Mity tebańskie

Dzieje domu Edypa - Legendy Tebańskie

Pewnego razu, najurodziwsza wtedy kobieta na ziemi - Europa, córka Agenora, króla Sydonu wybrała się nad brzeg morza, gdzie często bawiła się z rówieśnicami. Zbierając kwiaty zauważyły na łące pięknego, białego byka. Dziewczęta nakarmiły go, przystroiły w kwiaty, a na grzbiecie posadziły Europę. Nagle byk skoczył i uciekł do morza, porywając dziewczynę. Był to bowiem sam Zeus, który zakochał się w ślicznej pannie. Po pięknej podróży przez morze, wygładzone przez Posejdona, dotarli do pięknej groty, gdzie Zeus przygotował dla swej wybranki mieszkanie.

Tymczasem zrozpaczony król Agenor kazał swemu synowi Kadmosowi szukać siostry i zabronił mu bez niej wracać do domu. Po długich, bezowocnych poszukiwaniach królewicz ze strachu przed ojcem postanowił osiedlić się na obczyźnie. Wyrocznia poradziła mu, aby poszedł za spotkaną w pustym polu jałówką i osiedlił się tam, gdzie ona się zatrzyma. Uczynił tak i znalazł doskonałe miejsce do założenia miasta. Aby podziekować za to bogom, wysłał towarzyszy po wodę potrzebną do złożenia ofiary. Gdy po kilku godzinach nie powrócili poszedł ich szukać. Szybko znalazł wielkiego smoka, raczącego się resztkami jego dworzan, który na widok młodzieńca zaatakował. Kadmos rzucił w niego oszczepem tak celnie, że zabił potwora na miejscu. Wyjął mu z paszczy wszystkie zęby i zasiał je w ziemi. Wyrośli z nich zbrojni mężowie, którzy stoczyli między sobą walkę. Pięciu ocalałych pomogło Kadmosowi założyć miasto - Teby. Rządził on dobrze i sprawiedliwie, za co dostał od bogów za żonę Harmonię, córkę Aresa i Afrodyty.

Jego rodzina nie była jednak szczęśliwa. Jego wnuk, Akteon, zginął zabity przez własne psy, córka Semele spłonęła wśród gromów i błyskawic, druga córka, Agaue, zabiła własnego syna - Penteusa, trzecia, Ino, popełniła samobójstwo. W końcu Kadmos przeniósł się z żoną do Ilirii, gdzie bogowie zamienili ich w węże.

Tymczasem rządy w Tebach przejął Lykos wraz ze swą złą żoną Dirke. Wyrzucili oni z pałacu dzieci swej krewnej Antiope - Amfiona i Dzetosa. Gdy chłopcy urośli, zdobyli zamek królewski i zabili Lykosa i Dirke. Stali się władcami Teb i otoczyli je murami przy pomocy cudownej harfy. Amfion ożenił się z córką Tantalosa, Niobe, i miał z nią czternaścioro dzieci. Dumna ze swego potomstwa obraziła boginię Latonę, za co Apollin i Artemida zabili jej wszystkie dzieci. Zrozpaczona Niobe wróciła do rodzinnego miasta - Sipylos, gdzie przesiadywała płacząc na górze, dopóki bogowie nie zamienili jej w kamień.

Następnym władcą Teb został Lajos. Wyrocznia przepowiedziała mu, że zostanie zabity przez własnego syna, który później ożeni się z własną matką, Jokastą. Gdy urodził im się syn, przekłuli mu pięty żelaznymi kolcami i wyrzucili w górach. Chłopak został znaleziony i wychowała go królowa Koryntu. Nazwano go Edypem z powodu jego spuchniętych stóp.

Gdy urósł, wybrał się do wyroczni w Delfach, gdzie dowiedział się, że zabije ojca i ożeni się z matką. Edyp myśląc, że władcy Koryntu są jego rodzicami, postanowił osiedlić się gdzieś indziej. W drodze spotkał wóz jakiegoś pana w otoczeniu dworzan. Nie chciał ustąpić im drogi, wynikła bójka, w której zabił wszystkich. Nie wiedział, że panem na wozie był jego ojciec.

Po śmierci Lajosa rządy w Tebach objął Kreon, jego szwagier. W górach niedaleko miasta pojawił się Sfinks, potwór, który porywał ludzi i rzucał ich w przepaść. Nowy król obiecał oddać władzę i wdowę po Lajosie temu, kto rozwiąże zagadkę Sfinksa i tym samym zmusi go do odejścia. Edyp tego dnia przybył do miasta i w nocy miał sen wróżebny. Rozwiązał zagadkę i potwór zginął. Ożenił się z Jokastą i przejął królestwo. Mieli dwie córki: Antygonę i Ismenę oraz dwóch synów: Polinejkesa i Eteoklesa. Za zbrodnie Edypa nad Tebami zawisła klątwa - kraj nawiedzały straszne klęski. Wezwany wieszcz Tejrezjasz powiedział królowi o jego zbrodniach. Jokasta powiesiła się a jej syn i mąż wykłuł sobie oczy i poszedł do miejscowości Kolonos, gdzie zmarł. Do gaju, w którym go pochowano wiosną zlatywały roje słowików.

Tymczasem w Tebach mieli rządzić na zmianę synowie Edypa. Eteokles nie chciał jednak oddać berła bratu i wygnał go. Polinejkes schronił się w Argos i ożenił się z córką królewską. Z wojskami króla, Adrastosa, obległ Teby. Miasto obroniło się, zginął Polinejkes, ale też Eteokles.
Ponownie rządy objął Kreon, który kazał wyrzucić ciało zdrajcy i nie chować go. Siostra Polinejkesa, Antygona pochowała brata, za co zamurowano ją żywcem w piwnicy.

Po dziesięciu latach synowie wodzów pokonanych w oblężeniu Teb zaatakowali ponownie. Za poradą Tejrezjasza, podczas rozważania warunków pokoju, mieszkańcy miasta uciekli. Wojska z Argos weszły do Teb i zburzyły je doszczętnie, a pozostałe skarby wysłali na ofiarę do świątyni delfickiej.

Antygona - Plan Wydarzeń

1. Edyp, przybrany syn króla i królowej Koryntu, odwiedzając wyrocznię delficką usłyszał, że zabije ojca i ożeni się z własną matką.
2. Nie znając swej przeszłości sądził, że władcy Koryntu są jego prawdziwym przeznaczeniem, opuszcza Korynt na zawsze. Na jednej z dróg rodzicami. Chcąc uciec zabija człowieka nie wiedząc, że był to Lajos, jego ojciec.
3. Przybywa do Teb, gdzie rozwiązuje zagadkę straszliwego sfinksa i niego miasto. Zostaje królem Teb i żeni się z wdową po uwalnia od Lajosie, własną matką. Ma z nią dwóch synów - Eteoklesa i Polinika oraz dwie córki - Antygonę i Ismenę.
4. Gdy odkrył prawdę o sobie, oślepił się i opuścił Teby. Dwaj synowie, na których spadł obowiązek rządzenia pogodzić się ze sobą i Eteokles zmusił brata do państwem, nie mogli opuszczenia miasta. Ten, pragnąc zemsty, udał się do Argos i doprowadził do najazdu wrogich Tebom sąsiadów.
5. W czasie walki bracia śmiertelny pojedynek i obaj polegli. Napaść stoczyli odparto, królem Nakazał pogrzebać z honorami Eteokla, który Teby został Kreon, brat królowej. zginął w obronie ojczyzny, zaś ciało zdrajcy Polinika pozostawić nie pochowane na pastwę psom i sępom. Tę decyzję Kreona poznajemy zAntygony z Ismeną, rozmowy, która rozpoczyna rozmowy akcję usłucha nakazu Kreona, temu grozi śmierć.
6. W imię tragedii. Obie siostry wiedzą, że kto nie praw boskich i miłości siostrzanej Antygona postanawia pogrzebać ciało brata. Rezygnuje z pomocy siostry, która owładnięta strachem, chce odwieść ją od tego zamiaru. Antygona złamała rozkaz Kreona i została skazana na śmierć.