Przysłowia łacińskie

A
Absens carens - nieobecny traci, nieobecny sam sobie szkodzi
Ab urbe condita - od założenia miasta
Ad futurum rei memoriam - na przyszłą rzeczy pamiątkę
Amor omnia vincit - miłość zwycięża wszystko
Ars longa, vita brevis - sztuka długotrwała, a życie krótkie
Asinus asinorum - osioł nad osłami
Audaces fortuna iuvat - śmiałym szczęście sprzyja
Ab equis ad asinos - z koni na osły (z pieca na łeb, z deszczu pod rynnę).
Ab ovo usque ad mala - od początku do końca (od jaj do jabłek).
Absens carens - nieobecny sam sobie szkodzi.
Absentem laedit, qui cum ebrio litigat - kto spiera się z pijanym, jakby się kłócił z nieobecnym.
Aequo pulsat pede - śmierć puka jednako (do drzwi bogatych i biednych).
Alea iacta est - kości zostały rzucone.
Aliena nobis, nostra plus aliis placent - cudze bardziej podoba się nam, nasze innym.
Amicus certus in re incerta cernitur - pewnego przyjaciela poznasz w sytuacji niepewnej (prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie).
Amor vincit omnia - miłość wszystko zwycięża.
Ars longa, vita brevis - sztuka długa, życie krótkie.
A tuo lare ncipe. Zaczynaj od siebie.
Absentem qui rodit amicum, qui non defendit lio culpante, solutos qui cpiat risus hóminum famamque dicacis, fngere qui non visa potest, commissa tacere qui nequit, hic niger est, hunc tu, Romane, caveto! - Kto obmawia przyjaciela, kto go nie broni wobec oskarżeń innych, kto cieszy się z wyśmiewań ludzkich i łowi plotki gadułów, kto potrafi zmyślać rzeczy niewidziane, a nie potrafi zmilczeć zawierzonej tajemnicy, jest czarnym charakterem; tego wystrzegaj się, Rzymianinie!
(Horatius)
Accpere praestat quam inferre iniriam.- Lepiej doznawać krzywd, niż je wyrządzać.
Accpere praestat quam inferre iniriam. -Lepiej doznawać krzywd, niż je wyrządzać.
Actum ne ages! -Nie rób tego, co zostało już zrobione!
deo familiriter est homnibus ómnia sibi ignóscere, nihil liis remttere. -Jest rzeczą ludzką po przyjacielsku wszystko sobie wzajemnie wybaczać, nie pozostawiając nic innym [w tej sprawie] (Velleius Paterculus)
Ad impossiblia nemo obligatur. -Nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych.
Ad quas res aptssimi rimus, in iis potssimum elaborbimus. Najwięcej dokonamy w tym, do czego będziemy najbardziej uzdolnieni.
Adversas res leviores facit amictia prtiens communicansque. -Przyjaźń przez współczucie i współudział łagodzi nieszczęście.
Aequum est peccatis veniam poscentem reddere rursus.-Słusznie jest wybaczać winy proszącemu o wybaczenie.
(Horatius)
Afflicttio facit religiosos. -Utrapienia czynią ludzi religijnymi.
Aliena vtia in óculis habemus, a tergo nostra sunt. -Czudze błędy mamy na oku, nasze poza nami. (Seneca)
Alienum aes hómini ingnuo acerba est srvitus. -Dla człowieka zacnego dług jest gorzką niewolą.
liter cum tyranno, liter cum amico vvitur. -Inaczej żyje się z tyranem, inaczej z przyjacielem.

liud est fcere, liud est dcere. -Co innego dotrzymać słowa, co innego obiecać.
Altari srviens de altari vvere debet. -Kto służy ołtarzowi, powinien żyć z ołtarza.
Alterius non sit, qui suus esse potest. -Niechaj nie należy do innego ten, kto może należeć do siebie.
lteri vivas oportet, si tibi vis vvere. -Trzeba, żebyś żył dla innych, jeżeli chcesz żyć dla siebie. (Seneca)
Amare simul et sapere ipsi Iovi non datur. -Kochać i zachować rozsądek to nie jest dane nawet Jowiszowi.
Amici fures tmporum. -Przyjaciele to złodzieje czasu.
Amici mores nóveris, non óderis. -Poznaj obyczaje przyjaciela, a nie będzie nienawiści.
Amictia nisi inter pócula contracta plerumque vtrea est. -Przyjaźń zawarta przy kielichu jest zwykle szklana (krucha).
Amicus Plato, amicus Sócrates, sed magis amica vritas. -Drogi mi Platon, drogi Sokrates, ale jeszcze droższa mi prawda.
(Arystoteles)
Amor vincit ómnia. -Miłość wszystko zwycięża.
An nescis, mi fili, quantilla prudntia mundus regatur? -Czyż nie wiesz, mój synu, jak mało trzeba rozumu do rządzenia światem?
(Axel Oxenstierna)
Antiqua, quae nunc sunt, furunt olim nova. -To, co jest dziś stare, było kiedyś nowe.
Antiquus amor cancer est. -Stara miłość jest jak rak.
(Petronius)
quila non cpit muscas. -Orzeł nie zajmuje się łapaniem much.
Aristóteles non semper Aristóteles. -Arystoteles nie zawsze jest Arystotelesem. - Nawet mędrzec może się mylić.
sinus sino pulcherrimus. -Osioł wydaje się osłowi najpiękniejszy.
udi, vide, tace si vis vvere in pace. -Słuchaj, patrz, milcz, jeśli chcesz żyć w spokoju.
urea praxis, strilis theória. -Złota jest praktyka, bezpłodna teoria.
Aut ne tentaris aut prfice. -Albo nie próbuj, albo dokonuj.
Aut odit, aut amat mlier, nihil est trtium. -Kobieta albo kocha, albo nienawidzi, trzeciej ewentualności nie ma.
Ad impossibilia nemo obligatur-( nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych)
Adversus stimulum calcitrare-(wierzgać przeciw ościeniowi)
Aequam memento rebus in arduis ser vare mentem non secus in bonis-(Pamiętaj o zachowaniu spokoju umysłu tak w nieszczęściu jak i w powodzeniu)
Aequo pulsat pede-(Jednako bije takt - w znaczeniu, że każdemu jednakowo czas jest odmierzany)
Aliena nobis, nostra plus aliis placent (Publiliusz)-(Cudze nam bardziej się podoba, nasze zaś innym)
Aliquando bonum dormitat Homerus (Horacy)-(Czasem zdrzemnie się i dobry Homer)
Aliud est facere, aliud dicere- (Co innego zrobić, co innego mówić)
Altari serviens de altari vivere debet-Kto służy ołtarzowi, powinien żyć z ołtarza. Kto służy ołtarzowi, z ołtarza żyje
Alteri vivas oportet, si tibi vis vivere (Seneka)-Trzeba żyć dla innych, jeśli chcesz żyć dla siebie.
Amantes amentes (Plaut)-zakochani są szaleni, bez rozumu
Amicus Plato, amicus Socrates, sed magis amica veritas (Arystoteles)-Przyjacielem Platon, przyjacielem Sokrates, lecz większą przyjaciółką mi prawda
Aquila non capit muscas-Orzeł nie łapie much
Audentes fortuna iuvat decoratque corona- śmiałym los sprzyja i zdobi wieńcem
Avaritia et arogantia precipua validiorum vitia (Tacyt)-chciwość i bezczelność to główne wady możnych.
AMOR TUSSISQUE NON CELANTUR-Miłości i kaszlu nie da się ukryć


B

Bis dat, qui cito dat - dwa razy daje, kto szybko daje.
Bonus animus in re mala dimidium est mali - dobra myśl w nieszczęściu - złego połowa.
Barba non facit philosóphum. -Broda nie czyni nikogo filozofem.
Bene mori praestat, quam trpiter vvere. -Lepiej dobrze umrzeć, niż haniebnie żyć.
Bene vertat, quod agis! -Oby na dobre wyszło to, co robisz.
Bis dat, qui cito dat. -Dwa razy daje, kto prędko daje.(Publilius Syrus)
Bono nimo es! -Bądź dobrej myśli.
Bene bonis, male malis- Dobrze dziać się powinno dobrym, źle złym
Bonus nimus in re mala dimdium est mali. -Dobra myśl w nieszczęściu - złego połowa.
(Publilius Syrus)
Breve tempus aetatis satis longum est ad bene honestumque vivendum. -Krótki okres życia jest dostatecznie długi, by żyć dobrze i uczciwie.
BENE VERTAT, QUOD AGIS! -Oby na dobre wyszło to, co robisz


C
Caeca invidia est - zazdrość jest ślepa
Carpe diem - chwytaj dzień
Cogito, ergo sum - myślę, więc jestem
Cognosce te ipsum - poznaj samego siebie
Consensus facit legem - zgoda tworzy prawo
Cui bono? - na czyją korzyść?
Cum debita reverentia - z należnym poważaniem, szacunkiem
Cum tacent, clamant - milczenie jest wymowniejsze od mowy
Corruptissima respublica plurimae leges (Tacyt)- Państwo jest w największym nierządzie, gdy ma wiele praw.
D
Dictum acerbum - gorzkie słowa, gorzka prawda
Dictum sapienti sat - mądrej głowie, dość dwie słowie
Disce puer - ucz się chłopcze
Divide et impera - dziel i rządź
Docendo discimus - ucząc innych, sami się uczymy
Dum spiro, spero - nie tracę nadziei, dopóki żyję
Duobus litigantibus tertius gaudet - gdzie dwóch się kłóci, tam trzeci korzysta
Dura lex, sed lex - twarde prawo, ale prawo
Daemoni etiam vera dicenti non est credendum-(św. Jan Chryzostom)- Diabłu, nawet gdy mówi prawdę, nie należy wierzyć

E
Errare humanum est - błądzić jest rzeczą ludzką
Est modus in rebus - są granice, których nie należy przekraczać
Festina lente - spiesz się powoli


F
Finis coronat opus - koniec wieńczy dzieło
Falsum etiam est verum, quod constituit superior-(Publiliusz Syryjczyk)-Fałsz jest również prawdą, którą ustanowił potężniejszy
FELICITAS MULTOS HABET AMICOS- (Szczęście ma wielu przyjaciół)
Fata prementia longos efficiunt, celeres fata benigna dies-Zły los dni wydłuża, a pomyślny je skraca.

G
Gloria victis - chwała zwyciężonym
Gloria virtuti resonat - sława jest echem cnoty

H
Hodie mihi, cras tubi - dziś mnie, jutro tobie
Hominem quero - szukam człowieka
Hominem te (esse) memento - pamiętaj, że jesteś tylko człowiekiem
Homo homini lupus est - człowiek, człowiekowi wilkiem
Homo sum, humani nihil a me alienum puto - jestem człowiekiem i nic co ludzkie nie jest mi obce
Humana non sunt turpia - co ludzkie, nie hańbi
HANC PERSONAM INDUISTI, AGENDA EST-Wziąłeś na siebie tę rolę, trzeba więc ją grać.
Homo, qui homine calamitoso est misericors, meminit sui-(Publilius Syrus)-Człowiek, który okazuje miłosierdzie wobec człowieka nieszczęśliwego, sam o sobie pamięta

I
Ignavis semper feriae - lenie zawsze mają święto
Impos animi - słaby na umyśle (głupiec)
In perpetuam rei memoriam - na wieczną rzeczy pamiątkę
In vino veritas - (dosł. w winie prawda), wino rozwiązuje języki

L
Labor omnia vincit - praca wszystko zwycięża (Wergiliusz)
Littera scripta manet - słowo zapisane pozostaje
Laudamus veteres, sed nostris utimus annis (Owidiusz)
(Chwalimy dawne lata, lecz żyjemy w naszych)

M
Mamnus manum lavat - ręka rękę myje (Seneka)
Medicus, cura te ipsum - lekarzu, ulecz samego siebie
Madio tutissimus ibis - najbezpieczniej jest chodzić środkiem (Owidiusz)
Memento mori - pamiętaj o śmierci
Mens sana in corpore sano - w zdrowym ciele, zdrowy duch


N
Nemo sapiens nisi patiens - nie jest mądry, kto nie jest cierpliwy
Ne puero galdium - nie dawaj dziecku miecza
Nil desperandum - nie trzeba tracić nadziei (Horacy)
Nil novi sub sole - nic nowego pod słoncem
Nolens volens - chcąc nie chcąc
Non omnis moria - nie wszystek umrę
Non scholae, sed vitae discimus - uczymy się nie dla szkoły, lecz życia
Nosce te ipsum - poznaj samego siebie
Nuda veritas - naga prawda
Nulla dies sine linea - ani jeden dzień bez owocnej pracy
NE CAESAR QUIDEM SUPRA GRAMMATICOS- Nawet Cezar nie jest nad gramatykami
NESCIT VOX MISSA REVERTI-Słowo, które raz wyleciało, nie umie powrócić)
Non fert ullum ictum illaesa felicitas (Seneka)- Nieprzerwane powodzenie nie wytrzyma żadnego ciosu.
Non omnia possumus omnes (Wirgiliusz)-Nie wszyscy możemy wszystko

O
Omne ignotum pro magni fico - wszystko co nieznane, wydaje się niezwykłe
Omnia vincit Amor est nos cedamus Amori - miłość wszystko zwycięża - i my ulegnijmy miłości (Wergiliusz)
O tempora! O mores! - o czasy! O obyczaje!
Obsequium amicos, vetitas odium parit (Terencjusz)-Usłużność stwarza przyjaciół, prawda rodzi nienawiść
OMNE IGNOTUM PRO MAGNIFICO EST-Wszystko, co nieznane, uchodzi za wielkie

Q
Quam quisque novit artem, in hac se exerceat!-Niech każdy zajmuje tą sztuką, którą zna
QUID ROMAE FACIAM? MENTIRI NESCIO-(Co będę robił w Rzymie? Kłamać nie umiem)


P
Pecunia non olet - pieniądze nie śmierdzą
Per aspera ad astra - przez cierpienia do sukcesu
Per pedes - pieszo
Primus inter pares - pierwszy wśród równych
Principis obsta - niszcz zło w zarodku
Pecunia non olet (Cyceron)-(Pieniądze nie śmierdzą )
Prima pars est aequitatis (Seneka)-Równość to pierwsza zasada sprawiedliwości
Par super parem potestatem non habet-Równy nad równym nie ma władzy
Populus vult decipi-(Lud chce być oszukiwanym)


R
Releta refero - powtarzam, co słyszalem
Rem tene, verba sequentur - opanuj treść, a słowa się znajdą
Repetitio est mater studiorum - powtarzanie jest matką wiedzy
Res severa (est) verum gaudium - prawdziwa radość jest rzeczą poważną

S
Sapere aude - odważ się być mądrym (Horacy)
Satis verborum - dość słów
Sursum corda - nie traćcie ducha, odwagi
Sustine et abstine - znoś i powstrzymuj się
SUUM CUIQUE (Katon)-Każdemu, co mu się należy
SALUS POPULI SUPREMA LEX-(Dobro ludu najwyższym prawem)
Supra nos fortuna negotia curat-(Ponad nami los sprawy załatwia)

T
Tarde mutantur et nos mutamur in illis - kto późno przychodzi, sam sobie szkodzi
Tertius gaudens - gdzie dwóch się kłóci, tam trzeci korzysta


U
Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia - gdzie ty, Gajusie, tam i ja, Gaja
Utile dulci miscere - łączyć przyjemne z pożytecznym
Utinam falsus vates sim - obym był fałszywym prorokiem


V
Vanitas vanitatum et omnia vanitas - marność nad marnościami i wszystko marność
Variatio delectat - odmiana bawi
Verba veritatis - słowa prawdy
Volenti nihil difficile - dla chcącego nic trudnego
Vox populi (vox Dei) - głos ludu (jest głosem Boga)
VENTER CARET AURIBUS (Seneka)-Brzuch nie ma uszu
VIVE MEMOR, QUAM SIS AEVI BREVIS (Horacy)-Żyj pamiętając, jak krótkie jest twe życie
Vive valeque (Horacy.) Żyj i bądź zdrów.
VINCIT MALOS PERTINAX BONITAS (Seneka)-Zwycięża złych nieustanna dobroć
Veritas in omnem partem sui eadem est (Seneka)-Prawda jest z każdej swej strony taka sama