Wpływ tworzyw sztucznych na życie człowieka

„Wpływ tworzyw sztucznych na życie człowieka”
Temat: „wpływ tworzyw sztucznych na życie człowieka” jest bardzo szeroki. Obejmuje bowiem nie tylko zły wpływ tworzyw sztucznych na nasze zdrowie i środowisko, w którym żyjemy, ale również wielki dobroczynny wpływ na postęp techniczny w wielu gałęziach przemysłu.
Wszelkie produkty i opakowania z tworzyw sztucznych ułatwiają nam życie, jednak powszechniejsze zastosowanie hamuje niedostateczna znajomość właściwości tych materiałów wśród przetwórców, a zwłaszcza przeciętnych konsumentów, nie nadążających za dynamicznym rozwojem ilościowym i jakościowym tworzyw sztucznych człowiek zapatrzony jest głównie na ujemne skutki ich działania. Lubimy luksus i wygodę, a bez różnego rodzaju „plastików” wiele nowoczesnych rozwiązań nie byłoby możliwe.
Nie ma chyba dzisiaj dziedziny życia, w której tworzywa sztuczne by się nie pojawiły i zadomowiły, a człowiek zapatrzony jest głównie na ujemne skutki ich działania. Lubimy luksus i wygodę, a bez różnego rodzaju „plastików” wiele nowoczesnych rozwiązań nie byłoby możliwe. Ostatnio coraz skuteczniej zaczęły zastępować nawet tradycyjne pieniądze - w postaci kart płatniczych, kredytowych i innych nosników.

TWORZYWA SZTUCZNE JAKO MATERIAŁ OPAKOWANIOWY:

Tradycyjne materiały opakowaniowe (drewno, szkło i metale) wypierane są przez tworzywa sztuczne, z których wytwarza się 20 - 25% opakowań. Są to różne folie, np. worki samonośne, różne torby i torebki, folia do pakowania mleka. Z folii metodą termoformowania na wielką skalę produkowane są kubki, tacki, butelki i opakowania na leki. Butelki wytwarzane są również metodą wytłaczania rury, z której rozdmuchem w formie uzyskuje się opakowanie wewnątrz puste. Szerokie zastosowanie maja opakowania sztywne ze styropianu. Estetyczne i funkcjonalne opakowania jednostkowe usprawniają sprzedaż samoobsługową. Pomocniczymi materiałami są taśmy samoprzylepne (folia, jak i klej są substancjami wielkocząsteczkowymi), kolorowe sznurki i tasiemki, zapinki, zatrzaski i spinacze, które rozszerzają zakres zastosowań torebek i pudełek.

TWORZYWA SZTUCZNE W BUDOWNICTWIE:

Tworzywa sztuczne nie są dotychczas podstawowym materiałem konstrukcyjnym. Próby stosowania polieterów zbrojonych tkaniną szklaną (polimale) do lekkiego budownictwa nie mają znaczenia gospodarczego. Natomiast domeną tworzyw sztucznych w budownictwie jest wyposażenie wnętrz (wykładziny podłogowe, ramy okienne i drzwiowe) oraz pokrycia dachowe (płyty z laminatów poliestrowych, płyty PCW i PMM jako świetliki). Z PCW metodą wytłaczania wytwarza się poręcze i listwy podłogowe. Nowością są tapety samoprzylepne z warstwą pianki (izolator cieplny i akustyczny). Podobne funkcje spełniają płyty styropianowe wytwarzane dla budownictwa w wersji trudno palnej, a więc zawierającej antypiren. Nowością w budownictwie są profilowane blachy z warstwą ochronno - ozdobną tworzywa, nałożoną w procesie hutniczym; służą one jako wykładzina zewnętrzna budynków i w budowie statków. Przyszłościowym materiałem budowlanym są polimerobetony, złożone z wypełniacza mineralnego i chemoreaktywnej żywicy syntetycznej, np. epoksydowej. Rozrzut granulometryczny ziaren winien zapewniać maksymalny udział taniego wypełniacza w stosunku do drogiego lepiszcza. Gwarantuje to uzyskanie dużej wytrzymałości polimerobetonów (ich wysoka cena na razie uniemożliwia szersze stosowanie). Zastępowanie tradycyjnej armatury i rurociągów wyrobami z tworzyw sztucznych jest ograniczone małą odpornością na gorącą wodę, szczególnie pod ciśnieniem panującym w wysokich budynkach.

TWORZYWA SZTUCZNE W GOSPODARSTWIE DOMOWYM:

Podlegają, podobnie jak w medycynie, ścisłej kontroli władz sanitarnych. Dotyczy to nie tylko sprzętu kuchennego, ale i wyrobów toaletowych oraz materiałów będących jedynie wyposażeniem mieszkaniowym (por. tworzywa sztuczne w budownictwie). Okres powszechnego użytkowania tworzyw sztucznych w gospodarstwie domowym jest zbyt krótki dla wydania obiektywnej opinii o ich oddziaływaniu na zdrowie człowieka; w każdym razie są to urządzenia funkcjonalne, ułatwiające przygotowanie posiłków i ich spożywanie. Muszą być jednak wykonane z odpowiednich tworzyw sztucznych, a ich kształt i barwa powinny korzystnie wpływać na samopoczucie użytkownika. Pierwotnie stosowane były tworzywa termoreaktywne (bakelit czy aminoplasty);obecnie stosuje się termoplasty, jak polistyren (gatunki uszlachetnione), polietylen, zwłaszcza odporny na wrzącą wodę polipropylen. Najbardziej użyteczne do wyrobu robotów kuchennych, a nawet maszynek do parzenia kawy są poliwęglany.



TWORZYWA SZTUCZNE W MEDYCYNIE:



Dzięki fizjologicznej objętości prawie wszystkich polimerów i możliwości ich stosowania w styczności z organizmem żywym, i to nie tylko w krótkotrwałych kontaktach, ale i na stałe (wszczepy ? endoprotezy) zastosowanie tworzyw sztucznych w medycynie jest szerokie. Specjalną pozycję zajmują włókna sztuczne z medycynie. Zagadnienie odczynów tkankowych na wszczepione tworzywa, a zwłaszcza ich boidegradacja i możliwość pobudzenia procesu nowotworowego jest przedmiotem wszechstronnych badań, które musza być długotrwałe. Na razie nie ma przeciwwskazań stosowania tworzyw sztucznych w medycynie w przypadkach dających konkretne korzyści. Pozaustrojowe stosowanie tworzyw sztucznych w medycynie nie budzi zastrzeżeń, ale i tutaj niezbędne jest współdziałanie chemika z lekarzem, aby uzyskać optymalne rozwiązanie. Najszersze zastosowanie osiągnęły strzykawki jednorazowego użytku wytwarzane np. z polipropylenu. Cewniki, dreny, a z najbardziej skomplikowanych wyrobów sztuczna nerka wyrabiane są z polietylenu (rurki, cewniki), polichlorku winylu (rurki, naczynia), celofanu (folie półprzepuszczalne do dializy pozaustrojowej). W stomatologii stosuje się polimetakrylan metylu, w okulistyce - sztywne i elastyczne szkła kontaktowe, w chirurgii - nici (włókna w medycynie). W farmacji tworzywa sztuczne stosuje się głównie jako materiał opakowaniowy; fiolki, tuby, a zwłaszcza popularne listki z pastylkami lub drażetkami umieszczonymi w gniazdkach uformowanych w folii PCW metodą termoformowania i zespolonej z folią aluminiową. Pastylkę wyciska się niszcząc folię aluminiową. Z tworzyw sztucznych wykonane są pojemniki ułatwiające dozowanie leku, np. kroplomierze. Polimery mają coraz większe znaczenie w technologii sporządzania postaci leku, np. tyloza jako lepiszcze w produkcji pastylek, polialkohol winylowy i silikony do maści. Z innych zastosowań tworzyw sztucznych w medycynie wymienić należy ortopedię, protetykę, chirurgię plastyczną, transport ciężko chorych (do tego celu służy płaski materac z folii PCW zawierający wewnątrz kluseczki styropianowe, nałożony na część ciała jako materac po usunięciu powietrza za pomocą pompki ssącej usztywnia się, formułując funkcjonalne nosze dopasowane do pacjenta).

TWORZYWA SZTUCZNE W ROLNICTWIE:

Tworzywa sztuczne w rolnictwie spełniają różnorodne funkcje,np. folia z polietylenu (PE) wydatnie zwiększyła możliwości upraw cieplarnianych, zarówno przez budowę pneumatycznych obiektów, jak i pokrywanie konstrukcji nośnej. Dobra izolację termiczną spełnia również cienka folia (np. 0,03 mm) rozpięta nad tradycyjną szklarnią. Do wykładania silosów z kiszonkami, zabezpieczania przed wilgocią stoków i kopców z produktami rolnymi stosuje się folię z polichlorku winylu (PCW). Rury, zwłaszcza z PE, służą do doprowadzania wody, a cienkościenne do bezpośredniego nawadniania poprzez mikrozaworki. Jest to tzw. kropelkowe nawadnianie pozwalające na racjonalne doprowadzenie wody do układu korzeniowego upraw zielonych (drzew, krzewów, pomidorów, truskawek). W melioracji stosowane są coraz częściej perforowane rury z PCW, np. zwijane z taśmy otrzymanej metodą wytłaczania. Z folii PCW metodą termoformowania otrzymuje się doniczki i cienkościenne kaptury służące jako indywidualna osłona roślin przed przymrozkami. Pewne znaczenie praktyczne mają pianki (pianizole)spulchniające glebę gliniastą, a w piaszczystej magazynujące wilgoć (sztuczny humus). Naczynia z tworzyw sztucznych oraz wyposażenie stanowisk hodowlanych zwierząt (koryta, kanały ściekowe, ażurowe podłogi) ułatwiają obsługę i umożliwiają utrzymanie czystości oraz dezynfekcję pomieszczeń.
***
Oczywiście poza tym dobroczynnym wpływem tworzyw sztucznych na życie człowieka ważny jest ich szkodliwy wpływ na jego zdrowie. Tworzywo poprzez bezpośredni kontakt z organizmem ludzkim może niekorzystnie wpływać na przebieg procesów fizjologicznych; może działać rakotwórczo, powodować alergie i stany zapalne.
Kontakt z organizmem ludzkim na stępuje poprzez drogę tzw. pośrednia czyli żywność pakowana. Substancje szkodliwe z tworzyw sztucznych mogą przenikać z opakowań do żywności powodując jej powolne zatruwanie. Dlatego też zostały postawione wymogi i regulacje prawne do opakowywania produktów. W celu uniknięcia obecności substancji szkodliwych w Krajach Unii Europejskiej postawione zostały wymogi na tzw. Liście pozytywnej substancji dozwolonych do produkcji opakowań z tworzyw sztucznych.
Należy jednak pamiętać, że człowiek sam sobie szkodzi, nieodpowiednio przetwarzając tworzywa sztuczne. Największym błędem jest spalanie opakowań i odpadów z tworzyw sztucznych.
Rocznie w Polsce zużywa się ogromne ilości opakowań wykonanych z różnego rodzaju tworzyw sztucznych (odpady z plastików stanowią 6% ogólnej masy odpadów). Większość to opakowania wykonane z polietylenu, popularnie określanego skrótem "PET". Plastikowe opakowania tj. butelki na napoje, torby na zakupy, pojemniki na żywność są tanie, lekkie i łatwe w wykonaniu, ale wyrzucone na wysypisko mogą rozkładać się nawet 500 lat!
Spalone zaś w kotłach o niskiej sprawności, bądź paleniskach domowych wydzielają wiele toksycznych substancji.
Wielorakość tych substancji wynika ze skomplikowanego składu chemicznego tworzyw sztucznych i jest zależna od ich rodzaju. Jednym z najbardziej niebezpiecznych jest poliamid (PA), z którego wykonuje się np. wykładziny podłogowe. Inny, to niegdyś bardzo popularny polichlorek winylu (PVC), będący składnikiem płytek podłogowych lub opakowań wytrzymałych na łamanie, np. skrzynki na butelki, skrzynki na kwiaty, doniczki, a także rury, sztuczna skóra i tkaniny.
Polietylen (PET) podczas spalania wydziela także wiele substancji toksycznych, choć jako produkt jest zupełnie bezpieczny i może mieć kontakt z żywnością. Jednak masowość jego użycia stwarza problemy z unieszkodliwieniem.
Spalanie opakowań i innych wyrobów wykonanych z plastików jest najgorszą metodą pozbywania się odpadów. Z badań przeprowadzonych przez instytuty naukowe i organizacje zajmujące się ochroną środowiska wynika, że podczas spalania plastików w paleniskach domowych, czy ogniskach, poza "normalnymi" produktami spalania do powietrza dostają się tak toksyczne substancje jak: fosgen, chlor, brom, chlorowodór, siarkowodór, tlenek węgla, tlenki azotu, benzopiren, dwutlenek siarki, cyjanowodór i wiele innych.
Wystarczy zdać sobie sprawę, że niektóre z nich były stosowane jako składnik bojowych środków chemicznych. Do najbardziej toksycznych należy zaliczyć fosgen, chlor i cyjanowodór, których nawet niewielka zawartość w powietrzu powoduje poważne dolegliwości ze strony układu oddechowego, objawiające się silnym, niepohamowanym kaszlem. Większość substancji powstałych w wyniku spalania odpadów z tworzyw sztucznych, przenika do organizmu człowieka poprzez układ oddechowy i skórę, ale należy pamiętać, że wszystko to, co wydostaje się z naszych kominów, opada bardzo szybko na powierzchnię ziemi i to zwykle w najbliższej okolicy. Produkty spalania przenikają do gleby, wody, osiadają na warzywach, owocach oraz roślinach zjadanych przez zwierzęta, przedostając się następnie do ludzkiego organizmu drogą pokarmową. Nie jest więc tak, że to co "pójdzie z dymem" znika bezpowrotnie. Jest wręcz przeciwnie - spalone w nieodpowiednich warunkach odpady, wracają do nas w zmienionej, często bardzo szkodliwej formie, przynosząc nam samym wiele złego.
Dla spalających plastiki w swoich piecach nie ma usprawiedliwienia. To nie jest metoda na pozbywanie się odpadów! Nie można szkodzić innym, tylko z powodu chęci zaoszczędzenia paru groszy. W każdym gospodarstwie domowym powinien być kosz na odpady i tylko tam powinny one trafiać. W naszym kraju system recyklingu (odzysku i powtórnego przerobu odpadów) dopiero się rozwija, ale z pewnością firmy opróżniające nasze kosze, będą wiedziały, co zrobić z plastikowymi odpadami bez szkody dla środowiska.
Zamiast więc alarmować o szkodliwości tworzyw sztucznych, zacznijmy racjonalnie nimi gospodarować, a wtedy może dostrzeżemy jak bardzo ułatwiają nam one życie.