Ziemia Kłodzka

Jednym z piękniejszych regionów Polski jest Ziemia Kłodzka. Na wstępie należy wspomnieć, iż Ziemia Kłodzka to pojęcie raczej historyczne niż geograficzne i odnosi się do obszaru, którego centrum stanowi rozległe obniżenie Kotliny Kłodzkiej i otoczonej wysokimi pasmami górskimi. Od zachodu obniżenie to ograniczone jest Górami Stołowymi (najwyższe wzniesienie to Szczeliniec Wielki, 919 m), od południowego zachodu Górami Bystrzyckimi (Jagoda, 977 m), od południowego wschodu Masywem Śnieżnika (Śnieżnik, 1425 m), od wschodu Górami Złotymi (Smrek, 1109 m) i od północy Górami Bardzkimi (Kłodzka Góra, 765 m)
Elementami przyciągającymi corocznie rzesze turystów na Ziemie kłodzką są: gęsta sieć szlaków turystycznych, wiele miejsc umożliwiających uprawianie narciarstwa (wyciągi, szlaki narciarskie), liczne zabytki związane z burzliwymi dziejami tych ziem (Twierdza Kłodzka, Kaplica Czaszek w Czermnej, Muzeum Papiernictwa w Dusznikach i in.), znaczne walory krajobrazowe i przyrodnicze (Park Narodowy Gór Stołowych, wodospad Wilczki, Szczeliniec), duża liczba uzdrowisk z bogactwem wód zdrojowych (Kudowa Zdrój, Duszniki Zdrój, Długopole Zdrój i in.).
Opisy zamieszczone na tych stronach opracowano na podstawie przewodnika "Ziemia Kłodzka" wydanego przez Wydawnictwo Kartograficzne EKO-GRAF oraz własnych podróży w te rejony z lat 1993-2000. Zdjęcia pochodzą z prywatnej galerii autora strony.
Kłodzko

Główne i zarazem najstarsze (potwierdzone w dokumentach z 981 r.) miasto Ziemi Kłodzkiej. Z racji swego strategicznego położenia przy trakcie z Czech na Śląsk był na przestrzeni wieków wielokrotnie niszczony i przechodził z rąk do rąk. Do ciekawszych kart historii Kłodzka należy powstanie Twierdzy Kłodzkiej na Fortecznej Górze. Na miejscu obecnej twierdzy istniał już w X w. drewniany gród obronny. W XIV-XVI w. znajdował się tu duży zespół zamkowy składający się z zamku górnego, średniego i dolnego. Pod koniec XVII w. częściowo uszkodzona warownia zostaje zamieniona na twierdzę. W efekcie wojen śląskich Kłodzko przechodzi w 1742 r. pod panowanie pruskie i zostało zamienione w miasto-twierdze. Z 1760 r. pochodzi jedyny udokumentowany przypadek w historii zdobycia tej twierdzy (przez wojska Austriackie). Niestety wraz z przyznaniem statusu twierdzy zostały ograniczone możliwości rozwoju Kłodzka (nie mogły istnieć zabudowane przedmieścia. W chwili obecnej część zabudowań twierdzy jest udostępnione dla zwiedzających. Z jej tarasów roztacza się piękny widok na starą część miasta. W salach twierdzy znajdują się ekspozycje związane z dziejami twierdzy, izba pamięci więźniów z czasów II wojny światowej, muzeum pożarnictwa i in. Do zwiedzania udostępniono też część nie w pełni zbadanego systemu podziemi pod twierdzą (szacuje się, iż łączna długość podziemnych korytarzy sięga 40 km).
Obiekty godne zwiedzenia (poza Twierdzą Główną):
Kościół Wniebowzięcia NMP - budowa kościoła rozpoczęła się w 1 poł. XIV w., ale ukończono ją dopiero w poł. XVI w. Kościół jest trójnawową bazyliką z dwiema bocznymi kaplicami. Na szczególna uwagę zasługuje ołtarz główny (1727-29), oraz późnogotycka chrzcielnica (1517).
Most gotycki - kamienny most na Młynówce pochodzący z końca XIII lub XIV w.
Podziemna Trasa Turystyczna im. Tysiąclecia Państwa Polskiego - wykorzystuje ona cześć piwnic, podziemnych przejść i korytarzy, znajdujących się pod całym starym miastem.
Polanica-Zdrój
Początki Polanicy-Zdroju dała prawdopodobnie XIV-wieczna osada leśna. Od końca XVI w. wieś znajdowała się w posiadaniu kłodzkich jezuitów, którzy znali już miejscowe źródła, wówczas jeszcze nie wykorzystywane leczniczo. Rozwój zdroju rozpoczął się w 1827 r., kiedy kupił go kłodzki kupiec Joseph Grolms. Zbudowano ujęcia wód, pijalnię i budynek łazienek. Pod koniec XIX w. Polanica-zdrój była najnowocześniejszym uzdrowiskiem w Sudetach.
Duszniki-Zdrój
Osada w miejscu dzisiejszych Dusznik-Zdroju powstała na starym trakcie handlowym z Czech na Śląsk, potem związana była z pobliskim zamkiem Homole. w początku XIV w. osada otrzymała prawa miejskie, na lokalną skalę wydobywano w okolicy rudy żelaza. Z XV w. pochodzą pierwsze wzmianki o pierwszym źródle wód mineralnych. w XVI w. powstaje młyn papierniczy. pod koniec XVIII w. odkryto źródło znane dziś pod nazwą "Pieniawa Chopina" i zbudowano pierwsze urządzenia zdrojowe. W 1826 r. w uzdrowisko przebywał Fryderyk Chopin. dalszy rozwój uzdrowiska związany jest z poprowadzeniem linii kolejowej.
Obiekty godne zwiedzenia:
Młyn Papierniczy - obecnie Muzeum Papierrnictwa. Do dziś jest tu prowadzona produkcja papieru czerpanego wysokiej jakości.
Park Zdrojowy - znany z corocznych Festiwali Chopinowskich.
Szczytna
Miasto w dolinie Bystrzycy Dusznickiej. Miejscowość o przemysłowym charakterze. W 1997 r. ucierpiała wskutek powodzi.
Obiekty godne zwiedzenia:
Barokowy kościół św. Jana Chrziciela - z 1 poł XVIII w. z bogatym wyposażeniem wnętrza.
Neogotycki zamek - wzniesiony w latach 1831 - 37, na szczycie góry Szczytnik (589 m), według projektu jednego z najwybitniejszych architektów niemieckich XIX w. - Karla Friedricha Schinkla, czterowieżowy z kaplicą. Obecnie nie udostępniony do zwiedzania.
Kudowa-Zdrój
Miasto i uzdrowisko w zachodniej części Ziemi Kłodzkiej. Ze względu na swoje położenie jest dogodnym punktem wypadowym w Góry Stołowe. Najstarszy fragment obecnej Kudowy - Czermna - istnieje od XIV w.
Obiekty godne zwiedzenia:
Kaplica Czaszek - barokowa kaplica (1776 r.) w Kudowie-Czermnej, której wnętrze wyłożone jest ok. 3 tys. czaszek i piszczeli ludzi zmarłych w czasie zarazy i poległych w wojnach 30-letniej i 7-letniej.
Błęne Skały - znacznych rozmiarów labirynt skalny. Powstał wskutek pocięcia ławic piaskowcowych siecią pionowych szczelin biegnących w trzech głównych kierunkach. Tworzą one skomplikowana sieć przejść i chodników. Część skał posiada fantastyczne kształty, upodabniające je do grzybów i baszt, posiadających niekiedy własne nazwy.
Wambierzyce

Duża wieś pomiędzy Górami Stołowymi i wzgórzami Ścinawskimi. Sławę zawdzięczają, rozległemu największemu w Polsce miejscu pielgrzymkowemu, zwanego Kalwarią Wambierzycką. Składa się na nie potężna bazylika w centrum wsi i liczne kaplice, krzyże, stacje kalwaryjne i figury na okolicznych wzgórzach i przy drogach polnych. Miejscowość często jest nazywana "Śląską Jerozolimą". Jedna z atrakcji jest ruchoma szopka. Jej twórca, mieszkaniec Wambierzyc Longin Witting, wyrzeźbił w ciągu 28 lat około 800 figurek, z których około 300 jest ruchomych. W okolicy mnóstwo Skalnych Grzybów, czyli skałek o ciekawych kształtach, gdzie wąska "nóżka" tworzona przez mniej odporne odmiany piaskowca jest przykryta masywnym "kapeluszem".
Karłów

Wieś datująca swe początki w 1730 r. Część zabudowy z XIX w. Niedaleko "obowiązkowy" punkt wycieczkowy Gór stołowych - Szczeliniec Wielki. Trasa na szczyt prowadzi po 682 stopniach, ułożonych wg XIX w. z inicjatywy miejscowego sołtysa Franza Pabla (pierwszego urzędowo nominowanego przewodnika w Europie). Sam Szczeliniec jest największym szczytem Gór Stołowych - 919 m. Wznosi się ok. 150 m. ponad poziom Karłowa. Szczytowa ławica piaskowca o wymiarach 600x300 m. jest pocięta szczelinami i głębokimi rozpadlinami (do kilkudziesięciu metrów), a fragmenty stoliwa pomiędzy nimi wymodelowane w fantastyczne kształty. Wiele z nich posiada własne niepowtarzalne nazwy np. Małpolud, Kwoka, Wielbłąd, Kaczęta, Wahadło. Ze względy na pionowe ściany skalne sięgające 100 m. wspaniałe miejsce do uprawiania wspinaczki.
Bystrzyca Kłodzka

Położona w południowej części Ziemi Kłodzkiej jest pełna wysokiej klasy zabytków. Miasto powstało jako obronna osada targowa i usługowa na ważnym szlaku handlowym w 2 poł. XIII w. Przez lata Bystrzyce nawiedzały liczne klęski zarazy, najazdy husyckie i pożary (ostatni wielki który zniszczył prawie całe centrum miał miejsce w 1823 r). W XVI w. Bystrzyca była jednym z centrów reformacji.
Do obiektów godnych zwiedzenia należy zaliczyć:
Kościół parafialny p. w. św. Michała Archanioła - wzmiankowany po raz pierwszy w 1336 r.,
Muzeum Filumenistyczne - gromadzące produkty związane z produkcją zapałek,
Ratusz z połowy XIX w., oraz pręgierz na Małym Rynku (1556).
Długopole - Zdrój
Wieś uzdrowiskowa w południowej części Ziemi Kłodzkiej. Uzdrowisko powstało na początku XIX w. Początkowo własność miasta Bystrzyca Kłodzka. Brak zabytków o dużym znaczeniu. Zabudowa sanatoryjna z XIX w. W sąsiednim Długopolu Dolnym barokowy kościół św. Jerzego z końca XVIII w.
Międzylesie

Początki osady datują się od XI w.. Międzylesie otrzymało prawa miejskie w początkach XIV w. W tym okresie powstał też pierwszy zamek obronny. Dalsze losy podobnie jak całej Ziemi Kłodzkiej wyznaczają daty pożarów, najazdów husyckich i klęsk.
Do obiektów godnych zwiedzenia zaliczyć można:
Zespół zamkowo-pałacowy - znajdujący się w północno-zachodniej części rynku, składa się z dwóch części. Starszą tworzy zamek renesansowy z zachowaną pozostałością zamku średniowiecznego kamienną Czarna Wieżą z XIV w. Przylega do niego dwuskrzydłowa budowla barokowa. Od czasu pożary w 1974 r. niedostępna dla zwiedzających. Obok w budynkach gospodarczych hotel.
Kościół Bożego Ciała - pochodzący z XVII w., połączony krytym gankiem z zespołem pałacowym. W barokowym wyposażeniu wnętrza zwraca uwagę duża ambona w formie łodzi symbolizującej Kościół.
Domy tkaczy - przy ul. Sudeckiej (obecnie zachowane są dwa).
Kościół cmentarny św. Barbary - pochodzący z XV w.
Zieleniec

Niewielka osada na wschodnich stokach Serlicha (1026 m.), jest najwyżej położoną stałą osadą w Sudetach (800-900 m.) założoną w początkach XVIII w. jako osada pastersko-leśna. Od polowy XIX w. Zieleniec rozwijał się jako ośrodek turystyczny. Obecnie jest tu największy w Sudetach zespół wyciągów narciarskich.
Międzygórze

Powstało prawdopodobnie jako osada leśna drwali w XVI w. popularność jako osada letniskowa Międzygórze zaczęło zdobywać od 1840 r., kiedy to stało się własnością księżnej Marianny Orańskiej małżonki księcia pruskiego Alberta Hohenzollerna. Udostępniono wodospad Wilczki.
Obiekty godne zwiedzenia:
Wodospad Wilczki - jeden z najwyższych sudeckich wodospadów. Do czasu powodzi w 1997 r. mierzył 27 m., (w tej chwili wskutek oberwania się sztucznego progu ok. 20 m.). Naokoło trasy widokowe. Wodospad i jego otoczenie objęte jest ochroną rezerwatową.
Dom wypoczynkowy "Gigant" - z 1882 r. jeden z największych w Polsce
Sanktuarium Matki Boskiej Śnieżnej - wzniesione pod szczytem Igliczna (845 m.). Obecny kościół wzniesiono w latach 1781-82. Obok kościoła początek Drogi Krzyżowej, prowadzącej na właściwy wierzchołek Iglicznej. Poniżej kaplicy schronisko PTTK Maria Śnieżna wzniesione w 1880 r. jako gospoda (obecnie w remoncie).
Tama przeciwpowodziowa - zbudowana w latach 1905-06.
Ogród Bajek - niewielkie założenie ogrodowe na stoku Lesieńca, powstałe w latach 20. Ozdobione jest figurkami krasnali, zwierząt, modelami domków z baśni.
Czarna Góra (1205 m.) - szczyt z pięknym widokiem na okolicę. Od końca 1999 r. ułatwiony dostęp dzięki wyciągowi krzesełkowemu z Siennej.
Śnieżnik (1425 m.) - najwyższy szczyt w otoczeniu Kotliny Kłodzkiej. Jest centralnym punktem Masywu Śnieżnika, od którego rozchodzą się we wszystkie strony grzbiety górskie. W latach 1895-99 wzniesiono na szczycie kamienną wieżę widokową w kształcie baszty w wysokości 33,5 m. Po wojnie nie była należycie zabezpieczona i groziła zawaleniem, toteż zdecydowano się na jej wysadzenie w 1973 r. Poniżej Śnieżnika schronisko zbudowane w 1871 r.
Trójmorski Wierch (1145 m.) - szczyt będący granicą zlewisk trzech mórz: Bałtyckiego, Czarnego i Północnego.
Kletno

Długa, obecnie bardzo wyludniona wieś w dolinie Kleśnicy. Kojarzona przede wszystkim z Jaskinią Niedźwiedzią oraz dużymi kamieniołomami wapieni krystalicznych. Już w XIV w.. znajdowała się tu huta i sztolnia. Rozkwit górnictwa miał miejsce w XVI w., wydobywano tu galenę, rude miedzi, żelaza oraz srebro. Po II wojnie światowej w dolinie Kleśnicy prowadzono przez kilka lat wydobycie rud uranu. Powstało wtedy około 37 kilometrów podziemnych wyrobisk. Powyżej wsi znajduje się Jaskinia Niedźwiedzia. Odkryta w 1966 r. w trakcie prac w kamieniołomach wapieni. Według obecnego stanu wiedzy posiada trzy poziomy. Nazwa jaskini pochodzi od znacznych ilości szczątków zwierząt z epoki plejstoceńskiej (głównie niedźwiedzia jaskiniowego, lwa jaskiniowego i hieny). Jaskinia ma bogatą formę naciekową.
Lądek-Zdrój

Początki miasta i uzdrowiska nie są znane. Miasto powstało prawdopodobnie w XIII w.. W XV w. było kilkakrotnie niszczone w wyniku wojen husyckich. W 1498 r. przeprowadzono pierwsze analizy wód lądeckich, ale zdrój zaczął się rozwijać dopiero od końca XVI w., kiedy to wydano pierwsze przepisy kąpielowe i zbudowano szereg budynków zdrojowych. Jego szybki rozwój datuje się dopiero na koniec XVIII i XIX w. kiedy to stało się jednym z najbardziej popularnych uzdrowisk w Prusach. W ostatnich latach miasto jako uzdrowisko powoli traci na znaczeniu.
Godne obejrzenia:
Kościół Narodzenia NMP - pochodzący z przełomu XVII i XVIII.
Zespół zdrojowy - większość budynków pochodzi z XIX w. Ozdobą uzdrowiska jest park zdrojowy.
Złoty Stok

Dzieje mista były przez długi okres związane nierozerwalnie z poszukiwaniami złota. Najstarsze informacje związane z poszukiwaniami złota pochodzą z XIII w. Intensywny rozwój górnictwa datuje się od końca XV w. w 1 poł XVI w. Złoty Stok był jednym z głównych ośrodków wydobycia złota na terytorium Europy. W XVII w. górnictwo upadło, a wraz z nim miasto. Od XVIII w. eksploatowano tutaj rudy arsenu. Interesujące są pozostałości wielowiekowej działalności górniczej.