Anoreksja i bulimia

Poważnie brzmiące terminy medyczne, które coraz częściej spotkać można w prasie wcale nie zawsze poświęconych medycynie.

To nazwy chorób, których nie jest do końca poznana. Ich leczenie jest długie i wymaga współpracy wielu specjalistów takich jak internista, endokrynolog, psychiatra i psycholog.
Dwudziesty wiek przyniósł niesamowite zmiany we wszystkich dziedzinach życia. Zmiany te dotyczą także estetyki i ogólnie pojętego poczucia piękna. Rządząca moda wylansowała obowiązujący kanon bardzo smukłej sylwetki. Zgrabne smukłe ciało stało się jakby przepustka do lepszego życia dla młodych ludzi i zdobycie sławy. Prawie wszyscy się ciągle odchudzają. Nie ma programu i czasopisma bez propozycji elewacyjnych diet. Nie mówi się jednak, że stosowanie diety wymaga bezwzględnej konsultacji medycznej, dobrania jej do indywidualnych potrzeb organizmu i prowadzenia jej pod kontrola specjalisty. Podczas tego pędu do odchudzania obserwuje się niepokojący wzrost liczby otyłych dzieci, a rozmiary anoreksji i bulimii wśród nastolatków zaczynają przybierać rozmiary epidemii. Często młodzi ludzie u których rozwijają się zaburzenia w jedzeniu wcale nie są otyli.

Otyłość to też choroba, a wiec diagnozuje ją i leczy lekarz specjalista i nie jest związana z anoreksją czy bulimią. Jednak strach przed otyłością może popchnąć do rezygnacji z kolejnych posiłków, prób głodzenia się, wymuszonych wymiotów oraz przeczyszczania się rożnymi środkami. Zdecydowanie częściej zaburzenia te dotykają kobiet niż mężczyzn. Szacuje się że 1 na 250 kobiet jest chora na anoreksje. Prawdopodobnie u około 20 % przypadków anoreksja powoduje trwałe uszkodzenia. Stopień śmiertelności w skutek wyniszczenia i samobójstw w tej chorobie wynosi 10 %. Statystyki wykazują że jeżeli terapia rozpocznie się po roku choroby to jedna na dwie wyzdrowieje. Jeżeli wcześniej szanse są większe.

Mechanizmy powstawania tych zaburzeń:

· Nieprawidłowo negatywne postrzeganie swego ciała
· Moda na szczupłą sylwetkę
· Modelka przy wzroście 178cm wazy około 55kg
· Nadmierna koncentracja na wyglądzie zewnętrznym, który ma podnosić poczucie własnej wartości
· Forma buntu przeciwko np. sytuacji życiowej, rodzinnej u dziewcząt które nie potrafią inaczej go rozładować
· Zaburzenia osobowości np. osobowość histeryczna, brak odporności na stres
· Zaburzenia psychiczne np. depresja
· Problemy dotyczące identyfikacji seksualnej

W okresie dojrzewania występuje zaniżona samoocena i silna potrzeba akceptacji. Kiedy nie zostaje to spełnione uciekają oni w zaburzenia w odżywianiu. Charakterystyczne objawy anoreksji to :

· Nadmierna utrata wagi
· Wyniszczenie organizmu
· Zanik miesiączki lub brak pierwszej
· Wypadanie włosów
· Na ciele pojawia się meszek
· Depresja lub stany obniżonego nastroju
· Natręctwa np. obsesyjna potrzeba odchudzania się
· Notoryczne zmniejszanie ilości spożywanego pokarmu

Kryteria diagnostyczne dla lekarzy, którzy rozpoznają anoreksję są :

· Utrata lub brak przybierania na wadze w czasie wzrostu
· Silny lek przed przybieraniem na wadze
· Zakłócenie własnego wizerunku
· Brak 3 kolejnych miesiączek
· Istotną cechą anoreksji jest to, że chory nie przyznaje się do choroby i nie wierzy, że to jest choroba

Powikłania towarzyszące anoreksji wynikają z niedożywienia organizmu, pojawiają się zaburzenia ze strony układu krążenia

· Nieregularne tętno
· Niskie ciśnienie
· Zaburzenia rytmu serca
· Zatrzymanie krążenia ze zgonem
· Obniżenie prawidłowego poziomu glukozy we krwi
· Wygłodzony organizm nie może utrzymać odpowiedniej temperatury doprowadza do wychłodzenia i pojawienia się dreszczy
· Zanik miesiączkowania spowodowany spadkiem estrogenów ich niedobór w konsekwencji powoduje osteoporozę
· Anoreksja pojawiająca się przed wystąpieniem pierwszej miesiączki wpływa na zatrzymanie wzrostu


Wyniszczająca głodówka ma wpływ na psychikę. We wczesnym stadium chore dziewczęta określają swój stan jako euforyczny. Porównać go można do szybkiej jazdy kolejką w wesołym miasteczku. Po fazie przerażenia i strachu pojawia się odprężenie. Wraz z euforią pojawia się poczucie władzy, anorektyczkę ogarnia duma , że potrafi panować nad procesami biologicznymi – swoim wygłodzeniem potrafi zatrzymać miesiączkę. To poczucie wyższości pokonuje apetyt na jedzenie, jednak pojawia się nieustający strach, który przypomina o bezwzględnym zakazie jedzenia.
Następną cechą anoreksji jest obsesja na punkcie porządku. Osoby takie często skrupulatnie zapisują ilość kalorii, wymagają od siebie bardzo dobrych wyników w nauce. Skutkiem niedożywienia są zaburzenia funkcji przysadki – podwzgórza, jajników. Obniżenie nastroju, poczucie winy, depresja, trudności w myśleniu.
Sprzyja rozwojowi anoreksji nadopiekuńczość w rodzinie, konflikty małżeńskie rodziców. Często dotyczy to dzieci tak zwanych środkowych i nadmiernie związanym z jednym z rodziców. Uwikłanie dziecka w życie całej rodziny. Również w szkole konflikty uczeń – uczeń, uczeń – nauczyciel, pokusa ze strony rówieśników, nakazy. Czasem pojawiająca się we wczesnym wieku anoreksja po okresie względnej poprawy może przejść w inne zaburzenie bulimię.

Objawy bulimii :

· Napadowe wzmożone łaknienie i objadanie się po którym następuje wzrost poczucia winy i wymuszone wymioty
· Stosowanie rożnych diet, środków moczopędnych i przeczyszczających naprzemiennie z napadami żarłoczności
· Zmiany w wyglądzie : bladość, obrzęk twarzy, przekrwienie spojówek, uszkodzenie szkliwa zębów przez kwas żołądkowy, zmiany skórne na palcach rak, w jamie ustnej uszkodzenie śluzówek przez kwas żołądkowy
· Anemia z niedoboru żelaza

Bulimiczki przesadnie dbają o wagę i wymiary swojego ciała. Nie doprowadzają się jednak do skrajnego wychudzenia jak przy anoreksji. Charakterystyczne są zaburzenia wodno – elektrolitowe spowodowane ciągłymi wymiotami i przeczyszczaniem. Cecha wspólna anorektyczek i bulimiczek jest niska samoocena i niestabilność emocjonalna, przywiązywanie ogromnej wagi do tego co o nich sądzą inni. Oba zaburzenia wymagają od chorych systematycznej i długotrwałej terapii. Zaawansowane choroby wymagają leczenia w szpitalu w oddziale psychiatrycznym i endokrynologicznym.

Anoreksja w skrajnych przypadkach doprowadza do nagłego zgonu z powodów :

· Zachłyśnięcie
· Samobójstwo
· Migotanie komór
· Skrajne wyniszczenie organizmu
· Waga około 20 kg przy przeciętnym wzroście

Bulimia rzadziej doprowadza do zgonów. Obie choroby częściej dotyczą dziewcząt, a uzasadnienie fizjologiczne tego wiążę się z tym, że u chłopców przybieranie na wadze wiąże się głownie z rozwojem mięsni a u dziewcząt pojawia się nie akceptowana tkanka tłuszczowa.

Literatura :
B. Włodawiec „Psychoterapia zaburzeń odżywiania się”
B. Józeficz „Anoreksja i bulimia psychiczna”