XVI w. "złotym wiekiem" w dziejach Rzeczypospolitej

Uzasadnij, że XVI w. to „złoty wiek” dla Polski.


Uważam, że XVI wiek był okresem świetności dla Polski, ponieważ przyniósł on ogromny wzrost znaczenia naszego kraju w różnych dziedzinach życia na arenie międzynarodowej. Wśród państw Europy Polska zajęła czołowe miejsce jako potęga polityczna, gospodarcza i kulturalna. Rzeczpospolita stała się pośrednikiem kulturalnym między wschodem a zachodem Europy. W tym, oto wieku byliśmy pod panowaniem wielu władców. Jednym z nich był Zygmunt II August. To właśnie za jego panowania Polska zawarła unię z Litwą. Stało się to w Lublinie 1 lipca 1569r. Integracja obu państw dotyczyła życia społecznego, politycznego i gospodarczego oraz posiadania wspólnego króla i sejmu. Był to największy i trwały sukces ruchu egzekucyjnego.
W XVI wieku w państwie polsko-litewskim panowała wyjątkowa w ówczesnej Europie tolerancja religijna i chociaż w innych krajach toczyły się krwawe walki na tle wyznaniowym, a Rzeczpospolita została krajem katolickim, panująca w niej wolność i bezpieczeństwo wzbudzały podziw w innych krajach Starego Kontynentu. Niemcy, Francja czy Niderlandy w tym czasie były państwami z ograniczona wolnością i toczyły się w nich bezustanne wojny religijne. Mimo, że Polska leżała wśród społeczeństw o tak dużym zróżnicowaniu etnicznymi i wyznaniowym, ponieważ z jednej strony sąsiadowaliśmy z monarchią Habsburską, a Turcją należeliśmy do najbardziej pokojowo nastawionych do religijności państw. Nasz kraj zamieszkiwali ludzie wyznań takich jak: Katolicy, Żydzi, Prawosławni, Husyci, Bracia Czescy, Ormianie i Muzułmanie tatarscy. Nie toczyły się między nimi walki dzięki podpisywanym porozumieniom (sojusz w Sandomierzu w 1570r. i Akt konfederacji Warszawskiej w 1573r. ). Nie narzucały one religii i w odróżnieniu np. do Edyktu Nantejskiego i nikomu w państwie w żadnym miejscu nie zabraniano wyznawać swojej religii.
Wielkim sukcesem politycznym szesnastowiecznej Polski było rozwiązanie problemów jakich przysparzał Koronie Zakon Krzyżacki. Krzyżacy zawsze dążyli do uniezależnienia się od Rzeczypospolitej i odzyskania terenów, które utracili poprzez liczne konflikty zbrojne. Gdy na początku XVI w. wielkim mistrzem Zakonu został Albrecht Hohenzollern. W latach 1519-1521 doszło do kolejnej ale i ostatniej wojny Zakonu z Polską. Mimo dużego wsparcia dla Zakonu Krzyżackiego Polska odnosiła sukcesy. Jednak brak pieniędzy w skarbcu królewskim zmusił Polaków do zaprzestania działań wojennych. Zakończyło się to złożeniem hołdu lennego na rynku w Krakowie Zygmuntowi I Staremu, książę pruski zobowiązał się również do pomocy wojskowej i finansowej Polsce, natomiast księstwo Pruskie stało się lennem polskim w dziedzicznym posiadaniu Albrechta Hohenzollerna i jego potomków. Pozycja naszego kraju nad Bałtykiem została wówczas bardzo wzmocniona.
Szlachta w tym wieku osiągnęła całkowitą przewagę polityczną i gospodarczą nad mieszczaństwem i chłopstwem, a ustrój jaki panował w tym czasie nazwano demokracją szlachecką. Szlachcice mieli dużo praw i przywilejów (np.: prawo sprawowania rządów, nietykalność osobista, ulgi podatkowe i celne) W tamtych czasach szlachta posiadła gospodarstwa rolno-hodowlane, nazywane folwarkami. Mimo, że folwarki szlacheckie były dochodowym przedsiębiorstwem, to przez cały wiek XVI chłopi, chociaż ich sytuacja prawna ułożyła się nie korzystnie, żyli raczej dostatnio, a w niektórych okręgach nawet zamożnie.
XVI stulecie okazało się niezwykle bujnym czasem dla rozwoju nauki. Oprócz sukcesów politycznych i gospodarczych Polska w XVI w. przeżywała także ogromny rozkwit kulturalny. Powstał Uniwersytet Wileński, Akademia Zamojska oraz kolegium humanistyczne w Poznaniu nazwane Akademią Lubrańskiego. Zaczęły się masowe wyjazdy Polaków na uczelnie zachodniej Europy, a w szczególności na uniwersytety włoskie. Na studia do Włoch wyjeżdżała młodzież pochodzenia szlacheckiego, mieszczanie, a także chłopi. Zdobywali tam wiedzę wszechstronną. Ale i do Polski ciągnęły rzesze młodych ludzi pragnących zdobyć wykształcenie.
Renesans spowodował także większe zainteresowanie książką. Literatura odrodzenia wyrażała idee humanizmu, ukształtował się ideał człowieka- istoty twórczej tworzącej siebie i otaczający świat, oraz ideał stylistyczny oparty na czystości i jasności języka. Najwybitniejszymi polskimi poetami tego okresu byli Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Mikołaj Sęp- Szarzyński, Andrzej Frycz Modrzewski, biskup Andrzej Korzycki oraz Jan Dantyszek. Kochanowski zaś uważany jest do dziś za pierwszego wieszcza naszej literatury i największego poetę Polski. Do najważniejszych jego dzieł zaliczyć można: fraszki (np. „Na zdrowie”), treny (np. „Tren 8”), oraz „Odprawę posłów greckich”. W tym czasie żył i tworzył także Mikołaj Kopernik oraz Maciej z Miechowa. Oprócz astronomów i myślicieli działało w tym okresie w Polsce wielu wybitnych uczonych do nich zaliczyć trzeba również Jana Długosza, który był jednym z najwybitniejszych historyków żyjących w XVI w. Za jego czasów zmieniła się architektura, powstawały budowle centralne, nastąpił rozwój miast.
W sztuce było bardzo podobnie: statyka kompozycji, dążenie do harmonii, jasności i prostoty form. W malarstwie, oprócz motywów religijnych, wzrosło zainteresowanie tematyką świecką. Ludzie tamtych czasów wrażliwi na uroki świata, kochali muzykę, umilającą im uroczystości rodzinne, uczty i biesiady. Ważnymi ośrodkami muzycznymi stały się dwory królewskie i magnackie. Najwybitniejszym kompozytorem był Mikołaj Gomółka, twórca melodii do Psalmów Kochanowskiego. Sam Zygmunt Stary po ślubie z Bona Sworzą w 1518r. Stał się głównym mecenasem kultury. Na Wawelu dzięki niemu powstał stały dwór. Natomiast Zygmunt II August król polski i wielki książę litewski, syn Zygmunta I Starego kontynuował politykę ojca rządząc przy pomocy możnowładztwa, stopniowo jednak opierał się na średniej szlachcie opowiadając się za programem egzekucji dóbr i egzekucji praw. Dzięki przyjęciu uchwał soboru trydenckiego (1545-63) zdołał utrzymać tolerancję religijną w kraju. Objął zwierzchnictwo nad Inflantami. Przeniósł lenno pruskie we władanie elektorów brandenburskich. Dążąc do wzmocnienia roli Polski na Morzu Bałtyckim podjął budowę floty wojennej i zorganizował Komisję Morską. Okres jego panowania charakteryzuje się rozkwitem kultury i nauki oraz pomyślnym rozwojem gospodarczym. Był on ostatnim z rodu Jagiellonów, który doprowadził Polskę do tak wielkiego sukcesu.
Ostatecznie można stwierdzić, że XVI był „złotym wiekiem” w dziejach Rzeczypospolitej, ponieważ był to czas promieniujący pomyślnością i dobrobytem. Na tym właśnie ożywieniu i dostatku rozkwitło wspaniałe zjawisko polskiego renesansu. Nigdy wcześniej ani nigdy później nie osiągnęła takiego poziomu jak w wieku, kiedy była za panowaniem ostatnich Jagiellonów.