Karkonoski Park Narodowy

Działania na rzecz ochrony przyrody karkonoskiej podjęto dopiero w końcu XIX w., gdy okazało się, że wraz z rozwojem pasterstwa i hodowli bydła, wyrębem lasów (drewno, i to w dużych ilościach, potrzebne było miejscowym papierniom i hutom szkła, kopalniom w Wałbrzychu, rozwijającym się kolejom na podkłady, budownictwu i innym), nie kontrolowanym łowiectwem i zielarstwem, a nade wszystko wraz z żywiołowo rozwijającą się turystyką- wyginęło lub zostało znacznie przetrzebionych wiele gatunków górskiej flory i fauny. Miary dopełniła seria katastrofalnych ulew i towarzyszących im powodzi (najgroźniejsza w 1897), których skutków nie mogły ograniczyć wylesione stoki.
Karkonoski Park Narodowy został utworzony w 1959r. na powierzchni 5562 ha w tym 68% to lasy ochroną ścisłą objęto 1719 ha. W 1992 r. UNESCO powołało międzynarodowy, polsko – czeski Rezerwat Biosfery „Karkonosze” o powierzchni ponad 60 tys. ha, dla ochrony najstarszych w środkowej Europie gór ery hercyńsko – kaledońskiej.
Park jest położony w Sudetach Zachodnich. Obejmuje najwyższe, graniczne partie Karkonoszy, od Mumlawskiego Wierchu na zachodzie do przełęczy Okraj na wschodzie oraz dwie enklawy: okolice wodospadu Szklarki i górę Chojnik. Po stronie czeskiej sąsiaduje z dużym obszarem chronionym. Obszary Karkonoskiego Parku Narodowego są najwyższą partią Sudetów z głównymi szczytami Śnieżką (1602 m n.p.m.), Wielkim Szyszakiem (1508 m n.p.m.) i Szczernicą (1361 m n.p.m.).
Karkonosze zbudowane z granitów i łupków krystalicznych, poddane zostały długotrwałym procesom geologiczno - klimatycznym, które doprowa-dziły do złagodzenia rzeźby i wykształcenia specyficznych form powierzch-niowych. Mają one postać ostańców skalnych (np. „Słonecznik”, „Pielgrzym”), gołoborzy, kotłów polodowcowych z malowniczymi jeziorkami górskimi (Śnieżne kotły, Mały i Wielki Staw), wodospadów („Kamieńczyk” i „Szklarki”) oraz wierzchowinowych i zboczowych torfowisk wysokich. Wiele tych tworów uznano za pomniki przyrody nieozywionej.

Na jego obszarze występują charakterystyczne formy rzeźby: skałki ostańcowe, (Słonecznik, Końskie Łby, Pielgrzymy, Paciorki, Trzy Świnki), skalne (Śnieżne Kotły, Kotły z Małym i Wielkim Stawem), gołoborza oraz płaskie zrównania z torfowiskami. Znaczne spadki terenu i uskoki skalne sprzyjają powstawaniu wodospadów. Do największych należą Wodospady Łomniczki (300-metrowy ciąg kaskad potoku Łomniczka), Wodospoad Szklarski (13 m wysokości) i największy w polskich Karkonoszach - Wodospad Kamieńczyka (27 m wysokości).
Lasy Parku wykazują zróżnicowanie pionowe. Wyróżnia się regiel dolny i górny. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest świerk (98% powierzchni leśnej), panujący niepodzielnie w reglu górnym (ponad 1000 m n.p.m.). Drugim co do znaczenia gatunkiem jest buk zwyczajny (2%). Występuje w reglu dolnym (do 1000 m n.p.m.) obok świerka, modrzewia, klona jawora, lipy, jarzębiny i jodły.
Lasy Karkonoszy uległy klęsce ekologicznej spowodowanej przemysłowym zanieczyszczeniem powietrza przez elektrociepłownie Polski, Czech i Niemiec. Chore i osłabione drzewa łatwo ulegają kornikowi drukarzowi, który powoduje ich obumieranie. Martwe drzewa ze względów wodochronnych nie zostały usunięte w szczytowych partiach Parku, przez co straszą swym widokiem. Obecnie trwa udana odbudowa drzewostanów.
Roślinność Parku jest bogata i ma wyraźny charakter piętrowy, typowy dla gór. Oprócz regla dolnego (500 - 1000 m n.p.m.) i regla górnego (1000 - 1250 m n.p.m.) występuje piętro kosodrzewiny (około 1250 -1300 m n.p.m.) oraz powyżej strefa skalna roślinności alpejskiej. Najbardziej wartościowe z przyrodniczego punktu widzenia są tereny piętra subalpejskiego (1250-1450 m n.p.m.). Oprócz zarośli kosodrzewiny występują tu m.in.: liściaste zarośla brzozy karpackiej i wierzby lapońskiej, ziołorośla, traworośla, zbiorowiska z licznym udziałem wietlicy alpejskiej, a także zbiorowiska źródliskowe i torfowiskowe. Do najbogatszych florystycznie fragmentów Parku należą kotły polodowcowe, na dnie których wśród okazałych powierzchni ziołorośli występują: modrzyk górski, miłosna górska, jaskier platanolistny, ciemiężyca zielona. Zbocza porastają traworośla z zawilcem narcyzowym i sasanką alpejską. Wzdłuż potoków rozwijają się zbiorowiska źródliskowe i torfowiskowe z bartsją alpejską, gnidoszem sudeckim i czosnkiem syberyjskim. Fenomenem przyrody są wysokie torfowiska subalpejskie na Równi pod Śnieżką oraz pod Mamlawskim Wierchem z maliną moroszką i wełnianeczką alpejską. W piętrze alpejskim - powyżej 1450 m n.p.m. występują murawy z sitem skuciną i jastrzębcem alpejskim, porastające zbocza Śnieżki.
Na terenie Parku opisano 900 gatunków roślin naczyniowych, w tym gatunki będące reliktami epoki lodowcowej, m.in.: skalnica śnieżna, gnidosz sudecki, wierzba lapońska, malina moroszka. 150 gatunków grzybów, 70 gatunków porostów i 270 gatunków mszaków.
50 gatunków roślin naczyniowych występujących w Parku objętych jest ochroną gatunkową, min.: tojad mocny, zawilec narcyzowy, widłak alpejski, widłak wroniec, kosodrzewina, goryczka tojeściowa, poryblin jeziorny, malina moroszka, sasanka alpejska,.
Gatunki endemiczne: skalnica bazaltowa, dzwonek karkonoski.
Niezwykle interesująca jest fauna Parku. Wśród kręgowców do ciekawostek zaliczają się: reliktowy ślimak - poczwarówka alpejska zamieszkująca tylko ściany Małego Śnieżnego Kotła oraz reliktowy wirek w wodach Wielkiego Stawu. Z gatunków endemicznych występują: motyl miernikowca - Torula quadrifaria sudetica oraz chrząszcz Pterostichas sudeticus.
Kręgowce na obszarze Parku reprezentują:
 gady m.in. jaszczurka żyworodna
 150 gatunków ptaków: siewka górska (relikt arktyczny), drozd obroźny, płochacz halny, siwerniak, czeczotka, głuszec, cietrzew, jarząbek, podróżniczek,
 50 gatunków ssaków, w tym muflon sprowadzony niegdyś z Korsyki.