Chów zwierząt gospodarskich w Polsce

I. Bydło
Do bydła zaliczamy krowy mleczne, jałówki, opasy i młodzież, czyli cielęta. Chów bydła jest bardzo pracochłonny i wymaga systematyczności, za to bydło nie jest szczególnie delikatne. Wyjątkiem są krowy mleczne, u których niedokładne wykonanie czynności udojowych, lub zły dobór pasz zwykle kończy się zapaleniem wymienia lub podwyższoną liczbą komórek somatycznych w mleku. Często przy tym spada mleczność krowy, a mleko w czasie leczenia i kilka dni po nie może być odstawiane do mleczarni.
Średnia obsada bydła w Polsce wynosi 40 szt. na 100 ha użytków rolnych, co daje 7,3 mln sztuk. Stanowi to 4,4% pogłowia Europy, oraz 0,6% pogłowia światowego (dane z 1999r.). Znacznie wyższą obsadę od nas ma Holandia gdzie obsada wynosi 200 szt./ha, jednak jest to spowodowane małą ilością ziemi użytkowanej rolniczo w tym kraju. Po za tym niewiele odbiegamy od średniej europejskiej. W stosunku do roku 1980 pogłowie bydła w Polsce spadło o ponad 40%. Jest to spowodowane spadkiem opłacalności produkcji rolnej, oderwaniem się od wschodniego rynku zbytu i zalaniem naszego kraju przez produkty z Europy zachodniej.
Hodowla bydła koncentruje się głównie na terenach, gdzie głównym i często jedynym źródłem utrzymania jest rolnictwo, oraz gdzie znaczny odsetek gospodarstw stanowią gospodarstwa indywidualne, w których jest wyższa obsada. Wyższa obsada występuje również na terenach, na których występuje znaczne rozdrobnienie gospodarstw. Najwięcej sztuk na 100 ha użytkowanych rolniczo jest w woj. podlaskim (54 szt./100 ha), oraz w woj. małopolskim (53 szt./100 ha). Najwyższa obsada występuje w woj. lubuskim i zachodniopomorskim (poniżej 20 szt./100 ha), ponieważ tam znaczny odsetek gospodarstw stanowią bardzo duże gospodarstwa.
Bydło hoduje się dla mięsa i mleka. Mięso wołowe stanowi 7% ogółu mięsa produkowanego w Polsce. Produkcja mleka w Polsce w 1997r. wynosiła 11,8 mln litrów, co stanowi 5,7% produkcji mleka w Europie i daje nam 6 miejsce. Więcej mleka produkują Francja, Niemcy, Rosja, Ukraina, oraz W. Brytania. W Polsce na 1 mieszkańca przypada 303 kg wyprodukowanego surowca. Jest to dużo w porównaniu z średnią światową, gdzie na 1 mieszkańca przypada 81 kg. Przeciętna wydajność mleczna polskich krów wynosi 3370 kg rocznie i jest mniejsza niż w wielu państwach Europy, gdzie wydajność mleczna krów często przekracza 5000 litrów. Niska mleczność krów s[powodowana jest głównie złym żywieniem, oraz nie zastosowywaniem dodatków do pasz treściwych. Jedyny plus takiego trawienia to uchronienie przed plagą choroby szalonych krów.

II Trzoda chlewna
Do trzody chlewnej zaliczamy tuczniki, maciory oraz prosięta. Trzoda chlewna jest trudna w hodowli. Wymaga znacznych kosztów poniesionych na ogrzewanie młodych i karmienie ich specjalnymi premiksami i paszami treściwymi. Mimo iż chów trzody chlewnej nie jest tak pracochłonny jak w wypadku bydła, to jednak duże straty odnotowuje się wśród prosiąt, które są bardzo podatne na choroby, lub mogą być zagniecione przez karmiącą maciorę.
Pogłowie trzody chlewnej w Polsce w 1999 r. wynosiło 17,9 mln sztuk, co stanowiło 1,9 pogłowia światowego i 8,9 pogłowia w Europie. Średnia obsada w Polsce wynosi 98 szt./ha użytków rolnych. Jest to wynik zbliżony do średniej europejskiej, jednak znacznie mniejszy niż w takich państwach jak Holandia, gdzie obsada wynosi 700 szt./100 ha użytków rolnych, za to znacznie większy niż w takich państwach jak Rosja, gdzie obsada wynosi niecałe 3 szt./100 ha użytków rolnych.. Zróżnicowanie to wynika z tradycji spożycia wieprzowiny, intensywności rolnictwa, oraz wielkości eksportu.
Najwyższa obsada występuje na obszarach o wysokiej kulturze rolnej, czyli w woj. wielkopolskim (221szt./100 ha uż. rol.) i kujawsko-pomorskim (165 szt./100 ha uż. rol.). Najniższa obsada występuje w woj. podkarpackim (50 szt./100 ha), małopolskim i dolnośląskim. Przyczyną takiego stanu jest niska kultura rolna na tych obszarach, oraz mały udział rolnictwa w gospodarce regionu.
Trzodę chlewną hoduje się głównie dla mięsa i tłuszczu. Produkcja wieprzowiny w Polsce w 1997 r. wyniosła 2146 tys. ton, co stanowi 74% ogółu wyprodukowanego mięsa. Na 1 mieszkańca w Polsce przypada 55 kg wyprodukowanej wieprzowiny.

III Owce
Owce są dziś nielicznie hodowane w Polsce. Ich pogłowie w 1997r. wynosiło 500 tys. sztuk, co stanowiło 0,1% pogłowia światowego. W porównaniu do roku 1980 pogłowie owiec spadło o ponad 80%. Jest to spowodowane głównie spadkiem opłacalności produkcji, załamaniem się rynku wschodniego i niskiego spożycia baraniny w Polsce.
Obsada owiec w naszym kraju wynosiła w 1997r. 2,7 szt./100ha uż. rol., jednak ten wskaźnik nie rozkłada się równomiernie dla całego kraju. Największa obsada (powyżej 10 szt./100 ha uż. rol.) występuje w woj. śląskim i małopolskim, czyli na terenach z dużym odsetkiem użytków zielonych. Najniższa obsada występuje w woj. mazowieckim i opolskim (poniżej 1,5 szt./100 ha uż. rol.).
Owce produkuje się dla mięsa i wełny. Baranina stanowi nikły odsetek produkowanego mięsa. W 1997 roku wyprodukowano w Polsce 1733 tony wełny, co stanowiło 0,1% produkcji światowej. Przeciętna w Polsce otrzymuje się 3,6 kg wełny na rok, co nie odbiega zasadniczo od średniej światowej.

IV Drób
Do drobiu zaliczamy kury, kaczki, gęsi i indyki. Drób jest bardzo licznie produkowany w Polsce ze względu na tradycję znacznego spożycia mięsa drobiowego. Praktycznie w większości polskich gospodarstw hodowane są kury. Większość rolników prowadzi chów kur na potrzeby własne, rzadziej dla zarobku.
Pogłowie kur w Polsce szacuje się na 51 mln sztuk. Średnia obsada kur wynosi 277 szt./100 ha uż. rol. (1997 r.) i koncentruje się wokół aglomeracji miejskich. Największa obsada występuje w woj. śląskim (ponad 500 szt./100 ha uż. rol.). Najniższa obsada występuje w woj. warmińsko-mazurskim i podlaskim.
Drób hoduje się głównie dla mięsa, jaj i pierzy. W 1997 roku wyprodukowano 522 tys. ton mięsa drobiowego, co stanowiło 17% ogółu wyprodukowanego mięsa. W tym samym roku nasze kury zniosły 7,7 mld ton jaj, co daje 9 miejsce w Europie i stanowi 4,2% produkcji europejskiej i 0,9% produkcji światowej. Na 1 mieszkańca przypada 10,2 kg wyprodukowanych jaj i jest to sporo w porównaniu do średniej światowej - 7,5 kg/1 mieszkańca. Średnia wydajność nieśna kur wynosi 163 jaja/rok. Wyższą nieśność otrzymuje się w gospodarstwach spółdzielczych, państwowych, oraz wyspecjalizowanych, gdzie prowadzony jest chów fermowy (do 280 jaj/rok).

V Konie
Konie na polskiej wsi są dziś rzadkością ze względu na powszechność ciągników rolniczych. Do przeszłości odszedł obraz koni pracujących w polu. Dziś konie hodowane są przeważnie dla celów rekreacyjnych, zwłaszcza po odkryciu walorów rehabilitacyjnych jazdy konnej.
Pogłowie koni w Polsce w 1997r. wynosiło 500 tys. sztuk, co stanowiło 1% pogłowia światowego. W stosunku do roku 1980 pogłowie koni spadło o ponad 60%. Jest to spowodowane wyparciem koni jako siły pociągowej przez ciągniki rolnicze.
Obsada koni wynosi 2,7 szt./100 ha uż. rol., przy czym największa (ponad 5 szt./100 ha uż. rol.) jest w woj. podkarpackim, małopolskim i świętokrzyskim. Jest to spowodowane znacznym rozdrobnieniem gospodarstw i niską kulturą rolną na tych terenach. Najniższa obsada koni występuje w woj. lubuskim i zachodnio-pomorskim.
Konie hodowane są głównie jako siła pociągowa, oraz dla celów rekreacyjnych. Zmniejsza się jednak wykorzystanie koni w rolnictwie z powodu likwidowania małych gospodarstw, oraz zastępowane są przez stosunkowo tanie małe ciągniki używane np. C-330, lub tzw. ruski.

VI Kozy
Kozy stanowią nieliczną grupę zwierząt hodowanych w Polsce. Ich pogłowie w roku 1997 niezmiennie od 1980r. wynosiło zaledwie 200 tys. sztuk. Średnia obsada tych zwierząt wynosi 1 szt./100 ha uż. rol. i jest mniej więcej wyrównana dla całego kraju.
Kozy są hodowane głównie dla mięsa i mleka, które jest podobno zdrowsze od krowiego. Oprócz tego kozy coraz częściej są hodowane dla celów rekreacyjnych.

VII Zwierzęta futerkowe
Do zwierząt futerkowych hodowanych w Polsce zaliczamy lisy, szynszyle i nutrie. Produkcja tych zwierząt jest mało popularna w Polsce ze względu na małą liczbę punktów skupu futer, niską opłacalność produkcji, oraz ciągły, nieograniczony import futer z zagranicy.