Prehistoria

Antropogeneza – pochodzenie, droga rozwojowa i procesy biologiczne, które doprowadziły do powstania anatomicznie nowoczesnego człowieka rozumnego (Homo sapiens sapiens), wyjaśniane na gruncie teorii ewolucji w oparciu o osiągnięcia antropologii, filogenetyki molekularnej i antropolingwistyki.

Podział antropogenezy:

1. Hominid - 10 mln lat p. n. e. (goryle, szympansy)
• znaczny wzrost mózgu w stosunku do proporcji ciała
• zmiana w uzębieniu i muskulaturze
• naziemny tryb życia
• długotrwały rozwój osobniczy
2. Australopitek – 5 mln lat p. n. e. (małpy)

• Dwunożny chód
• Wytwarza narzędzia z drewna i kości (łupane otoczki)
• Poruszały się w pozycji pionowej ( odciski stóp Tanzania)
• Znaczny wzrost mózgu
• Żyli na stepach o mniejszej lub większej ilości drzew, nad brzegami rzek lub jezior
• Żyli w niewielkich grupach

3. Homo habilis – 2 mln lat p. n. e.

• Człowiek uzdolniony, zręczny, pierwszy prymitywny człowiek
• Część twarzy uległa spłaszczeniu, czoło podniosło się, zęby trzonowe stały się mniejsze, wypukłość nad oczami znikły, przekształcają się dłonie
• Rozwija budowę narzędzi ( łupane otoczaki nabierają różnych kształtów)
• Budują pierwsze schronienia ( m. in. Kryjówki z których zasadzają Siena zwierzynę)
• Powiększa się mózg
• Szczątki – dolina Omo i Afar, Oldurai

4. Homo erectus – 1,8 – 1,7 mln lat p. n. e.

• Powiększona puszka mózgowa
• Wydłużona i niska czaszka z wydatnymi łukami nadczołowymi
• Ich narzędzia stają się bardziej doskonalsze, wytwarza narzędzia z kamienia
• Opuścił Afrykę przez cieśninę Gibraltarską
• Umiał posługiwać się ogniem
• Rozwinięcie łowiectwa
• społeczna typu ludzkiego, oparta na rodzinach monogamicznych, zakazie kazirodztwa i podziale pracy wg płci i wieku.

5. Neandertalczyk - ok. 400 tys. do ok. 200 tys. lat temu.

• Od miejscowości Neandra
• Mocno zaznaczone łuki nadoczodołowe, brak kości policzkowych, wysunięta do przody twarz, wydatny nos, szczęka o niewykształconej jeszcze brodzie
• praktykował pochówek rytualny swych zmarłych . Obok ciała pozostawiano: narzędzia, kwiaty, jajka i mięso. Świadczy to o czci oddawanej zmarłym, wierze w życie pozagrobowe i istnieniu praktyk religijno-magicznych
• zajmował się myślistwem i zbieractwem
• potrafił rozniecać ogień
• Występował już w Europie i Azji
• Pojawia się mowa
• Żyje w jaskiniach
• Prowadzi osiadłe życie

6. Homo sapiens sapiens – 130 tys. lat p. n. e. – 60 tys. lat p. n. e.

• Koniec antropogenezy
• Człowiek właściwy rozumny
• Poprawna postawa ciała
• Powiększenie objętości mózgu
• Kreatywne myślenie
• Przeciwstawne kciuki
Społeczność paleolitu
Ludzie w paleolicie to społeczności łowiecko – zbieracka. Człowiek żył w kilkoosobowych spokrewnionych grupach, przemieszczając się z miejsca na miejsce. Pojawiło się wewnętrzne rozwarstwienie, poszczególni członkowie grupy zajmowali się m. in. wyrobem broni i narzędzi, obróbką skór. Człowiek pojawiał się w coraz dalszych rejonach świata. Wynalazł łuk, co umożliwiało skuteczne rażenie na odległość. Często obozowali w jaskiniach, Ana terenach otwartych budowali szałasy.
Człowiek paleolitu w Europie – 1 mln lat temu.
Europa była bardzo atrakcyjnym terenem ze wzglądu na gęste zalesienie i obfitość zwierzyny, mimo surowego klimatu, była wówczas terenem atrakcyjnym, zwłaszcza dla myśliwych. w ostatniej fazie paleolitu zaczęto zakładanie zarówno stałych baz łowieckich, jak i krótkotrwałych obozowisk. Powstawały na szlakach migracji zwierzą, przy rzekach. Obserwujemy powolne przechodzenie do życia osiadłego.
Rewolucja neolityczna ok. IX – III tys. lat p.n.e.
W tym wypadku słowo rewolucja oznacza nie gwałtowność zmian, ale ich jakość i znaczenie Człowiek stopniowo przechodził z koczowniczego trybu życia na osiadłe.
Gdzie:
• Bliski Wschód, tereny Żyznego Półksiężyca IX – VIII tys. lat p.n.e.
• Europa VII tys. lat p. n. e.
• Daleki Wschód( Japonia, Chiny, Korea) – VII tys. lat p.n.e.
• Egipt V tys. lat p.n.e.
Cechy charakterystyczne:
o Rolnictwo ( sierp, rogowa motyka, radło), ( uprawiali pszenice, jęczeniem)
o Wyplatali koszę ze słomy, a potem z trzciny
o Rozwój tkactwa
o Rozwój ceramiki i garncarstwa ( wynalezienie koła garncarskiego)
o Doskonalenie obróbki kamienia handel wymienny
o Pierwsze osoby miejskie ( Jerycho i Çatal Hüyük)
o Początki władzy
o Prymitywne żarna do mielenia zboża
o Obróbka metali – miedzi
o Koło transportowe
o Udomowienie zwierząt - kóz i owiec
o Udomowienie zwierząt transportowych – osioł
o Wynalezienie żagla

Osada protomiejska – jest to osadza, gdzie mimo jej wielkości, mieszkają wyłącznie rolnicy.

Jerycho - IX – VIII tys. lat p.n.e.
Jerycho jest jednym z najstarszych miast świata i prawdopodobnie najstarszym nieprzerwanie istniejącym siedliskiem ludzkim. Arabskie miasto położone w Judei, we wschodniej części Palestyny, w pobliżu rzeki Jordan. Zajmowało powierzchnie 4 – 5 ha i było otoczone murem grubości ok. 3m i wysokości ok. 5 m. Mieszkańcom Jerycha musiały zagrażać różne grupy nomadów. Chaty wznoszone były z suszonej cegły. Ludność wynosiła od 2 do 3,5 tys..Prawdopodobnie jednym ze źródeł utrzymania było ściąganie opłat za korzystanie z niego , ponieważ przez Jerycho biegł ważny szlak komunikacyjny. Podstawą gospodarki jego mieszkańców było rolnictwo.
Çatal Hüyük 6250 – 5400 przed Chr.
Rozłożone jest na dwóch wzgórzach, oddzielonych doliną rzeki. Miało bardzo zwartą i regularną zabudowę. Domy najczęściej o pow. 25 m2, ściśle przylegały do siebie. Wschodził się do nich po drabinach, przez otwory w dachu. Nie było ulic, ani murów obronnych. Zajmowało pow. 13 ha, największe osiedle protomiejskie. Zamieszkiwało tam ok. 5 tys. ludzi. Zmarłych chowano wewnątrz budynków, zanim jednak doszło do pochówków, ciało pozostawiano na otwartej przestrzeni i tam stawały się żerowiskiem dla sępów. Sąp dla mieszkańców był symbolem śmierci.
W niektórych domach ściany pomieszczeń zdobią freski o dosyć urozmaiconej tematyce np. motywy zwierzęce i myśliwskie, wybuch wulkanu, rodzące kobiety. Uznaje się, że to miejsca o charakterze religijnym.

Osady neolityczne nie były duże, liczyły od 40 do 60 osób. Typowym budynkiem był długi dom drewniany, w którym mieszkali razem ludzie i zwierzęta.