Nowy Ład międzynarodowy
1. Bilans I Wojny Światowej - I wojna światowa nie przyniosła rozwiązania problemów
- skapitulowane Niemcy nie uznają się za pokonane
- załamanie się starego porządku w Europie Środkowej i Wschodniej (rozpad monarchii austro - węgierskiej, przekształcenie się Rosji w ZSRR, głęboki kryzys Turcji)
- otwierają się nowe perspektywy przed państwami walczącymi o niepodległość (m.in. Albania i Finlandia)
- w celu oddalenia groźby wybuchu rewolucji w wielu krajach przeprowadzono reformy: demokratyzacja, powszechne ordynacje wyborcze, 8 godzinny dzień pracy, prawa do urlopów
2. Ład wersalsko-waszyńgtoński - Woodrow Wilson uważa, że należy zbudować nowy ład światowy.
- narody pozbawione państw miałyby mieć warunki do ich zbudowania.
- propozycja utworzenia Ligi Narodów – rozstrzyganie sporów międzynarodowych, bezpieczeństwo światowe
- 8 Stycznia 1918 r. 14-punktowe orędzie Wilsona do Kongresu USA
- Styczeń 1919 konferencja w Paryżu (przedstawiciele koalicji i państw centralnych) – ustalanie warunków nowego ładu w Europie – traktat wersalski (zrezygnowanie z posiadłości kolonialnych, ograniczenie armii do 100 tys, pozbycie się ciężkiej artylerii i broni pancernej, 15 letnia okupacja Nadrenii, strefa zdemilitaryzowana wzdłuż Renu, Alzacja i Lotaryngia na rzecz Francji, cześć obszarów wschodnich dla Polski, odszkodowania wojenne, posłuszeństwo wobec Ligi i brak możliwości przystąpienia do niej)
- plebiscyty na terenach spornych, niepowodzenie próby utworzenia niepodległego państwa ukraińskiego, konflikty niemiecko-francuskie i polsko-niemieckie
- kwiecień 1919 – Liga Narodów (siedziba w Genewie)– 44 państwa (z Polską), Niemcy w 1926, ZSRR w 1934, USA nie przystępuje
-Wlk. Brytania i Francja chcą osłabić Ligę, boją się, że USA chce zdobyć dominację nad Europą, Liga Narodów jest nieobowiązkowa
- konferencja waszyngtońska (1921-1922) – ustalenie stosunku sił morskich, rozwiązane problemy związane z wschodnią Azją regionem Pacyfiku – ład wersalsko-waszyńgtoński
- Wlk. Brytania, Francja i USA obrońcami ładu, mogą liczyć na poparcie nowych państw europejskich, polsko-francuski sojusz wojskowy z 1921 r. i Mała Ententa (sojusz polityczno militarny Czechosłowacji, Jugosławi i Rumunii popierany przez Francję) – przeciwwaga dla wpływów niemieckich w Europie Środkowej i przeciwstawianie się polityce Węgier i ZSRR
- Niemcy i ZSRR wrogami ładu, Rosja uważa traktat wersalski jako rozwiązanie narzucone siłą i tymczasowe, powołanie w 1919 r. Międzynarodówki Komunistycznej (Kominternu) mającej za zadanie organizowanie i kontrolowanie ugrupowań komunistycznych na świecie
-Rosja chce wesprzeć falę rewolucji w Niemczech i chcą doprowadzić do ogólnoeuropejskiej rewolucji, klęska i w bitwie warszawskiej w 1920 r. – zatrzymanie ekspansji komunistycznej Rosji na zachód, Anglia i Francja wrogami Rosji
- 1922 r. układ w Rapallo pomiędzy ZSRR a Niemcami – nawiązanie stosunków dyplomatycznych i gospodarczych, rozpoczęcie tajnej współpracy wojskowej, 1925 r. konferencja w Locarno - pakt reński (Francja dostaje wschodnią granicę od Niemców, które w 1926 przystępują do ligi narodów),
- 1926-1933 stabilizacja stosunków międzynarodowych