Finanse

Oprócz wydatków państwa istnieją wydatki „sztywne” które obejmują:
· Subwencje dla województw, powiatów i gmin
· Obsługa długu publicznego
· Dotacje do ubezpieczeń społecznych
· Wydatki na drogi
Wydatki sztywne mogą dotyczyć dopłat do kredytów mieszkaniowych i wydatków naczelnych organów administracji, kontroli i wymiaru sprawiedliwości. Największy udział w wydatkach budżetu mają dotacje i subwencje (50%wyd całości). Najważniejszą pozycją wyd budżetu są subwencje ogólne dla JST i dotacje przedmiotowe dla funduszu emeryt.-rent.

Deficyt budżetowy – stanowi on nadwyżkę wydatków budżetu państwa nad jego dochodami. Jest wielkością planowaną w budżecie i może być deficytem sektora finansów publicznych i deficytem ekonomicznym
Deficyt publiczny to deficyt budżetowy:
· Powiększony lub pomniejszony o deficyt lub nadwyżkę w budżetach samorządów teryt.
· Powiększony lub pomniejszony o deficyt lub nadwyżkę funduszy celowych
· p. lub p. o rozliczenia zagraniczne
Deficyt ekonomiczny to deficyt finansów publicznych pomniejszony o wydatki poniesione na dopłaty do II filaru emerytalnego

Ciągłe pojawianie się w budżecie deficytu budżetowego wymaga określenia źródeł jego finansowania, ustawa o finansach publicznych wskazuje na:
· Emisję papierów skarbowych np. obligacji bonów skarbowych, które przeznaczone są do sprzedaży inwestorom krajowym i zagranicznym
· Możliwość zaciągania kredytó…w w bankach kraj. i zagr.
· Możliwość zaciągania pożyczek
· Prywatyzacja majątku SP
· Nadwyżki budżetowe z lat ubiegłych
Opracowywanie projektu BP
1. Opracowywanie założeń polityki gospodarczej stanowi wstępny etap prac opracowyw. projektu budżetu
2. Założenia te opracowuje Minister Finansów przy współudziale pozostałych ministrów i współpraca z NBP
3. Opracowane założenia (planowane dochody i wydatki oraz sposoby finansowania deficytu budż.)Minister F. przekazuje radzie ministrów celem analizy
4. M.F. (w oparciu o te założenia) przedstawia tzw. notę budżetową, w której określa się szczegółowe zasady, tryb i terminy opracowywania danych do projektu budżetu
5. Materiały do projektu budżetu poszczeg. części budżetu opracowują właściwi dysponenci środków budżetowych i przekazują je M.F. i na tym zostaje zakończony wstępny etap prac nad budżetem
6. Na podstawie uzyskanych materiałów m.in. na podstawie założeń makroek. Ministerstwo F. opracowuje projekt budżetu, gdzie następuje:
· Uzgodnienie ostatecznych wariantów projektów przekazanych przez dysponentów części budżetu
· Włączenie przez M.F. do projektu budżetu doch i wyd tzw. sztywnych
Opracowany projekt budżetu trafia do obrady Rady M., która powinna go uchwalić i przekazać sejmowi wraz z uzasadnieniem do 30.09.roku poprzedzającego rok budżetowy
W wyjątkowych sytuacjach istnieje możliwość Noe dotrzymania przez R.M. wymagalnego terminu. W tym terminie do Sejmu powinny również wpłynąć założenia polityki pieniężnej opracowane przez RPP, która jest organem NBP. Po uchwaleniu projektu budżetu przez RM dysponenci części budżetowych przekazują do 25.10.roku poprzedzającego rok budżetowy następujące informacje:
· Jednostkom podległym o wysokości doch i wyd przewidzianych w projekcie ustawy
· Samorządom teryt o wysokości dotacji przewidzianych na realizację zadań zleconych i zakresu administracji rządowej.
Powyższe inf są niezbędnie przekazywane jednostkom i samorządom do opracowywania projektu swoich planów finanse na następny rok. Plany przekazywane są dysponentom części budżetowych do 1 grudnia

Uchwalenie BP:
Procedura uchwalania ustawy budżetowej obejmuje 6 podstawowych procedur:
1. RM przekazuje projekt budżetu do Sejmu i Senatu
2. W Sejmie na posiedzeniu plenarnym odbywa się 1 czyatnie projektu, po czym trwają prace nad projektem , wnioski i propozycje, Komisja FP redaguje ostateczny tekst
3. 2 czytanie, w razie stwierdzenia poprawek projekt wraca do komisji
4. 3 czytanie przez posła sprawozdawcę wraz z poprawkami, głosowanie nad przyjęciem budżetu
5. Uchwalona ustawa trafia do Senatu, gdzie komisje senackie analizują projekt, następnie Komisja Gospodarki Narodowej musi w ciągu 20 dni od otrzymania id Sejmu ustawy przygotowuje projekt uchwały
6. Zakończenie procedury autoryzacji, w razie zmian zgłoszonych przez Senat wraca do Sejmu. Sejm może odrzucić poprawki Senatu bezwzględną większością głosów
Głosowanie w Sejmie W sprawie uchwały Senatu kończy etap uchwalania ustawy budżetowej. Marszałek Sejmu musi przedłożyć ustawę Prezydentowi w celu jej podpisania, ten ma na to 7 dni. Następnie publikuje się ustawę w Dzienniku Ustaw.

Sejm zobligowany jest do uchwalenia i przedstawienia Prezydentowi ustawy budżetowej w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia jej projektu Sejmowi. Jeżeli termin nie zostanie dotrzymany Prezydent może skrócić kadencję Sejmu. W szczególnych przypadkach budżet państwa może określić ustawa prowizorium budżetowym : to uproszczony budżet, do ustalenia którego odnoszą się unormowania prawne tj w ustawie budżetowej. Jeżeli ust budż lub o prowizorium bud nie zostanie ogłoszona do 1 stycznia, wówczas do czasu jej ogłoszenia gosp. finans. prowadzona jest na podstawie projektu ustawy budżetowej lub projektu o prowizorium budżetowym
Wykonywanie i kontrola wykonywania budżetu
W trakcie wykonywania budżetu państwa szczególna rola przypada RM,MF,ministrom i wojewodom. RM sprawuje szczególny nadzór nad wykon. budżetu i wydaje wytyczne w sprawie realizacji budżetu
Zadania MF w trakcie wykonywania budżetu:
· Sprawowanie ogólnej kontroli realizacji doch i wyd oraz utrzymanie równowagi budżetowej (współpraca z izbami i urzędami skarbowymi)
· W razie potrzeby zaciągania kredytów w bankach
· Emitowanie obligacji i bonów skarbowych
· Przenoszenia planowanych wydatków między rozdziałami i paragrafami (prawo to maja dysponenci śr budż) j.t. tzw. virement środków budżetowych. Przenoszenie środków nie może powodować wzrostu planowanych wydatków w rozdziale klasyfikacji o więcej niż 5% i nie może spowodować wzrostu wyd na wynagrodzenia
· Dysponowanie rezerwą budżetową
· Opiniowanie projektów aktów prawnych, których skutkiem może być wzrost lub spadek dochodów
· Określenie zasad i terminów sporządzania sprawozdawczości budżetowej (w porozumieniu z GUS)
· Określenie zasad prowadzenia rachunkowości budżet przez określone jednostki

Zasady obowiązujące w trakcie wykonywania budżetu:
1. TERMINOWOŚĆ-realizacji doch określonych w budżecie i planach finans. poszcz. podm. gosp. budżet.
2. DYSCYPLINY FINANSOWEJ-dokonywania wydatków budżetowych
3. RÓWNOWAGI BUDŻETOWEJ-wyd budżetu państw mają –pokrycie w doch. Nie przestrzeganie tej zasady może doprowadzić do zwiększenia deficytu budż, w razie złamania tej zasady MF może zaciągać kredyty, emitować papiery skarbowe, itd.
Wykonawcami BP są dysponenci środków budżetowych, tzn. jednostki mające uprawnienia do dysponowania środkami i przekazywania ich do jednostek podległych, są to dysponenci stopnia:
· Pierwszego (główni)
· Drugiego
· Trzeciego
DYSPONENCI I-go stopnia, są to ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie, kierownicy innych organów wyznaczonych przez MF. Wyznaczają dysponentów II i III stopnia, zachowana jest hierarchia podległości tzn. dysponenci II i III podlegają dysponentom głównym

DYSPONENCI II-go stopnia, to państwowe jednostki budżetowe, którym podlegają ustanowieni przez nich dysponenci III stopnia
Np.:
Minister Edukacji Narodowej(I)-Starostwa Powiatów(II)-szkoły(III)

Obsługę bankową BP wykonuje NBP, obejmuje ona:
· Obsługę centralnego rachunku BP
· Rachunki bieżące zakładów budżetowych jednostek budżet.(np. Kancelarii Kaczora, Sejmu, Senatu)
· Rachunki funduszy celowych

Rachunki bieżące zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych prowadzone są przez banki komercyjne.
Kontrolę wykonywania BP sprawują liczne organy, np.:
· Organy uchwałodawcze (Sejm i podległa sejmowi NIK)
· Organy rządowe (MF i podległe mu terenowe organy administracji finansowej tj. izby i urzędy skarbowe, dysponenci części budżetowych i dysponenci II stopnia)




FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW
Przedsiębiorcy muszą obowiązkowo korzystać z rachunku bankowego przy rozliczaniu transakcji. O posiadaniu rach bank dla potrzeb dział gosp przedsiębiorca zobligowany jest poinformować Urząd Skarbowy od którego odprowadza podatek dochodowy.
Prawo o swobodzie dział gosp mówi o UCZCIWOŚCI GOSPODARCZEJ, czyli przestrzeganie uczciwej konkurencji, a także poszanowania dobrych obyczajów i słusznych interesów konsumentów.
Przedsiębiorstwa działające na rynku możemy podzielić wg różnych kryteriów, np.:
1. Ze względu na formę własności, określa do kodo należy majątek przedsiębiorstwa (przeds.państwowe, spółdzielcze, komunalne, mieszane)
PODZIAŁ
prywatne
-.jednoosobowe
-spółki prawa handlowego
-spółdzielnie
-towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń
-fundacje
-.mieszane-spółki z przewagą kapitału prywatnego
-.zagraniczne (przedstawicielstwa firm zagr, przeds zagr, spółki z udziałem kapitału zagr)
publiczne państwa i samorządu teryt
-.publiczne
-.państwowe
-spółki państwowe osób prawnych
-.stanowiące własność komunalną (p.komunalne, spółki komunalne)
2. Ze względu na rodzaj działalności gospodarczej,
-przemysłowe (fabryki samochodów, huty żelaza)
-ubezpieczeniowe(Warta, PZU)
-budowlane
-rolnicze (fermy)
-usługowe (krawieckie)
-transportowe (PKP)
3. Ze względu na wielkość
-małe
-średnie
-duże
Państwo ma obowiązek ułatwiania i małym i średnim przeds dostępu do kredytów, pożyczek, szkoleń, informacji.
CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘBIORSTW

Przedsiębiorstwa państwowe
Jest samodzielnym samorządnym, samofinansującym się przeds posiadającym osobowość prawną. Przestrzega następujących zasad:
· Samodzielności: samodzielnie podejmuje decyzje dot dział i samodzielnie organizuje tę działalność
· Samorządności: oznacza udział załogi w zarządzaniu przedsiębiorstwem poprzez organ samorządu-ogólne zebranie pracowników i Radę Pracowniczą
· Samofinansowania: przychody ze sprzedaży muszą pokryć wszystkie poniesione poprzez przedsiębiorstwo koszty oraz przynieść zysk
Organ założycielski wyposaża PP w środki finansowe, materialne służące do rozpoczęcia dział., mogą nimi być:
· Naczelne lub centralne organy administracji państwowej
· Terenowe organy administracji państwowej
Utworzenia PP opiera się na Akcie Erekcyjnym, który określa:
· Nazwę przedsiębiorstwa
· Rodzaj przedsiębiorstwa
· Siedzibę (miejscowość, w której siedzibę ma jego organ zarządzający-dyrekcja)
· Przedmiot działalności
Dyrektora powołuje organ założycielski w powstającym dopiero PP, zaś w już istniejącym Rada Pracownicza
PP na podstawie opracowanego i zatwierdzonego przez oragan założyć STATUTU podlega wpisowi do KRS prowadzonego przez sądy rejonowe, tzw. Sądy rejestrowe
PP może działać na zsadach ogólnych lub mogą być przeds użyteczności publicznej
Celem działalności UP jest zaspokajanie bieżących potrzeb ludności do tej grupy zaliczane są w szczególności przeds komunalne

Spółdzielnia
Działa na podstawie prawa spółdzielczego, które określa, że spółdzielnia jest dobrowolnym, samorządnym o nieograniczonej liczbie członków, o zmiennym funduszu udziałowym, zrzeszeniem powołanych do prowadzenia w sposób samodzielny dział gosp. Spółdzielnie może założyć 10 osób fizycznych lub 3 osoby prawne.
Podstawą działalności org jest statut uchwalony przez założycieli, którzy między innymi określa:
· Nazwę spółdzielni
· Siedzibę
· Teren działania
· Przedmiot działalności
· Wysokość wpisowego
· Prawa i obowiązki członków
· Zasady przyjmowania i wykreślania członków
· Czas trwania spółdzielni, jeżeli założono ją na czas określony
· Zasadę podziału nadwyżki finansowej
-Założyciele spółdzielni po uchwaleniu statutu dokonują wyboru organu spółdz, Rady Nadzorczej i zarządu
-Zarząd występuje z wnioskiem o wpis do KRS, z zarejestrowaniem spółki nabywa osobowość prawną
-Członkowie wnoszą wkład pieniężny lub rzeczowy, który stanowi kapitał własny.
- Niezależnie od wys wkładu każdy ma prawo do 1 głosu
-Walne zgromadzenie jest najwyższym organem spółdzielni
-Rada nadzorcza jest wybierana przez walne zgromadzenie, sprawuje nadzór i kontrolę nad dział spółdz i zarządu
-Organem wykonawczym jest zarząd wybierany przez walne (1-3 członków z prezesem)
-Zarząd kieruje spółdzielnią i reprezentują ją na zewnątrz

Przedsiębiorstwo prywatne prowadzone przez osobę fizyczną
Rozpoczęcie działalności gosp. przez os fiz to wpisanie się EDG, w wniosku należy wpisać rodzaj dział (PKD). Rozszerzenie dział poza działalność wpisaną do ewidencji wymaga wpisu o jej rozszerzenie.
Przeds prywatne prowadzone przez os fiz nie posiada osobowości prawnej. Należy do jednych z najbardziej elastycznych i efektywnych form własności, gdyż może dostosować produkcję do potrzeb rynku, zyski w całości należą do właściciela

Spółka cywilna
· Powstaje w drodze zawartej przez wspólników umowy pisemnej, w której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gosp przez działanie w określony sposób, w szczególności przez wniesienie wkładów.
· Prowadzi dział gosp zgodnie z KC
· KC nie określa wysokości kapitału własnego, a stanowi, że kapitał musi umożliwić działalność, to kapitał wspólników
· Źródłem prawa dla prowadzenia działalności jest KC
· Za zobowiązania spółki wobec wierzycieli wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem
· Nie posiada osobowości prawnej
· Od 1.1.01.weszły przepisy prawne, które zmieniły status S.C., nie figuruje już w rejestrze sądowym jako przedsiębiorca. Przeds. są wspólnicy spółki, każdy z nich jest podmiotem gosp w ramach spółki
· Wszyscy wspólnicy muszą figurować w nazwie spółki
· Jako oddzielni przedsiębiorcy rejestrują się w KRS
· Każdy ze wspólników jest odrębnym przeds, każdy z nich zawiera umowy z kontrahentami
· Nowe przepisy prawne określają możliwość przekształcenia S.C. w S.J. wówczas gdy S.C. w każdym z kolejnych 2 lat obrotowych osiąga przychody netto ze sprzedaży tow i usług stanowiących równowartość 400 tys euro. Wówczas S.C. musi złożyć wniosek o przekszt w SJ w KRS. KSH oprócz przekszt obligatoryjnego przewiduje przekszt dobrowolne S.C. w spółkę prawa handlowego.

SPÓŁKI I ICH RODZAJE
Rozwój gosp rynk oraz wstąpienie do UE wymusiły konieczność zmiany prawa dot zawiązywania spółek i prowadzenia dział gosp. Stosowna ust reguluje tworzenie org, funkc, rozwiąz, łączenie, podział, przekszt sp handlowych. KSH dopuszcza możliwość łączenia się spółek bez konieczności ich likwidacji. Obowiązuje zasada kontynuacji sp przkszt-j w przekszt-ą
KSH został oparty na zasadzie wspierania przedsiębiorczości i czerpaniu inf z różnych systemów prawnych.
Spółki handlowe: osobowe (jawna, partnerska, komandytowa, komand-akc), handlowe (zo.o., SA)
SPÓŁKI OSOBOWE:
· Mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność, nieruchomości i inne prawa rzeczowe
· Mogą zaciągać zobowiązania i być pozwane
· Działalność spółek prowadzona jest pod własna firmą
· Zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej
· Ogół praw i obowiązków wspólnika sp osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko pod warunkiem uzyskania pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników

SPÓŁKI KAPITAŁOWE
· Posiadają osobowość prawną
· Wymagają wpisu di KRS
· Mogą występować jako spółka zo.o. w organizacji, SA w organizacji
· Przedmiotem wkładu nie może być prawo niezbywalne, lub świadczenia prawa lub usług
SPÓŁKA JAWNA
· Osobowa, która prowadzi przeds pod własną firmą, a nie jest inną sp handlową
· KSH pozwala używać w obrocie handlowym skrótu „sp.j”
· Majątkiem spółki jesy wniesiony do niej wkład wspólników
· I mienie nabyte przez sp w czasie prowadzenia działalności
· Wkład może być pieniężny, rzeczowy, pozwolenie z korzystania z partnerów
· KSH nie ustala wys kapitału oraz wys udziałów wspólników (reguluje umowa)
· Każdy wsp odpowiada za zobowiązania
· Mają prawo do równego udziału w zyskach i stratach w tym samym stosunku bez względu na rodz i wart wkładu
· Wspólnik ma prawo do corocznie wypłacanych odsetek w wys 50% od swojego udziału kapitałowego, nawet jeśli sp ponosi straty
· Umowę zawierają na piśmie pod rygorem nieważności (określa: firmę,nazwę,siedzibę,wys i wartość wkładu wniesionego prze każdego z wsp,przedmiot dział,czas trwania jeśli jest określony)
· Podlega wpisowi do KRS
· Nie posiada os prawnej, przez co wyklucza p.d.o.p.
· Wspólnicy nie powołują organów spółki
· Może być reprezentowana przez 1 ze wspólników, kliku (jak umowa)
SPÓŁKA KOMANDYTOWA
Osobowa, cel to prowadzić przeds pod własną firmą, Wyróżniamy:
Komplementariusz –odpowiada za zobowiązania sp wobec wierzycieli bez ograniczeń
Komandytariusz – odpowiada tylko do wysokości kwoty oznaczonej w umowi sp.
· Aby zawiązać umowę musi być co najmniej 1 kompl i 1 komand
· Wkład to świadczenie pieniężne lub całość albo w części świadczenie niepieniężne (aport)
· KSH nie reguluje wys wkładu
· Umowa określa przedmiot świadczenia, wartości i osobę wspólnika wnoszącego aport
· Komand uczestniczy w zyskach proporcjonalnie do wniesionego kapitału
· Umowa zawiera: firmę,siedzibę,przedmiot dział,czas trwania,wys wkładów,sumę komandytową oznaczającą kwotowo zakres odpowiedz każdego komand wobec wierzycieli
· Umowa zawarta w formie aktu notarialnego
· Powstaje z chwilą wpisu do KRS
· Nie posiada osobowości prawnej
· Komplem reprezentuje, komand może po uzyskaniu pełnomocnictwa