Obserwacja

OBSERWACJA

OBSERWACJA - jest podstawą i najczęściej stosowaną metodą w badaniach pedagogicznych, przy tym prostą i łatwą. Metoda obserwacyjna jest to zatem sposób prowadzenia badań w którym czynności obserwowania stanowią podstawę gromadzenia materiału empirycznego (danych). Na ten sposób składają się planowo podejmowane czynności realizacyjne, instrumentalne i konceptualizacyjne.

MOŻNA JE UJĄĆ NASTĘPUJĄCO:
? Określenie przedmiotu i celu realizacji (np. co chcemy zaobserwować by odpowiedzieć na pytania badacza)
? Wybór postaci obserwacji (który jest niezbędny do zaplanowania i przebiegu badań)
? Dobór techniki obserwacyjnej (stosowanie do problemu badawczego np. przedmiotu obserwacji i jej założonych celów)
? Ustalenie sposobów opracowania danych (tzn. nastawienie się na analizy jakościowe, ilościowe, porównawcze lub mieszane)
? Ustalenie zasad interpretacji danych (np. przez uogólnienie faktów jednostkowych przez porównanie z wynikami innych badań empirycznych)
? Opracowanie i zmodyfikowanie istniejących narzędzi badawczych dostosowanych do przedmiotu obserwacji.
? Ustalenie terenu (sytuacji i osób do badań oraz harmonogramu ich przebiegu)

Warunkiem wstępnym a zarazem koniecznym, rokującym uzyskanie odpowiedzialnego materiału empirycznego, jest ustalenie przedmiotu obserwacji i jej celu. Jeśli przedmiot będziemy pojmować jako ?obiekt materialny? w znaczeniu dosłownym to przedmiotem obserwacji pedagogicznej będzie człowiek (uczeń, nauczyciel, grupa, zbiorowość) i jego zachowania (cechy podstawy, jako relacje z innymi jednostkami lub grupami). Celem zaś obserwacji jest eksploracją (poszukiwane) i diagnoza (rozpoznanie i identyfikacja owych zachowań).


OBSERWACJA PEDAGOGICZNA POWINNA SPEŁNIAĆ PEWNE KRYTERIA:
? Typ kontaktów obserwatora z obserwowanymi
? Liczba obserwowanych obiektów (ludzi, zdarzeń, procesów)
Czas prowadzonej obserwacji
Zakres treściowy obserwacji
Stopień standaryzacji obserwowanych zachowań i formy ich zapisu.


ZE WZGLĘDU NA SPOSOBY DOKONYWANIA OBSERWACJI WYRÓŻNIAMY NASTĘPUJĄCE JEJ RODZAJE:

? OTWARTA I SWOBODNA
? BEZPOŚREDNIA I POŚREDNIA
? KONTROLOWANA I NIEKONTROLOWANA
? JAWNA I UKRYTA

Najpopularniejszą postacią obserwacji jest tzw. obserwacja otwarta lub swobodna, stosowana przez wychowawcę lub nauczyciela.
Wyższą rangę naukową ma systematyczna obserwacja bezpośrednia (uczestnicząca, ponieważ badacz obserwuje zbiorowość od wnętrza, staje się uczestnikiem zdarzeń) lub pośrednia (badający nie uczestniczy w zebraniu danych, lecz korzysta z już zebranych przez kogoś innego ? dokumenty, archiwa,?). Tutaj musimy zaplanować: problematykę, czas oraz sposób gromadzenia materiałów.
Obserwacja kontrolowana prowadzona jest w oparciu o określone narzędzia systematyzujące, jak np. kwestionariusze, schematy, normy, ? obserwację niekontrolowaną nazywamy inaczej nieskategoryzowaną.
Szczególnym przypadkiem obserwacji naturalistycznej jest obserwacja uczestnicząca jawna lub ukryta. W trakcie obserwacji z uczestnikiem może mieć miejsce również ?dialog?, a obserwacja bez uczestnika przypomina obserwację z ?ławki w parku?