Prawo finansowe- kwestia długu publicznego.

Państwowy dług publiczny
Do podstawowych pojęć z zakresu prawa finansów publicznych należy także zaliczyć pojęcie państwowego długu publicznego a także finansowych potrzeb pożyczkowych budżetu państwa. Terminami tymi posługuje się ustawodawca w art. 3 pkt. 3 i 6 a także jego znaczenie wskazuje również treść pkt. 4Zgodnie z art. 72 ustawy o finansach publicznych PDP obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:
1. Wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne
2. Zaciągniętych kredytów i pożyczek
3. Przyjętych depozytów
4. Wymagalnych zobowiązań
a. Wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych
b. Uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem

PDP to zobowiązania jednostek sektora finansów publicznych wynikających z różnych tytułów.
Papier wartościowy to dokument stwierdzający istnienie danego prawa. Natomiast realizacja tego prawa nie jest możliwa bez władania tym dokumentem.Wierzytelność to nic innego jak uprawnienie wierzyciela do domagania się spełnienia świadczenia przez dłużnika.

Pojęcie kredytów i pożyczek definiuje prawo bankowe i przepisy kodeksu cywilnego.

Depozyt należy rozumieć jako przyjęcie na przechowanie pieniędzy, papierów wartościowych i innych rzeczy przez jednostki sektora finansów publicznych.

Zobowiązanie to stosunek prawny między 2 lub więcej podmiotami z mocy którego jedna osoba zwana wierzycielem może żądać od drugiej osoby zwanej dłużnikiem określonego działania lub zaniechania czyli może żądać określonego świadczenia, a dłużnik zobowiązany jest to świadczenie spełnić.

PDP oblicza się jako wartość nominalną (art. 73) zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora. Zasada nominalizmu przyjęta do obliczania PDP oznacza, że zobowiązania pieniężne powinny być spłacane w pierwotnie określonej sumie, a więc bez uwzględniania wahań wartości pieniądza.

Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa
Znaczenie tego terminu można ustalić na podstawie definicji ustawowej. Nie ma również innego bliższego określenia tego zwrotu w przepisach ustawy o finansach publicznych. Natomiast temu zagadnieniu poświęcony jest rozdział II ustawy o finansach publicznych. Przez potrzeby pożyczkowe budżetu państwa rozumie się zapotrzebowanie na środki finansowe niezbędne do sfinansowania (art. 76)
1. Deficytu
a. Budżetu państwa
b. Budżetów środków

Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa w określa na poszczególne lata budżetowe wieloletni plan finansowy państwa zgodnie z art. 104 ust. 3 pkt. 4 – WPFP określa kwotę deficytu i potrzeb pożyczkowych państwa oraz źródła ich sfinansowania.

Pojęcie i treść budżetu państwa
Problematyka regulowana w Rozdziale II, Dziale III. Ustawodawca większą wagę przypisuje do wieloletniego planu finansowego niż do budżetu państwa o czym świadczy układ ustawy.
Ustawa budżetowa (art. 109). W świetle przepisu ustawy o finansach publicznych brak jest definicji legalnej budżetu państwa. W art. 109 ust. 1 wskazuje się natomiast na ustawę budżetową jako podstawę gospodarki finansowej państwa w danym roku budżetowym. W ust. 2 ustawodawca wskazuje na strukturę ustawy budżetowej twierdząc, że składa się z budżetu państwa, załączników i postanowień, których obowiązek zamieszczania w ustawie budżetowej wynika z ustawy o finansach publicznych lub z przepisów szczególnych ustaw. Okres na jaki ustawa jest uchwalana to rok budżetowy, który jest rokiem kalendarzowym. Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy. Pojęcie budżetu państwa nie jest definiowane przez ustawodawcę więc trzeba brac pod uwagę jego wieloaspektowy charakter, Można go analizować w aspekcie politycznym, ekonomicznym i normatywnym.
W aspekcie ustrojowym budżet stanowi instrument kontroli organów przedstawicielskich wobec organów wykonawczych, a wiec kontroli legislatury nad egzekutywą. Za pomocą budżetu organy przedstawiciele określają kierunki działania organów wykonawczych oraz sprawują kontrolę ich działania.
W aspekcie ekonomicznym budżet stanowi instrument zarządzania. Budżet wskazuje bowiem prognozę dochodów i przychodów czyli źródeł finansowania zadań publicznych. Budżet określa definitywnie na jakie cele i w jakiej wysokości środki publiczne zostaną przeznaczone oraz które jednostki sektora finansów publicznych będą realizowały wydatki (rozchody) czyli konkretne zadania publiczne. Efektywność budżetu jako instrumentu zarządzania zależy od metodologii wg której budżet jest przygotowywany. Ujmując problem ogólnie można wyróżnić 2 przeciwstawne metodologie:
Metodologia budżetu historycznego – polega na tym, iż przygotowując budżet bierze się pod uwagę przede wszystkim wykonanie budżetu z lat ubiegłych. Planowanie budżetowe opiera się w istocie na odpowiedniej modyfikacji kwoty dochodów i wydatków w nawiązaniu do istotnych czynników ekonomicznych gospodarczych, społecznych, politycznych itd. Mowa o czynnikach mających znaczenie w danym okresie budżetowym. Taka metodologia nie zapewnia wysokiej efektywności wykorzystywania środków publicznych. Dzieje się tak z 2 powodów:
Błędna alokacja środków publicznych w poprzednich okresach budżetowych może być powielana w następnych kolejnych okresach budżetowych
Metodologia historyczna nie gwarantuje oceny efektywności wydatkowania środków publicznych na poszczególne zadania. Wobec tego brak jest możliwości oceny racjonalności gospodarowania środkami publicznymi.
Metoda historyczna nie zapewnia najlepszych rezultatów z nakładów a tego żąda ustawodawca w art. 44 ust. 2
Metodologia budżetu zadaniowego – nie koncentruje się na treści historycznej lecz na celach w zakresie realizacji zadań publicznych jakie powinny być osiągnięte dzięki wydatkowaniu środków publicznych. Zakłada ona określenie w pierwszej kolejności tych celów oraz mierników służących ich realizacji a więc realizacji zaplanowanych zadań. W następnej kolejności wskazuje się na konkretne zadania pozwalające osiąganiu celów. Wreszcie szacuje się koszty ich realizacji (ewaluacji). Po zakończeniu okresu budżetowego, metodologia zakłada ocenę stopnia osiągnięcia założonych celów za pomocą przyjętych wcześniej mierników. Pozwala na ocenę efektywności wykorzystywania środków publicznych a także ocenę możliwości osiągania celów przy użyciu zastosowanych sposób ich osiągnięcia. Można więc powiedzieć, że budżet zadaniowy zawiera informacje o tym co rząd zrobił lub zamierza zrobić ze środkami finansowymi jakie zostały mu przekazane. Przy czym stopień w jakim informacje o skuteczności działań wpływają na wielkość finansów może się różnić od braku związku do bezpośrednich powiązań.

Ustawodawca w art. 103 ust. 2 wskazuje na konieczność nie tyle sporządzania budżetu w układzie zadaniowym lecz WPFP. Zgodnie z ust, 2 art., 103 WPFP musi być sporządzany w układzie obejmującym funkcje państwa wraz z celami i miernikami stopnia wykonania danej funkcji. Również art. 122 ust. 2 wskazuje na elementy budżetu zadaniowego. Na elementy budżetu zadaniowego wskazuje również treśćart. 142 pkt 11. Wreszcie art. 40 ust. 3 mówi o zasadach rachunkowości, które mają być przestrzegane przez jednostki sektora finansów publicznych. Pkt 2 ust. 3 wyraźnie mówi o ewidencji . Ust. 4 – Minister finansów ma obowiązek określenia zasad rachunkowości, który będzie odpowiadał układowi zadaniowemu budżetu państwa.

W świetle art. 100 budżet państwa jest z pewnością planem finansowym, a więc liczbowym zestawieniem prognozowanych dochodów i przychodów oraz wydatków i rozchodów państwa z uwzględnieniem wyników środków europejskich, planowanego salda dochodów i rozchodów państwa, limitów zobowiązań zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych.

Wielkość deficytu budżetowego musi być uwzględniona w budżecie państwa. Jest to jedyny instrument służący kontroli Parlamentu nad rządem. Nie można go przekroczyć.
Pkt 2 art. 110 mówi o załącznikach.Do takich załączników zaliczyć należy np. szczegółowo zidentyfikowane programy finansowe z udziałem środków europejskich, plany finansowe każdej jednostki organizacyjnej sektora finansów publicznych, wykazy jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i celowe oraz kwoty tych dotacji oraz kwoty dotacji programów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu UE oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanych przez państwa EFTA, zestawienie programów wieloletnich w układzie zadaniowym, kwpty dotacji przedmiotowych i podmiotowych, plany wydatków i rozchodów budżetu państwa. Wydatki w podziale na działy, rozdziały. Zestawienie zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego. .

Postanowienia, które są treścią ustawy budżetowej uwzględniają określone uwarunkowania dotyczące wydatków sztywnych, które wynikają z różnych ustaw takich jak np. ustawa określająca wynagrodzenie w państwowej sferze budżetowej, ustawa Karta Nauczyciela, ustawa o ustroju sądów powszechnych, ustawa o prokuraturze. W tych ustawach są ujęte wskaźniki regulujące wynagrodzenia.