WOS - sejm, prezydent, rząd

1. Konstytucje polskie:
<BR>- artykuły henrykowskie (1573)
<BR>- Konst. 3-ego Maja (1791 do 1792)
<BR>- Konst. Marcowa (17 III 1921)
<BR>- Konst. Kwietniowa (23 IV 1935)
<BR>- Konst. Stalinowska (22 VII 1952)
<BR>- obecna (2 IV 1997)
<BR>
<BR>2. System wyborczy
<BR>a) wybory bezpośrednie (prezydenckie i do Senatu)
<BR>b) system mieszany = bezpośrednio-pośredni (do Sejmu - bezp. na listy ogólnopolskie, pośr. na listę krajową)
<BR>c) cechy systemu wyborczego bezp.:
<BR>- pięcioprzymiotnikowe:
<BR> tajne
<BR> bezpośrednie (osobiście)
<BR> równe
<BR> powszechne
<BR> proporcjonalne (przy wielomandatowych okręgach wyborczych - Sejm)
<BR>
<BR>3. Organa wewnętrzne sejmu
<BR>460 posłów (100 senatorów), kandydat musi być na liście (3 tys. podpisów)
<BR>obowiązki: uczestniczy w obradach sejmu (inaczej kary dyscyplinarne) i obradach komisji sejmowej (też kary)
<BR>nie są posłami wyborców tylko narodu - nie jest zobligowany żądaniami wyborców (robi co uważa za słuszne dla narodu)
<BR>nie jest odpow. za działal. polit. - można go co najwyżej nie wybrać
<BR>ma immunitet - przed prześladowaniem - nie można zatrzymać ani aresztować, chyba że na gorącym uczynku; żeby został ukarany musi wyrazić na to zgodę albo trzeba odebrać mu immunitet; o zatrzymanym pośle decyduje marszałek
<BR>a) prezydium sejmu (marszałek + 5 wicemarszałków)
<BR>- ustala porządek obrad sejmowych
<BR>- któryś z członków prowadzi obrady
<BR>- marszałek dba o godność i respektowanie praw sejmu
<BR>- marsz. przejmuje kompetencje prezydenta, zastępuje go
<BR>- wybierane przez sejm
<BR>b) Konwent Seniorów (marszałek i przewodniczący klubów posel.)
<BR>- opiniuje porządek obrad sejmu
<BR>- zapewnia współpracę między klubami poselskimi
<BR>c) kluby poselskie - min 10 osób (koła poselskie - poniżej 10 os.)
<BR>- posłowie tej samej opcji polit.
<BR>- uzgadniają politykę danego klubu podczas głosowania
<BR>- ustalają o dyscyplinie w głosowaniu
<BR>d) komisje sejmowe (teraz 24): tematyczne, stałe, nadzwyczajne, śledcze
<BR>- przygotowują projekty ustaw
<BR>
<BR>4. Funkcje sejmu
<BR>a) uchwalanie ustaw (większ. głosów w obec. min 1/2 posłów)
<BR>prezydent, rząd lub grupa posłów - zgłaszają projekt ustawy; czytanie; komisje wnoszą poprawki; w sejmie drugie czytanie i głosowanie
<BR>ustawa wchodzi w życie gdy wydrukowana w Dzienniku Ustaw (podpisana przez prezydenta) może nie podpisać - odsyła w ciągu 21 dni z poprawkami lub do Trybunału Konstytucyjnego; sejm głosuje - poprawia lub 3/5 z 50%+1 posłow za ustawą poprzednią - wtedy musi w ciągu 7 dni podpisać
<BR>ustawy mogą być więc niezgodne z konstytucją
<BR>b) powoływanie organów państwa:
<BR>rząd
<BR>ministrowie
<BR>sędziowie trybunału kon. (badają zgodność ustaw z konstytucją) i tryb. stanu
<BR>członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
<BR>czł. Kraj. Rady Sądownictwa
<BR>prezes Sądu Najwyższego
<BR>prezes Nar. Banku Pol.
<BR>prezes Najwyż. Izby Kontr.
<BR>rzecznik praw obywatelskich
<BR>c) kontrola rządu (odpow. polit. przed sejmem) - votum zauf./nieuf.
<BR>
<BR>5. Wybory prezydenckie (4-przymiot. - bez propor.)
<BR>czynne prawo wyborcze - 18 lat; bierne - 35 lat
<BR>nie może pełnić żadnych funkcji państwowych (w kampanii); nie może być karany; obywatelstwo od min. 5 lat (nie podwójne); wystawiony przez grupę ludzi (100.000 podpisów)
<BR>wybory zarządza marszałek sejmu w dzień wolny od pracy
<BR>trzeba uzyskać min 1/2 głosów
<BR>powtórne wybory - tylko 2 kandydatów, 2 tyg. po pierwszym
<BR>kadencja - 5 lat, można tylko raz powtórzyć
<BR>wybory przedterminowe gdy:
<BR>śmierć poprzedniego prezydenta
<BR>przed trybunałem stanu i wyrok skazujący prezydenta
<BR>może podać się do dymisji
<BR>Zgromadzenie Narodowe (posłowie+senat.) 3/5 na temat zdrowia - mogą prezydenta zdjąć
<BR>
<BR>6. Odpowiedzialność prezydenta
<BR>wyłącznie konstytucyjna (tylko za łamanie konstytucji lub pospolite, nie - polit.)
<BR>na każdym rozporządzeniu wydawanym przez prez. musi być podpis odpowiedniego ministra - on odpowiedzialny
<BR>gdy złamie konst. - Zgromadzenie Nar. (trybunał stanu) 2/3 głosów go skazuje
<BR>przest, pospolite - też przed tryb. st. - wtedy zawieszone jego urzędowanie, zastępuje go marsz. stanu
<BR>
<BR>7. Kompetencje
<BR>a) posiada inicjatywę ustawodawczą (projekty ustaw przygot. przez jego kancelarię)
<BR>b) podpisywanie i ogłaszanie ustaw
<BR>c) prawo rozwiązywania sejmu i senatu:
<BR>- jeżeli sejm nie uchwali w ciągu 4 mies. ustawy budżetowej
<BR>- niemożność powołania przez sejm rządu (po 3 nieud. prób.)
<BR>d) powoływ. premiera i rządu (tylko przedst. mu kandydatów)
<BR>e) stoi na czele Rady Gabinetowej (prezydent+rząd) i zarządza jej posiedzenia gdy szczególne okolicz. (powódź, lustracja)
<BR>f) nadawanie odznaczeń państwowych
<BR>g) nadaw. obywatelstwa polskiego
<BR>h) nad. nominacje sędziowskie
<BR>i) nad. stopnie naukowe
<BR>j) powołuje dyplomatów na ambasadorów
<BR>k) zarządzanie ogólnonarodowego referendum
<BR>l) wprowadza stan: wyjątkowy, wojenny, klęski żywiołowej
<BR>
<BR>8. Skład Rady Ministrów (rząd):
<BR>Prezes Rady Ministrów (pot. premier)
<BR>wiceprezesi Rady Min. (powoływani na wniosek premiera, odwoływani, ich liczba dowolnie kształtowana przez premiera)
<BR>ministrowie:
<BR> resortowi (na czele ministerstwa)
<BR> „bez teki" (nie mają minist.)
<BR>członkowie komitetów rządowych (K. Ekonomiczny, Społecz.-Polit., Spraw Obronnych, Rozwoju Regionalnego, Legislacyjna-bada postępowanie prem. rządu)
<BR>
<BR>9. Zadania Rady Ministrów
<BR>a) funkcje ministrów:
<BR>- kierowanie pracą ministerstwa
<BR>- realizacja postanowień sejmu oraz wytycznych premiera
<BR>- powoływanie i odwoływanie sekretarzy i podsekretarzy stanu (zastępcy ministrów odpowiedzialni za działal. ministerstwa)
<BR>b) funkcje Prezesa Rady Ministrów:
<BR>- kierowanie pracami rządu
<BR>- powoływanie składu rządu
<BR>- odwoływanie członków rządu
<BR>- koordynacja pracy resortów
<BR>- reprezentowanie rządu na zewnątrz
<BR>- wydawanie rozporządzeń do ustaw (konkrety)
<BR>- kontrola nad działalnością samorządów terytorialnych
<BR>- powoływaniewojewodów
<BR>- nadzór nad następującymi instytutami: UOP, Główny Urząd Miar, PAP, ZUS, Komisja Papierów Wart.
<BR>
<BR>10. Tryb powoływania rządu
<BR>I. prezydent (inicjatywa) w ciągu 14 dni od zwoł. posiedzenia nowego sejmu spośród większości parlamentarnej
<BR>w ciągu 2 tyg. przedstawia program swojego rządu sejmowi
<BR>głosowanie (50%+1 z 50%) nad votum zaufania
<BR>II. jeśli nie uzyska głosów to inicjatywa sejmu (14 dni)
<BR>2 tyg. - skład rządu i program, głosowanie
<BR>III. jeśli też nie poparty - inicjatywa prezydenta
<BR>głosowanie zwykłą większością głosów (50%+1 z x)
<BR>IV. jeśli też nie, to rozwiązanie sejmu
<BR>
<BR>11. Odpowiedzialność rządu
<BR>a) polityczna (przed sejmem za bieżącą politykę)
<BR>można postawić votum nieufności (do prem. lub całego rządu), wtedy do dymisji
<BR>inicjatywa min 46 posłów - wniosek o odwoł. prem/rządu
<BR>wniosek głosowany (50%+1 z 50%)
<BR>jeśli upadnie, to następny dopiero po 3 mies. można zgłaszać
<BR>wcześniej, jeśli inicjatywa 119 posłów
<BR>to votum nieufności musi być konstruktywne (zgłaszają i przedstawiają skład nowego rządu)
<BR>b) konstytucyjna (przed Trybunałem Stanu) - premier lub minister (nie cały rząd)
<BR>za działanie niezgodne z konstytucją
<BR>Tr. St. orzeka o winie, ale nie musi orzekać kary
<BR>