sejm Czteroletni
1791 - Konstytucja 3 Maja
1792 - Konfederacja targowicka i wojna z Rosją
1793 - II rozbiór Polski
1794 - powstanie kościuszkowskie
1795 - III rozbiór Polski
1797 - powstanie Legionów Polskich we Włoszech
1806 - wkroczenie Napoleona na ziemie polskie
1807 - powstanie Księstwa Warszawskiego
1809 - wojna z Austrią
1812 - wyprawa Napoleona na Rosję
1815 - klęska Napoleona pod Waterloo; Kongres Wiedeński; utworzenie Królestwa Kongresowego
1823 - reforma uwłaszczeniowa w poznańskiem
1830-31 - powstanie listopadowe
1846 - powstanie krakowskie; antyszlachecki ruch chłopski w Galicji
1848 - Wiosna Ludów, powstanie wielkopolskie; ruch wolnościowy w Galicji
1848-49 - udział Polaków w walkach rewolucyjnych w Europie
1863-64 - powstanie styczniowe
1864 - carska reforma uwałszczeniowa
28 lipca 1914 - zamach w Sarajewie - Gawriło Princip zastrzelił austriackiego następcę tronu arcyksięcia Ferdynanda i jego małżonkę; Austro-Węgry wypowiadają wojnę Serbii
1914-18 - I wojna światowa
11 listopada 1918 - Józef Piłsudski przejął władzę cywilną i wojskową, powołał pierwszy rząd
27 grudnia 1918 - wybuchło powstanie wielkopolskie
16 sierpnia 1919 - I powstanie śląskie
19 sierpnia 1920 - II powstanie śląskie
2 maja 1921 - III powstanie śląskie
1939-45 - II wojna światowa