Jaki Jest Sens Ludzkiego Cierpienia?

Cierpienie towarzyszy ludziom od zawsze . Jest nieodzowną częścią naszej egzystencji, gdyż rodzi się, dojrzewa i umiera razem z nami . Od niepamiętnych czasów próbowano zrozumieć jego sens . Niestety nie odkryliśmy ani sensu ani „złotego środka” . A może po prostu nie potrafimy odnaleźć szczęścia, które jest tuż obok nas? Może ono chowa się gdzieś za naszymi plecami a my, w ciągłym pędzie dni i godzin nie mamy czasu stanąć i na chwilę się odwrócić, by je zobaczyć? A może zwyczajnie nie chcemy go zobaczyć?

Cierpienie wyraża się na wiele sposobów . Może być spowodowane chorobą, śmiercią, problemami w pracy, w życiu rodzinnym, ale ma też charakter fizyczny, np . ból zęba, skaleczenie, czy kalectwo . Myślę, że warunkiem osiągnięcia prawdziwego szczęścia jest doznanie bólu . Uważam również, iż ból nie jest wyłącznie doświadczeniem niszczącym, ma swój głęboki, moralny sens . Bez niego nie staniemy się ludźmi, nie osiągniemy duchowej dojrzałości . Pozostaniemy niedorośli przed śmiercią, jak określił to ksiądz Twardowski w wierszu „Oda do rozpaczy” .
Artur Schopenhauer stworzył filozofię, która z założenia negowała szczęście . Twierdził, iż życie ludzkie jest bezustannym pasmem smutków i cierpień . W swoim dziele „Die Welt als Wille und Vorstellung” pisał, że szczęście jest nieosiągalne chyba, że człowiek wyzbędzie się wszelkich pożądań i potrzeb . Uważam, że częściowo miał rację .

Gdy spotyka nas nieszczęście, przychodzi czas na refleksję . Uświadamiamy sobie naszą słabość, kruchość istnienia, pozorność pewnych wartości . Nachodzą nas wtedy pytania, - dlaczego? Czym zawiniłam? Czemu akurat ja? . Uważam, że należy cofnąć się do samego początku, do pierwszych ludzi, aby pojąć sens cierpienia .
Stwarzając człowieka Pan Bóg pragnął podarować każdemu dobro, szczęście oraz radość . Nie chciał, aby ludzie poznali zło . Adama i Ewę wprowadził do pięknego raju- zwanego Eden . Kraina ta obfitowała w dojrzałe, soczyste owoce oraz wspaniałe rośliny . Niczego w niej ludziom nie brakowało . Żyli beztrosko, obdarzeni miłością, dostatkiem oraz życiem wiecznym . W całej krainie rosło wiele drzew . Jednak jedno z nich, posadzone w samym środku Edenu było niepowtarzalne, bowiem rosły na nim wyjątkowe jabłka . To właśnie z niego Bóg zakazał zrywać owoców . Pan umieszczając ludzi w raju stworzył również wiele zwierząt . Jednym z nich był wąż . Istota sprytna i przebiegła . Szatan chcąc skusić ludzi do popełnienia okropnego grzechu wcielił się właśnie w postać węża . Adam z Ewą niestety ulegli . Zerwali i zjedli jabłko z tego wyjątkowego drzewa . Popełnili grzech pierworodny . W Panu Bogu wybuchła złość i gniew . Za karę wygnał ich z raju . Ludzie poznali dobro i zło . Bóg dał ludziom wszystko, aby byli szczęśliwi i żyli wiecznie a oni nie potrafili tego docenić . Z jednej strony nasuwa się pytanie, czy to Adam i Ewa są sprawcami całego zła, jakie nas teraz spotyka? Natomiast z drugiej, - dlaczego Bóg pozwolił, aby zakazane drzewo wyrosło w Raju? Czy gdyby nie grzech pierworodny żylibyśmy w szczęściu i dostatku, w Edenie? Nie rozumiem jednego, skoro Bóg jest wszechwiedzący, to znaczy, że miał pojęcie o tym, co zrobią pierwsi ludzie, wiedział również, co stanie się później, a mianowicie jak będzie cierpiał Chrystus, Jego syn .
Bohaterka książki „Odprawa posłów greckich” J . Kochanowskiego, Helena, pod wpływem cierpienia i lęku stwierdziła, że życie ludzkie jest pełne nieszczęść, że chwil radosnych przeżywamy znacznie mniej niż bolesnych . Czy miała rację?
Konrad z III cz . Mickiewiczowskich „Dziadów” mówi:

„Ja i ojczyzna to jedno .
Nazywam się Milion, – bo za miliony
Kocham i cierpię katusze .”

Konrad w Wielkiej Improwizacji czuł cierpienia całego narodu, utożsamiał się z ojczyzną i cały ten ciężar i nadmiar smutku i rozpaczy doprowadziły go do głębokiego cierpienia .
W mitologii również ukazywane było cierpienie . Ból odczuwali, między innymi Prometeusz, który został skazany za pomoc ludziom w słusznej sprawie oraz Syzyf za zdradę i oszustwo . Oboje cierpią równie mocno, odczuwają ból w jednakowym natężeniu, ale jednak każdy z nich, za co innego, czy więc jest to sprawiedliwe? Dlaczego cierpienie nie wybiera, tylko dotyka także tych, którzy na nie nie zasłużyli, a wręcz przeciwnie swoje życie poświecili dla innych wnosząc wiele dobrego?
Cierpienia miłosne to chyba te, które najłatwiej nam zrozumieć, gdyż większość z nas darzy kogoś uczuciem . Cierpienie z tego powodu ma często również pozytywną stronę, pozwala dostrzec wiele rzeczy i często jeszcze mocniej pokochać, jednak nie zawsze otrzymuje się taką szansę . Można wymienić wiele par, którym nie było dane się ze sobą zestarzeć: Romeo i Julia, Tristan i Izolda, Orfeusz i Eurydyka oraz inni, często, chociaż dozgonnie w sobie zakochani, nie byli sobie przeznaczeni, a ich uczucie doprowadzało do tragicznych konsekwencji . Bohaterowie doznawali gorzkiego uczucia, nieopisanego, smutku po stracie ukochanego, kiedy musieli patrzeć jak, przechodząc przez bramę łączącą śmierć i życie, odchodzi . Aby nie dopuścić do rozstania podążali za ich cieniem wierząc, iż miłość jest wieczna i tak mocna, że nawet śmierć jej nie rozerwie . Literatura pełna jest przypadków miłości i cierpienia związanego z nią .

„I zawsze będę się lękał śmierci tych, których kocham .
Jak myśli o Twojej śmierci, kochanie”

Pisze Jon Silkin . Przykładem cierpienia po stracie ukochanej osoby może być również Mickiewiczowska, Karusia z ballady „Romantyczność” , która boleje po stracie Jaśka . Karusia narzeka na niezrozumienie w świecie, chce odejść i podążyć za ukochanym . Obłąkana z miłości i bólu zaczyna mieć wizje Jasia, który jako duch w białej sukience pojawia się przed nią . Miłość, to jeden z najpiękniejszych tematów w sztuce i również nieprzemijający . Nawet dzisiejsza sztuka była w stanie zaprezentować nam obraz Brada Silberlinga „Miasto Aniołów”, który tak jak dzieła romantyzmu, pokazuje nam miłość i cierpienie . Nicholas Cage (filmowy anioł Seth) i Meg Ryan (pani doktor) zakochują się w sobie, przezwyciężają wszystkie przeciwności losu, nawet takie, jak konieczność stania się człowiekiem i opuszczenia grona aniołów przez Seth’a . Niestety jej pisane jest zginąć w wypadku i wszystko kończy się tragicznie . On cierpi, jego ból widać w każdym geście i słowie . Życie traci sens, ale miłość nie wygasa . To jedna z najpiękniejszych historii, które dane nam było oglądać w dzisiejszych czasach . To romantyzm przetłumaczony na nasz obecny język . Śmierć ukochanej osoby odbiera nam sens życia, czujemy pustkę w każdej sekundzie, jesteśmy samotni .

Powodem cierpienia może być, także samotność jak ma to miejsce w „Wieży” Gustawa Herlinga - Grudzińskiego . Lebrosso to bardzo doświadczony przez życie, chory na trąd człowiek, który spędził 21 lat z dala od ludzi w Aoście, w swej wieżyczce . Znosił tam ze spokojem swój okrutny los . Jego cierpienie to nie tylko ból, ale także dążenie do śmierci, którą, tak jak Chrystus przyjął jako nagrodę za wytrwanie . Samotność sama w sobie sprawia, że człowiek cierpi . Tak ja Wokulski z „Lalki” Bolesława Prusa , którego nie tylko odrzuciła jego ukochana Izabela, ale również całe społeczeństwo . Wokulski był rozdarty pomiędzy dwiema epokami „stopiło się w nim dwu ludzi: romantyk sprzed roku sześćdziesiątego i pozytywista z siedemdziesiątego” . Nie rozumiano jego pragnień i myśli . Chciał wznieść się ponad swoje cierpienie wyśnionym „perpetuum mobile” tam, gdzie stanie się akceptowany . Podobnie toczą się losy Tomasza Judyma z „Ludzi bezdomnych” S . Żeromskiego . Jako wykształcony lekarz jest bardzo wrażliwy na krzywdę ludzką i pragnie nieść pomoc wszystkim potrzebującym . Jest niezrozumiały przez społeczeństwo, jednak jego powołanie jest na tyle silne, że jest w stanie odrzucić miłość Joasi i poświęcić się ludziom . Odrzuca ideę rodziny i samotny poświęca się pracy . „Nie mogę mieć ani ojca, ani matki, ani żony, ani jednej rzeczy, którą bym przycisnął do serca z miłością, dopóki z oblicza ziemi nie znikną te podłe zmory . Muszę wyrzec się szczęścia . Muszę być sam jeden . Żeby obok mnie nikt nie był, nikt mię nie trzymał” . Cierpiał odrzucony przez społeczeństwo . Cierpiał odrzucając miłość bliskich . Był samotny, ale taką wybrał dla siebie drogę . Samotni, to ludzie, którzy zostali odrzuceni przez innych, albo po prostu tacy, którzy nie potrafią odnaleźć się w świecie . Jak mówił Lis z „Małego Księcia” „Wśród ludzi można być także samotnym” .

Samotnym w swojej ideologii był św . Aleksy . Odrzucił dobra materialne i poświęcił się Bogu . Prowadził ascetyczny tryb życia – nic nie posiadał, jedyną wartością dla niego był Bóg . Jest on przykładem zupełnie innego rodzaju cierpienia – cierpienia fizycznego . Św . Aleksy spędził życie pod schodami swojego własnego domu i „każdy nań pomyje lał” . Na rzecz wyższych idei św . Aleksy sam skazał się na cierpienie, mając nadzieję, że przybliży go ono do Boga . Czy miał rację? Czy Ci, którzy skazywali się na cierpienie w ogóle mieli rację? Jaki jest sens samego cierpienia, skoro jest ono tak wszechobecne i ma tyle twarzy?

Z tęsknotą i samotnością ma do czynienia także Skawiński, bohater „Latarnika” Henryka Sienkiewicza . Utwór ten, podobnie jak „Wieża” wiele mówi o problemach egzystencjalnych, jest stadium starości i rezygnacji oraz przygotowania do odejścia .

Jan Kochanowski w trenach, napisanych po śmierci ukochanej córeczki, Urszulki, ukazuje szerokie oblicze ludzkiego cierpienia . Dzieci są dla rodziców najcenniejszym skarbem . W każdym przypadku śmierci i związanego z nią cierpienia można zadać niezliczona ilość pytań, na które niejedna niejednoznaczna odpowiedź już padła, a jeżeli jeszcze nie, to zapewne padnie, jednak osoba ją wygłaszająca będzie ją mówić chwiejnym głosem, nie zawsze wierząc w sens swoich własnych słów . Śmierci nieodzownie towarzyszą ból, obłęd, rozdarcie, nieszczęście, szaleństwo i wiele innych uczuć, których nie sposób wymienić . Utrata ukochanej osoby pozostawia pustkę . Również taka luka istniała w sercu Demeter, bogini płodności pól, kiedy jej córka, Persefona, musiała, zgodnie z nakazem Zeusa opuszczać ziemię i jedną trzecią roku spędzać w podziemiach, gdzie była żoną boga tej krainy, Hadesa .

Sens cierpienia określa się wobec pojęcia szczęścia i tłumaczy, że nadaje ono sens naszemu człowieczeństwu . I tak jest dopóki nie przekroczy ono ludzkiej miary . Pewnych spraw nie zrozumiemy nigdy, przerastają, bowiem naszą wyobraźnię . Jak pojąć ból człowieka, który patrzy na śmierć własnej rodziny? Co czuje matka, której malutkim niemowlęciem żołnierze bawią się jak piłką, dopóki nie roztrzaska się na bruku? A ta, która podaje własnemu dziecku truciznę, by uchronić je przed piekłem podróży w bydlęcym wagonie i okrutnej śmierci w komorze gazowej? Nigdy nie pojmiemy całej grozy wojny i holocaustu . Wojna, to jeden z najbardziej destrukcyjnych sposobów zadawania cierpienia . Cierpią wtedy wszyscy – ci, którzy umierają, ci, którzy muszą zabijać i ci, którzy to wszystko widzą . Najtragiczniejszym sposobem zadawania ludziom bólu fizycznego i psychicznego były obozy koncentracyjne stworzone przez Adolfa Hitlera . Pisała o tym Zofia Nałkowska w „Medalionach” – cyklu siedmiu opowiadań . „Ludzie ludziom zgotowali ten los” brzmiało motto tych opowiadań . Pisała o ludziach, o bólu, o pracy, o śmierci . W obozach odbierano ludziom nie tylko życie, bo to było chyba jedyną ulgą, ale prawo do wolności i szczęścia . Skazani na ból i cierpienie, poddawali się wszystkim zabiegom i rozkazom, czekając na koniec męczarni . Oni, w przeciwieństwie do egzystencjalistów, mogli być szczęśliwi, ponieważ nie zamknęli się na uczucie szczęścia, jednak zostało im ono odebrane . K .K . Baczyński pragnął normalnego, radosnego życia . Chciał założyć rodzinę ze swoją ukochaną Basią . Chciał żyć i kochać . Był młody i pełen optymizmu . Zabrała go wojna . Cierpiał, bo zabrano mu prawo do szczęścia i miłości . Odebrano mu również prawo do życia, co na zawsze złamało serce jego matce i ukochanej . „O, naucz matki nasze jak cierpieć trzeba” pisał . Przecież w czasie wojny odebrano matkom tysiące synów . Wojny rozbijały rodziny i pozostawiały ogromną pustkę .

„Jednegociem Syna miała
I tegociem ożalała .”

Pisze Gall Anonim w „Posłuchajcie, bracia miła . . .” („Lament Świętokrzyski”), gdzie ukazuje żale Matki Boskiej pod Krzyżem, która cierpiała po stracie syna zupełnie tak samo, jak każda inna matka .
Uważam, że dobrym przykładem na cierpienie jest śmierć, na którą nie możemy nic poradzić . Wystawiona przez lekarza diagnoza i brak wizji przyszłości . Ostatnio natknęłam się na list pewnego dwudziestolatka, który był nieuleczalnie chory . „Zastanawiam się nad celowością mojego dalszego istnienia . Wnioski, do których doszedłem, nie nastrajają optymistycznie . Jednym słusznym wnioskiem jest to, iż istotą mojego istnienia stał się ból . Ból, który odczuwam i ten, który zadaje innym tylko, dlatego, że istnieje . Może sam fakt tego, że jestem, nie powoduje u nikogo cierpienia, …ale to, że dni mojego istnienia zostały policzone, sprawia, że cierpi zbyt wiele osób . Cierpią moi rodzice . Moja rodzicielka każdego dnia widzi jak ginie jej dziecko . Kobieta, która wydała mnie na świat teraz będzie musiała pomóc mi z tego świata zejść . Widzieliście kiedyś oczy kobiety, której umiera dziecko? Zastanawiam się czy jeszcze kiedykolwiek te oczy zabłysną życiem . Czy jeszcze zagości w nich iskierka radości… .czy zrozumie wreszcie to dlaczego musiałem odejść . Nie można żyć tylko dla bólu…codziennie odczuwać i zadawać ludziom cierpienie . Dzisiaj myślałem nad tym ile leków uśmierzających musiałbym połknąć, aby wreszcie przerwać ten beznadziejny cykl…pewnie niezbyt wiele . Ale to były tylko myśli . Jestem zbyt słaby, aby odejść z tego świata godnie . Aby wcześniej skończyć swoje życie, …aby odejść i zabrać z tego świata ten bagaż cierpień . Bagaż, który z każdym dniem staje się coraz cięższy . Sądzę, iż jest to wypowiedź, do której nikomu nie potrzebny jest komentarz . Chłopak ten niestety już nie żyje, nie cierpi . Ból odczuwa natomiast jego matka, ojciec i brat .

Wielu z nas stawia sobie pytania, cóż znaczy nasze życie, dlaczego towarzyszy mu cierpienie i właściwie, jaki jest sens „naszej krótkiej wizyty na ziemi” skoro każdego czeka to samo? Film pt .: „Przypadek” Krzysztofa Kieślowskiego ukazuję, że nieważne jest jak spędzimy nasze życie, bo jego finisz i tak będzie taki sam . Nie ma znaczenia, jaką przyjmiemy drogę, bo choć jest ich wiele, to przy końcu łączą się w jedną i po przejściu już niewielkiej odległości możemy spostrzec znak, na którym widnieje duży napis: „ŚMIERĆ” .
Myślę, że Bóg zsyła cierpienie po to, aby nas doświadczyć i udoskonalić . Kiedyś pewien człowiek porównał cierpienie do „dłuta w ręku rzeźbiarza” . Podobnie jak rzeźbiarz poprzez odłupywanie dłutem kawałków drewna lub kamienia tworzy piękne figury, tak i Bóg za pomocą cierpienia odłupuje złe cechy, wygładza charakter człowieka, rozwija jego ukryte zdolności i stopniowo przekształca go w istotę doskonałą . Takie wyjaśnienie może nadać pewien sens cierpieniu i pomóc w jego akceptacji, a tym samym w jego znoszeniu

Trudno określić, jaki wpływ na nasze życie ma cierpienie . Potrafi otworzyć człowiekowi oczy na niedostrzegalne wcześniej problemy i krzywdę drugiego człowieka, ale nie każdemu . Myślę, że to zależy od sytuacji, w jakiej się ówcześnie znajdujemy i przede wszystkim od naszej osobowości, stosunku do przeszkód . Paulo Coelho napisał: "Moje serce obawia się cierpień . Powiedz mu, że strach przed cierpieniem jest straszniejszy niż samo cierpienie . I że żadne serce nie cierpiało nigdy, gdy sięgało po swoje marzenia, bo każda chwila poszukiwań jest chwilą spotkania z Bogiem i z Wiecznością" , ale obawiamy się tego spróbować, a najtrudniejszą sztuką jest wyciagnięcie z cierpienia odpowiednich wniosków . Cierpienie jest naszym cieniem – nigdy nas nie opuści . Ale mimo wszystko powinniśmy starać się z nim walczyć . „Najwyższa doskonałość, to umieć zażywać szczęścia swojego istnienia” jak pisze Michał Montaigne . „Należy wierzyć, że w tym powszechnym krzątaniu są też jakieś rzeczy wiekuiste, powszechne” (Maria Dąbrowska) jak na przykład radość i satysfakcja z życia . Do tego właśnie każdy z nas powinien dążyć .

BIBLIOGRAFIA


1 . Ks . Jan Twardowski, Utwory zebrane, wydawnictwo M, Wydanie: 1, Rok: 2002
2 . Powtórka z epok, część 2, Agencja Wydawnicza AGA_PRESS, Warszawa
3 . Biblia, Stary Testament, Księga Rodzaju
4 . Odprawa posłów greckich, Kochanowski Jan, wydawnictwo ZIELONA SOWA, Wydanie: 1, Rok: 2003
5 . Adam Mickiewicz, Dziady, cz . III, Agencja Wydawnicza Morex, Warszawa 1993
6 . Mitologia Greków, Kerenyi Karl, wydawnictwo KR, rok 2002
7 . Własny zeszyt z poezją i prozą
8 . Ballady i romanse, Adam Mickiewicz, Kama, wydanie 1, 2000
9 . Wieża i inne opowiadania, Poznań, Gustaw Herling-Grudziński W drodze, 1988 .
10 . Lalka, Bolesław Prus, Kurpisz, wydanie1, 2000
11 . Ludzie bezdomni, Stefan Żeromski, Greg,
12 . Mały Książę, Antoine De- Saint Exupery, Pax, wydanie 1, 2000
13 . Opowieść o życiu, Legenda o świętym Aleksym, Wydawnictwo Life
14 . Latarnik, Henryk Sienkiewicz, Nasza Biblioteka, wydawnictwo Ossolineum, 1988
15 . Praca dydaktyczna, Między strachem i heroizmem- postawy i zachowania ludzi wobec wojny, zbrodni i totalitaryzmu, Tomasz Siekierka
16 . Medaliony, Zofia Nałkowska, Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1988
17 . Powtórka z epok, część 2, Agencja Wydawnicza AGA_PRESS, Warszawa
18 . Z pamiętnika dwudziestolatka
19 . Zeszyt do języka polskiego, klasa III gimnazjum
20 . Własny zeszyt z poezją i prozą
21 . Własny zeszyt z poezją i prozą
22 . Literatura w pigułce, wydanie II uzupełnione, Anna Kietlińska, Benkowski, Białystok
23 . Literatura, Pozytywizm, wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, wydanie I, Warszawa 1989
24 . Literatura, Romantyzm, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, wydanie III, Warszawa 1991
25 . Prawo do wieczności, Józefa Radzymińska, Miecz y Sława, Oficyna literacka „Partia”, Warszawa 2000, wydawnictwo MM
26 . Salomea Kapuściska, Czuwanie, Ossolineum, 1981
27 . Hanna Kraul, Zdążyć przed Panem Bogiem, Gamma, Warszawa 1992