Partie polityczne, ordynacje wyborcze
PARTIA POLITYCZNA, to:
· Organizacja społeczna
· O charakterze formalnym statut
nazwa, program, ideologia
wpisana do ewidencji partii politycznych w Sądzie Okręgowym w Warszawie
· Dąży do przejęcia i utrzymania władzy
· Charakter członkowski (korporacja)
GENEZA:
W średniowieczu nie ma partii politycznych.
partia dworska- KOTERIA arystokratyczna, popierała głównie władzę króla, np. Czartoryscy
kluby polityczne- powstawały pod koniec XVIII wieku pod wpływem zmian ustroju
XIX wiek tereny państwa polskiego- stronnictwa
partie masowe- powstawały w 2 poł. XX wieku, były otwarte na wszystkich
PODZIAŁ PARTII POLITYCZNYCH:
· SRUKTURY ORGANIZACYJNE
honoracjorów (szacunek)- nietrwałe, powstały na przełomie XVIII/ XIX wieku, mają dość luźne więzi organizacyjne
masowej integracji- nastawione na ścisłą organizacje, posiadające bardzo dużą liczbę członków, ścisłe kierownictwo
kadrowe- scentralizowane, mające tzw. Piramidę zależności
· POCHODZENIE CZŁONKÓW:
klasowe- reprezentujące interesy jednej klasy społ; powstałe XIX/XX wieku, np. pierwsze partie komunistyczne; wraz z rozwojem kapitalizmu giną; np. Komunistyczna Partia Chin
ludowe- różne warstwy społeczne, mają na celu przejęcie władzy, głównie partie chadeckie
· SPOSÓB WYPEŁNIANIA FUNKCJI:
patronażu- mają jeden konkretny cel, głównie nastawione na zdobycie władzy dla swojego przywódcy, np. USA
światopoglądowe- zrealizowanie idei politycznych (podstawa klasowa lub religijna), np. LPR, PPN
· STOSUNEK DO ZASAD KONSTYTUCYJNYCH PAŃSTWA:
antysystemowe- opozycyjne, zmiana istniejącego systemu; np. obecnie na Białorusi
lojalne wobec systemu- legalna
Podczas Rewolucji Francuskiej wykształcił się podział, który pozostał do dziś:
LEWICA CENTRUM PRAWICA
(BAGNO)
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA IDEOLOGIĘ:
RODZINY PARTII POLITYCZNYCH
NAZWA CHARAKTERYSTYKA PRAKTYKA POLITYCZNA
PARTIEKONSERWATYWNE Np. częściowo PiS, LPR opierają swą ideologię na tradycyjnym ładzie i wartościach utrwalonych w społeczeństwie - brak chęci do jakichkolwiek zmian- sys zachowawczy
PARTIECHADECKIENp. CDU, ZchN Wywodzące się z zasad etycznych chrześcijaństwa i społecznej nauki kościoła - utożsamiane z ideologią konserwatywną
PARTIE LIBERANENp. częściowo PO akcentują wolność jednostki, potrzebę ograniczenia władzy państwowej i jej ingerencji w życie społeczno-gospodarcze, wywyższanie jednostki - prywatyzacja- obniżenie podatków
PARTIESOCJAL-DEMOKRATYCZNENp. SDPl, SLD Zmierzające do zreformowania kapitalizmu m.in. pod kątem zapewnienia każdemu pracy, równość szans - bezpłatne szkolnictwo- równe podatki dla wszystkich obywateli
PARTIE CHŁOPSKIENp. PSL skupiają elektorat chłopski i reprezentują jego interesy, partie te na ogół charakteryzują się największym elektoratem, a ich powstanie jest często reakcją na rozwój systemu przemysłowego i industrializację; - polityka agrarna- zrównanie praw wsi z prawami miast
PARTIE ZIELONYCHNp. Zieloni (Niemcy) Zagrożenie płynące dla środowiska ze zmian gospodarczych - postulują zwiększenie funduszy na ochronę środowiska
+ partie protestu (utożsamiane z populizmem, np. Samoobrona)
+ partie liberalno- konserwatywne (np. Unia Polityki realnej J. Korwina Mikke)
+ partie narodowe (np. Ruch Patriotyczny)
+ partie robotnicze (są odpowiedzią na pojawianie się mechanizmów wyzysku związanych z rewolucją burżuazyjną, np. PPR)
+ partie regionalne (partie lokalne reprezentujące społeczności lokalne)
+ partie komunistyczne, faszystowskie- obecnie w Polsce nielegalne
FUNKCJE PATRII POLITYCZNYCH:
· kształtowanie opinii i postaw politycznych;
· wyborcza (formułowanie programu wyborczego i selekcja kandydatów);
· rządzenia.
PROGRAM- bazą jest ideologia doktryna [uszczegółowienie ideologii]
· uniwersalny-dotyczy wszystkich dziedzin życia, nie skupia się na jednej rzeczy
· pragmatyczny- cechuje ją użyteczność, ma realizować konkretne cele, dotyczy klas społecznych
· umiarkowany- stara się objąć wszystkie dziedziny życia, ale nie koncentruje się na konkretnych rzeczach- gł. partie centrum.
SPOSÓB TWORZENIA PARTII POLITYCZNEJ W POSLKIEJ USTAWIE O PARTIACH POLITYCZNYCH Z DNIA 27.06.1997 R
!!! REJESTRACJA W OKRĘGOWYM SĄDZIE W WARSZAWIE:
poparcie 1000 obywateli, każdy musi mieć ukończone 18 lat oraz posiadać prawa obywatela
FINANSOWANIE PARTII:
Źródła finansowania partii politycznych w Polsce:
- są jawne
- majątek partii powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, z dochodów z majątku oraz z dotacji i subwencji państwowych
- partia nie może prowadzić działalności gospodarczej, jednak za takową nie uważa się sprzedaży przez partię publikacji z nią związanych i przedmiotów ją symbolizujących.
SŁOWNICZEK WYBORCZY
ORDYNAJCA WYBORCZA- zbiór przepisów prawnych o sposobie i zasadach przeprowadzania wyborów.
PRÓG WYBORCZY- procent poparcia jaki musi uzyskać partia wyborcza lub koalicja aby wejść do Parlamentu; dla partii polit. 5%, a koalicji 8%.
OKRĘGI JEDNOMANDATOWE- obszar, na którym przeprowadzane są wybory, dzielony jest na okręgi. Każdemu okręgowi wyborczemu przypada jeden mandat. W danym okręgu wygrywa kandydat z największą liczbą głosów.
ORDYNACJA WIĘKSZOŚCIOWA- SENAT ORDYNACJA PROPORCJONALNA- SEJM
ZALETY WADY ZALETY WADY
wiadomo kto reprezentuje dany okręg wyborczydaje szansę na wybór niezależnym kandydatompozbawia partie skrajne i populistyczne wpływu na władzęzazwyczaj są proste i łatwe do zrozumienia nie reprezentuje w pełni społ. w większym stopniu wykluczają kobiety z parlamentumanipulacje, np. ustawianie w okręgach wyb. duże partie zyskują daje większe szanse mniejszym partiompełne odzwierciedlenie reprezentatywne wyborcówwyższa frekwencja wyborcza rozczłonkowanie parlamentuułatwianie zaistnienia partiom skrajnymniezrozumiałe przepisy obsadzania miejsc w Parlamencieniemożność odsunięcia partii od władzy
METODY OBLICZANIA GŁOSÓW:
D’Hondta- dzielnikami są liczby naturalne; faworyzuje, duże partie, co powoduje mniejsze rozdrobnienie, prowadzi do przejęcia władzy przez jedną partię
St. Lague- dzielnikami są liczby nie parzyste; daje szanse małym partią, co prowadzi do rozdrobnienia i braku partii rządzącej.
W Polsce od 1993- 2001 obowiązywała metoda d’Hondta, zmieniło się to bo AWS bał się, że taka partia jak SLD może uzyskać dużo głosów, więc w od 2001 obowiązuje metoda St. Lague.