Metodyka pracy wychowawczo-opiekuńczej
METODYKA PRACY WYCHOWAWCZO –OPIEKUŃCZEJ –MAJA PIETRZAK
TWÓRCZOŚĆ - cecha osobowości jednostek, odznaczających się zwykle niezależnością od autorytetów, fantazją, wszechstronnością zainteresowań, wysokim poziomem samoakceptacji. TWÓRCZOŚĆ, cecha ukierunkowanego myślenia polegająca na wytwarzaniu pomysłów subiektywnie nowych, oryginalnych w skali określonej populacji i społecznie użytecznych.
CEL - zmiana obrazu człowieka.
RODZAJE TWÓRCZOŚCI:
• nieświadoma, niezamierzona – człowiek tworzy, ale nie wie o tym, że jest twórcą
• twórczość świadoma niezamierzona - człowiek wie, że tworzy, ale nie jest w stanie zapanować, kierować, „nie ma twórczości bez natchnienia”.
• Twórczość świadoma umyślna – tworzy, wie, że tworzy, potrafi zaplanować, proces twórczy i odnosi twórczość przede wszystkim do siebie, panuje nad procesem twórczości, tworzy siebie, później świat.
Cecha twórczości – NOWOŚĆ
I. UJĘCIE TWÓRCZOŚCI JAKO PROCES:
1. STWARZANIE – tworzenie z niczego, odnosi się do Boga
2. TWORZENIE – twórczość ludzika
3. WYTWARZANIE - polega na tym, że tworzywo zostaje, a my zmieniamy jakość, cechę, np. kształt, wytwarzanie np. nowego modelu samochodu, zamierzony.
4. PRZETWARZANIE - korzystamy z właściwości, uwydatniamy cechy, które np. posiada owoc – przetwarzamy owoce na dżem
5. ODTWARZANIE - tworzenie na nowo czegoś co już istniało, np. rekonstruowanie
Te pojęcia to proces twórczości.
Twórczość to efekt tego procesu.
II. TWÓRCZOŚĆ JAKO EFEKT – powstanie konkretnego dzieła, procesu.
III. KREATYWNOŚĆ – dyspozycja do twórczości, elastyczność, możliwość radzenia sobie we wszystkich sytuacjach; dyspozycja do twórczości.
DZIEŁO – pisarz – jest dziełem twórczym, gdy go nazwiemy, np. fontanna. Nadajemy mu nowe znaczenie, nowy sens.
Twórczość nieświadoma od świadomej niezmierzonej i świadomej zamierzonej.
ETAPY:
I etap: nieświadoma – człowiek tworzy, ale nie wie, że jest twórcą
II etap – świadoma niezamierzona – tworzy i wie , że tworzy, ale nie planuje tego procesu.
III etap – świadoma umyślna - - człowiek tworzy, wie że tworzy, potrafi zaplanować proces twórczy i odnosi twórczość do siebie, a potem dopiero do innych, dla świata.
WOLNOŚĆ - świadoma autonomia (działanie nie jest ani przypadkowe, ani wymuszone).
AUTONOMIA – nie wie, że może, wie, że powinien i musi - jestem głodna – idę i jem .
DZIAŁANIE - ma charakter kołowy, zaczyna się od sprawcy; konkretne czyny nakierowane na konkretne tworzywo (np. kamień, uczucie).
Warunkiem twórczości jest wolność. Wolność uświadamia autonomię (działanie nie jest ani przypadkowe, ani wymuszone).
Wolny jest tylko człowiek
Różnica :
• wolny – wie
• autonomia – nie wie, że może.
PARAMETRY PODMIOTOWE – są to parametry opisujące sprawcę, czyli tego, który działa (podmiot działający):
repertuar aktywności – zbiór wszystkich czynów, które osoba działająca może podjąć), zmienia się w zależności od sytuacji, np. zrobię zakupy
umiejętność wartościowania – umiejętność wybierania (najlepszych) czynów z repert. Aktywności
wola działania – działalność, umiejętność realizowania wybranych czynów, pokonywanie trudności, które mogą się pojawić.
Sprawność działania – opisuje jakość naszego działania, parametr, który decyduje o sprawności działania
SPRAWCA
UŻYTKOWANIE DZIAŁANIE
TWORZYWO
WYTWÓR SUROWIEC
SPRAWNOŚĆ:
S= U/D
U – użytkowanie D – działanie
SPRAWNOŚĆ DZIAŁANIA,
parametr, który decyduje o sprawności działania – opisuje jakość naszego działania
S= U/D
(sprawność = użytkowanie / działanie .
Jeżeli użytkowanie jest większe od działania to zyski są duże, działanie jest b. silne.
Im większa sprawność działania tym większa autonomia.
UŻYTKOWANIE – korzyść jaką mamy ze swojego działania.
DZIAŁANIA JAKIE MOŻE PODJĄĆ CZŁOWIEK:
standardowe,
twórcze,
umyślnie twórcze (zamierzone).
I . DZIAŁANIE STANDARDOWE - podmiot podejmuje działania dobrze mu znane, zmianie nie ulegają parametry podmiotowe, ani przedmiotowe i nie rośnie sprawność działania (zawsze taki samo), wymagają wysokich kwalifikacji, sprawność bardzo wysoka
II. DZIAŁANIA TWÓRCZE
- w sytuacji zagrożenia pojawia się degradacja albo działania twórcze,
- działanie nowe, zmienia parametry podmiotowe i przedmiotowe, wzbogaca umiejętności, zmiana jednego parametru zmienia inne.
TRZY CECHY DZIAŁANIA TWÓRCZEGO:
nowatorstwo – pojawia się nowa technologia, sposób działania, powstaje cos nowego
efektywność – działanie twórcze jest efektywniejsze od dotychczasowego działania standardowego, które odbywało się w tych samych warunkach i jest efekt. Przez cały czas jego stosowania, np. nowe paliw- tańsze, lepsze.
Dobro – dz. Twór. Wzbogaca podmiot indwyw. I podmiot zbiorowy (zwiększa ilość dobra w świecie).; zdolność twórcza może zdziałać tylko raz.
IV. DZIAŁANIA UMYŚLNIE TWÓRCZE – działania zamierzone (plany) , zanim zostanie zrealizowane pozwala przewidzieć zamierzenie działania – pozytywne i negatywne, zmusza do odpowiedzialności za nasze działania.
Człowiek jest podmiotem sensotwórczym i wartościotwórczym – kieruje się wartościami i stwarza nowa rzeczywistość – bierze odpowiedzialność.
Tworzywem jest w pierwszej kolejności sam sprawca, który chce wzbogacić swoją osobowość, rozwinąć swoje parametry podmiotowe, a dopiero w drugiej kolejności wzbogacić otoczenie.
3 TYPY DUCHOWOŚCI.
Schemat człowieka:
Człowiek ideał :
- świadomość
- racjonalność
- uczucia cielesne
człowiek subiektywny
I człowiek racjonalny – I typ człowieka – nie porusza się na płaszczyźnie (symboliczny), świadomość wyższa strefa duchowości, która jest tu dostępna to RACJONALNOŚĆ (czyli wiedza naukowa, skumulowana w symbolicznej reprezentacji rzeczywistości) – wszelkie decyzje podejmuje tu człowiek posługując się nauką.
Człowiek działa i wartościuje opierając się na osiągnięciach nauki na metodzie TECHNE., który pozwala symbolicznie rozwiązywać problemy, wzbogacać wiedzę ponad dane uzyskiwane bezpośrednio doświadczenia, przewidywać przyszłość i wyjaśniać przeszłość, projektować zdarzenia, które nie pojawiły się w sposób naturalny
SYMBOLIKA – to poprostu wiedza: znaki drogowe, projekty – odzwierciedlenie rzeczywistości – człowiek tym posługuje się wierząc „ślepo” nauce.
II człowiek podświadomy – porusza się między racjonalnością a uczuciami cielesnymi. Racjonalność nie jest mu dostępna. Jest to człowiek, który nie potrafi zdystansować się do siebie i świata. Jest całkowicie zanurzony w realności, działa nie poddając swojej czynności, działanie racjonalne , kieruje się władzami podświadomości, czyli emocjami, uczuciami, wolą, wyobraźnią odzwierciedlającą, projektującą, pamięcią. Człowiek ten nie planuje, działa spontanicznie, kieruje się uczuciami.
III Człowiek świadomy - podmiot działający umyślnie, twórczo, wolności, czyli posiadający wiedzę o swoich parametrach podmiotowych.
Jest to typ najwyższy.
Żaden z tych typów nie występuje w postaci czystej, w każdym z nas jest każdy typ.
Człowiek racjonalny zakłada, że jesteśmy integralną częścią przywódcza.
Kiedy rozumiemy a kiedy rozumujemy:
Rozumiemy – wczucie się w syt. danego człowieka
Rozumujemy – to proces psychiczny, wyciąganie wniosków z przesłanek, cos z czegoś musi wynikać.
METODA TECHNE – bada tylko zjawiska powtarzalne.
STIENTYZM – prawdziwy obraz świata przedstawiają tylko nauki przyrodnicze.
PSYCHOANALIZA Freuda – superego nadświadomości, popędy , emocje, podświadomość.
BEHAWIALIŚCI – dla nich godności nie istnieje tylko reakcje.
SPOSÓB PODEJMOWANIA DECYZJI.
Człowiek samoświadomy – wie, że jest autonomicznym podmiotem prowadzącym grę z otoczeniem, i że od trafności jego decyzji zależy jego dalsza egzystencja. Sam dla siebie jest źródłem decyzji, o sposobach podejmowania właściwych decyzji. Podejmując decyzje kieruje się obyczajem jak człowiek podświadomy, wiedzą , nauka jak człowiek racjonalny, ale przede wszystkim troszczy się o własny rozwój.. rozwiązują problem stara się nie tylko wzbogacić wiedzę o fragmencie rzeczywistości, którego dotyczy, chce rozwinąć własne parametry podmiotowe. Traktuje problem całościowo.
Jest skazany na decydowanie o własnym losie. Wie, że rozwiązanie każdego problemu , a także zaniechanie działania pociąga za sobą skutki podmiotowe i przedmiotowe.
EFEKT PRZEDMIOTOWY – dokonanie usprawnienia w świecie zewnętrznym
EFEKT PODMIOTOWY - rozwój, degradacja osobowości przynajmniej w jednym aspekcie.
Człowiek racjonalny – wierzy, że podporządkowany jest obiektywnym prawom przyrodniczym, których poznanie pozwoli mu sprawnie funkcjonować, dlatego decyzje podejmuje o oparciu o wiedze naukową.
Wiedza, która nie mieści się w modelu naukowości jest w znaczmy stopniu lekceważona.
Sam proces podejmowania decyzji i kryjące się za nim wartości są w dużym stopniu niedostrzegalne.
By trafnie podejmować decyzje rozwija dwie dyspozycje:
pamięć,
umiejętność logicznego myślenia.
Ponieważ wystarczają one do sprawnego manewrowania wiedzą, posługują się wiedzą.
Człowiek podświadomy - podejmuje decyzje w oparciu o instynkt i obyczaj.
Instynkt nakazuje dokonać wyboru w oparciu o wewnętrzne nieuświadomione poczucie lub przeczucie by zdziałać sprawnie. Obyczaj każe podejmować decyzje w oparciu o nawyk, obrzęd, rytuał.
Ma charakter cykliczny.
Niekiedy może pojawić się działanie twórcze przypadkowe w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia. Tylko wtedy o ile podniesie sprawność działania jest przez społeczność przyjęte i wnosi w obchodzenie obyczajów pewna innowację.
Jednak to działanie standardowe , nawykowe jest kodem postępowania wygrywającego. Odstąpienie od niego w świadomości człowieka podświadomego niesie przegraną i negatywną ocenę społeczności.
ETYKA
Człowiek podświadomy – dobre jest zachowanie zgodne z obyczajem, zł takie, które pozostaje z nim w kolizji., dlatego wszelkie odstępstwa od ustalonych norm stykają się z zasłużona karą.
Człowiek podejmuje nowe działanie, jest długo krytykowany i sam ma sporo wątpliwości (mieszkańcy wsi źle traktują wszystkich „odstępców” od tradycji)
Człowiek racjonalny – zdania wartościujące, wszelkie oceny wyłączone są z terenu badań naukowych, ponieważ trudno jest ustalić prawidłowość w obszarze ludzkiego „chcenia”, ludzkich pragnień.
Interesują go zjawiska powtarzalne, pragnienia nie podlegają żadnym prawom.
Etycy na wzór naukowców próbują ustalić stałe zasady podejmowania decyzji i oceniania, czyli kodeksy (kodeksy maja różne źródła, np. dekalog, kodeksy wynikające z teorii społ. - polit., np. komunizm, określające co jest dobre dla jednostki i społeczeństwa.
Uprawnianie nauk ma wymiar etyczny, ponieważ poznawanie praw rządzących światem to podporządkowanie się woli tego, który świat stworzył i uporządkował.
Człowiek samoświadomy - - działania dobre, to takie, które sprzyjają rozwojowi osobowości i powiększaniu dobra w świecie.
Rozumie, że pełni funkcje sensotwórczą i wartościotwórczą i dlatego bierze odpowiedzialność za swoje czyny, a jednocześnie przekształca każdy problem w działania podmiotowo – twórcze.
Wie, że twórczość nie jest jednorazowa, ale jest procesem i dlatego każde zaniechanie jest czymś złym.
O tym, że działanie było dobre świadczą jego efekty, a nie zewnętrzna ocena i ewentualna kara czy nagroda.
POSTRZEGANIE DRUGIEGO CZŁOWIEKA WOLNOŚĆ I TYP ORGANIZACJI
SPOŁECZNEJ
Człowiek podświadomy - nie posługuje się kategoria podmiotowości, a zatem i wolności. Żyje w danym mu świecie, z którego się nie wyodrębnia. Pełni role społeczna , do której był od początku przygotowany i której nie zmienia. Naturalne dla niego formy organizacji społecznej to rodzina, plemię , kasta, feudalizm, królestwa.
Struktura organizacyjna ma charakter nadrzędny w stosunku do jednostki. Nie jest w stanie jej przekroczyć na podstawie własnej decyzji. Relacje z drugim opierają się na zasadzie Pan – niewolnik, Jeśli nie mogą kogoś podporządkować – sam mu ulega.
Walkę w obszarze wspólnoty prowadzi w oparciu o zwierzchnią decyzje przywódcy bez rzeczywistej identyfikacji z nią, bez poczucia tożsamości narodowej.
Człowiek racjonalny - jest w stanie zdystansować się do siebie, racjonalizować się i wytworzy kategorie wolności, rozważając istnienie w świecie, ale nie potrafi żyć w świecie w sposób wolny.
Przestrzeń społeczna organizuje w oparciu o normy i prawa, a przymuszanie siebie i innych do ich przestrzegania poczytuje sobie za cnotę. Sposób zorganizowania społeczeństwa ma odzwierciedlać sposób zorganizowania świata przyrodniczego, czyli ma podporządkować prawom obiektywnym i bezwyjątkowym.
Wolność to możliwość włączenia się w zmienność świata. Oczekuje od siebie i innych postępowania wg dyrektyw ustalonych na podstawie wiedzy naukowej..
Uznawszy jakąś koncepcję teoretyczną za właściwą i uzasadnioną naukowo gotów jest na siłę wprowadzać ją w życie, czego przykładem sa dzieje faszyzmu i komunizmu.
Jego największym osiągnięciem społeczny jest ustrój demokratyczny z ideałami: wolności i równości, bohaterstwa zobowiązującymi do traktowania drugiego człowieka jak równego sobie. Stąd koncepcja umowy społecznej, czyli przekazania części mojej wolności lub przejęcia części wolności drugiego człowieka dla zapewnienia podstawowych praw.
Łączy się z tolerancją, czyli obojętnością (nie mylić tolerancji z akceptacją).
Człowiek samoświadomy – nie tylko posługuje się kategorią wolności, ale jest wolny.
Jest świadom swojej autonomii i dlatego potrafi poszerzać obszar swojej wolności, czyniąc z tej aktywności cel życia. Dąży do wprowadzania takiej organizacji społecznej, która pozwoli każdemu ciągle na nowo definiować i zagospodarowywać własna wolnością.
Drugi człowiek jest wartością autonomiczną i autoteistyczną ( telyz – cel).
Mogą umówić się z drugim na twórcze współdziałanie , przekazać mu część swoich obowiązków i uprawnień i założyć, że wypełni je lepiej niż JA, lub równie dobrze jak JA. W zamian oczekuje od niego pracy nad swoim rozwojem oraz pomocy w rozwiązaniu moich dyspozycji podmiotowych.
To typ świadomego pracownika i obywatela, który posiada nowe umiejętności.
Są trzy typy umiejętności:
• zamierzone wzbogacanie własnej osobowości,
• zamierzone pogłębianie więzi z innymi ludźmi,
• zamierzone polepszanie rezultatów aktywność zew.
Dodatkowe profity uzyskuje działając w grupie umyślnie twórcze
TYPY PEDAGOGIKI I ROLA PEDAGOGA
Pedagogika człowieka podświadomego - polega na przekazywaniu wzorców zachowań psychologicznych akceptowanych przez daną społeczność, wzorców działań standartowych.
Brak dialogu miedzy nauczycielem a uczniem, występuje monolog nauczyciela, który jest niepodważalnym autorytetem przemawiającym tonem kategorycznym.
Pedagogika człowieka racjonalnego –(obowiązuje w szkołach). Nastawiona jest ped. na rozwijanie 2 dyspozycji: pamięci, logicznego myślenia.
Bo to wystarcza, żeby operować wiedzą i rozwiązywać problemy.
Pedag. ta posługuje się metodą TECHNE do: symbolicznego rozwiązywania problemów, wzbogacania wiedzy ponad dane.
Pedagogika ta polega też na rozwijaniu metody TECHNE poprzez rozwijanie nauk empirycznych , dedukcyjnych i technicznych. Przyszłość jest zagospodarowana , jest powtórzeniem teraźniejszości i przeszłości, a pedagog jest nosicielem jedynej prawdy w dialogu intelektualnym.
Pedagogika człowieka samoświadomego – polega na stymulowaniu do umyślnej twórczości w celu rozwijania osobowości.
Wzrost sprawności działania ma być osiągany w dwojaki sposób:
• zorganizowanie specjalnego kształcenia podmiotowego (treningi, ćwiczenia).
• Przekształcanie problemów napotykanych na co dzień: zadania podmiotów twórcze. Uczeń sam pracuje nad swoim rozwojem. Ustanawia dla siebie projekt działania, a pedagog pełni funkcje wspierającego świadka, przewodnika duchowego. By to uczynić musi najpierw podjąć pracę nad własnym rozwojem. Pojawia się dialog egzystencjalny.
Cechy dialogu egzystencjalnego:
spotkanie dwóch osób, żadna wiedza teoretyczna o partnerze dialogu.
Rozmowa dwóch osób: wolnych, niepowtarzalnych, biorących odpowiedzialność za swoje słowa.
Uczestnicy włączają w dialog całe woje istnienie, a nie tylko strefę racjonalna,
Nikt nie oferuje ocen (nikt nie ocenia, rozmówcy nie oceniają się wzajemnie. )
Celem nie jest dojście do jednej obiektywnej prawdy, ale wspólne wytwarzanie prawdy.
Nie ma wyraźnego podziału na mistrza i ucznia – relacja jest symetryczna.
Dialog intelektualny posługuje się nim tradycyjna pedagogika.
Cechy:
zakłada istnienie prawdy jednej obiektywnej, dostępnej z poziomu nauki , której rzecznikiem jest nauczyciel
nauczyciel feruje oceny (nauczyciel ocenia),
brak relacji symetrycznej (nie ma rozmowy jak równy z równym),
stawianie pytań nie pełni funkcji twórczej (odp. z góry są zakładane)
indywidualne cechy i predyspozycje rozmówców są pomijane.
PRZEBIEG ĆWICZENIA TRENINGOWEGO
TRENING - to proces w ciągu wszystkich ćwiczeń. Każde ćwiczenie ma schemat przebiegu.
SCHEMAT ĆWICZENIA TRENINGOWEGO:
sformułowanie otwartego polecenia (definiowane tworzywo i czas wykonania zadania), zadanie ma dopuszczać wiele różnych rozwiązań
wykonanie czynności(operacje w świecie rzeczy, na konkretnych rzeczach, tworzenie a nie tylko myślowe, wyobrażeniowe
konfrontacja pracy (porównanie interpretacji, uwydatnianie różnorodności, pytania pozwalające doświadczyć granic wyobraźni i świadomości, by je przekroczyć.
Spróbuj inaczej (nowe wykonanie tego samego zadania lub penetracja tego samego obszaru świadomości przy pomocy innego zadania.
EGZAMIN:
1. Pojęcia do wyjaśnienia:
sprawca,
repertuar aktywności,
wolność,
autonomia,
sprawność działania,
działanie,
tworzywo,
użytkowanie,
dialog intelektualny,
twórczość,
aktywność sensotworczą,
wartościotwórczą.
2. Scharakteryzuj człowieka podświadomie racjonalnego i świadomego.
3. Scharakteryzuj sposób podejmowania decyzji
4. Scharakteryzuj etykę człowieka.
5. Scharakteryzuj typ organizacyjny i relacji z drugim człowiekiem.
6. Czym różni się pedagogika podmiotu od pedagogiki tradycyjnej.
7. Jaka rolę pełni pedagog wg założeń metodyki podmiotowej.
8. Czym różni się działanie twórcze od standardowego.
9. Scharakteryzuj twórczość nieświadomą albo świadomą niezamierzoną, świad. umyślną.
10. Przedstaw schemat przebiegu projektu.
11. Podaj przykład ćwiczenia treningowego.
12. Czym różni się dialog egz. Od intelektualnego.
13. Co znaczą i czym różnią się pojęcia:
• stwarzanie,
• wytwarzanie,
• tworzenie,
• przetwarzanie,
• odtwarzanie.
Przykład Ćwiczeń.
Przebieg projektu:
1. uświadomienie braku, potraktowanie go jako szansy ( np. firma okienna – pojawia się konkurencja)
2. wizja nowego stanu systemu, ( firma okienna ma wizję)
3. diagnoza stanu aktualnego, (porównujemy co chcemy zrobić
4. ocena i porównanie kosztów i spodziewanych korzyści podmiotowych i przedmiotowych, czyli ocena ryzyka, (oceniamy ile musimy zainwestować w firmę, maszyny
5. podjęcie decyzji o realizacji projektu, (decyzja o projekcie, znaleźć lidera, który pokieruje nowa sytuacją w firmie)
6. wdrożenie projektu
7. nadzór nad wdrożeniem związany z ewentualną modyfikacja projektu (nadzór)
8. konsumpcja korzyści.
PYTANIA I ODPOWIEDZI – EGZAMIN M. PIETRZAK – 30.06.2007 R.
1. Pojęcia do wyjaśnienia:
sprawca,
SPRAWCA
UŻYTKOWANIE DZIAŁANIE
TWORZYWO
WYTWÓR SUROWIEC
SPRAWNOŚĆ:
S= U/D
U – użytkowanie D – działanie S - sprawność
repertuar aktywności,
– zbiór wszystkich czynów, które osoba działająca może podjąć), zmienia się w zależności od sytuacji, np. zrobię zakupy
wolność,
- świadoma autonomia (działanie nie jest ani przypadkowe, ani wymuszone).
autonomia,
- nie wie, że może, ale wie, że potrzebuje, musi - jestem głodna – idę i jem .
sprawność działania,
parametr, który decyduje o sprawności działania – opisuje jakość naszego działania
S= U/D
(sprawność = użytkowanie / działanie .
Jeżeli użytkowanie jest większe od działania to zyski są duże, działanie jest b. silne.
Im większa sprawność działania tym większa autonomia.
działanie,
- ma charakter kołowy, zaczyna się od sprawcy; konkretne czyny nakierowane na konkretne tworzywo (np. kamień, uczucie).
DZIAŁANIA JAKIE MOŻE PODJĄĆ CZŁOWIEK:
standardowe,
twórcze,
umyślnie twórcze (zamierzone).
DZIAŁANIE STANDARDOWE - podmiot podejmuje działania dobrze mu znane, zmianie nie ulegają parametry podmiotowe, ani przedmiotowe i nie rośnie sprawność działania (zawsze taki samo), wymagają wysokich kwalifikacji, sprawność bardzo wysoka
DZIAŁANIA TWÓRCZE
- w sytuacji zagrożenia pojawia się degradacja albo działania twórcze,
- działanie nowe, zmienia parametry podmiotowe i przedmiotowe, wzbogaca umiejętności, zmiana jednego parametru zmienia inne.
tworzywo,
użytkowanie,
– korzyść jaką mamy ze swojego działania.
dialog intelektualny,
twórczość,
- cecha osobowości jednostek, odznaczających się zwykle niezależnością od autorytetów, fantazją, wszechstronnością zainteresowań, wysokim poziomem samoakceptacji.
- TWÓRCZOŚĆ, cecha ukierunkowanego myślenia polegająca na wytwarzaniu pomysłów subiektywnie nowych, oryginalnych w skali określonej populacji i społecznie użytecznych.
- Proces powstawania jakiegoś dzieła
CEL - zmiana obrazu człowieka. Warunkiem twórczości jest wolność.
Różnica :
• wolny – wie
• autonomia – nie wie, że może.
aktywność sensotwórcza, wartościotwórczą
- aktywności sensotwórcza – zbiór wszystkich czynów, które osoba działająca może podjąć), zmienia się w zależności od sytuacji, np. zrobię zakupy
- wartościotwórczą – umiejętność wybierania (najlepszych) czynów z repert. aktywności
2. Scharakteryzuj człowieka podświadomie racjonalnego i świadomego.
CZŁOWIEK PODŚWIADOMIE RACJONALNY
człowiek racjonalny– nie porusza się na płaszczyźnie (symboliczny), świadomość wyższa, strefa duchowości, która jest tu dostępna to RACJONALNOŚĆ (czyli wiedza naukowa, skumulowana w symbolicznej reprezentacji rzeczywistości) – wszelkie decyzje podejmuje tu człowiek posługując się nauką.
Człowiek działa i wartościuje opierając się na osiągnięciach nauki na metodzie TECHNE., który pozwala symbolicznie rozwiązywać problemy, wzbogacać wiedzę ponad dane uzyskiwane bezpośrednio doświadczenia, przewidywać przyszłość i wyjaśniać przeszłość, projektować zdarzenia, które nie pojawiły się w sposób naturalny
SYMBOLIKA – to poprostu wiedza: znaki drogowe, projekty – odzwierciedlenie rzeczywistości – człowiek tym posługuje się wierząc „ślepo” nauce.
Człowiek racjonalny – wierzy, że podporządkowany jest obiektywnym prawom przyrodniczym, których poznanie pozwoli mu sprawnie funkcjonować, dlatego decyzje podejmuje o oparciu o wiedze naukową.
Wiedza, która nie mieści się w modelu naukowości jest w znaczmy stopniu lekceważona.
Sam proces podejmowania decyzji i kryjące się za nim wartości są w dużym stopniu niedostrzegalne.
By trafnie podejmować decyzje rozwija dwie dyspozycje:
pamięć,
umiejętność logicznego myślenia.
Ponieważ wystarczają one do sprawnego manewrowania wiedzą, posługują się wiedzą.
CZŁOWIEK ŚWIADOMY:
Człowiek świadomy - podmiot działający umyślnie, twórczo, wolności, czyli posiadający wiedzę o swoich parametrach podmiotowych.
Jest to typ najwyższy.
Żaden z tych typów nie występuje w postaci czystej, w każdym z nas jest każdy typ.
Człowiek racjonalny zakłada, że jesteśmy integralną częścią przywódcza.
3. Scharakteryzuj sposób podejmowania decyzji człowieka świadomego.
Człowiek samoświadomy – wie, że jest autonomicznym podmiotem prowadzącym grę z otoczeniem, i że od trafności jego decyzji zależy jego dalsza egzystencja. Sam dla siebie jest źródłem decyzji, o sposobach podejmowania właściwych decyzji. Podejmując decyzje kieruje się obyczajem jak człowiek podświadomy, wiedzą , nauka jak człowiek racjonalny, ale przede wszystkim troszczy się o własny rozwój.. rozwiązują problem stara się nie tylko wzbogacić wiedzę o fragmencie rzeczywistości, którego dotyczy, chce rozwinąć własne parametry podmiotowe. Traktuje problem całościowo.
Jest skazany na decydowanie o własnym losie. Wie, że rozwiązanie każdego problemu , a także zaniechanie działania pociąga za sobą skutki podmiotowe i przedmiotowe.
EFEKT PRZEDMIOTOWY – dokonanie usprawnienia w świecie zewnętrznym
EFEKT PODMIOTOWY - rozwój, degradacja osobowości przynajmniej w jednym aspekcie.
4. Scharakteryzuj etykę człowieka.
Człowiek podświadomy – dobre jest zachowanie zgodne z obyczajem, zł takie, które pozostaje z nim w kolizji., dlatego wszelkie odstępstwa od ustalonych norm stykają się z zasłużona karą.
Człowiek podejmuje nowe działanie, jest długo krytykowany i sam ma sporo wątpliwości (mieszkańcy wsi źle traktują wszystkich „odstępców” od tradycji)
Człowiek racjonalny – zdania wartościujące, wszelkie oceny wyłączone są z terenu badań naukowych, ponieważ trudno jest ustalić prawidłowość w obszarze ludzkiego „chcenia”, ludzkich pragnień.
Interesują go zjawiska powtarzalne, pragnienia nie podlegają żadnym prawom.
Etycy na wzór naukowców próbują ustalić stałe zasady podejmowania decyzji i oceniania, czyli kodeksy (kodeksy maja różne źródła, np. dekalog, kodeksy wynikające z teorii społ. - polit., np. komunizm, określające co jest dobre dla jednostki i społeczeństwa.
Uprawnianie nauk ma wymiar etyczny, ponieważ poznawanie praw rządzących światem to podporządkowanie się woli tego, który świat stworzył i uporządkował.
Człowiek samoświadomy - - działania dobre, to takie, które sprzyjają rozwojowi osobowości i powiększaniu dobra w świecie.
Rozumie, że pełni funkcje sensotwórczą i wartościotwórczą i dlatego bierze odpowiedzialność za swoje czyny, a jednocześnie przekształca każdy problem w działania podmiotowo – twórcze.
Wie, że twórczość nie jest jednorazowa, ale jest procesem i dlatego każde zaniechanie jest czymś złym.
O tym, że działanie było dobre świadczą jego efekty, a nie zewnętrzna ocena i ewentualna kara czy nagroda.
5. Scharakteryzuj typ organizacyjny i relacji z drugim człowiekiem.
Człowiek podświadomy - nie posługuje się kategoria podmiotowości, a zatem i wolności. Żyje w danym mu świecie, z którego się nie wyodrębnia. Pełni role społeczna , do której był od początku przygotowany i której nie zmienia. Naturalne dla niego formy organizacji społecznej to rodzina, plemię , kasta, feudalizm, królestwa.
Struktura organizacyjna ma charakter nadrzędny w stosunku do jednostki. Nie jest w stanie jej przekroczyć na podstawie własnej decyzji. Relacje z drugim opierają się na zasadzie Pan – niewolnik, Jeśli nie mogą kogoś podporządkować – sam mu ulega.
Walkę w obszarze wspólnoty prowadzi w oparciu o zwierzchnią decyzje przywódcy bez rzeczywistej identyfikacji z nią, bez poczucia tożsamości narodowej.
Człowiek racjonalny - jest w stanie zdystansować się do siebie, racjonalizować się i wytworzy kategorie wolności, rozważając istnienie w świecie, ale nie potrafi żyć w świecie w sposób wolny.
Przestrzeń społeczna organizuje w oparciu o normy i prawa, a przymuszanie siebie i innych do ich przestrzegania poczytuje sobie za cnotę. Sposób zorganizowania społeczeństwa ma odzwierciedlać sposób zorganizowania świata przyrodniczego, czyli ma podporządkować prawom obiektywnym i bezwyjątkowym.
Wolność to możliwość włączenia się w zmienność świata. Oczekuje od siebie i innych postępowania wg dyrektyw ustalonych na podstawie wiedzy naukowej..
Uznawszy jakąś koncepcję teoretyczną za właściwą i uzasadnioną naukowo gotów jest na siłę wprowadzać ją w życie, czego przykładem sa dzieje faszyzmu i komunizmu.
Jego największym osiągnięciem społeczny jest ustrój demokratyczny z ideałami: wolności i równości, bohaterstwa zobowiązującymi do traktowania drugiego człowieka jak równego sobie. Stąd koncepcja umowy społecznej, czyli przekazania części mojej wolności lub przejęcia części wolności drugiego człowieka dla zapewnienia podstawowych praw.
Łączy się z tolerancją, czyli obojętnością (nie mylić tolerancji z akceptacją).
Człowiek samoświadomy – nie tylko posługuje się kategorią wolności, ale jest wolny.
Jest świadom swojej autonomii i dlatego potrafi poszerzać obszar swojej wolności, czyniąc z tej aktywności cel życia. Dąży do wprowadzania takiej organizacji społecznej, która pozwoli każdemu ciągle na nowo definiować i zagospodarowywać własna wolnością.
Drugi człowiek jest wartością autonomiczną i autoteistyczną ( telyz – cel).
Mogą umówić się z drugim na twórcze współdziałanie , przekazać mu część swoich obowiązków i uprawnień i założyć, że wypełni je lepiej niż JA, lub równie dobrze jak JA. W zamian oczekuje od niego pracy nad swoim rozwojem oraz pomocy w rozwiązaniu moich dyspozycji podmiotowych.
To typ świadomego pracownika i obywatela, który posiada nowe umiejętności.
Są trzy typy umiejętności:
• zamierzone wzbogacanie własnej osobowości,
• zamierzone pogłębianie więzi z innymi ludźmi,
• zamierzone polepszanie rezultatów aktywność zew.
Dodatkowe profity uzyskuje działając w grupie umyślnie twórczej.
6. Czym różni się pedagogika podmiotu od pedagogiki tradycyjnej.
PEDAGOGIKA PODMIOTU:
Wzrost sprawności działania ma być osiągany w dwojaki sposób:
• zorganizowanie specjalnego kształcenia podmiotowego (treningi, ćwiczenia).
Przekształcanie problemów napotykanych na co dzień: zadania podmiotów twórcze. Uczeń sam pracuje nad swoim rozwojem. Ustanawia dla siebie projekt działania, a pedagog pełni funkcje wspierającego świadka, przewodnika duchowego. By to uczynić musi najpierw podjąć pracę nad własnym rozwojem. Pojawia się dialog egzystencjalny.
PEDAGOGIKA TRADYCYJNA:
polega na przekazywaniu wzorców zachowań psychologicznych akceptowanych przez daną społeczność, wzorców działań standartowych.
Brak dialogu miedzy nauczycielem a uczniem, występuje monolog nauczyciela, który jest niepodważalnym autorytetem przemawiającym tonem kategorycznym.
–(obowiązuje w szkołach). Nastawiona jest ped. na rozwijanie 2 dyspozycji: pamięci, logicznego myślenia.
7. Jaka rolę pełni pedagog wg założeń metodyki podmiotowej.
8. Czym różni się działanie twórcze od umyślnie twórczego i od standardowego.
DZIAŁANIE STANDARDOWE - podmiot podejmuje działania dobrze mu znane, zmianie nie ulegają parametry podmiotowe, ani przedmiotowe i nie rośnie sprawność działania (zawsze taki samo), wymagają wysokich kwalifikacji, sprawność bardzo wysoka
DZIAŁANIA TWÓRCZE :
- w sytuacji zagrożenia pojawia się degradacja albo działania twórcze,
- działanie nowe, zmienia parametry podmiotowe i przedmiotowe, wzbogaca umiejętności, zmiana jednego parametru zmienia inne.
TRZY CECHY DZIAŁANIA TWÓRCZEGO:
nowatorstwo – pojawia się nowa technologia, sposób działania, powstaje cos nowego
efektywność – działanie twórcze jest efektywniejsze od dotychczasowego działania standardowego, które odbywało się w tych samych warunkach i jest efekt. Przez cały czas jego stosowania, np. nowe paliw- tańsze, lepsze.
Dobro – dz. Twór. Wzbogaca podmiot indwyw. I podmiot zbiorowy (zwiększa ilość dobra w świecie).; zdolność twórcza może zdziałać tylko raz.
DZIAŁANIA UMYŚLNIE TWÓRCZE – działania zamierzone (plany) , zanim zostanie zrealizowane pozwala przewidzieć zamierzenie działania – pozytywne i negatywne, zmusza do odpowiedzialności za nasze działania.
Człowiek jest podmiotem sensotwórczym i wartościotwórczym – kieruje się wartościami i stwarza nowa rzeczywistość – bierze odpowiedzialność.
Tworzywem jest w pierwszej kolejności sam sprawca, który chce wzbogacić swoją osobowość, rozwinąć swoje parametry podmiotowe, a dopiero w drugiej kolejności wzbogacić otoczenie.
9. Scharakteryzuj twórczość nieświadomą albo świadomą niezamierzoną, świad. umyślną.
• nieświadoma, niezamierzona – człowiek tworzy, ale nie wie o tym, że jest twórcą
• świadoma niezamierzona - człowiek wie, że tworzy, ale nie jest w stanie zapanować, kierować,
• świadoma umyślna – tworzy, wie, że tworzy, potrafi zaplanować, proces twórczy i odnosi twórczość przede wszystkim do siebie, panuje nad procesem twórczości, tworzy siebie, później świat.
10. Przedstaw schemat przebiegu projektu.
Przebieg projektu:
1. uświadomienie braku, potraktowanie go jako szansy ( np. firma okienna – pojawia się konkurencja)
2. wizja nowego stanu systemu, ( firma okienna ma wizję)
3. diagnoza stanu aktualnego, (porównujemy co chcemy zrobić
4. ocena i porównanie kosztów i spodziewanych korzyści podmiotowych i przedmiotowych, czyli ocena ryzyka, (oceniamy ile musimy zainwestować w firmę, maszyny
5. podjęcie decyzji o realizacji projektu, (decyzja o projekcie, znaleźć lidera, który pokieruje nowa sytuacją w firmie)
6. wdrożenie projektu
7. nadzór nad wdrożeniem związany z ewentualną modyfikacja projektu (nadzór)
8. konsumpcja korzyści.
11. Podaj przykład ćwiczenia treningowego.
TRENING - to proces w ciągu wszystkich ćwiczeń. Każde ćwiczenie ma schemat przebiegu.
SCHEMAT ĆWICZENIA TRENINGOWEGO:
sformułowanie otwartego polecenia (definiowane tworzywo i czas wykonania zadania), zadanie ma dopuszczać wiele różnych rozwiązań
wykonanie czynności(operacje w świecie rzeczy, na konkretnych rzeczach, tworzenie a nie tylko myślowe, wyobrażeniowe
konfrontacja pracy (porównanie interpretacji, uwydatnianie różnorodności, pytania pozwalające doświadczyć granic wyobraźni i świadomości, by je przekroczyć.
Spróbuj inaczej (nowe wykonanie tego samego zadania lub penetracja tego samego obszaru świadomości przy pomocy innego zadania.
12. Czym różni się dialog egz. od intelektualnego.
Cechy dialogu egzystencjalnego:
spotkanie dwóch osób, żadna wiedza teoretyczna o partnerze dialogu.
Rozmowa dwóch osób: wolnych, niepowtarzalnych, biorących odpowiedzialność za swoje słowa.
Uczestnicy włączają w dialog całe woje istnienie, a nie tylko strefę racjonalna,
Nikt nie oferuje ocen (nikt nie ocenia, rozmówcy nie oceniają się wzajemnie. )
Celem nie jest dojście do jednej obiektywnej prawdy, ale wspólne wytwarzanie prawdy.
Nie ma wyraźnego podziału na mistrza i ucznia – relacja jest symetryczna.
Dialog intelektualny posługuje się nim tradycyjna pedagogika.
Cechy:
zakłada istnienie prawdy jednej obiektywnej, dostępnej z poziomu nauki , której rzecznikiem jest nauczyciel
nauczyciel feruje oceny (nauczyciel ocenia),
brak relacji symetrycznej (nie ma rozmowy jak równy z równym),
stawianie pytań nie pełni funkcji twórczej (odp. z góry są zakładane)
indywidualne cechy i predyspozycje rozmówców są pomijane.
13. Co znaczą i czym różnią się pojęcia:
• stwarzanie,
– tworzenie z niczego, odnosi się do Boga
• wytwarzanie,
- polega na tym, że tworzywo zostaje, a my zmieniamy jakość, cechę, np. kształt, wytwarzanie np. nowego modelu samochodu, zamierzony.
• tworzenie,
– twórczość ludzka
TWÓRCZOŚĆ JAKO EFEKT – powstanie konkretnego dzieła, procesu.
• przetwarzanie,
- korzystamy z właściwości, uwydatniamy cechy, które np. posiada owoc – przetwarzamy owoce na dżem
• odtwarzanie.
- tworzenie na nowo czegoś co już istniało, np. rekonstruowanie
Te pojęcia to proces twórczości.
Twórczość to efekt tego procesu.