Bialka - informacje podstawowe
Białka
- są polimerami aminokwasów białkowych połączonych wiązaniami peptydowymi.
-peptydy zawierające od 2 do 10 reszt aminokwasowych to OLIGOPEPTYDY, powyzej 10 to POLIPEPTYDY, a powyżej 100 to BIAŁKA
-główne składniki białek to : węgiel (C) , tlen (O) , wodór (H), azot (N), siarka (S), niekiedy fosfor (P), a także jony : magnezu (Mg), cynku (Zn),
manganu (Mn), żelaza (Fe), miedzi (Cu), kobaltu (Co).
Nomenklatura:
-nazwy peptydów tworzy się, wymieniając kolejno nazwy aminokwasów , przy czym końcówkę aminokwacu - yna, zmienia sie na - ylo, lub
-ilo.
- przy zapisie wzorów polipeptydowych stosuje się nazwy poszególnych aminokwasów np:
*GLY-GYL - glicyloglicyla
*LEU-PRO - leucyloprolina
*ALA-VAL - alanylowalina
Budowa Białek :
- budowa białek jest złożona, w celu jej okreslenia stosuje się tzw STRUKTURY.
a) STRUKTURA PIERWSZORZĘDOWA - okresla sekwencje aminokwasów wchodzacych w skład łancucha polipeptydowego . uwarunkowanego genetycznie.
b) STRUKTURA DRUGORZĘDOWA - przedstawia uklad przestrzenny wynikajacy z obecnosci wiazan wodorowych. Wiazanie wodorowe powstaje miedzy tlenem grupy
-C=O, a wodorem grupy NH - dwóch roznych wiazan peptydowych.
c) STRUKTURA TRZECIORZĘDOWA - charakteryzujaca pofałdowanie łancuchów peptydowych w przestrzeni (skrecenie łancucha polipeptydowego)
d) STRUKTURA CZWARTORZĘDOWA - opisuje ilosc i wzajemne połozenie podjednostek cząsteczkowych (pojedynczych łancuchow) białek. Sa to struktury bardzo złożone.
Własciwosci fizykochemiczne białek
-nie maja charakterystycznych temperatur topnienia
-na ogól rozpuszczalne w wodzie, niektore rozpuszczaja w rozcienczonych roztworach kwasow i zasad, inne w rozpuszczalnikach organicznych.
-wykazuja zdolnosc wiazania czasteczek wody, ulegaja hydratacji - peczenieja, a nastepnie rozpuszczaja sie.
-tworza czastki koloidalne - efekt Tyndala
-ich roztwory rozdzielone blona polprzepuszczalna tworza układ, w ktorym wystepuje osmoza, a na blone wywierane jest cisnienie osmotyczne.
-na ich rozpuszczalnosc ma wpływ stezenie soli nieorganicznych
-wytracenie białka z roztworu nazywane jest - WYSOLENIEM- proces ten nie narusza struktury bialka, niszczy jedynie otoczke solwatacyjna i jest odwracalny.
-w odpowiednich warunkach czastki koloidalne rozproszone w cieczy (ZOLE), łacza się ze soba tworząc wieksze agregaty, ktore wydzielaja sie w postaci zawiesiny lub
osadu (ŻEL). Opisady proces to KOAGULACJA, a proces odwrotny to PEPTYZACJA.
-pod wplywem mocnych kwasow i zasad, wysokiej temperatury, soli metali ciezkich, niskoczasteczkowych alkoholi i aldehydow, białka wytracaja sie z roztworu w sposob
nieodwracalny. Zjawisko to nosi nazwe DENATURACJI, ktora wywoluje zmiany w strukturze drugo- i trzecio- rzedowej. Nastepuje rozerwanie wiazan wodorowych i
odsłonięcie grup funkcyjnych - SH i - OH.
-dzieki obecnosci ładunkow elektyrcznych (urupowania jonowe niezwiazanych peptydowo grup - NH2 i - COOH w resztach niektorych aminokwasów), białka maja zdolnosc poruszania sie w polu elektrycznym.
Przy wartosciach pH sprzyjajacych tworzeniu ładunkow (+) białko przesuwa sie w kierunku katody. Przy pH stwarzajacym przewage ładunku (-), nastepuje wedrowka w kierunku anody. Zaleznosc ta została wykorzystana do rozdzielenia mieszaniny bialek na drodze ELEKTROFOREZY.
Podział białek:
Bialka dzieli sie na BIALKA PROSTE tzw PROTEINY, ktore po hydrolizie daja wylacznie aminokwasy, oraz na BIAŁKA ZŁOŻONE tzw PROTEIDY , ktore
oprócz aminokwasów zawieraja inne niebiałkowe skladniki tzn GRUPY PROSTETYCZNE.
BIAŁKA PROSTE - Protaminy, Histony, Albuminy Globuliny, Prolaminy, Gluteiny, Skleroproteiny.
BIAŁKA ZŁOŻONE - Fosforoproteidy, Nukleoproteidy, Chromoproteidy, Metaloproteidy, Glikoproteidy, Lipoproteidy
Białka możemy rowniez podzielic na : Fibrylarne( włokniste, włokiennikowe) i Globularne (kuliste, kłębuszkowe)
Fibrylarne to : kreatyna i kalogen.
Globularne to : albuminy i globuliny.
Peptydy naturalne :Glutation (pełni role układu utrzymujacego na odpowiednim poziomie potencjalu oksydoredukcyjny komórek), Wazopresyna ( reguluje skurcz naczyn krwionosnych, resorpcje wody w nerkach, kontroluje stezenie soli sodowych w moczu), Oksytocyna (wywiera wpływ na skurcz miesni gladkich, zwlaszcza macicy, oraz miesni jelitowych i woreczka zółciowego).