Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie
Spojrzenie na rozwój międzynarodowego biznesu pozwala stwierdzić, iż przejście od rynku producenta do rynku konsumenta spowodowało zmianę warunków, w jakich przedsiębiorstwa muszą wytwarzać i sprzedawać swoje produkty i usługi. Zmniejszona żywotność produktów spowodowana ich szybkim moralnym starzeniem się, konieczność skracania cykli produkcyjnych, wzrastający popyt na towary wysokojakościowe o dobrej jakości, wymagają przejścia do rynku rządzonego przez odbiorcę. Zmusza to podmioty rynku nie tylko do zbadania i poznania potrzeb klienta, ale także do przewidywania jego przyszłych potrzeb, tak w odniesieniu do towarów, jak i usług oraz sposobu organizacji łańcucha dostaw.
Pojęcie logistyki jest różnie definiowane, lecz jej istota jest wspólna, mimo odmiennych sformułowań. Komitet EWG oraz Brytyjski Instytut Logistyki i Zarządzania Dystrybucją określają logistykę jako proces zarządzania całym łańcuchem dostaw, który jest rozumiany jako działalność związana z przepływem materiału (towaru) od jego oryginalnego źródła poprzez wszystkie pośrednie formy aż do postaci, w której jest konsumowany przez ostatecznego klienta.
Amerykańskie Towarzystwo Logistyczne (National Counsil of Physical Distribution Managament) określa w szerokim zakresie logistykę jako: integrację dwóch lub więcej rodzajów działalności w celu planowania, realizacji i kontroli przepływu surowców i materiałów w procesie tworzenia zapasów materiałów i wyrobów gotowych oraz w trakcie ich przepływu z miejsc pozyskiwania do miejsc konsumpcji. Działanie to może obejmować: obsługę klientów, przewidywanie popytu, problemy komunikowania się w sferze zaopatrzenia i dystrybucji, kontrolowanie poziomu zapasów materiałowych i towarowych, czynności manipulacyjne, tworzenie przesyłek, obowiązek podtrzymywania poziomu obsługi odbiorców, lokalizację magazynów, pośrednictwo, gospodarkę opakowaniami, transport, zagospodarowanie odpadów produkcyjnych, gospodarowanie infrastrukturą magazynową.
Postulaty i wymagania logistyki znajdują odzwierciedlenie w japońskiej formule „pięciu zer”: zero błędów i pomyłek, zero wad i usterek zero opóźnień, zero zapasów i zero papierków, czyli biurokracji.
Procesy logistyczne są związane zarówno z przepływem materiałów, jak i informacji od dostawców czynników produkcji do ich użytkowników, a nawet dalej po utylizację odpadów.
Do procesów logistycznych zaliczyć można:
• prognozowanie zaopatrzenia,
• dokonywanie zamówień,
• zaopatrzenie, magazynowanie i zarządzanie zapasami,
• zasilanie stanowisk pracy w materiały, surowce, podzespoły,
• pakowanie i konfekcjonowanie,
• transport,
• gospodarkę opakowaniami,
• gospodarkę odpadami produkcyjnymi,
• przepływ informacji,
• serwis,
• gromadzenie przetwarzanie i przekazywanie informacji związanych z powyższymi czynnościami.
Wszystkie procesy logistyczne powinny spełniać warunki określane jako zasada 6 W, tzn.:
• właściwy towar,
• we właściwej ilości,
• we właściwym czasie,
• na właściwe miejsce,
• o właściwej jakości,
• po właściwych kosztach.
Całość tych zintegrowanych procesów tworzy system logistyczny
Obecnie można zaobserwować tendencje do przejmowania funkcji sprawnej organizacji zewnętrznych procesów logistycznych przez operatorów spedycyjno-transportowych (logistycznych).
Operator logistyczny to firma oferująca kompleksową obsługę klienta w zakresie przewozu i jego organizacji, konfekcjonowania, paletowania, magazynowania i rozporządzania towarem w imieniu klienta. Firma taka dąży do obniżania kosztów własnych oraz klienta, co można osiągnąć m.in. poprzez bardzo dobrze zorganizowany system pracy (np. oparty na zasadzie just-in-time), wyzbywanie się czynności dodatkowych (outsourcing) oraz koncentrację i rozwój działalności podstawowej (core business).
Do zadań operatorów logistycznych można zaliczyć:
• organizację dostaw surowców do miejsc przetwarzania,
• organizację obrotu magazynowego wyrobów gotowych,
• zorganizowanie dostaw produktów do odbiorców,
• załatwianie wszystkich spraw związanych z dokumentacją takich procesów, jak: listy przewozowe, dokumentacja magazynowa czy sprawy celno-finansowe.
Profesjonalizm operatora logistycznego uzależniony jest przede wszystkim od posiadanego kapitału oraz od rozwiniętego systemu informatycznego, który umożliwiałby zarządzanie magazynem czy śledzenie drogi przesyłek (track and tracy).
Synchronizacja trzech podstawowych obszarów logistyki – zaopatrzenia, produkcji (logistyka wewnętrzna), dystrybucji – przyczynia się do kształtowania jakości oferowanych dóbr.
Rys. 1. System operacyjnego planowania logistycznego dla konstruktora rozwiązań informatycznych.
Źródło: M. Urbaniak, Marketing przemysłowy, Wydawnictwo Prawno-Ekonomiczne INFOR, Warszawa 1999, s. 166
Zarządzanie zintegrowanym łańcuchem dostaw powinno przynieść następujące efekty:
• koordynację dostaw surowca,
• minimalizację zapasów,
• likwidowanie braków w zapasach,
• wysoki poziom obsługi klientów,
• redukcję kosztów,
• bardziej konkurencyjną pozycję firmy na rynku.
Badania przeprowadzone przez instytut AT Kearney w latach 1987 i 1992 na próbie 1000 przedsiębiorstw w krajach EWG i EFTA wykazały znaczną redukcję kosztów ponoszonych na logistykę w stosunku do obrotów przedsiębiorstw. W badanym okresie redukcja kosztów wynosiła około 4%, co pozwala stwierdzić, iż zarządzanie logistyczne przyczynia się wymiernie do redukcji kosztów.
Rys. 2. Koszty ponoszone na logistykę w stosunku do obrotów przedsiębiorstw.
transport
składowanie
16 administracja i informatyka
zarządzanie zapasami
12
8
4
0
1987 1992
Źródło: M. Urbaniak, Marketing..., op. cit., s. 167.
Badania przeprowadzone w 1993 r. przez BIPE w przedsiębiorstwach francuskich wskazują, iż najmniejsze wydatki na działalność logistyczną ponoszone są w przypadku maszyn i urządzeń przemysłowych, natomiast największe w przypadku surowców przemysłowych (zob. tab. 1).
Tabela 1. Wydatki na logistykę
Wyszczególnienie Wydatki na logistykę w stosunku do obrotów (w %) Wydatki na logistykę w stosunku do wartości dodanej (w %)
Przemysł spożywczy 13,5 46,3
Surowce przemysłowe 14,3 41,6
Wyposażenie przedsiębiorstw 8,9 21,4
Przemysł samochodowy 12,4 51,0
Artykuły bieżącej potrzeby 11,3 34,2
Źródło: M. Urbaniak, Marketing..., op. cit., s. 168.
Logistyka jest nauką, która w szybkim tempie opanowuje różne dziedziny życia i umożliwia im prężny i dynamiczny rozwój. Pozwala skutecznie redukować koszty przedsiębiorstw, a co za tym idzie zwiększa ich dochody, dając skuteczne narzędzie w walce z konkurencją.
BIBLIOGRAFIA
1. Gołembska E. (red.), Kompendium wiedzy o logistyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Poznań 1999.
2. Urbaniak M., Marketing przemysłowy, Wydawnictwo Prawno- Ekonomiczne INFOR, Warszawa 1999.
3. Sztucki T., Marketing przedsiębiorcy i menedżera, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1996.