Umowa turystyczna,jej cechy,rodzaje,warunki.

Temat:Umowa turystyczna,jej cechy,rodzaje,warunki.


I. Odpowiedzialność biur podróży w umowach z klientami korzystającymi z usług turystycznych

Nie jest prostą sprawą przedstawienie w niewielkim szkicu szerokiej problematyki wiążącej się z sytuacją prawną konsumenta usług turystycznych.

Konsumentem usług turystycznych jest każdy, kto z danych usług korzysta.

Usługa turystyczna może się składać z pojedynczego świadczenia jak na przykład dokonanie przez biuro podróży rezerwacji hotelu, wynajęcie kwatery turystycznej, domku campingowego, załatwienie formalności paszportowych lub wizowych, sprzedaż biletów komunikacyjnych itp.; lub z wielu świadczeń składających się na pewną całość jak wycieczka czy wczasy.

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie problemu, jakim jest odpowiedzialność biur podróży, co za tym idzie także problemu ochrony prawnej konsumenta w dziedzinie turystyki zagranicznej i krajowej z tytułu różnego rodzaju umów.

I. Umowy zawierane przez biura podróży z klientami.

Biuro podróży zobowiązuje się świadczyć usługi turystyczne na rzecz klientów, wchodzi z klientami w stosunki umowne uregulowane przez kodeks cywilny i inne szczególne akty prawne dotyczące na przykład przewozu.

Mogą to być pojedyncze świadczenia lub imprezy turystyczne zawierające, co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program za jedną cenę, obejmujące, co najmniej nocleg lub przewóz lub jedną z tych usług związaną z innymi usługami.

Biuro podróży może działać we własnym imieniu (jako organizator wycieczki lub właściciel autokaru czy hotelu) lub jako agent przewoźników, hotelarzy lub innych biur podróży, bądź jako przyjmujący zlecenie klienta, może też reprezentować obie strony. Ma to istotny wpływ na stanowisko prawne biur podróży i na jego odpowiedzialność za szkody powstałe w skutek niewykonania lub nienależytego wykonania określonych usług.

Umowy o umowy turystyczne mogą być zawierane z biurami podróży przez osoby, które mają otrzymać świadczenie albo też przez inne osoby na przykład zakład pracy na rzecz tych pierwszych. Zawarcie umowy z biurem podróży om udział w wycieczce (umowy o podróż) następuje przez podpisanie przez uczestnika wycieczki „zgłoszenia na wycieczkę wyjazdową”.

W razie, gdy uczestnik nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej za niego owo zgłoszenie podpisuje przedstawiciel ustawowy.

Organizator turystyki nie może żądać od klienta żadnych kwot tytułu odstąpienia od umowy, poza uzasadnioną opłatą manipulacyjną, kiedy klient odstępując od umowy wskaże osobę spełniającą warunki udziału w imprezie turystycznej, której przekaże uprawnienia i która przejmie obowiązki wynikające z tej umowy. W takim przypadku organizator turystyki jest zobowiązany zwrócić wszelkie kwoty wpłacone przez klienta na rzecz ceny imprezy turystycznej. Umowy o świadczenia usług turystycznych polegających na organizowaniu wycieczek wymagają formy pisemnej. Biuro podróży, które proponuje klientom imprezy lub usługi turystyczne udostępnia im broszury jest zobowiązane wskazać w tych materiałach dokładnie i zrozumiale:

a) cenę imprezy turystycznej lub usługi albo sposób jej ustalenia

b) miejsce pobytu lub trasę imprezy

c) rodzaj, klasę, kategorię lub charakterystykę środka transportu

d) położenie, rodzaj i kategorię obiektu zakwaterowania, wg przepisów kraju pobytu

e) liczbę i rodzaj posiłków

f) program zwiedzania i atrakcji turystycznych

g) kwotę lub procentowy udział zaliczki w cenie imprezy turystycznej lub usługi oraz termin zapłaty całej ceny

h) termin powiadomienia klienta o ewentualnym odwołaniu imprezy turyst. z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń, jeżeli realizacja usług jest uzależniona od liczby zgłoszeń

i) podstawy prawne umowy i konsekwencje prawne z niej wynikające.

Ponadto biuro podróży jest zobowiązane podać klientowi przed zawarciem umowy ogólne informacje o przepisach paszportowych i wizowych oraz o przeciwwskazaniach zdrowotnych do udziału w imprezie turystycznej, a także informacje o możliwości ubezpieczenia się od kosztów rezygnacji z udziału w imprezie turyst. w zakresie ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia.

Organizator turystyki zobowiązany jest poinformować klienta o szczególnych zagrożeniach życia i zdrowia na odwiedzanych obszarach oraz o możliwości związanego z tym ubezpieczenia. Zobowiązany jest również przed rozpoczęciem imprezy turystycznej, podać klientom

1. nazwisko lub nazwę lokalnego przedstawiciela organizatora turystyki, do którego klient może zwracać się w razie trudności, a także jego adres i numer telefonu

2. w odniesieniu do imprez turystycznych dla dzieci –informację o możliwości bezpośredniego kontaktu z dzieckiem lub osobą odpowiedzialną w miejscu pobytu dziecka

3. planowany czas przejazdu, miejsca i czas trwania postojów

Postanowienia umów zawieranych przez biuro podróży z klientami nie mogą być mniej korzystne aniżeli przewiduje ustawa o usługach turystycznych. W przeciwnym razie są nieważne. Organizator turystyki nie może w umowie lub przez inną czynność prawną wyłączyć lub ograniczyć swojej odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umów zawieranych z klientami. Ograniczenie odpowiedzialności może jedynie wynikać z:

· przepisów obowiązujących w kraju pobytu, w odniesieniu do
usług świadczonych przez miejscowych usługodawców

· postanowień umów międzynarodowych

· przepisów szczególnych

Szczególne znaczenie w stosunkach pomiędzy biurami podróży a klientami maja ogólne warunki uczestnictwa w imprezach turystycznych, które obok programu imprezy stanowią najważniejszą część umowy. Ogólne warunki określają zasady zawarcia umowy, skutki prawne odwołania imprezy przez biura podróży, zmiany warunków imprezy, rezygnację z imprezy, postanowienia dotyczące wykonania umowy, obowiązków uczestników, odpowiedzialności za wyrządzone szkody, postępowania reklamacyjnego. W prawie cywilnym dąży się do zachowania interesów stron. Jeżeli ogólne warunki zastrzegają dla biura nieuzasadnione korzyści, druga strona może wystąpić do sądu o uznanie ich za bezskuteczne, lecz nie może to nastąpić po upływie miesiąca od wykonania umowy. /na przepis ten nie może się powołać strona, która zawarła umowę w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej na przykład przewoźnik wobec biura podróży, ponieważ ze względu na kwalifikacje zawodowe musi ponosić ryzyko akceptacji niekorzystnych postanowień.

II. Umowa o pojedyncze świadczenie

Umowa o pojedyncze świadczenie polega na dokonaniu przez biuro podróży rezerwacji miejsca w hotelu, samochodu, załatwieniu formalności wizowych, sprzedaży biletów komunikacyjnych itp. Na podstawie zlecenia biuro podróży ułatwia klientowi zawarcie umów z różnymi przedsiębiorcami i za to pobiera wynagrodzenie. Biuro podróży nie jest stroną tych umów, w skutek, czego nie odpowiada za rezultat dokonywanych czynności. Zobowiązane jest tylko do dołożenia należytej staranności w celu osiągnięcia rezultatu. Brak wymaganej w danym przypadku staranności stanowi winę biura podróży i może prowadzić do odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.

Biura podróży nie mogą tłumaczyć się nieznajomością trasy turystycznej, hotelu, środka transportu, terminu odlotu samolotu, przepisów paszportowych, wizowych, itp., krajów, do których organizują wycieczki lub oferują klientom pojedyncze świadczenia. Do umowy o podróż stosować należy przepisy ustawy o usługach turystycznych.

III. Odpowiedzialność biura podróży z tytułu umowy o pojedyncze świadczenie

Odpowiedzialność biura podróży za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy opiera się na zasadzie winy. Niedołożenie wymaganego stopnia staranności jest winą biura, co pociąga za sobą odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę. Zakres staranności jest niezależny od tego, czy biuro podróży dokonuje czynności odpłatnie czy nieodpłatnie. Z analizy orzecznictwa wielu państw wynika, że wina biura podróży przy wykonaniu zlecenia najczęściej dotyczy niewłaściwej rezerwacji miejsca w hotelu lub środka komunikacji.

Jako umowę o usługi, podobną do zlecenia, traktuje się także załatwienie wizy. W związku z tym biuro podróży odpowiada za prawidłowość wizy, zgodność nazwisk, dat, przejść granicznych. Wprawdzie wizy wystawia nie biuro podróży, lecz konsulaty, jednakże uważa się, że jest ono zobowiązane sprawdzić, czy w wizie nie ma żadnych błędów lub pomyłek.

Biuro podróży odpowiada za udzielone informacje, które powinny być rzetelne i nie wprowadzać klienta w błąd.

IV. Odpowiedzialność biura podróży z tytułu umowy o podróż

Dla powstania odpowiedzialności biura podróży za szkodę wyrządzoną klientowi muszą istnieć, tak jak w każdym stosunku prawnym ogólne przesłanki odpowiedzialności. Musi być szkoda poniesiona przez uczestnika wycieczki lub osobę pośrednio poszkodowaną, wynikająca z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania bądź czynu niedozwolonego oraz pomiędzy tą szkodą a zdarzeniem prawnym, za które prawo czyni daną osobę odpowiedzialną. Na poszkodowanym spoczywa ciężar dowodu zdarzenia, powstania szkody i jej wysokości. Szczególną trudność w ocenie roszczeń kierowanych przez klientów do biur podróży sprawia określenie szkody. Chodzi nie tylko o roszczenia, co, do których brakuje podstaw w polskim prawie np. zadośćuczynienie pieniężne za szkodę moralną w razie utraty wypoczynku czy zmarnowania urlopu, lecz o takie, gdzie zarówno strony jak i sąd ni mają wątpliwości, że klient;poniósł szkodę, lecz trudno określić jej wysokość. Szkoda obejmować będzie z reguły poniesione straty, rzadziej utracone korzyści. Może być szkodą na osobie(np. uszkodzenie ciała) lub szkodą w imieniu turysty. Łatwo jest ją określić, gdy chodzi o kradzież, uszkodzenie lub zniszczenie rzeczy, bądź poniesienie przez turystę dodatkowych wydatków.

Biuro podróży nie może odpowiadać za szkody, które nie pozostają w ogóle związku przyczynowym z nienależytym wykonaniem swoich zobowiązań przez biuro np. z chorobą morską uczestnika. Ponadto turysta nie tylko jeździ autokarem, leci samolotem, mieszka w hotelu, lecz wiele czasu spędza indywidualnie w tzw. wolnym czasie, podczas którego mogą nastąpić różne zdarzenia, niezależne od biura podróży.

Umowa o podróż stanowi umowę mieszaną. W jej skład wchodzą elementy różnych umów. Niektóre z nich zobowiązują biuro podróży tylko do dołożenia należytej staranności, inne do rezultatu. Do pierwszej grupy zaliczyć możemy umowę zlecenia i umowę przechowania. Zarówno zleceniobiorca jak i przechowawca nie odpowiadają za szkodę, jeśli spełniając swoje zobowiązanie dołożyły należytej staranności. Podobny charakter ma zobowiązanie zapewnienia uczestnikowi wycieczki bezpieczeństwa. Nie ma podstaw, aby traktować je jako zobowiązanie rezultatu. Natomiast niektóre umowy, jak umowa o dzieło i umowa przewozu, są to umowy rezultatu. Dla wierzyciela nie jest istotne, czy dłużnik dołożył należytej staranności, lecz czy osiągnął ustalony z góry rezultat. W odniesieniu do biura podróży świadczenie programu wycieczki określonego umową jest przedmiotem umowy o dzieło, przewiezienie zaś uczestnika wycieczki – przedmiotem umowy przewozu. Brak rezultatu przy istnieniu innych przesłanek odpowiedzialności rodzi po stronie biura podróży obowiązek odszkodowawczy, niezależnie od jego winy. Wina biura podróży jest bez znaczenia, gdy zachodzi utrata lub uszkodzenie rzeczy wniesionej do hotelu, należącego do biura podróży, jako, że przewiduje się tu odpowiedzialność zaostrzoną, nawet za przypadek, gdy wchodzą w grę osoby trzecie. Odpowiedzialność biura podróży będzie, zatem niekiedy odpowiedzialnością opartą na winie, niekiedy zaś odpowiedzialnością obiektywną, niezależną od winy.

V Podstawy i granice odpowiedzialności

Odpowiedzialność biura podróży za szkody wyrządzone klientom może mieć zarówno charakter kontraktowy, jak i deliktowy. Odpowiedzialność deliktowa zachodzić będzie wówczas, gdy mimo umowy istnieje prymat odpowiedzialności deliktowej, (np. gdy szkoda na osobie lub mieniu została wyrządzona w trakcie przewozu dokonywanego autokarem biura podróży albo, gdy szkoda nastąpiła na skutek oderwania się balkonu w hotelu. Przesłanką odpowiedzialności będzie czyn niedo,zwolony po stronie biura podróży w rozumieniu przyjętym w prawie cywilnym. Samoistne przypadki odpowiedzialności deliktowej (tzn. z wyłączeniem kontraktowej) będą jednak rzadkie, częściej natomiast nastąpi zbieg obu rodzajów odpowiedzialności. Będzie tak wówczas, gdy biuro podróży naruszy ogólnie obowiązujące zasady postępowania, zwłaszcza w przypadku szkód na osobie klienta. Wyrządzenie szkody na osobie jest czynem niedozwolonym bez względu na to, że powstała ona przede wszystkim na skutek nienależytego wykonania umowy. Sam fakt naruszenia tych zasad rodzi, bowiem czyn niedozwolony i prowadzi do odpowiedzialności deliktowej. Odpowiedzialność kontraktowa biura podróży wynika z faktu zawarcia umowy o podróż (o wycieczkę). Gdy biuro podróży samo dokonuje poszczególnych świadczeń (np. przewozu lub usług hotelarskich), należy stosować przepisy dotyczące tych świadczeń. Występuje, bowiem ono wówczas bezpośrednio w roli przewoźnika, prowadzącego hotel itp.

VI. Odpowiedzialność biura podróży za osoby trzecie świadczące usługi

Biuro podróży w umowie o podróż (o wycieczkę) zobowiązuje się w swoim imieniu wobec klienta do wielu świadczeń (jak przewóz, zakwaterowanie, wyżywienie, określony program, usługi przewodników, opieka pilota itp.), tworzących zintegrowaną całość. Przy dokonywaniu tych świadczeń często posługuje się innymi osobami w kraju i za granicą. Zwykle są to inne biura podróży albo różne przedsiębiorstwa transportowe i hotelarskie. Za szkody wyrządzone przez nie przy wykonywaniu zleconych usług (a zwłaszcza za szkody na osobie i na mieniu klientów) biuro podróży-organizator nie chce ponosić żadnej odpowiedzialności wobec uczestników wycieczek i wyraźnie to zastrzega w swych ogólnych warunkach uczestnictwa wchodzących do umowy. W dawniejszych warunkach uczestnictwa stanowiło to regułę, co było też jednym z powodów wydania przez Radę Wspólnot Europejskich dyrektywy z 13.VI1.1990 r. o podróżach turystycznych. M.in. stwierdza się, że biuro podróży (organizator i sprzedawca wycieczki) odpowiada wobec klienta za należyte wykonanie zobowiązań wynikających z umowy, niezależnie od tego, czy zobowiązania te były wykonywane przez samo biuro podróży czy przez inne osoby świadczące usługi. Klauzule wyłączające albo ograniczające tę odpowiedzialność są niedopuszczalne.

Klauzule nieodpowiedzialności biura podróży-organizatora wycieczki sądy najczęściej uznają za nieważne.

Osobami trzecimi są tylko osoby pozostające poza kręgiem pracowników i podwładnych biura podróży działające „na zewnątrz" biura podróży na podstawie zawartych z nim odpowiednich umów. Są to przewoźnicy, prowadzący hotele, restauracje, inne biura podróży itp. Za ich działania i zaniechania biuro podróży odpowiada tak jak za własne działania i zaniechania. Nie są osobami trzecimi kierownicy wycieczek (piloci), którzy występują w imieniu biura podróży wobec klientów i wobec różnych usługodawców, udzielających świadczeń turystycznych. Mają oni odpowiednie dokumenty (kopie umów, vouchery itp.), na podstawie których wykonują zawarte przez biuro podróży umowy. Ich działalność jest traktowana jako działalność samego biura, ich wina jest winą własną biura podróży.

Zasada odpowiedzialności kontraktowej za osoby trzecie jest słuszna głównie z dwóch powodów. Po pierwsze, wierzyciel - uczestnik wycieczki zwykle nie ma najmniejszego wpływu na dobór tych osób, nie zna ich ani nie zna ich staranności. Zawiera umowę w zaufaniu do swego bezpośredniego kontrahenta i sądzi, że ten ją należycie wykona. Natomiast jest mu obojętne, czy biuro podróży umowę tę wykona samo czy przy pomocy innych osób. Posłużenie się osobami trzecimi nie może jednak wpływać na pogorszenie sytuacji wierzyciela. Ryzyko to powinien ponosić dłużnik (biuro podróży). Biuro podróży nie może wobec uczestnika wycieczki zasłaniać się dowodem, że wykonanie zobowiązania powierzyło w całości lub w części innym osobom, choćby mającym odpowiednie kwalifikacje. Po drugie, wierzyciel nie wchodzi w żadne stosunki umowne z osobami trzecimi i najczęściej jest pozbawiony, jak w przypadku klienta biura podróży, możności faktycznego dochodzenia szkody, nawet jeśli szkoda ta ma również charakter deliktowy Jakie bowiem możliwości dochodzenia roszczeń ma klient polskiego biura podróży od usługodawcy tegoż biura np. w Egipcie czy w Indiach? Zarówno odległość, koszty, brak znajomości obcego prawa, jak i nieznajomość języka obcego stoją temu na przeszkodzie. W innej sytuacji jest biuro podróży, które, mając stałe kontakty handlowe i wykwalifikowany personel, ma nieporównanie większą łatwość realizacji swych praw regresowych.

Odpowiedzialność biura podróży za osoby trzecie jest bardzo surowa, nie może, bowiem zwolnić się od niej dowodem braku winy w nadzorze lub winy w wyborze. Wykluczona jest ona jedynie wtedy, gdy szkoda wynikła przy okazji wykonywania zobowiązania przez te osoby.

Bibliografia:

M. Nesterowicz Obywatel – przedsiębiorstwo, rozdział „Usługi turystyczne”

M. Nesterowicz Prawo turystyczne