Zjednoczenie Niemiec i Zjednoczenie Włoch

Zjednoczenie Włoch (wł. Risorgimento) - historyczne wydarzenie, zapoczątkowane w 1861 roku i stanowiące proces ciągnący się przez kilkanaście lat.
Zjednoczenie Włoch
Królestwo Piemontu (ze stolicą w Turynie) podbiło w 1860 roku Półwysep Apeniński (włącznie z Królestwem Obojga Sycylii, które pomagał zdobyć rewolucjonista Garibaldi, księstwem Modeny, Marchiami i Państwem Kościelnym).
Pierwsza część tego procesu historycznego zakończyła się w 1861 roku wraz z powstaniem Królestwa i koronacją Wiktora Emanuela III na króla Włoch. W 1866 roku w wyniku wojny prusko-austriackiej uzyskano Wenecję, zaś całości dopełniło zdobycie przez wojska włoskie Rzymu (stolicy Państwa Kościelnego), co miało miejsce 20 września 1870.
Podbicie Państwa Kościelnego miało znaczenie symboliczne – oznaczało koniec władzy papiestwa. Możliwe to było dzięki wycofaniu się wojsk francuskich z Rzymu, po przegranej wojnie z Prusami. Sam papież Pius IX ogłosił się "więźniem Watykanu". Wkrótce potem Rzym został obwołany przez parlament nową stolicą. Powołano nowe władze na podstawie konstytucji z 1812.
Zjednoczenie Włoch miało charakter oddolny: zadecydowała nie tylko interwencja wojskowa, ale i plebiscyty (m.in. na Sycylii i w Neapolu; patrz Piazza del Plebiscito).
Skutki zjednoczenia Włoch:
• likwidacja Państwa Kościelnego (istniejącego od 754, 755 lub 756 roku)
• zmiana mapy politycznej Europy
• Trydent i Istria stały się terenem irredenty, czyli ruchu na rzecz przyłączenia niewyzwolonych Włoch
• powstanie w Europie kolejnego mocarstwa, dążącego do nowego podziału kolonialnego
Zjednoczenie Niemiec
Ten artykuł dotyczy ponownego zjednoczenia Niemiec w latach 1989-1990. Zobacz też: pierwsze zjednoczenie Niemiec w latach 1866-1871.
Termin zjednoczenie Niemiec (niem. Deutsche Wiedervereinigung) oznacza zjednoczenie Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Republiki Federalnej Niemiec w jeden organizm państwowy. Zjednoczenie Niemiec stało się faktem 3 października 1990 roku na mocy porozumienia zawartego 12 września podczas moskiewskiej konferencji dwa plus cztery. Układ ten podpisały obok NRD i RFN cztery dawne mocarstwa okupacyjne: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja i Związek Radziecki. Zjednoczone Niemcy przystąpiły do Wspólnoty Europejskiej (obecnie Unii Europejskiej) oraz NATO.
Podłoże historyczne
Wraz z zakończeniem II wojny światowej Niemcy zostały podzielone na cztery strefy okupacyjne, sama stolica - Berlin również dostała się pod jurysdykcję czterech okupantów - Francji, Wielkiej Brytanii, USA oraz ZSRR. Wraz z rozpoczynającą się zimną wojną w 1949 roku wojną alianci połączyli swoje strefy w jedną, formując w ten sposób RFN, w skład której wchodził również Berlin Zachodni, podczas gdy Związek Radziecki utworzył z okupowanej strefy zależną od siebie NRD.
Z pierwszą propozycją połączenia Niemiec wystąpił Stalin w 1952. Rząd Zachodnich Niemiec pod przewodnictwem Konrada Adenauera był zwolennikiem integracji połączonych Niemiec z Zachodem, domagając się wolnych wyborów w nowym państwie, monitorowanych przez obserwatorów międzynarodowych. Na takie warunki Stalin nie chciał przystać.
W wyniku coraz częstszych ucieczek swoich obywateli na zachód, rząd Wschodnich Niemiec w 1961 zamknął wszystkie punkty graniczne z RFN i rozpoczął budowę Muru Berlińskiego, co przyczyniło się do coraz większego pogłębiania podziału Niemiec na dwie części oraz izolacji NRD.
Koniec podziału
W połowie lat 80. XX wieku zjednoczenie obu państw niemieckich wydawało się nierealnym marzeniem wielu Niemców. Na drodze do realizacji tego marzenia stała zimna wojna dzieląca Europę na dwa wrogie sobie obozy. Zakończenie ery konfrontacji było niemożliwe bez politycznych zmian w ZSRR i bez upadku, narzuconego siłą środkowo-wschodniej Europie, komunizmu. Wzrost niewydolności gospodarczej i politycznej radzieckiego imperium w drugiej połowie lat 80. wymusił na kierownictwie KPZR wprowadzenie pewnych reform. Przywódca ZSRR Michaił Gorbaczow ogłosił okres tak zwanej "przebudowy" (po rosyjsku pieriestrojka). Zmiany polityczne w ZSRR szybko wpłynęły na rozwój wypadków w podporządkowanych mu państwach europejskich. W Polsce, Czechosłowacji, na Węgrzech jak i w samym NRD odżyły dotychczas brutalnie tłumione ruchy demokratyczne i niepodległościowe.
W sierpniu 1989 władze Węgier zniosły restrykcje dotyczące ruchu granicznego z Austrią. Otworzyło to Niemcom z NRD drogę, poprzez Węgry i Austrię, do RFN. We wrześniu z takiej możliwości skorzystało ponad 13 tysięcy Niemców, uciekając tą drogą do Niemiec Zachodnich. Masowe demonstracje w NRD przeciwko rządom Ericha Honeckera zwane demonstracjami poniedziałkowymi, wobec wydarzeń w Europie i ZSRR (tzw. Jesień Ludów), doprowadziły do jego rezygnacji w październiku 1989 roku. Nowy rząd 9 listopada 1989 roku zniósł ograniczenia w podróżowaniu do RFN. Na wieść o nowych przepisach obywatele NRD natychmiast i masowo ruszyli na granicę.
Służby graniczne nie potrafiąc zapanować nad rozwojem sytuacji zdecydowały się ustąpić. Granica stanęła otworem, zaś Niemcy z obu państw jeszcze tej samej nocy przystąpili do spontanicznego burzenia znienawidzonego muru berlińskiego.
Rozpoczął się proces zjednoczeniowy. W listopadzie 1989 roku kanclerz RFN Helmut Kohl ogłosił 10 punktowy plan zjednoczenia. W lutym roku 1990 odbyło się wspólne posiedzenie rządów obu państw niemieckich. W lipcu tego samego roku wszedł w życie układ o unii walutowej, zaś 12 września 1990 na konferencji w Moskwie 2 plus 4 uregulowano sprawy zagraniczne i kształt granic nowego państwa.
Na mocy ratyfikowanego przez parlamenty obu państw w dniu 20 września 1990 roku układu (traktat zjednoczeniowy) pomiędzy RFN a NRD o przywróceniu jedności Niemiec, landy NRD w dniu 3 października 1990 przystąpiły do RFN. Dzień ten jest uznawany za oficjalną datę zjednoczenia Niemiec.
Ekonomiczną ceną zjednoczenia było 1,5 biliona euro jakie Niemcy zachodnie przekazały do 2004 roku wschodnim krajom związkowym w celu dostosowania wschodnioniemieckiej gospodarki i infrastruktury do poziomu zachodnich krajów związkowych. Cena społeczna to duża liczba (według sondaży tygodnika "Der Spiegel" jest to 30%) mieszkańców byłego NRD, którzy uważają się za ofiary procesu zjednoczeniowego.
Skutki zjednoczenia Niemiec:
• załamanie ustalonej na Kongresie Wiedeńskim zasady równowagi europejskiej; zjednoczone Niemcy stały się potężnym państwem;
• wzmożenie germanizacji ziem polskich;
• grupa dominująca w państwie pruskim, byli właściciele ziemscy (junkrzy), którzy w warunkach gwałtownego rozwoju gospodarczego II Rzeszy zawarli sojusz z burżuazją niemiecką; pozwoliło to junkrom na pozostanie u sterów państwa i zajmowanie eksponowanych stanowisk w dyplomacji, wojsku i najwyższych szczeblach administracji;
• olbrzymie kontrybucje płacone przez Austrię i Francję przyczyniły się do gwałtownego rozwoju gospodarczego;
• koncentracja przemysłu w kartele, syndykaty i trusty oraz podjęcie na dużą skalę akcji militaryzacji państwa doprowadziło do wielkiej rozbudowy przemysłu zbrojeniowego i potencjału militarnego państwa; pozwalało to Niemcom na aktywne uczestnictwo w polityce światowej; brak rynków zbytu (kolonii) dla szybko rozwijającej się gospodarki stał się przyczyną agresywnej polityki Niemiec na przełomie XIX i XXw.