Pedagogika społeczna- Środowisko lokalne

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA

ŚRODOWISKO LOKALNE
1. Pojęcie ,,środowisko lokalne”- trudności pojęciowe, geneza określenia ,,środowisko lokalne”, nazwa bliskoznaczna ,,społeczność lokalna”.
Środowisko lokalne to mała ojczyzna, habitat, wspólnota, społeczność, lokalna przestrzeń życia (osiedle, wieś, obszar geograficzny)
Według Leparczyka jest to teren przestrzennie wydzielony, w którego skład wchodzą, oprócz mieszkań, wszelkie urządzenia usługowe, socjalne i kulturalne, uzależnione od potrzeb i struktury społeczno-demograficznej mieszkańców. W środowisku lokalnym rozwijają się grupy społeczności lokalnej będące podstawa tworzenia się więzi i współzależności międzyludzkich ułatwiające kształtowanie się osobowości dzieci, młodzieży i dorosłych. Wśród lok ujawniają się i kształtują siły społeczne
Cechy Środowiska Lokalnego to wyraźne granice terytorialne, grupy o charakterze wspólnotowym, świadome swej przynależności, poczucie jedności i wspólne działanie w przypadku zagrożeń, system kontroli społecznej, jawne siły społeczne, siec stosunków rzeczowych i osobowych nie ingeruje w sferę życia prywatnego.
Cele i zadania Środowiska lokalnego to przybliżenie humanistyczno- uniwersalnych, chrześcijańskich, narodowych, regionalnych itd. wartości, optymalne zaspokajanie potrzeb wyższych społecznokulturalnych tworzenie sprzyjających warunków dzieciom, młodzi i dorosłym doprawiania i rozwijania aktywności intelektualnej, opiekuńczej, wspieranie i wzmacnianie rodziny, jako środowiska spoleczno-wych.,Przekształcanie i modernizacja środowiska lokalnego
Funkcje Środowiska Lokalnego: 1)edukacyjno- intelektualna, 2)integracyjno regulującą, 3)pomocniczo opiekuńcza, 4)rekreacyjna


2. Wskaż podstawowe różnice między dwoma typami zbiorowości w środowisku lokalnym, tj. wspólnotą a stowarzyszeniem.
a) Stowarzyszenie
-przynależność jest dobrowolna
-jest grupą zorganizowaną wedle reguł formalnych
-posiada określone cele
-posiada strukturę, organizację wewnętrzną i członków
-kieruje się ustalonymi wzorami zachowań
-posługuje się ustalonymi sankcjami wobec członków
b) Wspólnota
-przynależność jest zdeterminowana urodzeniem
-organizacja jest wynikiem aprobaty społecznej i jest nieformalna
-cele są nieartykułowane i nie mają postaci pisanej
-struktura, organizacja i członkowie są określani zasadami tradycji i poczuciem przynależności
-rządzą w niej uznane za właściwe wzory zachowań, obowiązuje grupowy konformizm.
-istnieje system kontroli społecznej


3. Więzi społeczne w środowisku lokalnym.
W środowisku lokalnym występuje specyficzny rodzaj więzi społecznych. Termin ten według Szczepańskiego i Pilcha oznacza zaplanowany i ukształtowany system stosunków między instytucjami, które sprawują kontrolę społeczną, a jednostkami i podgrupami w danej zbiorowości, tak aby tworzyły one spójną całość i nieustannie się rozwijały. Znaniecki definiuje więzi społeczne również, jako planowe i intencjonalne współdziałanie osób w danej grupie. Krzywicki w swojej definicji odwołuje się do uczuć i ideałów, które są wspólne członkom danej społeczności, ze względu na podobieństwo rozwijających się popędów biologicznych, czy też wspólnych celów. Wreszcie Turowski podkreśla sieć stosunków i powiązań występujących w danej społeczności oraz nastawienie jej członków i grup do pełnienia określonych funkcji, kultywowania określonych wartości, ukierunkowania na wspólny cel. Więzi społeczne możemy podzielić na: naturalne (powstają od momentu urodzenia i zamieszkania w danej społeczności); stanowione (ustanowione przez społeczeństwo); zrzeszeniowe (nieprzymuszone zrzeszanie się ludzi).


4. Społeczność lokalna miasta i wsi- cechy specyficzne tych dwóch środowisk.

Miasto

Miasto jest wtórną formą przestrzennego bytowania człowieka. Stanowi specyficzne środowisko społeczne i wychowawcze
Cechy charakterystyczne dla społeczności miejskiej
(według J. Ziółkowskiego) :
- uczestnictwo mieszkańców , a szczególnie młodzieży w wielkiej liczbie grup celowych
- dominacja więzi rzeczowych w życiu społecznym i powierzchowny charakter stosunków międzyludzkich
- obniżenie społecznego znaczenia rodziny i zanik tradycyjnych autorytetów, brak społecznych autorytetów osobowych
- bezosobowa i nierygorystyczna kontrola społeczna ,dominacja postaw przyzwalających i izolacyjnych
- anonimowość życia i działania, powszechne poczucie braku przynależności, nikłe postawy patriotyzmu lokalnego
- zanik instytucji sąsiedztwa, życie towarzyskie regulowane raczej kryteriami zawodowymi niż terytorialnymi
- tolerancja wobec różnic , racjonalizacja myślenia i sekularyzacja zachowań obyczajowych
- wielka ruchliwość przestrzenna i możliwości dla awansu i przemieszczeń społecznych
- ogromne zróżnicowanie struktury zawodowej i uwarstwienia społecznego
- przestrzenna segregacja warstw i klas społecznych .Koncepcja poznawania i opisu miasta (stworzona przez S. Rychlińskiego) wymienia cztery obszary istnienia społeczności miejskiej:
- przestrzeń ,
- ekonomikę ,
- demografię ,
- kulturę .
Na tych płaszczyznach tworzy się istota miasta, jego czasowe i terytorialne odmienności.

Wieś
Wieś stanowi lokalną społeczność zupełną, tzn. zamkniętą w sobie, obejmującą wszystkie prawie funkcje życia zbiorowego swoich członków, przeciwstawiającą się społecznościom podobnym i wsiom innym, a także grupom i organizacjom istniejącym poza nią lub ponad nią (S. Czarnowski) .
Cechy , składniki , funkcje i przemiany charakterystyczne dla wsi :

- mała zbiorowość i ograniczenie przestrzenne ;
- poczucie jedności i poczucie względnej izolacji ;
- dominacja rolniczego charakteru pracy i instytucji ;
- społeczny charakter instytucji obsługi i kultury ;
- specyficzny układ autorytetów osobowych i instytucjonalnych ;
- podział pracy i usług ;
- dominacja przyrody i przyrodniczy rytm życia zawodowego ;
- kultura ludowa i folklor jako ważne składniki świadomości ;
- presja zewnętrznego świata informacji i kultury ;
- postępująca dezintegracja więzi pod wpływem czynników migracyjnych , urbanizacyjnych i kulturowych ;
- narastające konflikty wewnętrzne międzypokoleniowe ;
- szczególna rola szkoły i nauczyciela .
- Wieś jest żywym eksponatem środowiska lokalnego .








GRUPY ROWIESNICZE
1.Definicja pojęcia ,,grupa rówieśnicza”
Grupa rówieśnicza – organizm społeczny, który wyróżnia się spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwa. Jest to, więc najczęściej grupa pierwotna, aczkolwiek mogą i występują bogate formy instytucjonalne grup rówieśniczych np. organizacje młodzieżowe, które mają charakter grup wtórnych, celowych.

2. Cele wspólne i zespołowe grup rówieśniczych.
-wspólne - to cele indywidualne, ale osiągane wspólnie np. grupowe pójście do kina, gdyż każdy z członków chce obejrzeć film
-zespołowe - wymagana jest zespołowa działalność całej grupy np., przy organizowaniu zespołu muzycznego. Sprzyja to jej konsolidacji będącej rezultatem wspólnego przeżywania sukcesów bądź porażek.
Funkcje grupy rówieśniczej: (wg Misztala)
MAKROSPOŁECZNE
- wyznaje określony system wartości
- kreuje wzorce zachowań
- egzekwuje ich przestrzeganie
MIKROSPOŁECZNE (złożone)
- dostarcza motywacji do działania celowego
- wyznacza role społeczne , uczy samodzielności
MIKROSPOŁECZNE (proste)
- zaspokaja potrzebę przynależności i akceptacji
- źródło zabawy i rozrywki (organizowanie czasu wolnego)
- dostarcza wrażeń, przygód i nowych doświadczeń
3. Ośrodki skupienia grup rówieśniczych.
Grupy rówieśnicze mają swoje ośrodki skupienia :

- miejsce spotkań np. cukiernie czy puste garaże
- nazwy wywodzące się z tzw. żargonu ulicznego lub popularnych filmów, książek itp.
- sygnały w postaci haseł, umownych znaków, wyrazów, służące do podkreślenia odrębności grupy
- insygnia, odznaki lub określone elementy w wyglądzie np. fryzura czy ubrania
- obrzędy inicjacyjne badające sprawność i wytrzymałość kandydata

4. Pozycja w grupie – członek, przewodniczący, przywódca formalny, prowodyr.
Stopień uznania pozwala na wyróżnienie w grupie:
Członków najbardziej aktywnych
członków mniej aktywnych, ale pełnoprawnych
tzw. margines jednostek najmniej popularnych, lecz gotowych przyjąć wszelkie warunki, aby utrzymać członkostwo.

Uznanie społ. uzależnia się od celu grupowego i ulubionych zajęć członków grupy. Najbardziej popularny członek grupy staje się jej przywódcą;
3 typy przywódców:
a)Przewodniczący – osoba, która z racji cech osobowych, pewnej charyzmy oraz właściwości opiekuńczych –obdarzony jest przez grupę niewymuszonym , spontanicznym zaufaniem, pozytywnym nastawieniem emocjonalnym i gotowością do współdziałania.
b)Przywódca formalny - nie cieszy się takim autorytetem, jak przewodniczący, gdyż nie potrafi imponować, walczy o utrzymanie swej pozycji np. poprzez zabiegi dyplomatyczne, klasyfikacje ogólno osobowe lub specjalne właściwość ( zamożność, osiągnięcia sportowe) Ma głownie sens organizacyjny i techniczny, choć zawiera też elementy więzi psychicznych.
c)Prowodyrzy- mają znaczny wpływ na innych dzięki swej aktywności w sytuacjach trudnych
5. Pierwotne i wtórne grupy rówieśnicze- podstawowe różnice.
Każdy pedagog winien znać istotę i charakter wpływów obu typów związków rówieśniczych, ponieważ ciągle z nimi współdziała. Można tu porównać dwie odmienne zbiorowości społeczności dziecięcej i młodzieżowej – grupy pierwotnej i grupy celowej.

1.Grupy pierwotne:
-członkostwo jest spontaniczne nacechowane poczuciem aprobującego uczestnictwa
-dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna
-powyższe określa niewielkie rozmiary grupowe
-członkowie mają poczucie przynależności oraz odrębności wobec otoczenia
-grupa ustala świat wartości i wzorców o różnorodnych implikacjach dla członków i organizacji grupy
-istnieje umowny system kontroli i doraźnie określone sankcje
-grupę cechuje zmienność i okazjonalność celów, labilności struktury i wewnętrznej hierarchii
-przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy
2.Grupy celowe:
-członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej
-dominują więzi rzeczowe i stosunki organizacyjne
-możliwe są wielkie rozmiary grupy o rozgałęzionej strukturze organizacyjnej i terenowej
-struktura wewnętrzna sformalizowana z układem hierarchicznym
-istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami indywidualnymi
-posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami
-tendencje do centralizacji decyzji, koordynacji działalności i uniformizmu organizacyjnego
-wyspecjalizowane kierownictwo i wyalienowani przywódcy