Socjologia społeczności lokalnej

SOCJOLOGIA- nauka o społeczeństwie bardziej uszczegółowiona: nauka o budowie wewnętrznej społeczeństwa, jest nauką o procesach, zjawiskach społecznych zachodzących w tym społeczeństwie.
W połowie XXw., socjologia stała się nauką autonomiczną dzięki A. Comte-stworzył on język socjologiczny, musiał on być intersubiektywnie komunikowalny, kontrolowalny, dokonała się instytucjonalizacja tej nauki, pojawia sie fachowe czasopiśmiennictwo, katedry, instytuty gdzie w ich nazwie pojawia się nazwa tej nauki. Pełną autonomię socjologia uzyskała w latach 20. XXw.,-Poznań-F.Znaniecki-pierwsze instytucje w Polsce.
Z socjologii klasycznej wyrasta wiele różnych odłamów:
Wraz z rozwojem demokracji procesami pluralizacji postaw i możliwościami wyrażania własnych opinii bardzo ważnym zagadnieniem staje się problem SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH w ujęciu socjologicznym mowa jest tu o gromadzie ludzi w jakiś sposób ze sobą powiązanych (choćby terytorialnie), posiadających własne cele, zadania i problemy do rozwiązania. To właśnie w środowiskach lokalnych rozstrzygają się problemy bezpośrednio dotykające ludzi. W warunkach demokracji oznacza to możliwość swobodnego wypowiadania się na tematy dotyczące interesów owego środowiska.
Wg. Arystotelesa POLITEJA super demokracja gdzie każdy mógł się wypowiedzieć. Politeja może występować w skali społeczności lokalnej. Podczas owych debat, wymiany argumentów tworzy sie swoista więź środowiska lokalnego, utrwala sie podczas konkretnych działań zmierzających do realizacji celów czy rozwiązywania bierzących problemów. Renesans środowisk lokalnych, lokalnej tożsamości wiąże się z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego.
J.HABERMAS- społeczeństwo obywatelskie to społeczeństwo ludzi dyskutujących, pogrążonych we wzajemnej komunikacji, aby ta komunikacja miała sens musi dochodzić do rozwoju kompetencji komunikacyjnych. Rozwój kompetencji komunikacyjnych to rozwój kompetencji do dyskutowania.
IDEALNA KOMUNIKACJA:
-równe prawa dla wszystkich;
-przewagę uzyskuje się po przez skuteczniejszą argumentacje;
-każdy człowiek ma silną potrzebę przynależności do jakiejś grupy-potrzeba afiliacji, z tym wiąże się także przywiązanie do konkretnego miejsca (Millieu- bajeczne miejsce, arkadia; Heimat- mała ojczyzna, kraina dzieciństwa).
Często zatem środowisko lokalne funkcjonuje w naszej wyobraźni jako pewien symbol ?swojskości?. Te podziały rodzą konflikty, ale jednocześnie integrują poszczególne środowiska lokalne.
Tym powszechnikiem kulturowym jest szukanie różnic wobec tych ?obcych? światów i jednocześnie celebrowanie wspólnych, integrujących wartości prypisanych nazej grupie.
ŚRODOWISKO- stanowi względnie samoistny układ, wyróżnia się 3 płaszczyzny:
1.płaszczyzna przyrodnicza- składa się na nie powierzchnia ziemi, flora i fauna, dostęp do morza lub jego brak, klimat;
2.płaszczyzna kulturowa- składa się z dwuch części:
a)wytwory kultury materialnej- urządzenia służące do technicznego opanowania przyrody (koparka), komunikacja motoryczna i informacyjna;
b)wytwory kultury duchowej- nauka, literatura, sztuka, obyczaje i zwyczaje, wierzenia, odpowiadają temu instytucje: archiwa, biblioteki, czytelnie, muzea, galerie obrazów, kluby, świetlice, teatry, radio, tv, internet.
3.płaszczyzna społeczna- środowisko społeczne stanowi dynamiczny układ stosunków międzyludzkich ukształtowanych i przekształcających się w toku tworzenia przez człowieka dóbr kulturowych na określonym podłożu środowiska przyrodniczego.
ŚRODOWISKO SPOŁECZNE (Znaniecki)- to ogół grup i jednostek z którymi w ciągu swojego życia osobnik się styka prywatnie lub publicznie, bezpośrednio lub pośrednio, przelotnie lub trwale, osobiście lub rzeczowo.
ŚRODOWISKO LOKALNE- społeczność lokalnajest podstawowym komponentem środowiska lokalnego. Społeczność lokalna to zorganizowany sposób życia ludzi na określonej przestrzeni geograficznej, ceniącej wspólny dorobek historyczny, posiada pewną liczbę podstawowych instytucji usługowych, uczestniczy w życiu zbiorowym, jest świadomy tego że tworzy pewną jedność lokalną, jest zdolny do zbiorowego dziąłnia w rozwiązywaniu wspólnych problemów, poczucie przynależności, wewnętrznebezpieczeństwo, społeczność lokalna to konkretni ludzie, konkretne miejsca.
Komponenty struktury społeczności lokalnej:
1.układ grup i instytucji z uwzględnieniem zróżnicowania, kategorii demograficznej (wiek, płeć, dochód);
2.struktura klasowa ludności lub klasowo-warstwowa;
3.procesy ruchliwości społecznej w systemie stratyfikacyjnym;
4.procesy asymilacji kulturowej rozmaitych grup etnicznych;
POLIS-miasto-państwo greckie, przykład środowiska lokalnego, czym była grecka polis?;
1.polis była społecznością o ograniczonym rozmiarze, dla Greków nie ulegało wątpliwości, iż jest pewna wielkość, której w żadnym razie nie wolno przekraczać; wyobrażali sobie polis jako wspólnotę, której każdy uczestnik ma w polu widzenia wszyskich innych; bardzo silna kontrola społeczna; cechy małej społeczności lokalnej;
2.polis była społecznością o niezwykle złożonej strukturze, na mieszkańców polis składali się obywatele posiadający różny status ekonomiczny, byli wolni i posiadali prawa polityczne czynne i bierne, byli to mężczyźni wraz z rodzinami, prócz nich istnieli niewolnicy, traktowani jak nieludzie, pozbawieni praw politycznych i społecznych, niekiedy mogli być wyzwalani; prócz nich była trzecia kategoria ludności tzw. metojkowie- uchodźcy, uciekli ze swojej ojczyzny bo tam by zginęli, zachowują wolność, ale nie mają praw politycznych, tego statusu nie mogli już zmienić;
3.polis była wspólnotą ludzi zamieszkujących określone terytorium, wspólnota ludzi uczestniczących w życiu politycznym; coś co ich łączyło to styl życia.
Miasto i wieś jako typowe środowiska lokalne:
Cechy społeczności wiejskiej:
-mniejsza oferta rozwoju, dostępu do internetu, kultury, szkolnictwa:
-mała zbiorowość i ograniczenie przestrzenne;
-poczzucie jedności i poczucie względnej izolacji;
-dominacja rolniczego charakteru pracy i instytucji;
-specyficzny układ autorytetów osobowych i instytucjonalnych;
-dominacja pzryrody i pzryrodniczy rytm życia zawodowego;
-kultura ludowa i folklor jako ważne składniki świadomości;
-presja zewnętrznego świata informacji i kultury;
-postępująca dezintegracja więzi pod wpływem czynników migracyjnych, urbanizacyjnych i kulturowych;
-narastające konflikty wewnętrzne międzypokoleniowe;
-szczególna rola szkoły i nauczyciela;
Wieś zachowała ogromny potencjał pozytywnych bodźców wychowawczych, jednak przełamanie izolacji, upadek autorytetów, procesy urbanizacyjne odbierają wsi owe klasyczne atrybuty środowiska lokalnego jako przemożnej siły socjalizacji jednostki.
Cechy społeczności lokalnej miasta (wg. J. Ziółkowskiego):
1.uczestnictwo mieszkańców, a szczególnie młodzieży w wielkiej liczbie grup celowych;
2.dominacja więzi rzeczowych w życiu społecznym i powierzchowny charakter relacji międzyludzkich;
3.obniżenie społecznego znaczenia rodziny i zanik tradycyjnych autorytetów (brak społecznych autorytetów osobowych);
4.bezosobowa i nie rygorystyczna kontrola społeczna (dominacja postaw przyzwalających i izolacyjnych);
5.anonimowość życia i działania (powszechne poczucie braku przynależności, nikłe postawy patriotyzmu lokalnego, obywatelskości);
6.zanik instytucji sąsiedztwa, życie towarzyskie regulowane raczej kryteriami zawodowymi niż terytorialnymi;
7.tolerancja wobec różnic, racjonalizacja myślenia i sekularyzacja zachowań obyczajowych;
8.wielka ruchliwość przestrzenna i możliwości dla awansu są większe;
9.ogromne zróżnicowanie struktury zawodowej i uwarstwienia społecznego;
10.obserwuje się przestrzenną segregację warstw i klas społecznych;
Dymorfizm osiedleńczy, ruchliwość przestrzenna, globalizacja kultury prowadzą do zaniku instytucji sąsiedztwa, instytucji osiedlowych, powszechnej anonimowości i stałego ubożenia jednostki w sieci powiązań społecznych.
F.TONNIES wyróżnia dwa rodzaje gromadzeń ludzkich:
1.Wspólnota (gemeinschaft), oparta na silnych więzach społecznych, na tradycji i osobowych stosunkach międzyludzkich, pojęcie to lepiej opisuje życie wiejskie, ludzie znają się na wzajem, mają wspólne zainteresowania, kierują się zbiorowym dobrem wspólnoty, łączy ich silne poczucie wspólnego losu i wspólnej tożsamości, więzi rodzinne sa bardzo silne i życie zazwyczaj koncentruje się wokół tych więzi;
2.Stowarzyszenie (geselschaft), zrzeszenie, społeczeństwo, tutaj istnieją słabe więzi wynikające ze znacznej różnorodności społecznej, stosunki międzyludkie są bezosobowe, pojęcie zrzeszenia dobrze opisuje życie miejskie, jest to zbiorowość w której ludzie kierują się przeważnie prywatnym interesem, mają niewiele wspólnych wartości i nie łączy ich wspólna tożsamość.
G.SIMMEL- formułuje pojęcie osobowości miejskiej, nieustanne bodźce zewnętrzne i szybkie tempo życia miejskiego wymuszają na mieszkańcach miast pewne relacje obronne, bezosobowy i pozornie nieprzyjazny sposób bycia mieszkańców miast jest konieczną samoobroną przed chaosem i dezorientacją wywoływaną przez ciągłą stymulacje. W mieście duże znaczenie ma gospodarka pieniężna i to sprawia, że potencjalinie bliskie relacje międzyludzkie zamieniają się niekiedy w trzeźwą kalkulację. Obliczanie kosztów wszystkich transakcji stanowi ważną część codziennego życia mieszkańców miast.
Istnieją też pozytywne strony życia w mieście:
-duży zakres wolności osobistej;
-wielość bodźców zewnętrznych dopóki nie jest przytłaczająca to działa pobudzająco, a różnorodność zajęć i możliwości stwarza wachlaez społecznych i osobistych wyborów niedostępny gdzie indziej.
WIRTH- interesuje go odmienność interakcji społecznej w mieście i na wsi, różnorodność wzorców interakcji w mieście i na wsi jest zależna od 3 czynników:
a)wielkość populacji- znaczna wielkość populacji miejskiej uniemożliwia bliskość stosunków międzyludzkich powszechną w społecznościach wiejskich, interakcja osób zamieszkujących na wsi bardziej jest zbliżona do kontaktów w obrębie grupy pierwotnej (osoby się znają bo razem pracują, ich rodziny utrzymują stosunki towarzyskie, chodzą do tego samego kościoła), interakcja mieszkańców miast częściej opiera się na wtórnych aspektach grupy tj. wycinkowa znajomość- znamy się tylko w pracy a po pracy nie utrzymujemy już kontaktów;
b)gęstość zaludnienia- w miarę jak wzrasta liczba ludzi mieszkających w danej dzielnicy, życie staje się coraz trudniejsze i pełne napięć, dodatkowe problemy powstają wówczas gdy w społeczności istnieje znaczna różnorodność norm i wartości;
c)różnorodność społeczna- życie w mieście pełne jest owych różnorodności społecznych, przełamują one podziały klasowe i rasowe, zwiększa ruchliwość społeczną, dopuszcza rozmaite style życia;
Wymienione trzy cechy życia miejskiego utrudniają mieszkańcom miast nawiązywanie trwałych relacji, skutkiem tego jest alienacja, jest to poczucie utraty bliskich więzi międzyludzkich. Ludzi w mieście łączy możliwość komunikacji (internet) i transportu (łatwy dostęp), pozwala to na rozwinięcie stosunków w grupach pierwotnych pomimo znacznych odległości.
H. GANS i C. FISCHER- miasto można traktować jako ?miejską wioskę?, wbrew pozorom mieszkańcy miast są uczestnikami bezpośrednich interakcji i utrzymują bliskie relacje. Gans postrzega miasto jako zespół ?miejskich wiosek?. Badania slumsów miejskich potwierdziły tezę, że charakteryzuje je silna identyfikacja ze wspólnotą i poczucie społecznej solidarności. Chociaż ludzie mieszkający w dużym bloku mieszkalnym mogą słabiej znać najbliższych sąsiadów, to jednak utrzymują szerokie kontakty i związki społeczne dzięki miejscu pracy, organizacjom społecznym i różnym formom wypoczynku. Sposób życia w mieście nie różni się tak bardzo od sposobu życia na wsi, nawet jeśli istnieją różnice w stylu życia. C. Fischer uważa, że wszystkie duże i gęste populacje miejskie wytwarzają liczne i różnorodne subkultury, które wewnętrznie są względnie homogeniczne (są zbliżone- ludzie mają podobne cechy i przekonania). W związku z tym niekonwencjonalna osoba może znaleźć ludzi podobnych do siebie, tworząc ?masę krytyczną? osób o podobnych zapatrywaniach. Miasto staje się inkubatorem społecznej różnorodności i kreatywności.
BADANIE ŚRODOWISK LOKALNYCH
1.Procedura badań terenowych (field studies) bardzo żadko stosowana ale najbardziej wartościowa:
a)bezpośredni i długotrwały kontakt badacza z terenem;
b)badania te przeprowadza się w zbiorowościach skupionych i względnie skupionych- łatwo wydzielają się z otoczenia;
c)w tej procedurze stosuje się wiele wzajemnie uzupełniających sie technik uzyskiwania i weryfikacji danych, najlepsza jest obserwacja uczestnicząca wymaga to od nas wiele wiedzy, znajomości języka, nawyków, tradycji rozprzestrzenionych na danym terenie;
Typy badań terenowych:
1.badania typu etnologicznego- badacz jest uczestnikiem zbiorowości, szuka źródeł i mechanizmów ludzkich zachowań;
2.badania typu socjologicznego- w tych badaniach uwzględnia się także dane ilościowe zawarte w różnych rejestrach i sprawozdaniach, poprzez takie badania uzyskuje się materiały wskazujące nie tylko na występowanie określonych zjawisk, ale również ukazujące ich rozmiary;
3.badania typu socjo-psychologicznego- celem tych badań jest zebranie materiałów dotyczących stanów świadomości badanych ludzi w powiązaniu z warunkami ich życia społecznego (występuje tu ukryta obserwacja). Badania terenowe spełniają wyłącznie cele poznawcze.
4.zwiad badawczy terenowy- jest to budow niezbędnej sieci kontaktów (informatorów), składa się na to:
a)rozpoznać system podstawowych wartości na danym terenie;
b)rozpoznać rodzaje i typy konfliktów;
c)relacje między strukturą formalną i strukturą nieformalną;
d)rozpoznać system władzy na tym terenie;
e)opis całej zbiorowości ze specyfikacją ważniejszych grup;
f)rozpoznać system informacji- kto je tworzy, jak się rozprzestrzeniają, do kogo docierają;
Reguły w trakciebadań terenowych:
1.nie można być dyletantem w badanym problemie;
2.należy obrać takie miejsca i role aby dojżeć cała strukturę społeczną;
3.opanować język panujący w terenie;
4.stosować techniki ukryte (udajemy, że nei prowadzimy badań);
5.pozyskać dla siebie liderów tych społeczności, które badamy;
6.nawiązywać z tymi ludźmi jak najwięcej kontaktów;
7.unikać powątpiewania w prawdziwość informacji;
8.przestrzegać anonimowości informatorów (zakaz ujawniania źródeł);
9.zapamiętywać informacje (trzeba mieć dobrą pamięć i bardzo ważna jest systematyczność rejestracji).
METODA EKOLOGICZNA- stosuje się gdy jedną ze zmiennych jest przestrzeń, rozmieszczenie w przestrzeni pewnych zjawisk społecznych:
-przestrzenie neutralne- określone pewnymi granicami np. geograficznymi;
-przestrzenie kulturowo-administracyjne np. województwo wielkopolskie;
-przestrzenie typowo administracyjne np. powiaty, gminy, miasta;
-przestrzenie polityczne np. okręg wyborczy;
Badany obszar charakteryzujemy po przez ludzi, opis infrastruktury. Pytanie ?jakie występują procesy na istotnych obszarach??. Badania przy użyciu tej metody rozpoczęto w 1970r., rozpoczą je Charles Bus ?Praca mieszkańców Londynu?- pierwsza socjologiczna ekspertyza. Narzędziem analizy były mapy i ich opis.
Szloła Chicagowska-Robert Park, McKenzie, Anderson, Cavan.
Lata 60. i 70. Xxw., P.Sainsbury w Londynie przeprowadził badania zamożności mieszkańców, byli rozmieszczeni dzielnicami: bogaci, biedni; twórca klasycznej metotody ekologicznej:
Klasyczna metoda ekologiczna:
1.przyjęcie obszarów przestrzennych i ich określenie;
2.charakterystyka globalna badanych obszarów (powierzchnia itp.);
3.charakterystyka mierników badanych obszarów (ustalenie parametrów);
4.analiza powiązań parametrów (mierników) z cechami globalnymi;
5.analiza powiązań parametrów ze sobą;
6.prezentacja graficzna w postaci zestawu map;
Wariant humanistyczny metody ekologicznej:
1.wyodrębnienie obszaru ekologicznego (tak jak się on przedstawia w świadomości ludzi);
2.próbujemy określić jak przedstawia się gęstość pewnych zjawisk na tych obszarach (analiza dokumentów urzędowych, statystycznych zestawień, badania kwestionariuszowe-ankiety);
3.wykorzystanie klasycznej metody ekologicznej:
4.sprawdzenie jak się ma rozmieszczenie zjawisk do podziałów administracyjnych.
TOŻSAMOŚĆ LOKALNA- celem socjalizacji jednostki jest przysposobienie do życia w społeczeństwie.
Marek S. Szczepański- szczególna rolę w budowaniu tożsamości lokalnej odgrywają niepowtarzalne, malownicze zazwyczaj osoby i magiczne miejsca. Stanowią one o kolorycie lokalnym i utrwalają jego unikalność. Społeczność lokalną charakteryzuje ograniczona liczba aktorów, a zachodzące między nimi relacje mają charakter bezpośredni. Tych nielicznych aktorów lokalnej sceny łączy pewna wspólnota celów i środków wynikająca ze wspólnoty życia codziennego. Wyzwala ona potencjał rozwojowy i mobilizuje do zachowań prospołecznych. Długie trwanie takich właśnie społeczności sprawia, iż można im przypisywać tzw. uniwersa symboliczne- autorzy to P. Berger i T. Luckmann.
Uniwersa symboliczne- to zbiór wartości i norm opierających się w znacznym stopniu historycznym przemianom i regulujących zachowania codzienne i odświętne ustalające ich rytm, cykle, np. lokalne i regionalne u.s. Tworzą skumulowane wartości tożsamości lokalnej (regionalnej), należą do nich:
-indywidualna identyfikacja ze społecznością lokalną, z regionem, z jego społecznością i kulturą (perspektywa psychologiczna);
-jest to funkcjonujący w świadomości zbiorowej podział na ?my? i ?oni?, oraz towarzyszące mu poczucie odrębności (perspektywa socjologiczna);
-pewne formy aktywności politycznej, dominujące partie polityczne, preferencje wyborcze, historyczne i nowe instytucje polityczne, podział uczestnictwa w życiu politycznym, deklarowane zainteresowanie ?aktorami? życia politycznego, publicznymi i zakulisowymi zjawiskami związanymi ze sprawowaniem władzy (perspektywa politologiczna);
-przypisanie do przestrzeni i miejsc (perspektywa geograficzna);
-świadomość dziedzictwa kulturowego, rozumienie i odczytywanie znaczeń, symboli kultury materialnej (perspektywa antropologiczna i etnograficzna);
-związek indywidualny i zbiorowy z dziejami regionu, z jego bohaterami i instytucjami historycznymi (perspektywa historyczna);
-wspólnota gospodarowania, kooperacja i konkurencja międzyregionalna w wymiarze ekonomicznym w skali kraju, kontynentu i systemu światowego (perspektywa ekonomiczna);
istnienie pewnych szczególnych dla obszaru czy regionu form budownictwa, układu planistycznego zwłaszcza w odniesieniu do budownictwa tradycyjnego (perspektywa urbanistyczno- architektoniczna);
Wysoki poziom indywidualnej i zbiorowej tożsamości lokalnej i regionalnej oznacza zazwyczaj gotowość do działań na rzecz zbiorowości.
Wyniosły dystans wobec społeczności lokalnej wiąże się z poszukiwaniem innych grup i układów oraz z absenteizmem jednostki, jednostka unika kojażenia się z danym regionem.
Od postaw ludzi wobec tożsamości lokalnej i regionalnej zależy czy zostaną uruchomione jej wartości społeczne czy też zostaną rozmyte w procesach homogenizacji.
WIĘZI W ŚRODOWISKU LOKALNYM
Cele więzi:
1.trwanie grupy;
2.rozwój grupy;
3.dobrostan psychiczny;
Czym się różni więź społeczna od integracji społecznej? Więź dotyczy istnienia grupy, integracja dotyczy funkconowania i organizacji grupy.
Typologia więzi społecznych wg. P. Rybickiego:
1.więź naturalna (rodzina) obejmuje całą osobowość człowieka;
2.więź zrzeszeniowa (różne organizacje) angażuje tylko fragment naszej osobowości, jest bardziej formalna;
3.więź stanowiona (państwo);
Więź społeczna wg. J. Szczepańskiego- jest to zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całości zdolną do trwania i rozwoju.
Więź społeczna wg. T. Pilcha- więzi tworzą sie w sposób na poły spontaniczny, wykształcają się więzi w toku życia, nawarstwiają często przez pokolenia.
Dotychczasowe rozważania nad środowiskiem lokalnym, a także definiowania więzi społecznych nie określają wyraźnie granic zbiorowości lokalnych, nie wymieniają terytorialnych cech, wielkości przestrzennych wsi czy miasta. Trzeba poszukać innych sposobów aby identyfikować określona zbiorowość jako społeczność lokalną. Pierwszym z nich wydaje się być kryterium postrzegania swojego środowiska jako akceptowanego miejsca, sposobu życia zbiorowego. Na określenie takiej postawy S. Ossowski używał określenia ?aprobująca świadomość uczestnictwa?.
Funkcje organizacji i stowarzyszeń społecznych w środowisku lokalnym:
2 podstawowe funkcje:
1.opiekuńczo-wychowawcza- przejawia się w celowej i planowej działalności organizacji, stowarzyszenia społecznego, działalności ukierunkowanej bezpośrednio na kształtowanie osobowości dzieci i młodzieży oraz wyrównywanie braków w ich sferze psycho-fizycznej i w warunkach środowiska lokalnego.
Zestaw celów i zadań jakie stają przed środowiskiem lokalnym jako środowiskiem wychowawczym:
a)nauka- aktywność poznawcza;
b)aktywność kreatywna, coś się tworzy;
c)aktywność rekreacyjna;
d)aktywność społecznie urzyteczna;
e)aktywność o charakterze opiekuńczym;
Z tego się wyłania 5 zestawów zadań:
*zadania związane z organizowaniem nauki dzieci i młodzieży: wspieranie różnych form zajęć dydaktycznych, zarówno lekcyjnych jak i pozalekcyjnych w szkole, w domu, placówkach pozaszkolnych, wzbudzanie i wzmacnianie motywacji dzieci i młodzieży do aktywnego w nich uczestnictwa, inspirowanie, stymulowanie udziału dzieci i młodzieży w tych zajęciach, indywidualizowanie pracy dydaktycznej, stymulowanie współdziałania uczniów w procesie dydaktycznym;
*zadania związane z organizowaniem aktywności kreatywnej: udział w organizowaniu zajęć o charakterze poznawczo- oświatowym (organizowanie czytelnictwa, biblioteki, czytelnie), kolekcjonerstwo, filmy oświatowe, wsparcie artystyczne (zajęcia plastyczne, muzyczne, taneczne, inscenizacyjne), o charakterze sportowo- turystycznym np. różne formy zajęć sportowych, imprezy sportowe oraz o charakterze praktyczno- technicznym- modelarstwo, inspirowanie form samorządności dzieci i młodzieży w toku zajęć kreatywnych, inicjowanie form współpracy w trakcie tych zajęć;
*zadania związane z organizowaniem aktywnośći rekreacyjnej- inicjowanie i prowadzenie aktywizacyjnych form zajęć o charakterze ruchowym, inspirowanie różnych form aktywności towarzyskiej o charakterze rozrywkowym, gry towarzyskie, dyskoteki, wspieranie inicjatyw dzieci i młodzieży w zakresie samoorganizowania swego czasu wolnego;
*zadania odnoszące się do organizowania aktywności społecznie urzytecznej- ta aktywność może być podejmowana na rzecz kogoś lub czegoś, może to być rodzina i jej domownicy, szkoła i jej społeczność uczniowska, placówka wychowania pozaszkolnego i jej uczestnicy, osiedle, miasto, wieś i jego mieszkańcy, rozbudzanie motywacji do podejmowania przez dzieci i młodzież działań na rzecz innych osób czy środowiska zamieszkania (opieka młodych nad osobami samotnymi), inspirowanie dziłalności na rzecz otoczenia mieszkalnego (utrzymywanie czystości w okolicy miejsca zamieszkania), rozbudowa urządzeń rekreacyjno- sportowych (ścieżki rowerowe), inicjowanie działalności na rzecz środowiskowych placówek i instytucji społecznych, inicjowanie form pomocy ludziom samotnym, chorym, kalekim, starym;
*zadania dotyczące rozwijania aktywności o charakterze opiekuńczym- dostarczenie niezbędnych środków materialnych i zapewnienie więzi personalnej w ramach tej aktywności, rozpoznawanie potrzeb występujących w środowisku w tej dziedzinie, inicjowanie i organizowanie różnych form pracy opiekuńczej; udzielanie rodzinie pomocy materialnej oraz pedagogicznej w rozwiązywaniu trudności wychowawczych, wspieranie służb socjalnych wspierających rodzinę w zakresie jej funkcjonowania;
2.integracyjana- wiąże się z kształtowaniem środowiska wychowawczego w rejonie zamieszkania:
a)uwzględnainie wszelkich czynników i instytucji opiekuńczo- wychowawczych, kulturalnych, administracyjnych, handlowo- usługowych, chodzi nie tylko o zdawanie sobie sprawy z ich roli opikuńczo- wychowawczej, ale przede wszystkim włączenie ich do świadomego i zamierzonego procesu wychowawczego;
b)zaktywizowanie całej społeczności lokalnej wokół spraw wychowania i opieki, celem jest spowodowanie większego zainteresowania i ?uruchomienie? postawy czynnej wobec wychowania i opieki ze strony różnych instytucji i grup społecznych;
c)inicjowanie i rozwijanie kooperacji placówek opiekuńczo- wychowawczych, kulturalnych, instytucji środowiskowych i grup społecznych;
d)koordynowanie pracy opiekuńczo- wychowawczej placówek, instytucji i grup społecznych, te poczynania koordynacyjne w środowisku mogą przybierać różne formy np. wizytacje i kontrole, konsultacje i doradztwo (instruktarz), udzielanie rad, zawieranie umów;
*ustalenie zasadniczych funkcji i kierunków działalności opiekuńczo- wychowawczej i kulturalnej w środowisku zamieszkania;
*programowanie i planowanie pracy opiekuńczo- wychowawczej i kulturalnej dla całego środowiska, opracowanie kompleksowego programu prac;
*uzgadnianie i przydzielanie zadań dla poszczególnych placówek opiekuńczych, wychowawczych, kulturalno- oświatowych i organizacji społecznych, określanie stopnia ich wkładu do realizacji środowiskowego programu działalności;
*określanie zasad współpracy między poszczególnymi instytucjami i placówkami opiekuńczo- wychowawczymi i kulturalnymi;
*określanie poprzez analizę działalności opiekuńczo- wychowawczej poszczególnych placówek, sprawdza się realizację programu, stopień efektywności, adekwatność do występujących potrzeb;
*zabiegi interwencyjne w przypadku występowania nieporozumień w toku realizacji zadań wychowania i opieki nad dziećmi i młodzieżą;
*zabezpieczanie sprawnego przepływu informacji o działalności poszczególnych instytucji i placówek opiekuńczo- wychowawczych.