Prehistoria i starożytność w malarstwie

Prehistoria to okres, którego początek wyznaczają najstarsze ślady aktywności człowieka (datacja stale się zmienia, w miarę jak pojawiają się nowe odkrycia archeologiczne) i który trwa do momentu pojawienia się pierwszych tekstów pisanych. Ludzie prehistoryczni pozostawili nam malarstwo jaskiniowe i ścienne, przedstawiające m.in. postacie zwierząt, sceny polowań czy tańców.
Za początek epoki starożytnej możemy, przy obecnym stanie wiedzy, uznać połowę IV tysiąclecia p.n.e., kiedy to w Mezopotamii pojawiła się pierwsza zaawansowana cywilizacja, stworzona przez Sumerów. Za koniec starożytności uważa się rok 476, kiedy to germański wódz Odoaker obalił ostatniego władcę Cesarstwa Zachodniorzymskiego, Romulusa Augustulusa. Rozwój sztuki antycznej wiąże się nierozerwalnie z historią wielkich starożytnych cywilizacji : Egiptu, Grecji i Rzymu.
W Egipcie sztuka służyła za narzędzie utrzymywania istniejącego porządku społecznego i struktury władzy oraz za nośnik treści teologicznych. Znane nam malowidła z grobowców spełniały ważne funkcję w rytuałach pogrzebowych, miały też pomagać duszy w podróży w zaświaty.
Malarstwo kręgu kultury greckiej przetrwało do naszych czasów głównie w postaci scen na naczyniach ceramicznych - mówimy nawet o malarstwie wazowym. Pojawiają się tu postaci mitologiczne i historyczne, a także sceny z życia codziennego. Przetrwały również przykłady malarstwa ściennego. Natomiast malarstwo sztalugowe znamy z opisów literackich i z późniejszych kopii.
Malarstwo rzymskie reprezentują przede wszystkim znakomicie zachowane malowidła ścienne z miast zniszczonych wybuchem Wezuwiusza: Pompejów, Herkulanum i Stabiów. Są to pejzaże, które miały za zadanie optycznie "powiększać" wnętrze, iluzjonistyczna architektura dająca złudzenie głębi, sceny mitologiczne, a także portrety i martwe natury. Jednym ze sposobów zdobienia ścian było umieszczanie na nich malowideł imitujących obrazy sztalugowe. Posadzki i ściany dekorowano mozaikami, także o tematyce mitologicznej i współczesnej (np. sceny wyścigów konnych zaprzęgów). Bezpośrednią kontynuacją sztuki rzymskiej stanowiła sztuka wczesnochrześcijańska i bizantyjska.

,,Historia Malarstwa" Beata Jankowiak - Konik