Rozmnażanie u roślin i zwierząt.

Rozmnażanie u roślin
Rozmnażanie organizmów jest moim zdaniem najważniejszym procesem podtrzymujący istnienie form żywych na naszym globie. Celem rozmnażania jest zwiększenie liczebności reprezentantów danego gatunku, czyli przedłużenie jego żywotności. Różne czynniki środowiska spowodowały usprawnienie procesów rozmnażania. Najprymitywniejszym sposobem rozmnażania jest rozmnażanie wegetatywne oraz bezpłciowe. Wadą tych typów rozmnażania jest brak wymiany materiału genetycznego, osobniki młodociane są klonami rodziców. U grzybów rozmnażanie wegetatywne polega na podziale organizmu jednokomórkowego lub fragmentacji plechy. U glonów w celach rozmnażania wegetatywnego pojawiają się urwistki zwane też rozmnóżkami lub też wyrostkami. U okrzemek występuje ciekawy sposób rozmnażania. Rozmnażają się mianowicie przez podział komórki, ale każda z nowo powstałych komórek otrzymuje połowę macierzystego pancerzyka, przy czym każda z nowo powstałych komórek potomnych dobudowuje sobie mniejszą część, czyli tzw. denko. W związku z taką sytuacją komórka okrzemki ma tendencję do zmniejszania swoich rozmiarów. Jednym z głównych sposobów rozmnażania, odgrywającego znaczącą rolę w rozmnażaniu roślin ma wytwarzanie zarodników tzw. spor. Zarodniki mogą być zarodnikami ruchliwymi noszą wówczas nazwę zoospor, lub też nie posiadają zdolności ruchu nazywamy je wówczas aplanosporami. Proces rozmnażania bezpłciowego jest bardzo prosty z zarodników powstałych w sporangium wyrasta nowa potomna roślina będąca genetycznym klonem rośliny macierzystej. Wyższość rozmnażania płciowego nad bezpłciowym polega na tym, że następuje rekombinacja najkorzystniejszych cech dziedziczonych z dwóch form rodzicielskich. W wyniku tego potomstwo może w lepszy sposób przystosować się do warunków środowiskowych. Na przestrzeni lat rośliny udoskonalały procesy rozmnażania doskonaląc nie tylko sposób przekazywania informacji genetycznej, ale również swoją budowę zewnętrzną, aby ułatwić zarodnikom swobodny dostęp do celu. Najprostszym sposobem rozmnażania płciowego jest izogamia, kopulują wówczas gamety, które nie posiadają wyraźnych różnic w wielkości, kształcie ani w zachowaniu gamet, bez względu na płeć. Również ruchliwe, gamety męskie i żeńskie występuja, przy anizogami, kopulujące gamety różni jedynie rozmiar tzn. gameta żeńska jest większa od męskiej i posiada więcej materiału zapasowego. W obu przypadkach proces ten musi odbywać się w wodzie. W przypadku oogami mamy do czynienia z dużą gametą żeńską mającą postać komórki jajowej, niezdolnej do ruchu (nie opuszcza ona lęgni, w której powstała). Do komórki jajowej docierają natomiast ruchliwe gamety męskie znacznie mniejsze od komórki jajowej i zwane plemnikami. U glonów pojawia się po raz pierwszy przemiana pokoleń gametofit jest pokoleniem dominującym. Cykl rozwojowy glonów na przykładzie taśmy. W komórkach dorosłego diploidalnego osobnika (sporofitu), dzięki mejozie otrzymujemy zoospory – haploidalne zarodniki, z których wyrasta różnopłciowy gametofit. Każdy z gametofitów produkuje różnopłciowe (haploidalne) gamety, które w wyniku kopulacji tworzą diploidalną zygotę, z której w przyszłym czasie wyrośnie sporofit. I tak zamyka się cykl życiowy taśmy. Czasami w przypadku glonów sporofit i gametofit mogą być do siebie tak podobne, że dla laików są to te same rośliny, zdążą się również bardzo duża różnica pomiędzy gametofitem, a sporofitem, na tyle duża, że początkowo traktowano je jak dwa odrębne gatunki. Morszczyn stanowi skrajny przypadek, gdy nie ma właściwie przemiany pokoleń. Plechy jego są diploidalne stanowią, więc odpowiednik sporofitu, rozmnaża się płciowo na drodze oogami. W plemniach i lęgniach usytuowanych na jednej roślinie powstają plemniki oraz komórka jajowa. Z komórki jajowej i plemnika powstanie zygota, która po wykiełkowaniu przemieni się w diploidalny gametofit. Wiele gatunków wykształca w niekorzystnych dla rozwoju warunkach przetrwalniki, które dopiero w warunkach dogodnych do życia kielują i rozwijają się z nich nowe rośliny. U grzybów wykształcenie zarodników jest konsekwencją wcześniejszego procesu płciowego. Grzyby w zależności od gromady charakteryzują się różnym sposobem rozmnażania. Rozważmy je teraz po kolei. W gromadzie śluzorośli mamy do czynienia z nową formą masy plazmatycznych wypełnioną wieloma jądrami zwaną ślużnią. Śluznia powstaje z zlania się dwóch zarodników myksameby (mającej postać pełzaka) lub myksmonady, posiadającej zdolność ruchu. Do kolejnej gromady grzybów właściwych możemy zaliczyć 6 klas (lęgniowce, skoczkowce, sprzężniaki, workowce, podstawczaki, grzyby niedoskonałe). Lęgniowce w rozmnażaniu bezpłciowym mogą tworzyć zarodniki konidialne tzw. konidia, umiejscowione i odcinane na końcach strzępek. Rozmnażanie płciowe zachodzi natomiast na drodze oogamii, ale przebiega w specyficzny sposób. Mianowicie lęgnia zawierająca przeciętnie 4 komórki jajowe jest obrastana przez plemnię, która nie tworzy plemników. Następuje przelanie zawartości plemni do lęgni, a w wyniku połączenia komórek dochodzi do powstania zygoty. Z każdej z powstałych zygot wyrośnie nowy osobnik. Do klasy sprzężniaków możemy zaliczyć pleśniaka, którego cykl rozwojowy omówię. Z gametangium w wyniku mejozy trzymujemy różnoimienne zarodniki, które kiełkują i wytwarzają haploidalną grzybnię z różnoimiennymi strzępkami również te formy wytwarzają zarodniki są jednak one takiego samego rodzaju płciowego jak rodzice. Strzępki różnoimiennych form ulegają zbliżeniu i w wyniku tego dochodzi najpierw do plazmogamii (zlanie się cytoplazmy), a później do kariogamii (zlanie się jąder) Otrzymujemy diploidalną grzybnię z różnoimiennymi zarodnikami. W przypadku workowców proces rozmnażania płciowego przebiega w jeszcze bardziej skomplikowany sposób. Mianowicie z różnoimiennych strzępek wyrastają plemnia i lęgnia. Plemnia wytwarza włostek (trychogyne), dzięki, któremu plemniki przedostają się do lęgni tworzą wraz z gametami żeńskimi jądra sprzężone. Jądra sprzężone dostają się do strzępek workotwórczych gdzie po kolejnych przekształceniach i podziałach mitotycznych i mejotycznych tworzą worek z haploidalnymi zarodnikami. Charakterystyczne dla workowców jest rozdzielenie w czasie plazmogamii i kariogamii. Workowce mogą posiadać różne owocniki. Najczęściej spotykane to klejstecja mające postać kulistych owocników szczelnie zamkniętych, perytecja mające kształt butelki, apotecja zwane inaczej miseczkami – mają jak sama nazwa wskazuje – miseczkowaty kształt. Do workowców zaliczamy również drożdże, które są jednymi z najprymitywniejszych workowców. Głównym sposobem ich rozmnażania jest pączkowanie.
Pod pojęciem grzyba najczęściej kojarzą nam się grzyby kapeluszowe. Właściwą nazwą tych grzybów są podstawczaki. Nazwa bierze się z tą, że zarodniki tych grzybów mają na ogół wydłużoną postać i noszą nazwę podstawek. Każda podstawka tworzy cztery zarodniki podstawkowe, które znajdują się na jej szczycie w postaci kulistych wyrostków. Proces płciowy został tu w stosunku do workowców znacznie uproszczony. Kopulują tu różnoimienne, haploidalne strzępki, które powstają z zarodników. Dochodzi do plazmogamii, ale kariogamia nastąpi dopiero w części owocnika, gdy ze strzępki po licznych podziałach wyrośnie grzyb. W wyniku zlania się jąder powstaje jądro zygotyczne, z którego powstaje podstawka. Kolejnym etapem w ewolucji roślin jest wytworzenie u mszaków dominującego gametofitu, wyraźnie różniącego się od sporofitu. Gametofit u mcha płonnika ma postać ulistnionej łodyżki, listki ułożone są okukowo i nie posiadają wykształconych tkanek wiec należą do grupy przejściowej pomiędzy plechowcami a organowcami. Płonnik wykazuje przemianę pokoleń, zachodzi zmiana faz jądrowych. Dorosła roślina składa się z gametofitu (zielonego) przymocowanego do podłoża chwytnikiem. Na gametoficie wyrasta sporofit, który na szczycie posiada puszkę z sporami. Puszka przykryta jest czapeczką zwaną kalyptrą. Gdy zarodniki są wystarczająco dojrzałe do wysiania następuje oderwanie czapeczki i z diploidalnej puszki sporofitu wysiewane są haploidalne spory. Kiełkujące zarodniki wytwarzają nitkowaty, zielony twór przypominający glon, jest to splątek. Ze splątku rozwijają się chwytniki i cała łodyżka gametofitu. Na szczycie gametofitu wytwarzają się lęgnie i plemnie i dochodzi do zapłodnienia, ale tylko w obecności wody, gdyż plemnik, aby mógł wniknąć do lęgni musi znajdować się w środowisku wodnym. Na gametoficie wyrasta sporofit będący nieulistnioną łodyżką przykryta od góry czapeczką, która tworzy się z resztek rozerwanej lęgni. Wszystkie rośliny wykazują tendencję do redukcji gametofitu, czyli pokolenia, haploidalnego, a do wzrostu sporofitu, czyli pokolenia diploidalnego. U mszaków gametofit stanowi ulistniona łodyżka znacznie większa od sporofitu, natomiast już u paprotników funkcję gametofitu spełnia jedynie przedrośle. U nasiennych gametofit jest jeszcze bardziej zredukowany niż u paprotników. Zatraciło on zupełnie samodzielność, gdyż otacza go żywiący go sporofit. Jak już wspomniałam u paprotników rolę gametofitu spełnia przedrośle. Zwiększa się za to wielkość i znaczenie sporofitu. U paproci przedrośle ma kształt sercowaty, na jego spodniej stronie powstają plemnie i rodnie. Po zapłodnieniu w rodni rozwija się diploidalny już zarodek sporofitu. Początkowo sporofit odżywia się kosztem gametofitu jednak w krótkim czasie przejmuje on wszystkie funkcje życiowe, a przedrośle zasycha i ginie. Sporofit rośnie do osiągnięcia pełnej dojrzałości płciowej, wytwarza następnie zgrupowania zarodni tzw. kupki, chronione one są błoniastą zawijką. Z dojrzałych i wysianych zarodników rozwijają się przedrośla zamykając cykl życiowy paproci. Główną cechą charakterystyczną roślin nagonasiennych i okrytonasiennych jest wytwarzanie nasion i łagiewki pyłkowej. Zapewnia to jeszcze lepsze przystosowanie tych roślin do życia lądowego. U nagonasiennych gametofit zredukowany jest do kilku komórek. Roślinny nagonasienne przystosowały się do życia na lądzie uniezależniając się od konieczności obecności środowiska wodnego podczas zapłodnienia. Sosna jest przykładowym gatunkiem reprezentującym grupę roślin nagonasiennych. Jest to roślina jednopienna tzn. na jednym osobniku występują zarówno organy męskie jak i żeńskie. Sosna wytwarza na diploidalnym sporoficie szyszki dwojakiego rodzaju. Szyszki męskie są małe, ich zarodniki nazywane są mikrosporami, a umieszczone są w mikrosporangiach umiejscowionych pod mikrosporofilem. W przypadku makrospor będących zarodnikami żeńskimi obserwujemy umiejscowienie makrosporangium nad makrosporofilem. Macierzysta diploidalna komórka makrospory znajdująca się podwójnie na każdej łusce (makrosporofilu) dzieli się mejotycznie, dając 4 haploidalne makrospory. Tylko jedna z otrzymanych makrospor rozwinie się. Otrzymamy w ten sposób zalążek składający się z ośrodka otoczonego osłonką. Osłonka nie otacza jednak całego ośrodka, pozostaje nieosłonięte miejsce zwane okienkiem. W ośrodku znajduje się woreczek zalążkowy. Na okienko pada pyłek i wtedy zachodzi zapylenie, natomiast zapłodnienie obserwujemy wtedy, gdy ziarna pyłku kiełkują wytwarzając łagiewkę pyłkową, która to przez okienko i ośrodek dostaje się do woreczka zalążkowego, aby połączyć jądra komórki jajowej i plemnika. Ziarna pyłku powstają w mikrosporangiach. Powstają z podziału mejotycznego macierzystej mikrospory. Mikrospory ponownie dzielą się mitotycznie i w efekcie otrzymujemy ziarna pyłku. Następnie ziarna pyłku po trafieniu na okienko rozwinie się i będzie dążyło do połączenia jąder komórki jajowej z plemnikiem. Plemniki męskie powstają w wyniku podziału mitotycznego jądra łagiewki pyłkowej. Otrzymujemy dwa jądra generatywne. Jedno z jąder po dotarciu do komórki jajowej zlewa się z nią tworząc zygotę, drugie natomiast ginie. Powstała w wyniku zapłodnienia zygota dzieli się i różnicuje i wytwarza zarodek sporofitu – nasienie. Nasienie zawiera zapasy substancji w bielmie (haploidalnym) i otoczone jest mocną okrywą zewnętrzną łupiną. Nasienie przekształca się w zarodek sporofitu z wykształconymi liściami zarodkowymi (liścienie, epikotyl, hypokotyl), a następnie przechodzi w stan spoczynku, czekając aż upadnie na dogodne miejsce z odpowiednimi warunkami do życia. W sprzyjających warunkach z zarodka wykiełkuje sporofit. Cykl rozwojowy roślin nagonasiennych jest jakby stopniem przejściowym pomiędzy cyklem rozwojowym paproci a najlepiej rozwiniętym i usprawnionym cyklem roślin okrytonasiennych. Również u okrytonasiennych możemy zaobserwować przemianę pokoleń jednak gametofit jest zredukowany do zaledwie kilku komórek otoczonych przez tkanki sporofit. Charakterystycznym dla okrytonasiennych jest organ kwiatu. Typowy kwiat, będący przekształconym pędem składa się z dna kwiatowego, działek kielicha ułożonych okukowo i zazwyczaj barwnych płatków korony, płatki korony otaczają pręciki – męskie części kwiatu. Każdy pręcik składa się z nitki pręcika oraz z główki. W główce zgrupowane są woreczki pyłkowe. Natomiast na samym środku kwiatu rosną organy żeńskie czasami zrośnięte w jeden słupek. Słupek składa się z rozszerzonej i pustej w środku zależni, długiej i cienkiej szyjki zakończonej znamieniem. U niektórych roślin słupki i pręciki mogą występować na zupełnie różnych kwiatach mówimy wtedy o roślinach jednopłciowych, a kwiat nazywamy kwiatem niedoskonałym.
Zalążki roślin okrytozalążkowych zbudowane są trochę inaczej niż u nagozalążkowych. Ośrodek zalążka otoczony jest dwiema lub jedną osłonką i na szczycie ma okienko. W środku zalążka tuż pod okienkiem tworzy się woreczek zalążkowy w postaci jednej dużej komórki. Komórka ta zawiera osiem haploidalnch jąder komórkowych powstałych przez trzykrotny podział pierwotnego pojedynczego jądra. Dwa z tych jąder łączą się ze sobą i tworzą jądro podwójne, pozostałe rozmieszczają się po trzy w obu biegunach woreczka zalążkowego. W dalszym rozwoju jądra lokalizujące się na biegunach zanikają. Natomiast haploidalna mikrospora rozwija się w ziarno pyłku wewnątrz woreczka pyłkowego. Następuje podział jądra na większe wegetatywne i mniejsze generatywne. Większość pyłku właśnie w tej postaci wysypuje się z pylników i dociera w różny sposób na znamię słupka. Na znamieniu następuje wykiełkowanie i wytworzenie łagiewki pyłkowej, która przerasta do zalążka. W czasie wzrostu jądro generatywne znajduje się cały czas w części wierzchołkowej. Jądro wegetatywne dzieli się w łagiewce mitotycznie tworząc dwa jądra plemników. Zapłodnienie następuje, gdy wierzchołek łagiewki, który przeniknął do woreczka zalążkowego, pęknie i doprowadzi do zlania się z jednego jąder plemnikowych z komórką jajową. W ten sposób powstaje diploidalna zygota, która da początek sporofitowi. Drugie jądro plemnikowe zbliży się do dwóch jąder biegunowych i w wyniku zlania się wytworzą jądro bielmowe (3n). Jest to zjawisko podwójnego zapłodnienia u roślin okrytonasiennych. Po zapłodnieniu zygota przechodzi szereg podziałów i tworzy zarodek. Z jądra bielmowego powstaje bielmo gromadzące zapasy pokarmowe. Działki kielicha, płatki korony, szyjka słupka i znamię zazwyczaj więdną i opadają. Zalążek natomiast przekształca się w nasienie z zgrubiałymi osłonkami tworzącymi łupinę. U niektórych roślin zalążnia, i dolna część słupka rozrastają się i przekształcają w twór zwany owocem. Owoc powstający wyłącznie z zarodni nazywamy owocem właściwym. Jeśli owoc powstanie również z działek kielicha, płatków korony bądź dna to wtedy mówimy o owocu rzekomym.
Dzięki wielu usprawnieniom, które rośliny zdołały wprowadzić na drodze swojej ewolucji w lepszy i doskonalszy sposób dostosowały się do życia na ladzie.
SPOSOBY ROZMNAŻANIA SIĘ W ŚWIECIE ZWIERZĄT
Rozmnażanie bezpłciowe zwane także agamogonia. Spotykamy u jamochłonów => robaków => pierścienic =>osłonic => pierwotniaków. Podczas rozwoju embrionalnego wystąpić może r.b. przez podział wielokrotny. W tym wypadku jajo rozpada się na dwa lub wiele zarodków. W wyniku tego zjawiska zwanego poliembrionią, powstają zwierzęta jednakowej płci. Występuje u: baryłkarzy, owadziarek, jeży, pancerników, oposów. Rozmnażanie płciowe (amfigonia)- sposób rozrodu polegający na połączeniu się => gamet, czyli płciowych komórek rozrodczych. Zachodzi u ogromnej większości istot żywych. R.p. polega na połączeniu się całych jednokomórkowych organizmów albo jednakowych morfologicznie, lecz różnych fizjologicznie strzępek u =>wrkowców i podstawczaków, najczęściej jednak na wytworzeniu specjalnych komórek rozrodczych jednakowej wielkości (=>izogamia) albo różnej(=>anizogamia) lub też na zaplodnieniu nieruchomej komórki jajowej przez ruchomy plemnik.
Rozmnażanie wegetatywne – sposób rozrodu bezpłciowego polegający na =>regeneracji organizmu z części oderwanej lub oddzielonej od organizmu rodzicielskiego. Polega na fragmentacji, czyli rozpadaniu się organizmu na części zdolne do życia i dalszego rozwoju. Niezależnie od zdolności do rozmnażania bezpłciowego wszystkie zwierzęta rozmnażają się na drodze płciowej. Należy wobec tego przypuszczać, że ten typ rozmnażania kryje w sobie istotne wartości biologiczne. Tak jest w rzeczywiście. Naturalnym źródłem zmienności organizmów jest zapłodnienie, w czasie którego łączą się dwa gentypy:
mateczny i ojcowski.
2. Rozmnażanie ptaków.
Z obfitością i jakością pożywienia związane jest zakładanie gniazd. Większość ptaków Europy Środkowej gnieździ się raz do roku wiosną (druga połowa marca, kwiecień, początek maja).
Są jednak ptaki, np. krzyżodzioby, które gniazda budują w różnych porach roku (nawet zimą). Zależy to przede wszystkim od dostępności pokarmu o odpowiedniej jakości. Są również gatunki ptaków, które gnieżdżą się dwa (szpaki), trzy (wróble) lub cztery razy w roku (synogarlica turecka). Ptaki gnieżdżące się raz w roku mogą po utracie gniazda zagnieździć się ponownie. Jeszcze jednym dowodem na to, że o budowie gniazda decyduje obfitość pożywienia, są sowy, które w normalnych warunkach rozmnażają się raz w roku, natomiast w lasach, w których gryzonie licznie występują mogą mieć młode dwukrotnie. Natomiast w lasach o małej liczebności gryzoni, które stanowią główny składnik ich pożywienia, w ogóle się nie gnieżdżą. W okresie rozrodu ptaków wyróżnić można kilka kolejnych faz, a mianowicie: wzajemne poszukiwanie się obu płci (jeśli nie pozostają one w stałym związku czyli stadle), zaloty, łączenie się w pary, budowa gniazda, znoszenie i wysiadywanie jaj, wykluwanie się piskląt i opieka nad potomstwem. Wśród ptaków spotykamy się z poligamią, gdy jeden samiec ma kilka partnerek (przepiórka, drop, słonka). Poliandria występuje wtedy, kiedy samica ma kilku partnerów, co jednak jest rzadkością (kukułka). Inne ptaki żyją w monogamii, tworząc pary (np. gołębie, dudek, dzięcioły, jarząbek, mewy...). Niektóra tworzą pary na całe życie (łabędzie, gęsi, bociany, wrony). Różne gatunki ptaków mają różne sposoby zalecania się samicą np.: wydawanie odgłosów, śpiewanie, klekotanie dziobem, klaskanie skrzydłami, unoszenie się w powietrze.
Bardzo ważną fazą rozrodu ptaków jest budowa gniazda, którą poprzedza wybór odpowiedniego miejsca. Niektóre ptaki gnieżdżą się w obrębie jednogatunkowych (gawrony) albo różnogatunkowych kolonii (mewy, rybitwy, kilka gatunków brodzących, brodzące z kormoranami). Inne ptaki zajmują odpowiedniej wielkości terytoria gniazdowe (np. liczne wróblowate) i nie wpuszczają na nie obcych par ani samców tego samego gatunku. U kukułek wydzielone rejony mają tylko samce, a samice latają z jednego rejonu do drugiego. O miejsce na założenie gniazda stara się tylko samica (u gatunków poligamicznych) albo obydwaj partnerzy, lecz podział pracy między nimi jest różny. Zależnie od gatunku budowa gniazda przypada samicy bądź samcowi, nieraz samiec znosi materiał a, samica buduje gniazdo. Ptaki gniazda budują z bardzo zróżnicowanych materiałów są to gałązki, miękkie części roślin, kawałki roślin wodnych, błoto zmieszane z wydzieliną gruczołów ślinowych (dymówka i oknówka). Ptaki wyściełają gniazda zwykle bardzo delikatnym materiałem, takim jak pióra, sierść, wełna. Ptaki umiejscawiają gniazda w najróżniejszych miejscach. Niektóre ptaki gnieżdżą się na ziemi. Gniazdem ich jest dołek bez wyściółki albo dołek wysłany trawom, mchem, piórami. Bywają też gniazda zamaskowane. Ptaki też wiją sobie gniazda na krzewach, roślinach wodnych. Ptaki drapieżne zakładają gniazda na drzewach, zwykle wysoko nad ziemią, niektóre zaś w dziuplach opuszczonych przez inne ptaki bądź robią dziuplę same (dzięcioł). Po ukończeniu budowy gniazda samica składa do niego jaja. Samica składa jaja codziennie, a po złożeniu ostatniego zaczyna je wysiadywać. U niektórych gatunków przerwa w składaniu jaj wynosi 3-4 dni i samica rozpoczyna wysiadywanie po złożeniu pierwszego jaja. Opieką jaj zajmuje się samica albo samiec na zmianę albo samica wysiaduje je i samiec jej pilnuje, lub sam samiec je wysiaduje. Kukułka składa jaja na ziemi i znosi je w dziobie do gniazd innych ptaków śpiewających. Niektóre ptaki wysiadując jaja nie opuszczają gniazda przed niebezpieczeństwem, a niektóre uciekają, inne dość często opuszczają i pozostawiają je, aby je ogrzewało słońce (mewy) albo przykrywają wodnymi roślinami (perkozy). Długość wysiadywania jaj, czyli rozwoju zarodka, zależy od gatunku ptaka.
3. Rozmnażanie płazów. Płazy beznogie są zwierzętami wodno-lądowymi, jaja (skrzek) składają zarówno na lądzie jak i w wodzie. Żeby się rozmnażać, zarówno żaby, jak i ropuchy muszą z reguły powracać do wody, gdzie ich jaja zostaną zapłodnione zewnętrznie przez plemniki. Różne gatunki żab wydają podczas godów odgłosy, są one charakterystyczne dla danego gatunku. Przed kopulacją samiec żaby przytrzymuje się śliskiego ciała samicy, obejmując ją przednimi kończynami. Jedna samica może złożyć jednorazowo nawet kilka tysięcy jaj. Jaja są otoczone galaretowatą osłonką, która chroni je przed drapieżnikami. Niektóre gatunki żab wykształciły różne metody na zwiększenie szans przeżycia swojego potomstwa np. noszenie potomstwa na grzbiecie w torbie lęgowej bądź czynne bronienie. W okresie rozrodczym samce ropuch gromadzą się w pobliżu stawów i rechoczą w celu zwabienia samic. Samice ropuch wybierają samce, które wydają niskie odgłosy ponieważ taki samiec może być atrakcyjnym jako partner rozrodczy. Wiele samic docierając do wody niesie na sobie samca, jednakże w wodzie inne samce mogą na nią wejść i w ten sposób samica może utonąć. Ropuchy składają jaja w postaci długich sznurów, które liczą kilka tysięcy jaj. Ropuchy zazwyczaj nie opiekują się potomstwem lecz są takie gatunki, które wykazują pewien stopień opieki nad potomstwem. Gody u płazów ogoniastych mają rozmaity przebieg i formę. Na przykład europejska traszka zwyczajna zazwyczaj jest na lądzie lecz na czas rozrodu znajduje się w wodzie. Samce na grzbiecie mają charakterystyczny grzebień. Tak przystrojony samiec szuka samicy i kiedy ją znajdzie, odbywa przed nią taniec godowy, najważniejszym elementem tego tańca są wymachy ogonem. Niektóre samce traszek i salamander obejmują samicę swymi ogonami, w ten sposób są z nimi w bliskim kontakcie. Gdy samica jest gotowa do rozrodu, reaguje na zaloty samca. Samiec składa na dnie stawu spermatofor, czyli mały woreczek pełny plemników, chwytany następnie przez samicę. Jaja są zapładniane w ciele samicy, która potem składa je, przyklejając pojedynczo do roślin wodnych. Po złożeniu jaj część opuszcza stawki, reszta osobników pozostaje w nich do jesieni. Po wylęgnięciu się młode posiadają trzy pary pierzastych skrzel i przytwierdzają się szczękami do liści, lecz wkrótce przechodzą na drapieżny tryb życia.
4. Rozmnażanie gadów Krokodyle, aligatory, kajmany i gawiale należą do tego samego rzędu lecz innego gatunku. Samic podczas pory godowej zaleca się do samicy, często kręci się wokół niej i ryczy, a następnie łączy się z nią. Jedne samice budują gniazda z mułu, z roślinności lub z roślin zlepianych mułem, a inne kopią dla jaj dołek. Jaja są składane partiami po 15 do 20 sztuk. Wymagają one dla rozwoju ciepła zapewnianego przez słońce lub powstającego w procesie gnicia szczątków roślinnych. W niektórych przypadkach wylęgające się młode wydają głosy pobudzające matkę do zrzucenia resztek leżących na jajach, co pozwala im wydostanie się z gniazda. Z początku małe żywią się owadami w miarę rośnięcia sprzywają coraz większe zwierzęta. Samiec żółwia morskiego ma na przednich kończynach pazury którymi łapie samicę za skorupę, zaś samce żółwi lądowych chodzą za samicą i uderzają ją w skorupę przodem swojego ciała. Żółwie wodnobłotne mają długie pazury na kończynach, którymi łechtają samicę po głowie i przednie nogi w czasie gry wstępnej przed kopulacją. Podczas godów niektóre żółwie ryczą głośniej niż słonie. Samice składają jaja zwykle w dołach wykopanych przez siebie, następnie zasypują je i zamaskowują przed intruzami, po tych czynnościach zostawia je. Żółwie słodkowodne składają jaja blisko brzegu. Samice żółwi morskich składają jaja na plaży zazwyczaj co roku na tej samej plaży. Jaszczurki na ogół są samotnikami, więc w porze godowej poszukują i zwabiają samice. Samce podczas zalotów prezentują swoje podgardla, które mogą mieć różne kolory w zależności od gatunku. Kontrastują one na tle drzew i liści. Samiec i samica kojarzą się i wkrótce potem samica składa jaja w gnieździe wykopanym przez siebie. Są też takie samice, które przechowują zapłodnione jaja w ciele i wylęgają się z nich młode prawie natychmiast po złożeniu. Niektóre gatunki cechuje jajożyworodn0ść tzn. w ciele matki wykluwa się młode, później jako uformowany osobnik opuszcza jej ciało. Jaja składane są w dołkach wygrzebanych przez samicę, pod kamieniami, w gnijącej roślinności.
5. Rozmnażanie pierwotniaków. Pierwotniaki są wszędzie oprócz miejsc gdzie nie ma wody. Wszystkie pierwotniaki potrafią bardzo szybko powiększać swą liczebność drogą rozmnażania bezpłciowego. Pojedyncza komórka dzieli się na dwie, te dzieląc się dalej na 4, i tak dalej. 6. Rozmnażanie jamochłonów Jamochłony rozmnażają się zwykle bezpłciowo jednakże są gatunki rozmnażające się płciowo, co jest nie jest procesem skomplikowanym. Gamety powstają z niezróżnicowanych gonadach, z których wydostają się przez pękające powłoki ciała. Z zapłodnionego jaja rozwija się niewielka, urzęsiona larwa, osiadająca na dnie i przekształcająca się w polipa.
7. Rozmnażanie płazińców Płazińce są obojnakami ich gonady mają przewody rozrodcze wyprowadzające gamety a zewnątrz ciała. W rozwoju występują larwy.
8. Rozmnażanie obleńców Obleńce są w większości rozdzielnopłciowe. Widoczny jest dymorfizm płciowy samice są większe od samców. Przeważa tu jajorodność, są nieliczne obleńce jajożyworodne.
9. Rozmnażanie pierścienic U pierścienic dymorfizm płciowy zaznacza się słabo. Komórki jajowe wydostają się przez nefrydia samicy, zapłodnienie jest zwykle zewnętrzny. Rozwój zarodka prowadzi do powstania planktonowej larwy => trochofora.
10. Rozmnażanie skorupiaków Skorupiaki mają wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy. Układ rozrodczy zbudowany jest z prostych gonad. Podczas kopulacji wprowadza spermę do dróg rodnych samicy. Linienia larw prowadzą do powstania miniaturki dorosłego osobnika. Rozwój skorupiaków przebiega z przeobrażeniem. Większość jest jajorodna, lecz skorpiony są jajożyworodne. Zapłodnienie oraz zaplemnienie jest wewnętrzne.
11.Rozmnażanie owadów. Świetlikowate poruszając się wysyłają do znaki świetlne, które przywabiają partnerów rozrodczych. Każdy gatunek ma ściśle określony znak. Owady są rozdzielnopłciowe z widocznym dymorfizmem płciowym.
Większość owadów jest jajorodna. Rozmnażają się płciowo. 12. Rozmnażanie ryb. Liczne gatunki ryb w okresie rozmnażania zmieniają w sposób widoczny swój wygląd zewnętrzny, przede wszystkim ubarwienie (głównie samce). Po okresie tarła większość słodkowodnych gatunków ryb europejskich nie opiekuje się ikrą czy narybkiem pozostawiając je na pastwę losu. Dla rekompensaty straty populacji i zachowania gatunku zostaje złożona bardzo duża ilość ikry. W czasie tarła samica składa jaja, okresowo rozwijającym się pokładełkiem, do jamy skrzelowej małża, następnie samiec wypuszcza mleczko nad małżem. Zapłodnienie zachodzi po dostaniu się mleczka do jamy skrzelowej małża. W ten sposób rozwijająca się ikra jest dobrze chroniona przed wrogami. Młode wylęgają się w jamie skrzelowej małży, którą opuszczają dopiero wtedy, kiedy mogą same pływać. Należałoby wspomnieć także o tych gatunkach ryb, które zapładniają ikrę, a potem młode rybki stale noszą ze sobą. Przykładem takiego zachowania jest iglicznia, która podczas godów wędruje z Morza Czarnego wędruje do rzek i jezior. Samica igliczni podczas godów owija się dookoła samca i składa mu do torby skórnej ikrę, którą samiec jednocześnie zapładnia. W torbie tej rozwija się ikra, a potem młode osobnik. Przez szczelinę w torbie młode mogą wypływać, a w razie niebezpieczeństwa wrócić tą samą drogą. 13. Rozmnażanie ssaków. Większość ssaków kopuluje zawsze w określonych porach roku – na wiosnę, jesień albo zimę. Kopulację poprzedza ruja. Wokresie tym liczne ssaki zachowują się inaczej niż zwykle. Pomiędzy samcami odbywają się walki, zalecają się one w różny sposób do samic, niektóre z nich stają się bardzo agresywne. Po kopulacji następuje zwykle u samców i samic okres zobojętnienia. Samica po narodzinach zjada łożysko. Młode po urodzeniu są ślepe i głuche lecz są gatunki, które widzą i słyszą nawet wstają od razu. Dziobak jest przykładem ssaka jajorodnego. Po pływaniu w kółko i zabawach składających się na bardzo złożony ceremoniał godowy. Samica znosi mokre liście do głębokiej i skomplikowanej nory i na jej podściółce składa jaja. Po wykluciu młode są ślepe i nagie, żywią się mlekiem matki. W życiu kangurów nie ma wyraźnego okresu rozrodczego. Po zapłodnieniu ciąża trwa od 30 do 40 dni. Młode rodzi się ślepe i nagie, przyczepia się do sutka matki i tak „dorasta”. Drapieżne ssaki takie jak lew, hiena żyją w stadach. Stada lwów przewodzone są przez przywódcę w stadzie znajdują się lwice jak i lwy. Pierwszeństwo do samicy ze stada ma przywódca (co prowadzi do starć między samcami). Samica po urodzeniu młodych opiekuje się nimi. Hieny mają podobne zasady tylko, że młodymi opiekuje się każda samica ze stada. Wieloryby są największymi ssakami na ziemi, żyją w gromadach. Podczas godów wydają dźwięki słyszalne tylko dla nich. Po połączeniu się w pary następuje zapłodnienie. Urodzone młode jest pod stałą opieką matki.