Ściaga na WOS

Organami władzy wykonawczej w Polsce są:
-prezydent
-rząd
FUNKCJE PREZYDENTA;
reprezentuje państwo na zewnątrz,
przyjmuje akredytacje przedstawicieli innych państw w Polsce mianuje ambasadorów
jest zwierzchnikiem
sił zbrojnych
zarządza wybory do
parlamentu powołuje premiera
zatwierdza Radę Ministrów
powołuje niektórych urzędników ma prawo inicjatywy
ustawodawczej
może zawetować ustawę nadaje obywatelstwo cudzoziemcom
stosuje prawo łaski nadaje i przyznaje ordery i odznaczenia
państwowe
5 prezydentów
(wybranych w wyborach) G.Narutowicz, S.Wojciechowski, I.Mościcki, L.Wałęsa, A.Kwaśniewski
RZĄD tworzy
premier i ministrowie, ma inicjatywę ustawodawczą, opracowuje projekt ustawy o budżecie państwa.
FUNKCJE:
Prowadzenie
bieżącej polityki wewn. i zewn.
Wykonywanie ustaw przyjętych przez parlament.
Systemy sprawowania władzy w Państwie można podzielić na:
-system prezydencki-USA, Meksyk
-system parlamentarny-W.Brytania (Polska parlamentarno
-gabinetowy)
-mieszany-
większość państw na świecie
ORGANY WŁADZY SĄDOWNICZEJ:
Sądy Trybunały
Wymiar sprawiedliwości
w Polsce jest sprawowany przez:
-trybunały konstytucyjn(wydaje orzeczenia w sprawie zgodności
- ustaw z konstytucją)
- trybunał stanu(sadzi wyższych urzędników sądowych)
-Sąd Najwyższy(nadzoruje wyroki innych sądów)
-Sądy Administracyjne(naczelny sąd administracyjny-można zaskarżyć decyzję organu państwowego lub samorządowego)
-Sądy Wojskowe
-Sądy Powszechne
a)rejonowe
b)okręgowe
c)apelacyjne
PRAWO-ustala relacje między obywatelami, różnymi instytucjami, określa jakie Rodzaje zachowań i działań są dozwolone i zakazane.
DZIEDZINY PRAWA:
Prawo karne Prawo
cywilne(handlowe,rodzinne,pracy)
Prawo administracyjne
Na straży prawa stoi policja. Najwyższa Izba Kontroli(NIK)
Jest najwyższym organem władzy
odpowiadającym sejmowi. Akty prawne
Konstytucja Ustawy
Rozporządzenia i zarządzenia ministrów
KONSTYTUCJA
ustawa zasadnicza, naczelny akt prawny i prawotwórczy,
dotyczący ustroju politycznego i gospodarczego państwa, ustanawia
podmiot władzy w państwie i określa sposoby sprawowania przezeń władzy,
ustala strukturę i zakres kompetencji jego naczelnych
organów oraz
tworzy katalog podstawowych praw, wolności i obowiązków obywatelskich. Konstytucja jest
uchwalana i zmieniana w drodze szczególnych
procedur. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub
Prezydent RP. Zmiana Konstytucji
następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni prze Senat. Ustawę
o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną
większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów
podstawowy akt prawny, stanowiący fundament systemu prawnego w danym kraju. Konstytucja definiuje strukturę i kompetencje władz, określa prawa przysługujące obywatelom,
wyznacza cele, które dane państwo ma realizować.
KONSTYTUCJA określa podstawy ustroju państwa, ustala zależności między organami władzy i zawiera katalog praw i obowiązków obywateli
KONSTYTUCJE W POLSCE
3.V.1791-konstytucja III maja-zniesienie liberum veto,
wzmocnienie władzy
królewskiej
II-1919-mała konstytucja-ustalała jedynie kompetencje władz
III-17.III.1921-konstytucja marcowa-parlamentarny
system rządów i
szeroki zakres praw obywatelskich
IV-23.IV.1935-konstytucja kwietniowa-prezydent najważniejszy
V-1952-
konstytucja
polskiej Rzeczypospolitej ludowej-konstytucja komunistyczna
VI-1992-mała konstytucja-kompetencje władz
VII-2.IV.1997-
zgromadzenie narodowe
PARLAMENT w Polsce składa się z dwóch izb SEJMU (składa się z 460 posłów wybieranych na 4-letnią kadencję) i
SENATU (100 senatorów).
Zasady wyborów:
-powszechne
-bezpośrednie
-tajne
-równe
Aby zasiąść w parlamencie kandydaci danej partii muszą
przekroczyć 5% próg głosów, w przypadku koalicji 8%
Istnieją dwie główne zasady wyboru do parlamentu:
-większościowa ( wybory do
senatu, w każdym okręgu mandaty senatorskie zyskują dwaj kandydaci co mieli największą liczba głosów.
-proporcjonalna ( wybory do Sejmu, ale i tak jest ustalony próg wyborczy)
Sejm składa się z 460 posłów, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym. Kadencja Sejmu trwa 4 lata. Zaczyna się w dniu pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji. Funkcje Sejmu możemy podzielić na: ustawodawczą, kreacyjną, kontrolną. Podstawowym zadaniem Sejmu jest uchwalanie ustaw. Materią ustawową są w szczególności prawa, wolności i obowiązki obywateli, organizacja i zasady działania naczelnych organów państwa, określenie trybu postępowania i kontroli legalności ich działania. Ustawą o szczególnym znaczeniu jest ustawa budżetowa. W drodze ustawy Sejm upoważnia Prezydenta do ratyfikowania i wypowiadania niektórych umów międzynarodowyc
Sejm podejmuje niektóre decyzje w drodze uchwały, np. zarządza referendum, uchwala wotum nieufności Radzie Ministrów. Funkcja kreacyjna Sejmu polega na uczestnictwie w powoływaniu na niektóre stanowiska państwowe i odwoływaniu z nich. Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu.
Sejm, za zgodą Senatu, powołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich i Generalnego Inspektora Danych Osobowych.
Na wniosek Prezydenta Sejm powołuje Prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Sejm powołuje członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Krajowej Rady Sądownictwa i Rady Polityki Pieniężnej. Funkcję kontrolną Sejm realizujena posiedzeniach plenarnych poprzez: udzielanie rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa, interpelacje, zapytania poselskie oraz pytania w sprawach bieżących kierowane do Premiera lub poszczególnych ministrów, wyrażanie Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów, wyrażanie wotum nieufności ministrowi większością ustawowej liczby posłów na wniosek co najmniej 69 posłów, wyrażanie wotum zaufania - na wniosek Premiera - Radzie Ministrów większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, rozpatrywanie sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, wysłuchanie corocznej informacji Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie stanu przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela, 2.poprzez komisje sejmowe, których zadaniem w tym zakresie jest: rozpatrywanie sprawozdań i informacji ministrów, uchwalanie dezyderatów i opinii skierowanych, między innymi, do Rady Ministrów lub do jej członków indywidualnie, do Prezezsa Najwyższej Izby Kontroli, Prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Sejm może też powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy. 3.poprzez posłów, którzy mają prawo uzyskiwać informacje i wyjaśnienia co do spraw związanych z wykonywanie obowiązków poselskich, od członków Rady Ministrów, organów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych i samorządu lokalnego. Poseł jest reprezentantem całego narodu i nie może być związany żadnymi instrukcjami wyborców. Chroni go immunitet poselski. Mandatu posła nie można łączyć z niektórymi funkcjami publicznymi, takimi jak funkcja Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich. Zakaz ten nie dotyczy członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu w administracji rządowej. Posłowie tworzą w Sejmie kluby lub koła oparte na zasadzie przynależności do partii lub ugrupowań politycznych (klub tworzy co najmniej 15 posłów, koło - 3 posłów). Organami Sejmu są: Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, komisje sejmowe. Marszałek reprezentuje Sejm, stoi na straży jego praw i godności, zwołuje posiedzenia Izby i przewodniczy jej obradom, kieruje pracami Prezydium Sejmu, zwołuje Konwent Seniorów, nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym. W razie opróżnienia urzędu Prezydenta Marszałek Sejmu sprawuje funkcje głowy państwa. Wybierani przez Sejm Marszałek i Wicemarszałkowie tworzą Prezydium Sejmu, które ustala plan i kalendarz prac Sejmu, opiniuje sprawy wniesione przez Marszałka, organizuje współpracę między komisjami sejmowymi, dokonuje wykładni regulaminu Sejmu, ustala zasady organizowania doradztwa naukowego na rzecz Sejmu. Organem zapewniającym współdziałanie klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu jest Konwent Seniorów. W jego skład wchodzą Marszałek, wicemarszałko przewodniczący klubów oraz kół parlamentarnych reprezentujących w dniu rozpoczęcia kadencji osobną listę wyborczą. Kompetencje Konwentu Seniorów są wyłącznie doradcze. Sejm wyłania ze swego grona stałe komisje, które rozpatrują i przygotowują sprawy stanowiące przedmiot prac Sejmu, opiniują sprawy przekazane pod ich obrady przez Sejm, Marszałka lub Prezydium Sejmu. Do najważniejszych zadań komisji stałych należy rozpatrywanie projektów ustaw i uchwał, poprawek Senatu wniesionych do uchwalonych przez Sejm ustaw, weta Prezydenta. Komisje sejmowe są również organami Sejmu w zakresie kontroli działalności organów państwowych, samorządu terytorialnego oraz innych organizacji w zakresie wprowadzania w życie i wykonywania ustaw i uchwał Sejmu. Rozpatrują sprawozdania i informacje ministrów oraz kierowników naczelnych organów administracji państwowej, analizują działalność tej administracji. Komisje powołuje Sejm w drodze uchwały, na wniosek Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów. Skład osobowy komisji odzwierciedla zatem polityczną strukturę Izby .Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej dwóch trzecich ustawowej liczby posłów lub, w szczególnych okolicznościach, kadencja ta może zostać skrócona przez Prezydenta Sejm i Senat, obradując wspólnie pod przewodnictwem Marszałka Sejmu tworzą Zgromadzenie Narodowe, które uchwala konstytucję, odbiera przysięgę od nowo wybranego Prezydenta i podejmuje uchwałę o postawieniu Prezydenta przed Trybunałem Stanu. BIERNE PRAWO WYBORCZE-wybrany do Sejmu może być obywatel polski, mający prawo wybierania tj. bierne prawo wyborcze, który najpóźniej w dniu wyborów ukończy 21 lat;wybrany do Senatu może być obywatel polski, mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów ukończy 30 lat. CZYNNE PRAWO WYBORCZE prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta RP, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego przysługujące obywatelowi polskiemu, który najpóźniej w dniu głosowania ukończy 18 lat; prawo to nie przysługuje osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądowym są ubezwłasnowolnione oraz pozbawione praw publicznych lub wyborczych.INICJATYWA USTAWODAWCZA
przysługuje: posłom, Senatowi, Prezydentowi RP, Radzie Ministrów oraz grupie co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu wnioskodawcy, przedkładając Sejmowi projekt ustawy, przedstawiają skutki finansowe jej wykonania. W zakresie ustawy budżetowej oraz jej zmian, ustawy o prowizorium budżetowym, ustawy o zaciąganie długu publicznego oraz ustawy o udzielenie gwarancji finansowych przez państwo, inicjatywę ustawodawczą ma tylko Rada Ministrów. MANDAT POSELSKI pełnomocnictwo udzielone przedstawicielowi narodu przez wyborców, w celu sprawowania funkcji posła w Sejmie; mandatu posła nie można łączyć z funkcjami Prezesa: NBP, NIK, RPO, RP Dziecka, członka Rady Polityki Pieniężnej, członka KRRT, ambasadora, zatrudnieniem w Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta lub w administracji rządowej z wyjątkiem Rady Ministrów i sekretarzy stanu); mandatu również nie mogą piastować sędziowie, prokuratorzy, urzędnicy służby cywilnej, funkcjonariusze policji i służby ochrony państwa. Rozpoczęciem sprawowania mandatu - jest dzień złożenia ślubowania poselskiego przed Sejmem;
wygaśnięciem - dzień zrzeczenia się mandatu, pozbawienia mandatu, śmierci lub końca kadencji Sejmu. Nie można być równocześnie posłem i senatorem. MARSZAŁEK SEJMU wybrany na pierwszym posiedzeniu Sejmu w kadencji większością co najmniej połowy ogólnej liczby posłów spośród kandydatów zgłoszonych przez co najmniej 15 posłów; Marszałek Sejmu zarządza wybory wicemarszałków, stoi na straży praw i godności Sejmu, przewodniczy obradom Sejmu, kieruje pracami Prezydium Sejmu i przewodniczy jego obradom, zwołuje Konwent Seniorów i przewodniczy jego obradom, sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem na całym obszarze należącym do Sejmu i wydaje stosowne zarządzenia, powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Sejmu i jego zastępców po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Marszałek Sejmu wspólnie z Marszałkiem Senatu przewodniczy obradom Zgromadzenia Narodowego. ORDYNACJA WYBORCZAustawa określająca organizację i tryb przeprowadzenia wyborów. ORGANY SEJMU Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu (wg obowiązującego RS, Konstytucja nie przewiduje tego organu) Konwent Seniorów i komisje sejmowe. PROCES LEGISLACYJNY zwany także procesem ustawodawczym; proces rozpatrywania aktu prawnego (ustawy) od momentu przedłożenia projektu ustawy przez podmiot posiadający inicjatywę ustawodawczą do Sejmu, poprzez przewidziane w Regulaminie Sejmu tzw. czytania w komisjach lub na forum Sejmu, pracę posłów w komisjach, uchwalenie przez Sejm, rozpatrzenie przez Senat, podpisanie przez Prezydenta, zakończony ogłoszeniem ustawy w Dzienniku Ustaw RP.