Pojęcie, rodzaje i funkcja kontroli w punkcie sprzedaży detalicznej.

Kontrola jest ważny składnikiem zarządzania jednostkami handlu. Wydawanie ustaw przez sejm, podejmowane decyzje przez kierownictwo przedsiębiorstwa ustalanie regulaminów wewnętrznych wymaga zarówno bieżącej oceny prawidłowości wykonania, jak i oceny oraz kontroli przez jednostki zwierzchnie j specjalne organy kontroli. Niezależnie od rodzaju kontroli, każda jej forma polega na porównaniu stanu faktycznego tzn. badań realizowanych przez przedsiębiorstwo z obowiązkami, przepisami i zasadami gospodarowania. Podstawowymi zadaniami zadaniami kontroli jest : stwierdzenie prawidłowości podejmowania decyzji przez kierownika sklepu, zapobieganie niegospodarności w wykorzystywaniu majątku jaki jest w dyspozycji sklepu, usprawnienie jego pracy, ujawnieniu jego niedociągnięć i próby ich usunięcia oraz sumienności wykonywanej pracy, zapobiega działaniom na niekorzyść konsumentów w zakresie jakości i ceny towaru, eliminacja strat,, pozwala ocenić prace ludzi zatrudnionych w handlu. Tak rozumiane zadania kontroli pomagają pracownikom w wykonywaniu powierzonych im obowiązków i przyczynia się do lepszego zabezpieczenia dobra społecznego. Z tego sprzedawcy, kierownicy sklepu oraz bardziej operatywni pracownicy powinni sami przeprowadzać kontrole swojej pracy. Zarówno w handlu artykułami żywnościowymi jak i nie żywnościowymi, mogą zdarzyć się nieuczciwi pracownicy. Dlatego kontrola w handlu ma znaczenie społeczne. Pozwala wyeliminować z pracy w handlu niedociągnięcia, które społeczeństwo krytycznie ocenia. Mogą dotyczyć : godzin otwarcia sklepu, sposobu obsługi klienta, przyjmowania i załatwiania reklamacji i opakowań.
Kontroler działania sklepów dzieli się w zależności od zakresu i rodzaju jednostki dokonującej kontroli na: pełną i wyrywkową, zewnętrzna i wewnętrzną, państwowa i społeczną. Kontrola pełna to kontrola wszystkich odcinków pracy jednostek handlowych. Osoby przeprowadzające kontrolę sprawdzają całą dokumentacje, rzeczywisty stan towaru i opakowań, gospodarkę zapasami, organizację pracy. Kontrola wyrywkowa zwana także częściową dotyczy jednej dziedziny pracy sklepu, którym może być każdy z odcinków działalności, np. higiena, rzetelność cen, miar i wag oraz jakość towaru. Kontrola zewnętrzna jest przeprowadzana przez jednostki z poza przedsiębiorstwa mające uprawnienia do kontrolowania działalności handlu np. przez Najwyższa Izbę Kontroli (N.I.K.), Państwowa inspekcje Handlową (P.I.H.). kontrolę resortowa. Natomiast kontrola wewnętrzna jest najsilniej powiązana z bieżącym kierownictwem sklepu. Jest przeprowadzana przez komórkę inspekcji handlowej lub specjalnie wydzieloną komórkę kontroli wewnętrznej. Kontrola pracy sklepu dotyczy : oceny prawidłowości zaopatrzenia, przechowywania towarów, stanu ilościowego i jakościowego zapasów, organizacji pracy i sprzedaży, oceny prawidłowości pobierania cen, odpisów towarów nienadających się już do obrotu jak również obniżki cen towarów o zmniejszonej wartości. Kontrola wewnętrzna jest przeprowadzana przez kierowników sklepów i dotyczy bieżącego toku pracy, tzn. zakupu, sprzedaży, gospodarki towarami na zapleczu, gospodarki krajowej. Kontrola państwowa jest przeprowadzana przez wyspecjalizowane organy takie jak : N.I.K, P.I.H. Powadzą one pełną i wyrywkową kontrolę dotyczacą przestrzegania przepisów, a także cen i jakości. Istnieje jeszcze kontrola społeczna jak sama nazwa wskazuje działa na zasadach społecznych np. : przez związki zawodowe.
Organami kontroli państwowej dotyczącej handlu są Pańswowa Inspekcja Handlu, Najwyższa Izba Kontroli, inspektorzy . P.I.H. jest dla sklepów głównym organem kontroli, obejmuje swoją działalnością jednostki handlu państwowego. P.I.H jest organem kontrolnym powołanym do ochrony mienia społecznego i interesów konsumenta. Kontrola przeprowadzana . przez P.I.H. Polega na zwalczaniu wszelkich nadużyć, badaniu jakości towarów oraz czuwanie nad przestrzeganiem przepisów obowiązujących w obrocie handlowym. Kontrole przeprowadzane przez P.I.H nie są nigdy zapowiadane i obejmują szczegółową ocenę prawidłowości zakupu i sprzedaży towarów. W tym celu przeprowadzający inspekcje korzysta z następujących praw: przeglądania dokumentów oraz ksiąg, żąda ustnych i pisemnych wyjaśnień, nieodpłatnego pobierania próbek. Do szczegółowych obowiązków w zakresie kontroli sklepów należy: współdziałanie w zwalczaniu nielegalnego handlu, wszystkich form spekulacji, sprawdzaniu rzetelności miary i wagi kontrola magazynowania i stanu sanitarnego sklepu. Warto podkreślić, że dobro klienta zabezpiecza nie tylko systematyczna kontrola, ale także przepisy prawne. Najwyższa Izba Kontroli (N.I.K.) jest organem kontrolującym działalność całej gospodarki narodowej, a więc również i handlu. Podlega bezpośrednio Sejmowi i jest centralną jednostka kontroli gospodarczej państwa. Prezes N.I.K.-u jest powoływany przez Sejm i składa przed nim sprawozdanie z działalności kontrolnej. Oprócz organów kontroli państwowej istnieją też organy kontroli społecznej.
Kierownicy sklepów powinni znać nie tylko zakres uprawnień poszczególnych organów kontroli, ale również sposób ich przeprowadzania. Kontroler przed rozpoczęciem kontroli ma obowiązek okazać legitymację służbowa oraz dowód osobisty z zaświadczeniem upoważniającym go do przeprowadzenia kontroli. Nie należy zezwalać na kontrole bez upoważnienia i wylegitymowania. Cel kontroli to przegląd dokumentacji, ocena jakości towaru, oglądanie pomieszczeń, ocena jakości obsługi. Jeżeli zostały wykryte jakieś niedociągnięcia to osoba przeprowadzająca kontrole sporządza protokół (3 egzemplarze). Kontrola wewnętrzna i zewnętrzna jest przeprowadzana częściowo na podstawie prowadzonej przez sklep ewidencji księgowej dokumentów obciążających i uznających dany sklep.