Polityka zagraniczna Karola Wielkiego

Karol, przez sobie współczesnych obdarzony przydomkiem Wielki, był jednym z największych władców w historii Europy. Imponującego wzrostu i siły, Karol stanowił wzór plemiennego wodza, będąc jednocześnie genialnym strategiem, politykiem i propagatorem wiary chrześcijańskiej. Panowanie Karola Wielkiego było okresem ożywienia intelektualnego, zwanego "odrodzeniem karolińskim". Karol założył w Akwizgranie szkole pałacowa, kształcąca urzędników. Jej kierownikiem był najwybitniejszy uczony tamtych czasów anglosaski mnich Alkuin. Z rozkazania króla (kapitularz Epistola de litteris colendis) przy kościołach parafialnych i klasztorach utworzono szkoły. (Sam Karol do końca życia pozostał nota bene analfabeta.) Na dworze Karola żył i działał Einhardt, historyk, autor dzieła "Życie Karola Wielkiego" (Vita Caroli magni). Prawdopodobnie, w zamyśle Karola, rozwój nauki i szkolnictwa miał umożliwić pełniejsze przenikanie idei chrześcijańskich do społeczeństwa. Karol także przeprowadził wiele innych koniecznych dynamicznemu rozwojowi reform, jak reforma monetarna, czy zwiększającą możliwości prowadzenia wojen reformę wojskową. Poszerzył znacznie państwo Frankijskie i uczynił je ówcześnie największą potęgą Europy, która jednak nie przetrwała swego twórcy. Karol Wielki zmarł 28 stycznia 814 r. W Akwizgranie.

Stosunki z Longobardami

Karol wielokrotnie interweniował w Italii, stając w obronie Państwa Kościelnego, na przykład w latach 773/74, kiedy Karol odbył dwie wyprawy, dokonując podboju królestwa Longobardów. Po zajęciu ich stolicy - Pawii, zdetronizował króla Dezyderiusza ( I zesłał go do klasztoru) i przyjął tytuł "króla Franków i Longobardów". Państwo longobardzkie wcielono do królestwa Franków jako kolejne hrabstwo. Frankom sprzyjała cześć możnych longobardzkich, którzy pod władza energicznych Karolingów widzieli szanse na awans i bogactwo. Taka okazje dawały wojny prowadzone przez Karola Wielkiego. Wypełniły one cale jego 46-letnie panowanie.
Wojny z plemionami Saskimi

Najdłuższe wojny Frankowie toczyli z Sasami. W VII w. Sasi będący dotąd poddanymi Franków rozpoczynają marsz w kierunku Renu ścierając się z Frankami broniącymi Austrazji i Hesji. Wówczas Karol Wielki postanawia ostatecznie rozprawić się z buntownikami.
Walki wybuchają w r. 772 w którym Frankowe zdobyli twierdze Sasów nad Ruhrą (zdobycie Eresburga i zniszczenie Irminsulu). W odpowiedzi Sasi zniszczyli Hesje. W latach 775/776 Karol podjął kolejne wyprawy zdobywając szereg posiadłości. Pierwsza kampania saska kończy się sukcesem w roku 777. Już rok później jednak Sasi urządzają nowe wyprawy pod wodzą księcia Westfalów, Widukinda. Masowo chrzczeni możni sascy popierali połączenie ziem saskich z państwem Franków i pozostawali w opozycji do głównego wodza powstańców. Do 782 r. Karol wysyła kolejne ekspedycje przeciwko buntownikom. Powstanie saskie zostało krwawo stłumione przez Franków (779/80). Do większego starcia dochodzi w górach Sntel, pod Suntelgebirge w roku 782, gdzie Frankowie ponoszą klęskę. W odwecie, na rozkaz Karola, Frankowie dokonali rzezi w Verden nad rzeką Allerem. Stracono 4 500 (liczba ta jest poddawana pod wątpliwość) powstańców saskich, którzy zostali wydani Karolowi przez tamtejszych możnowładców. Wkrótce wybuchlo jednak kolejne powstanie (783-85). Tłumiąc je Karol dotarł aż do Laby. W 785 r. zawarł pokój z Widukindem, który przyjął chrzest w cesarskim pałacu w Attigny.
W roku 793 chłopi sascy wykorzystując chwilowy kryzys w królestwie Franków podnoszą bunt przeciw kościelnej dziesięcinie. Rozpoczyna się trzeci okres podbojów, w czasie którego doszło do deportacji Sasów na ziemie frankijskie. Na ich miejscu osiedlono Franków. W latach 794-799 wojna toczy się zacieklej niz. poprzednie. Ostateczne podporządkowanie Sasów przyniosła ostatnia wyprawa Karola w 804 r (zdobycie nie okupowanej dotąd Saksonii). Pojednaniu Franków z Sasami służył spis prawa saskiego, który wprawdzie opierał się na prawie frankijskim, ale uwzględniał normy dawnego saskiego prawa szczepowego. Biskupstwa, podlegle utworzonym przez Karola arcybiskupstwom w Moguncji i Kolonii, przeprowadziły chrystianizację kraju Sasów. Ważnym klasztorem saskim stal się założony przez mnichów z pólnocnofrancuskiego Corbie klasztor w Korwei nad Wezerą (822).
Wojna z Sasami z lat 772-804 zwana pierwsza wojna trzydziestoletnia zakończyła się pełnym zwycięstwem Karola Wielkiego.
Wojny ze Słowianami

Działania wojenne na wschodzie doprowadziły do spotkania ze Słowianami zamieszkującymi nad Łabą i Soławą. W walkach przeciw Sasom udzielali Frankom pomocy Obodrzyce. Wroga postawa Serbów, Łużyczan i Luciców, spowodowana wrogością tych plemion do plemion Obodrzyckich, zmusiła Karola do podjęcia przeciwko nim wypraw w latach: 782, 789, 805-806, które zmusiły ich do płacenia trybutu.
W 805r. Karol Wielki ustanawia limes sorbicus, granice dzieląca Germanów od Słowian


Wojny z Arabami

W wyniku próśb o pomoc od przeciwników Omijadów hiszpańskich z 777 r. Karol Wielki zorganizował w 778 r. wyprawę do Hiszpanii. Przeprawił się przez Pireneje i obległ Saragossę. Wyprawa zakończyła się niepowodzeniem, gdyż Karol nie otrzymał od opozycjonistów obiecanej wcześniej pomocy. W drodze powrotnej w wąwozie Roncevaux na osłaniająca odwrót sił głównych straż tylnią napadli Baskowie. W walce zginą prawie cały oddział.. . Wydarzenia te stały się tłem XII-wiecznego eposu Pieśń o Roladzie, który sławi ideały rycerskie: lojalność, męstwo i wierność.
W 793 roku Arabowie powtórnie wkroczyli do Galii, najeżdżając część królestwa Akwitanii. Skłoniło to Karola wielkiego do podjęcia próby okupacji pogranicza hiszpańskiego. Wojna rozpoczęta w 795 r trwała 15 lat, została uwieńczona sukcesem franków i w roku 81l Karol przyłączył tereny leżące za Pirenejami aż po rzekę Ebro, z których utworzył Marchię Hiszpańską.

Wojny z Awarami

Karol pokonał także w latach 795- 796 wojownicze plemię Awarów, którzy nękali najazdami Słowian bałkańskich, pograniczne księstwa Friulu i Austrię, i zajął cześć ich terytoriów. Mimo częściowej asymilacji Awarowie zawiązali trzy kolejne bunty: w 797r., 799r., i 802- 803r., kiedy ich opór został ostatecznie złamany, a ostatni władcy Awarscy przyjąwszy chrzest zostali wasalami Karola i zachodni skrawek ich dawnego państwa wszedł jako dzielnica Avaria w skład cesarstwa. Jednak do zniszczenia głównego ośrodka Bawarskiego, tzw. "pierścienia", doszło dopiero w 822 r., już po śmierci Karola. Misje wśród podbitych przez Awarów i Słowian południowych powierzono Akwileji i arcybiskupstwu w Salzburgu (798).

Intrygi Bizantyjskie i polityka względem Papiestwa

Bizancjum, zaniepokojone aneksją królestwa Longobardów i kuratela sprawowana nad Państwem Kościelnym przez Karola Wielkiego podsycało opór przeciw Frankom wszędzie, gdzie tylko mogło, co powodowało konieczność częstego przebywania Karola na południu. Aby zjednać sobie włoskich możnych władca Franków koronował w 781 r. na króla Włoch swego czteroletniego syna Pepina ( który miał od tego czasu przebywać stale w Pawii pod opieką regenta ). Konieczność unieszkodliwienia kolejnych zagrożeń doprowadziła Karola w 788 r. do wezwania przed sąd i skazania na karę śmierci ( zastąpioną później karą dożywotniego zesłania do klasztoru) księcia Bawarii, ostatniego władcę plemiennego w państwie Franków, Tassilo III (Tassiliona). Ziemie Bawarii zostały przyłączone do państwa Franków. Stało się to przyczyną wojen z Awarami, sojusznikami Tassiliona, które były jednak utrudniane przez wojnę z Sasami i działalnością dywersyjną Bizancjum.
Ogromne państwo, rozciągające się od hiszpańskiej rzeki Ebro aż po Łabę i środkowy Dunaj, dawało Karolowi podstawę do starań o odnowienie cesarstwa, tym razem pod jego berłem. Karol myślał utworzeniu cesarstwa uniwersalnego, o połączeniu Wschodu i Zachodu. Miało temu służyć małżeństwo z cesarzowa bizantyjską, Ireną.
Stało się jednak inaczej. Papież Leon III, wykorzystując obecność władcy Franków na bożonarodzeniowym nabożeństwie w bazylice św. Piotra w roku 800, koronował go diademem cesarskim. Tym gestem papież podkreślił wyższość władzy duchownej nad świecką. CZyn ten miał dwojakie podłoże. Z jednej strony papież starał się nie dopuścić, aby przy dalszym wzroście potęgi Karol nie podporządkował władzy świeckiej władz duchownych, a z drugiej uczynił to z wdzięczności za ponowne osadzenie na tronie papieskim po zamachu na swoje życie i ucieczce z Rzymu w 799r. Spotkało się to z niezadowoleniem Karola, ponieważ został on zepchnięty do roli wskazanego przez papieża elekta, oraz przekreślało to jego plany matrymonialno-polityczne. Spowodowało to oczywiście oburzenie ze strony Konstantynopola, a w końcu doprowadziło do walk zbrojnych. Dopiero w 812 r. Karol Wielki zawarł układ w Akwizgranie z cesarzem bizantyńskim Michałem I. Za cenę zwrotu Wenecji, Istrii i Dalmacji Bizancjum zgodziło się uznać go za cesarza (co wywołało później "problem dwóch cesarzy"). W ten sposób od 800 r. istniały dwa niezależne cesarstwa: Wschodnie (Bizancjum) i Zachodnie.
Cesarz uważał, ze jego władza pochodzi od Boga i ze na nim ciąży obowiązek obrony państwa i Kościoła. Papieże interpretowali akt koronacji jako wyłączne prawo dysponowania koroną cesarską. Stało się to wkrótce przyczyną ostrych konfliktów.
Za panowania Karola stosunki pomiędzy państwem i kościołem zacieśniły się jeszcze bardziej. Kościół popierał jego ekspansywną politykę, a kler odgrywał główną rolę w administrowaniu jego posiadłościami.
Karol Wielki potwierdził darowiznę Pepina na rzecz papiestwa i wziął pod opiekę (a faktycznie - pod kontrole) Państwo Kościelne.


Bibliografia:
Tadeusz Manteuffel „Historia Powszechna: Średniowiecze”
Świat Wiedzy, historia świata, hasło Karol Wielki
Serwisy internetowe:
Wikipedia
WIEM
Dzieje Państw