Rozmnażanie organizmów

Rozmnażanie

Dlaczego organizmy się rozmnażają?

Organizmy się rozmnażają ponieważ rozmnażanie prowadzi do zwiększenia liczby rozmnażających się osobników i jest jedną z ważniejszych cech organizmów żywych, rozmnażanie jest warunkiem zachowania ciągłości całego gatunku.

Czym się różni rozmnażanie płciowe od bezpłciowego?

ROZMNAŻANIE PŁCIOWE ROZMNAŻANIE BEZPŁCIOWE
Wydawanie potomstwa najczęściej przez połączenie gamet. Wydawanie prostym sposobem potomstwa na świat.
Zwykle są dwa organizmy rodzicielskie (ale nie w przypadku obupłciowych tj. tasiemce) Przez pączkowanie albo przez podział organizmu.
Potomstwo nie identyczne z osobnikami rodzicielskimi- zróżnicowane genetycznie potomstwo ma większą szansę na przetrwanie gatunku Potomstwo identyczne z osobnikiem rodzicielskim pod względem genetycznym



Rozmnażanie bezpłciowe


Jaki jest cel rozmnażania bezpłciowego?


Osobniki powstające w rozmnażaniu bezpłciowym są identyczne z osobnikami rodzicielskimi, ponieważ materiał genetyczny osobników potomnych pochodzi od tylko jednego „rodzica”.

W jaki sposób bezpłciowo rozmnażają się protisty?

Protisty jak wszystkie pierwotniaki rozmnaża się bezpłciowo przez podział mitotyczny. Jednokomórkowce o ustalonym kształcie dzielą się poprzecznie (orzęski) lub podłużnie (wiciowce).

Znamy następujące sposoby rozmnażania bezpłciowego:

• Fragmentacją- dzielenie ciała na części, z których odtworzą się całe organizmy. (np. u gąbek, jamochłonów, wirków i części pierścienic)

• Pączkowanie- czyli wytwarzanie organizmu potomnego przez rozrastające się uwypuklenie ścianek ciała organizmu macierzystego (np. u gąbek, polipów jamochłonów)

• Strobilizacja- czyli podziały poprzeczne polipów krążkopławów- w ich wyniku powstają postacie młodociane meduz.

• Podział podłużny organizmu (np. u ukwiałów)
W rozmnażaniu bezpłciowym nie są tworzone komórki płciowe (gamety). Wszystkie komórki dzielą się mitotycznie.

• Podział poprzeczny organizmu (organizmu (np. u ukwiałów)
W rozmnażaniu bezpłciowym nie są tworzone komórki płciowe (gamety). Wszystkie komórki dzielą się mitotycznie.

• przez kłącza

• Przez cebule

Jak roślina modyfikuje pędy by służyły jako organy rozmnażania bezpłciowego)?

Łodygi wielu roślin przystosowały się do pełnienia różnorakich funkcji, ulegając niejednokrotnie daleko idącym przekształceniom. Najlepiej są nam znane łodygi z codziennego życia łodygi pełniące funkcje spichrzowe. Poczesne miejsce w naszej diecie zajmują ziemniaki, będące przekształconymi w podziemne bulwy pędowe łodygami spichrzowymi.
U większości przedstawicieli rodziny kaktusowatych, królującej w nowym Świecie, łodyga


Rozmnażanie płciow

Dlaczego rozmnażanie płciowe jest konieczne dla zachowania zmienności wewnątrzgatunkowej?

Ponieważ rozmnażanie płciowe warunkuje zmienność osobniczą, co w konsekwencji, przy współudziale doboru naturalnego, może doprowadzić do zmian ewolucyjnych gatunku.


Jak oznaczamy płeć męską, a jak żeńską?

♂- płeć męska
♀- płeć żeńska


Jak nazywają się komórki rozrodcze?

Komórki te to gamety.




Rozmnażanie płciowe roślin

Czym jest przemiana pokoleń u roślin?
Kiedy roślina jest dwupienna?
Dlaczego mszaki i paprotniki potrzebują wody, aby się zapłodnić?
W jaki sposób rośliny nasienne uniezależniły swój rozwój od wody?
Czym różni się zapylenie od zapłodnienia, zygota od zarodka?


Charakterystyczną cechą dla roślin jest cykl życiowy. W jednym takim cyklu są dwa następujące pokolenia. Te dwa pokolenia to gametofit (pokolenie płciowe) i sporofit (pokolenie bezpłciowe, wytwarzające zarodniki). U mszaków i paprotników zapłodnienie zachodzi tylko wówczas, gdy w powietrzu jest dużo wilgoci np. po deszczu. Plemniki przepływają do rodni i łączą się z komórką jajową. Proces ten jest możliwy, ponieważ rośliny rosną bardzo, bardzo blisko siebie. Rośliny nasienne uniezależniły proces zapłodnienia od wody dzięki specjalnej budowie kwiatów umożliwiające zapylenie- przeniesienie ziarna pyłku na zalążek. Po zapłodnieniu owocolistki sklejają się i szyszeczka zamyka się. Ziarno pyłku jest gametofitem męskim, który dopiero po roku uwolni wyprodukowane przez siebie plemniki, które dzięki łagiewce pyłkowej dostaną się do rodni. W wyniku zapłodnienia czyli połączenia jednej komórki jajnikowej z jedną komórką plemnikową powstaje zygota, która dzieląc się tworzy zarodek przyszłej rośliny. Jeśli na tym samym gametoficie wytwarzane są rodnie i plemnie to taką roślinę nazywamy jednopienną, a jeżeli jedne osobniki danego gatunku mają rodnie a inne plemnie roślina jest dwupienna. Mogą one nie różnić się budową i wyglądem, mimo że drastycznie różnią się pod względem genetycznym. Również długość i przebieg ich życia mogą być praktycznie takie same. Tak jest wśród wielu grup glonów.
Wśród innych grup glonów oraz u wszystkich żyjących obecnie na ziemi roślin lądowych sporofit i gametofit, mimo iż są następującymi po sobie pokoleniami w życiu jednego „rodu”, różnią się całkowicie wyglądem budową zewnętrzną, sposobem i długością życia.

Jaki jest sens przemiany pokoleń?

Istnienie przemiany pokoleń można tłumaczyć koniecznością ciągłego zwiększenia różnorodności organizmów, przy jednoczesnym utrwalaniu ich pewnych, niezbędnych w danych warunkach środowiska cech. Niewykluczone, że umożliwiło to roślinom zarówno zarówno przystosowanie się do życia na lądzie, jak i odpowiednio na szybką odpowiedź na zmiany tego niestabilnego, w porównaniu z wodnym, środowiska. Jest to jednak tylko jedna z hipotez usiłujących wytłumaczyć to zjawisko.
Główne sposoby zapylania roślin.

• Przez wiatr(wierzby klony leszczyny brzozy topole)
• Przez zwierzęta
A)Przez owady(drzewa owocowe np. jabłonie; kwiaty)
B)Przez ptaki
• Wodopylne (rośliny wodne- okrytonasienne)


Jak roślina broni się przed samozapyleniem?

Rośliny unikają samozapylenia, u większości zachodzi do zapylenia krzyżowego, czyli zapylenia pyłkiem innej rośliny tego samego gatunku.

Wskaż przystosowanie roślin do rozsiewania nasion i owoców.

Rozsiewanie nasion i owoców może się odbywać za pomocą wiatru, wody i zwierząt. Te ostatnie mogą w tym uczestniczyć biernie, przynosząc owoce lub nasiona przyczepione do sierści lub piór, albo aktywnie, zbierając i zjadając, a potem wydalając niestrawione nasiona.


Rozmnażanie zwierząt

Czy zwierzęta rozmnażają się bezpłciowo?

Tak, gąbki mogą rozmnażać się bezpłciowo, ponieważ są zwierzętami rozdzielnopłciowymi (obojnaczymi). Rozmnażanie bezpłciowe u gąbek odbywa się przez pączkowanie, przy czym w większości przypadków organizmy potomne pozostają połączone z organizmem macierzystym. Dzięki temu powstają kolonie, w których trudno wyróżnić poszczególne osobniki. Gąbki słodkowodne, jak nadecznik, mogą rozwijać się z pączków wewnętrznych- gemul*, będących formą przetwornikową.

Gemule- kuliste twory powstające w mezoglei, wytwarzane w niekorzystnych warunkach np. przed nadejściem zimy, umożliwiają gąbkom przetrwanie
Czym różni się zapłodnienie zewnętrzne od wewnętrznego?


Zapłodnienie zewnętrzne Zapłodnienie wewnętrzne
Następuje w wodzie. Spotkanie jaja z plemnikiem zachodzi w drogach rodnych macicy.
Wymaga ogromnej liczby plemników i jaj. Zapłodnienie jest skuteczniejsze, bo nie wymaga tak wielkiej liczby jaj.


Kiedy mówimy o obojnactwie?
Co to jest dymorfizm płciowy?

Większość zwierząt jest rozdzielnopłciowa z zaznaczonym zróżnicowaniem płciowym- dymorfizmem, czyli dwupostaciowością.
Dymorfizm płciowy to występowanie w obrębie danego gatunku dwóch form danego organizmu- samca i samicy, różniących się od siebie pod względem morfologii, anatomii, a niekiedy również fizjologii. U zwierząt dymorfizm płciowy wyraża się w różnym stopniu. Zróżnicowanie najlepiej widać u nicieni, niektórych owadów oraz większości ptaków i ssaków.



Wyjaśnij na przykładach, czym różni się rozwój prosty
przeobrażenie niezupełne i zupełne?

Rozwój prosty Przeobrażenie niezupełne Przeobrażenie zupełne
Wykluwa się z osłon jajowych lub rodzi młody osobnik ukształtowany podobnie jak organizm rodzicielski Wykluwa się larwa podobna do postaci dorosłej, lecz mniejsza niedojrzała płciowo oraz pozbawiona skrzydeł Larwy owadów z przeobrażeniem zupełnym są w ogóle niepodobne do postaci dorosłej różnią się też budową ciała i trybem życia
Prawie zawsze młody osobnik jest niedojrzały płciowo. Może żyć w innym środowisku niż owad dorosły. Larwy odżywiają się rosną i linieją.
Larwy odżywiają się rosną i linieją.

Jak nazywają się jaja ryb i płazów?

Jaja te to ikra

Co to jest jajorodność i żyworodność?

Ryby w większości są rozdzielnopłciowe. U wielu gatunków występuje dymorfizm płciowy, przejawiający się między innymi długością płetw. Znaczna większość ryb to gatunki jajorodne, np. ciernik, węgorz czy karp, u których zapłodnienie jest zewnętrzne. Ryby te przystępują do tarła w miejscu rozrodu, zwanym tarliskiem. Samice składają wielką liczbę jaj (ikrę), która jest polewana spermą przez samca. Nieliczne gatunki są jajożyworodne. Występuje u nich zapłodnienie wewnętrzne (np. mieczyki, gupiki). Samce ryb żyworodnych mają narząd kopulacyjny z części przekształconej płetwy odbytowej.

Co to jest neotenia?

Aksolotl meksykański jest znakomitym przykładem neotenii - jest to zjawisko polegające na posiadaniu zdolności do rozmnażania płciowego przez postać larwalną, przed przeobrażeniem w postać dorosłą. U aksolotl meksykańskiego mamy do czynienie z neotenia fakultatywną - tzn. w pewnych warunkach może dojść do przeobrażenia.


Pprzykłady opieki nad potomstwem u ryb, płazów i gadów.

Niektóre ryby opiekują się swoim potomstwem np.
• U pławikoników samica składa jajeczka do specjalnego fałdu na brzuchu samca, gdzie następuje rozwój jaj i dopiero młode rybki opuszczają komorę lęgową ojca
• Samiec ciernika buduje gniazdo z kawałków roślin sklejonych luzem, do którego zapędza jedną lub kilka samic gotowych do złożenia jaj. Po zapłodnieniu jaj opiekuje się rozwijającym się potomstwem, odpędzając od gniazda głodne ryby i wywołując ruch wody zapewniający dopływ wody z tlenem
• Niektóre nadziemne żaby i salamandry składają jaja w niewielkich zbiornikach, tworzących się w niektórych roślinach. Nierzadkie są wypadki noszenia jaj aż do wylegnięcia się potomstwa ogromnym worku głosowym. Inne jeszcze składają jaja na gałązkach, a najczęściej samiec pilnują ich. Od czasu do czasu polewając wodą. Samiec wciska zapłodnione jaja w skórę samicy, pozostają one tam aż do wylegnięcia, czyli około 80 dni.


Dlaczego gady mogą rozmnażać się na lądzie?

Ponieważ gady są owodniowcami.

Owodniowce i bezowodniowce.

Kręgowce, które wykształcają błony płodowe, nazywamy owodniowcami. Zarodki owodniowców wytwarzają następujące błony płodowe: owodnię, omocznię, pęcherzyk żółciowy oraz kosmówkę. Kręgowce, które nie wytwarzają błon płodowych, nazywamy bezowodniowcami, i zaliczamy do nich ryby, płazy i krągłouste.


Jak zbudowane jest jajo ptaka?

Budowa jaja ptaka (na przykładzie kury)
Jajo ptaka jest to komórka jajowa, po ewentualnym zapłodnieniu i utworzeniu wczesnego zarodka (stadium blastuli) oraz po otoczeniu osłonami jajowymi.
Od zewnątrz komórka jajowa otoczona jest porowatą skorupką wapienną, zbudowaną z węglanu wapnia oraz z białek podobnych do kolagenu. Skorupka jest przepuszczalna dla wody i gazów, co ma duże znaczenie dla rozwijającego się zarodka. Pod wapienną osłoną leżą dwie osłony pergaminowe, zbudowane z włókien białkowatych (keratynowych) ułożonych w formie siatki. Przylegają one do siebie prawie na każdej powierzchni, z wyjątkiem tępego końca jaja, gdzie tworzy się między nimi komora powietrzna.

Podaj przykłady ptaków gniazdowników zagniazdowników.

Zagniazdowniki
Kuraki blaszkodziobe i bezgrzbietowe;

Czajka Mandarynka

Gniazdowniki
Ptaki z gatunku wróblowatych i dzięciołów


Sikory: a) Bogatka, b) Modraszka, c) Lazurowa,
d) Sosnówka, e) Czarnogłowa, f) Czubatka, g) Uboga

Zachowania godowe ptaków i formy opieki nad nimi.
Co to jest pasożytnictwo lęgowe?

Ptaki są zwierzętami o wyraźnym zróżnicowaniu płci- samce mają na ogół barwniejsze upierzenie, szczególnie wyraziste w okresie godowym- prezentowane zwłaszcza w czasie tańca godowego. Ptaki sprawują opiekę nad pisklętami w bardzo różny sposób. Około jednemu procentowi ptaków gniazdowych udało się przerzucić na inne ptaki trudy budowania gniazda, wysiadywania jaj i wychowywaniu młodych(składają one jaja w innych gniazdach i są one nazywane pasożytami lęgowymi). Podobnie jak nasza Kukuła, postępują, niektóre wikłacze, afrykańskie tkacze, a nawet jeden gatunek kaczek.

Sposób rozmnażania ssaków.


Ssaki jako jedyna grupa kręgowców są żyworodne. Największą grupę ssaków stanowią łożyskowce, u których zarodek w stadium blastuli (zarodka) zagnieżdża się w macicy matki z którą jest połączony łożyskiem (w łożysku krwioobieg płodu łączy się za pomocą pępowiny z krwioobiegiem matki co umożliwia odżywianie i rozwój płodu)

Budowa i rola komórek rozrodczych.

Plemnik- zbudowany jest z witki umożliwiającej plemnikowi przemieszczanie się i główki plemnika.
Komórka jajowa- dojrzała komórka jajowa mierzy mniej niż 0,1mm. Zawiera połowę materiału genetycznego niezbędnego do powstania organizmu.

Rozmnażanie Grzybów

W jaki sposób grzyby rozmnażają się bezpłciowo?

• Przez pączkowanie
• Przez zarodniki
• Przez fragmentacje grzybni



Bibliografia:
1. Encyklopedia „WIEM” Onet pl.
2. Komputerowa encyklopedia PWN
3. Biologia 5/6 Barbara Klimuszko, „ŻAK” Wydawnictwo edukacyjne Zofii Dobkowskiej Warszawa 1994
4. Zoologia Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego Janina Grzegorek, Ewa Jastrzębska, Ewa Pyłka Gutowska, Prószyński i S-ka
5. Biologia 1 Waldemar Lewiński, Jan Prokop, „OPERON” wydawnictwo pedagogiczne
6. Botanika i Biologia Komórki Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, A. Batko, W. Kofta, M. Wrzosek,
H Werblan-Jakubiec, M. Kukier-Wyrwicka