Umowa o prace

Najczęściej podstawa nawiązania stosunku pracy miedzy pracownikiem i pracodawca jest umowa o prace. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Umowa o prace jest to zgodne oświadczenie woli pracownika i pracodawcy. Na mocy złożonego oświadczenia woli pracownik zobowiązuje się do wykonania pracy określonego rodzaju, a pracodawca do zapłaty wynagrodzenia odpowiadającego rodzajowi pracy wykonywanej przez pracownika. Umowa o prace powinna być zawarta na piśmie z wyraźnym określeniem rodzaju i warunków umowy, a w szczególności powinna określać rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania oraz termin rozpoczęcia pracy i wynagrodzenie pracownika. Jeśli umowa o prace nie została zawarta na piśmie pracodawca w terminie 7 dni powinien potwierdzić pracownikowi na piśmie rodzaj umowy i jej warunki. Kodeks pracy wyodrębnia następujące cztery rodzaje umów o prace umowa zawarta na okres próbny, umowa na czas określony, umowa na czas wykonywania określonej pracy oraz umowa na czas określony.

Umowa na czas próbny ma na celu zapoznanie się przez pracodawcę z kwalifikacjami pracownika, jego przydatności na dane stanowisko pracy oraz zapoznanie się pracownika z warunkami pracy i stosunkami panującymi w zakładzie pracy. Może być podpisana przed zawarciem każdej z umów. Czas trwania okresu próbnego został przez kodeks pracy określony precyzyjnie. Umowa może być zawarta na czas ustalony przez strony, nieprzekraczający jednak trzech miesięcy. Może być ona wiec zawarta, w zależności od woli stron na okres tygodnia lub kilku tygodni, jednego, dwóch lub trzech miesięcy. Umowa na okres próbny może poprzedzać każdą inna umowę o prace, może być jednak zawarta tylko raz z tym samym pracodawca. Jej celem jest sprawdzenie pracownika pod katem przydatności do wykonywania powierzonych obowiązków przez dłuższy czas. Gdy kandydat się sprawdzi, zwykle po umowie na okres próbny zawiera się umowę na czas nieokreślony. Nie ma jednak przeszkód, aby wówczas podpisać którąś z umów terminowych. Okres próbny nie może przekraczać trzech miesięcy. Umowa na okres próbny generalnie wygasa z upływem terminu, do którego ja zawarto. Można ja jednak wypowiedzieć. Wypowiedzenie wynosi 3 dni robocze przy okresie próbnym nieprzekraczającym dwóch tygodni, dłuższym niż dwa tygodnie - tydzień, trzymiesięcznym - dwa tygodnie.

Inny charakter maja umowy zawarte na czas wykonania określonej pracy i na czas określony. Ich celem nie jest, bowiem wzajemne poznanie swoich walorów, lecz nawiązanie stosunku pracy na określonych z góry, odpowiadający obu stronom czas. Umowy na czas określonej pracy zawierana jest wówczas, gdy stronom trudno jest precyzyjnie ustalić konkretny czas jej trwania. W praktyce zawiera się je w celu wykonania prac dorywczych i sezonowych, prace załadunkowe i wyładunkowe. Jest to, więc rodzaj terminowej umowy o prace, której czas trwania wyznacza okres niezbędny do wykonania czynności, do których pracownika zatrudniono. Umowa na czas wykonania określonej pracy wygasa z momentem wykonania pracy w niej określonej. Generalnie nie można jej wiec wypowiedzieć. Może to zrobić każda strona za dwutygodniowym wypowiedzeniem tylko w dwóch sytuacjach: upadłości lub likwidacji firmy, redukcji personelu z przyczyn dotyczących zakładu pracy.

W umowie na czas okreslony strony bardziej ściśle ustalają okres, na jaki zawarty został stosunek pracy, precyzując termin, do którego trwać będzie umowa. Czyli umowa ta jest umowa terminowa zakłada, że stosunek pracy zostanie rozwiązany po upłynięciu okresu, na który umowa została zawarta. Jeżeli umowa jest zawarta na czas krótszy niż 6 miesięcy, nie podlega wypowiedzeniu przez żadną ze stron. Taką umowę można rozwiązać jedynie na mocy porozumienia stron. Umowę na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy można rozwiązać przy zachowaniu dwutygodniowego okresu wypowiedzenia, jeśli umowa zawiera taką klauzulę. Pracodawca może zawrzeć z pracownikiem tylko dwie umowy na czas określony. Trzecia umowa staje się automatycznie umową na czas nieokreślony, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy nie przekroczyła jednego miesiąca.

Umowa o prace na czas nieokreślony nie zawiera w swej treści daty ani terminu rozwiązania umowy, dopóki nie nastąpi wypowiedzenie albo wygaśnięcie z innych przyczyn.Umowę o prace na czas nieokreślony można wypowiedzieć. W oświadczeniu o wymówieniu trzeba podać jego przyczynę.
Okresy wypowiedzenia wynoszą - dwa tygodnie- jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż szesc miesięcy, miesiąc- co najmniej szesc miesiecy, trzy miesiace- co najmniej trzy lata. Podstawowe cechy tej umowy to
zakłada istnienie więzi prawnej między pracodawcą a pracownikiem,
najpełniej chroni interesy pracownika (rygorystyczne zasady wypowiadania
umowy) i najbardziej obciąża pracodawcę. W umowie tej musi być określony rodzaj pracy, dla której jest ona zawarta ( w przeciwnym razie nie można będzie jej uznać za umowę o pracę), Nawiązując umowę na czas nieokreślony, nie musi być określony rodzaj
owy.

Innymi umowami o pracę zawieranymi na czas określony, niepodlegającymi pod Kodeks Pracy, a pod Kodeks Cywilny są: umowa o dzieło, umowa zlecenie oraz umowa agencyjna. Umowa zlecenia inaczej nazywana umową starannego działania (a nie rezultatu) dotyczy tzw. pracy faktycznie wykonanej, czyli zakłada swobodę umów i równorzędność zawierających ją stron. Pracodawca pozostaje zobowiązany do opłacenia składek ZUS-owskich i ubezpieczenia zdrowotnego (zwolnieni są z tego obowiązku jednostki zatrudniające studentów do 26 roku życia i osób zatrudnionych na umowę o pracę w innej firmie i otrzymujących, choć minimalne wynagrodzenie). Umowa zlecenia jest bardzo podobna do umowy o pracę z tą różnicą, że pracownik nie musi otrzymać wynagrodzenia za wykonywaną pracę a zadanie może wykonane przez zastępcę osoby, która podpisała dokument, czyli zlecone innej osobie lub firmie. Dodatkowo, (jeśli zaznaczone to jest w umowie) wykonawcy przysługuje zwrot wydatków poniesionych w czasie wykonywania pracy. Usługa może być wykonana przez osobę fizyczną lub podmiot gospodarczy. W przypadku konieczności dochodzenia praw na drodze sadowej pozew składa się w sądzie cywilnym. Zakończenie stosunku pracy ma miejsce w dniu wygaśnięcia umowy. Umowa o dzieło zwana umowa rezultatu nie gwarantuje płacenia składek ZUS i na ubezpieczenie zdrowotne na rzecz tak zatrudnionego pracownika. W przypadku niedotrzymania terminu realizacji zadania, strona zlecająca może żądać wypłacenia zadośćuczynienia (tytułem kary) lub ma prawo do odstąpienia od umowy. Wynagrodzenie jest należne za gotowe, ukończone "dzieło", więc pracownik nie może liczyć na otrzymanie zapłaty za czas poświęcony na wprowadzanie poprawek. Dziełem może być np. uszycie spodni, przeprowadzenie remontu mieszkania czy założenie instalacji elektrycznej. Zamawiający zobowiązuje się do zapłacenia za to wynagrodzenia, które powinno zostać określone w umowie, ale może też być ustalone w inny sposób, np. poprzez wskazanie, co będzie podstawą do jego wypłacenia. Należy wykonać dzieło w sposób i w terminie zapisanym w umowie. Jeśli zadanie nie zostanie wykonane, zamawiający może od umowy odstąpić lub zażądać zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć nowy termin. Jeśli i to nie będzie dotrzymane, to może odstąpić od umowy albo nakazać poprawki czy dalsze wykonanie komu innemu na koszt zleceniobiorcy.
Materiały niezbędne do wykonania pracy są zakupywane na koszt zleceniobiorcy a zwrot poniesionych wydatków jest możliwy jedynie, jeśli będzie umieszczony stwierdzający to zapis w umowie. Umowa o dzieło nie rodzi dla zamawiającego obowiązku opłacania jakichkolwiek ubezpieczeń społecznych.+ Umowa agencyjna zobowiązuje do pośredniczenia za określoną stawkę w zawieraniu umów między pracodawcą a klientem. Dotyczy to np. agentów ubezpieczeniowych.

Umowy cywilne zazwyczaj stosowane są przy pracach krótkoterminowych. Zasadnicza różnica polega na tym, że umowa zlecenia jest umową działania, podczas gdy umowa o dzieło jest umową rezultatu. Umowę zlecenia możesz zawrzeć, jeśli będziesz na przykład uczył języka obcego (z oczywistych względów możesz się wtedy zobowiązać jedynie do działania, a nie do rezultatu). Natomiast umowę o dzieło możesz podpisać, jeśli Twoim zadaniem będzie napisanie artykułu. Umowy na okres próbny, na czas określony i na czas wykonania określonej pracy SA umowami terminowymi natomiast umowa na czas nieokreślony jest bezterminowa. Umowy te różnią się celem i czasem ich trwania oraz odmiennie unormowanym sposobem ich rozwiązywania. Przeprowadzony przez ustawodawcę podział na cztery rodzaje umów o prace, jakie mogą być zawarte, uwzględnia interesy obu stron stosunku prac. Stwarza im tym samym możliwość zawarcia takiej umowy, która w danej chwili najlepiej odpowiada ich interesom lub spełnia założoną funkcje społeczną.