Wojna "dwóch róż"

Tocząca się w Anglii w latach 1455-85 Wojna Dwóch Róż między rodami Lancastrów i Yorków, doprowadziła do upadku władzy centralnej i prawa. Zbrojnych dostarczały "kompanie" z wojen francuskich. Kraj został spustoszony. Handel i rzemiosło ogarnął zastój, a przekupstwo podkopało pozycję parlamentu. Konflikt, który pogrążył Anglię na trzy dziesięciolecia (1455-85)
w wyniszczającej zawierusze, stanowił apogeum kryzysu tlącego się od momentu detronizacji przez parlament Ryszarda II (1399) - ostatniego z Plantagenetów. Rządy w Anglii objęli spokrewnieni z wygasłą Lancastrowie. Kolejni królowie z tej dynastii ze zmiennym szczęściem toczyli dwie wojny: na kontynencie - o sukcesję francuską (stuletnią) i na wyspie - z narastającą opozycją możnowładczą, na czele której stali Yorkowie, również wywodzący się z Plantagenetów i zgłaszający pretensję do tronu. To właśnie tym dwóm zwaśnionym rodom, a dokładnie ich herbom wojna zawdzięcza swą nazwę. Lancastrowie mieli w swym herbie biały kwiat róży, natomiast ich adwersarze, Yorkowie - różę czerwoną.

Ryszard książę Yorku zgłosił jako regent pretensje do tronu, aresztował obłąkanego Henryka VI (1422-61), ale sam padł w 1460 r. W bitwie pod Wakefield. Dzięki odniesionemu w 1461 r. zwycięstwu w bitwie pod Towton tron objął panujący w latach 1461-83 jego syn, Edward IV, książę Yorku. Hrabia Warwick ponownie osadził na tronie Henryka, lecz sam zginął w 1471 r. podczas bitwy pod Barnet. Henryk i zwolennicy Lancastrów zostali wymordowani. Po śmierci Edwarda IV w 1483 r. Opiekunem jego małoletnich synów - Edwarda V i Ryszarda został Ryszard, hr. Gloucester brat zmarłego, sam marzący o koronie. Ryszard doprowadził do uznania przez parlament za nieważne potajemnego małżeństwa Edwarda IV z Elżbietą Woodville i w ten sposób pozbawił ich dzieci prawa dziedziczenia tronu. W ten sposób mógł objąć władzę jako król Ryszard III (1483-85).

Dwunastoletni Edward i młodszy od niego Ryszard zostali uwięzieni w londyńskim Tower, skąd w nie wyjaśnionych do dziś okolicznościach zniknęli. W 1674 r. znaleziono na terenie twierdzy-więzienia dwa dziecięce szkielety. Prawdopodobnie na rozkaz wuja jego dwóch bratanków uduszono.
Uzurpacja Ryszarda III doprowadziła do rozłamu w domu Yorków. Część rodu przyłączyła się do stronnictwa Lancastrów. Krótkie panowanie Ryszarda upłynęło na walkach z buntującą się szlachtą.
Kres rządom Ryszarda III położył Henryk hr. Richmond, syn Edmunda Tudora. Jego dziadkiem był Owen Tudor, mąż Katarzyny Francuskiej, wdowy po Henryku V (Yorku). Natomiast matka Henryka była prawnuczką Jana księcia Lancaster. W ten sposób w żyłach Henryka płynęła krew obu rodów.
W 1485 r. Henryk wylądował w Walii i pokonał Ryszarda III w 1485 r. W walnej bitwie pod Bosworth. W jej trakcje zginął sam Ryszard. Hr. Richmond, jako Henryk VII (1485-1509) dał początek dynastii Tudorów, panującej w Anglii do 1603 r.

Panowanie Henryka przyniosły Anglii pokój po trzydziestoletniej wojnie domowej. Zgoda znalazła swoje odbicie również w sferze symboli - w herbie Tudorów czerwoną różę otaczają białe płatki tego samego kwiatu.

Wojna Dwóch Róż miała podłoże głębsze, niż walka o tron dwóch rodów. Były nimi zachodzące
w piętnastowiecznej Anglii przemiany ekonomiczno-gospodarcze. W epoce tej na wyspie praktycznie zanikła pańszczyzna. Chłopi stali się oczynszowanymi dzierżawcami lub najemnymi robotnikami folwarcznymi. Ci pierwsi, bogacąc się (głównie na hodowli owiec), przechodzili do stanu szlacheckiego, tworząc w jej obrębie nową grupę, tzw. nową szlachtę. Bogaciło się również mieszczaństwo dzięki przemysłowi włókienniczemu oraz rozwoju angielskiego handlu. Te dwie grupy - nowa szlachta i bogate mieszczaństwo zaczęły aspirować do większego niż dotychczas udziału
w polityce i kierowaniu państwem. Nowa szlachta i mieszczaństwo swoje nadzieje ulokowali
w Yorkach. Natomiast broniąca swej pozycji stara arystokracja poparła Lancastrów. Krwawe bitwy
i wielkie rzezie przerzedziły szczególnie mocno szeregi tej ostatniej. Wojna przyniosła więc wymianę elity politycznej - miejsce starej arystokracji zajęła nowa - wzbogacona na hodowli i handlu.