Zagadnienia do egzaminu z psychologii z odpowiedziami

1. Co oznacza słowo „psychologia”? Nauka o duszy, czyli siedlisku życia wewnętrznego (gr. Psyche – dusza, logos – nauka).
2. Co znaczy słowo „Engram”? Engram to najmniejsza jednostka pamięci.
3. Kto był twórcą dzieła o duszy „De amina”? Arystoteles
4. Sangwinik – człowiek ognia, najwięcej krwi, kolor czerwony.
5. Melancholik – czarna ziemia, czarna żółć, kolor czarny
6. Flegmatyk – woda, flegma, biały
7. Choleryk – powietrze, żółta żółć, żółty
8. Wymień dwa prawa Arystotelesa, które rządzą naszym życiem. A) prawo kojarzenia; B) prawo kontrastu. Łączą je różne idee będące treścią życia psychicznego.
9. Introspekcjonizm – nauka zajmująca się świadomością człowieka, jego wew. Przeżyciami.
10. Kto założył pierwsze laboratorium psychologiczne? Wundt w 1879 roku.
11. Co głosili badacze asocjacjonizmu? Uważali, że każde zjawisko pozostawia w mózgu ślad w postaci enagramu pamięciowego. Według nich zjawiska psychiczne istnieją samodzielnie lub łączą się ze sobą. Dzięki kojarzeniu powstają wszystkie ważne procesy psychiczne.
12. Czym zajmował się Ebbinghaus? Prowadził badania nad pamięcią. Jako pierwszy sformułował podstawowe prawa zapamiętywania i zapominania.
13. Kto był twórcą behawioryzmu? Watson.
14. Ile funkcjonujących zmysłów w ujęciu klasycznym mają ludzie zdrowi? 5 zmysłów: wzrokowe, smakowe, węchowe, dotykowe, słuchowe.
15. co to jest temperament? Temperament – zespół najbardziej trwałych właściwości psychicznych, przejawiających się w reakcjach emocjonalnych i motorycznych. Należy do czynników osobowości, które dynamizują zachowanie. Uzależniony jest od przebiegu procesu pobudzania i hamowania.
16. nastawienie to? Gotowość spostrzegania w ściśle określony sposób, kształtuje się na podstawie wcześniej nabytego doświadczenia.
17. ile elementów ma pamięć w blokowym modelu? 3 elementy A) zapamiętywanie, B)przechowywanie, C) przypominanie.
18. R=f(s) – reakcja jest funkcją bodźca.
19. kiedy występuje hamowanie proaktywne? Wtedy, kiedy stara wiedza nie pozwala nam nauczyć się czegoś innego.
20. Co oznacza termin psychoanaliza? Metody pracy z pacjentem. Metoda wykrywania i wyjaśniania zjawisk psychicznych. Przedmiotem jej badań jest nieświadomość. Zjawiska nieświadome to takie, o których nie zdajemy sobie sprawy, a wpływają na nasze zachowanie.
21. warstwy osobowości Freuda:
id – pierwotna warstwa osobowości, z nią się rodzimy i obejmuje popędy nieświadomości, głównym popędem nieświadomości jest popęd libido. Drugi popęd to thanatos (popęd śmierci). Kieruje się zasadą zaspokojenia przyjemności.
Ego – obejmuje świadome popędy do drugiego człowieka, otoczenia. Powstaje ok. 2 roku życia. Jest efektem kontaktu ze światem zewnętrznym. Czerpie energię z id.
Superego – powstaje ok. 5 roku życia. Obejmuje 2 warstwy 1) sumienie (zakazy i nakazy uwewnętrznione), 2) „ja” idealne (do czego dążymy). Jest podstawą samooceny człowieka. Brak w niej jest równowagi, ponieważ jest dręczona przez różne popędy.
22. thanatos – popęd śmierci.
23. fazy rozwoju libido:
I faza oralna – ( 1 rok życia) czerpanie przyjemności z ssania np. smoczka
II faza analna – (2 rok życia) czerpanie przyjemności z kontrolowania np. oddawania moczu.
III faza edypalna – (3 – 5 rok życia) kompleks Edypa i Elektry.
IV faza falliczna – ukryta, utajona (6 rok życia) wyciszenie potrzeb seksualnych. Dziecko idzie do szkoły, aktywność poznawcza. Faza narcystyczna.
V faza genitalna (do 20 roku życia) stosunki seksualne z partnerem. Faza altruistyczna (działanie na rzecz innych)
24. kompleks Edypa – chłopcy darzą miłością matkę, a ojca uważają za rywala.
25. kompleks Elektry – dziewczynki darzą miłością ojca a matkę uważają za rywalkę.
26. zasługi Freuda: A) dostrzegł podświadomość i jej rolę; B) podkreślił rolę dzieciństwa w kształtowaniu się świadomości człowieka dorosłego.
27. czego nie akceptował Adler u Freuda? Nie akceptował seksualnego podłoża nerwic.
28. Teoria Adlera. Każdy człowiek rodzi się z poczuciem niższości. Są dwa sposoby walczenia z niższością: a) coś silniejszego zastępuje coś słabszego, b) ćwiczenie narządu słabszego. Dziecko przez sam fakt, że jest małe i bezbronne posiada poczucie niższości. Nieprawidłowe postawy rodzicielskie mogą tą niższość nasilić. Z poczucia niższości rodzi się potrzeba stawania się pełnowartościowym człowiekiem (dążenie do mocy)
- pierwotnym motywem choroby jest osiąganie mocy,
- człowiek jest istotą celową (aktywną)
- akt płciowy jest walką dwojga ludzi o dominację,
- kompleks Edypa – sposób osiągania mocy.
29. co jest przyczyną zaburzeń w teorii Junga?
- nerwicowe problemy rodziców są przyczyną tych samych problemów u dzieci,
- dążenie powrotu do łona matki kończy się nerwicą,
- przyczyną konfliktów jest nieprawidłowe wychowanie,
- należy szukać indywidualnej drogi życiowej,
- kompleks Edypa – zainteresowania narządami płciowymi są naiwnymi czynnościami badawczymi.
30. pierwiastki osobowości według Junga. Myślenie, wrażenia – przewaga u mężczyzn; uczucia, intuicja – przewaga u kobiet. Zdaniem Junga pierwiastki te powinny być w równowadze.
31. typy charakterologiczne według Junga. Introwertycy i ekstrawertycy.
32. teoria Heider’a. Bodźce społeczne są przez ludzi różnie rozumiane. Formy zachowania zależą od rozumienia bodźca, a nie od jego energii. Koncentrowanie się na poznawczym odzwierciedleniu bodźców społecznych. Stworzył teorię pola psychologicznego. Każdy człowiek działa i żyje w określonym polu psychologicznym. Działają na niego różne siły odpychające i przyciągające. Każdy musi rozwiązać konflikt motywacyjny.
33. Teoria konstruktów osobistych Kellyego. Jego zdaniem najlepiej rozumiemy człowieka gdy założymy, że jest aktywny i jest nastawiony odkrywczo. Uważa, że każdy z nas jest naukowcem, a w mniejszym stopniu komputerem. Każdy z nas obserwuje, przewiduje, stawia hipotezy, tezy na różne tematy, eksperymentuje w codziennym życiu. Poznanie człowieka sprawdza się do poznania jego wizji.
34. Konstrukt osobisty –specyficzna wizja rozumienia rzeczywistości. Człowiek tworzy różne konstrukty na różne tematy. Nie posiadanie konstruktu budzi w nas lęk. Zdobywając konstrukt pozbywamy się lęku.
35. kiedy powstaje dysonans? Przekonania są w stosunku dysonansu jeżeli z jednego wynika zaprzeczenie drugiego. Dysonans jest karą. Unikamy go lub staramy się go obniżyć czyli doprowadzić do harmonii w poglądach. Dysonans jest większy im więcej przemawia przeciwko nam. Im wyższa pozytywna samoocena tym większy dysonans. Im niższa samoocena to i dysonans jest mniejszy.
36. jakie potrzeby motywują nasze zachowanie według Maslowa? Piramida potrzeb:
37. na czym polega potrzeba samoakceptacji? Polega na odkrywaniu swoich predyspozycji, na zaakceptowaniu siebie, swoich wad.
38. wymień rodzaje uwagi.
- Zainteresowania – spostrzegamy to czym się interesujemy;
- nastawienia – spostrzeganie w określony sposób;
- potrzeby i emocje – spostrzegamy świat jako zgodny lub niezgodny z naszymi potrzebami. W taki sposób w jaki chcemy go widzieć.
39. kto był twórcą uczenia się przez warunkowanie klasyczne? Iwan Pawłow.
41. iloraz inteligencji to: globalny wskaźnik poziomu inteligencji
42. co odbierają interoreceptory? Bodźce ze świata wewnętrznego.
43. czym charakteryzuje się daltonizm? Jest to ślepota na barwy czerwone i zielone.
44. człowiek odbiera fale o jakich częstotliwościach? Od 16 drgań/sek. do 20000 drg/sek. a najlepiej słyszalne to 155 drg/sek. do 2200 drg/sek.
45. decybel – względna głośność dźwięku, której wskaźnikiem jest wielkość ciśnienia fali akustycznej na błonę bębenkową ucha.
46. złudzenia geometryczne – człowiek błędnie odbiera pewne rzeczy, jest to zjawisko naturalne i zależy .
47. spostrzeżenia patologiczne – odbieramy coś co nie działa na nasze narządy zmysłowe. Podłożem tych halucynacji jest uszkodzenie układu nerwowego.
48. co jest przedmiotem badań szkoły marksistowskiej? Świadome działanie człowieka. Rozwój świadomości wiąże się z rozwojem pracy ludzkiej.
49. według Tomaszewskiego spostrzeganie to: ukierunkowany proces konstruowania spostrzeżeń. 2 poziomy procesu spostrzegania:
czuciowo – ruchowy (figuralny), znaczeniowo – czynnościowy (przedmiotowe).
50. co to jest pamięć? Pamięć to właściwość zachowawcza polegająca na gromadzeniu doświadczenia, przechowująca je i wykorzystująca je w różnych sytuacjach. Fizjologiczne podłoże to tworzenie się śladów pobudzeń w ośrodkach kory mózgowej lub tworzenie połączeń między ośrodkami.
51. na czym polega zapamiętywanie? Spostrzegane przedmioty wywołują zmiany w komórkach nerwowych w postaci śladów pamięciowych.
52. wymień rodzaje pamięci: A) ikoniczna (zmysłowa), B) krótkotrwała (bezpośrednia), C) długotrwała (odroczona) – podstawa uczenia się.
53. przyczyna zapominania według Thornodike. Uważa, że przyczyną zapominania jest zacieranie się śladów pobudzeń w ośrodkach kory mózgowej, albo zanik połączeń między ośrodkami.
54. teoria ról według Newcomb’a. Jego zdaniem elementami struktury osobowości są role jakie człowiek sobie przyswoił.
55. dwa rodzaje ról według Newcomb’a. A)role wspólne – są to role, które muszą wszyscy pełnić np. dziecka, ucznia, ojca; B) role specyficzne – zdeterminowane płcią.
56. rodzaje motywów według Maslowa (przykłady). A) instynktowne impulsy redukują napięcie, dyskomfort, głód, pragnienie, domagają się miłości, bezpieczeństwa, uznania, są to motywy deficytowe. B) motywy rozwojowe – zabezpieczają funkcjonowanie człowieka na wyższym poziomie niż biologiczny, są niezależne od otoczenia np. poszukiwanie czegoś z ciekawości, bezinteresowna miłość.
57. definicja postawy według Mądrzyckiego. Postawa to względnie trwała organizacja: *wiedzy i przekonań, *uczuć i motywów, *pewnych form działania i reakcji ekspresywnych w stosunku do przedmiotu lub klasy przedmiotu.
58. składniki postawy.
59. zjawisko Zeigarnik – przykład wpływu na zapominanie i przechowywanie. Nie rozładowane napięcie motywacyjne powoduje lepsze zapamiętywanie i przechowywanie.
61. Teoria zapominania wg Freuda. Freud twierdził że zapominanie spowodowane jest wypieraniem ze świadomości treści nieprzyjemnych, nowe doświadczenie zastępuje stare doświadczenie.
63. wymiary uczuć według Wundt’a. Introspekcjonizm zajmuje się świadomością człowieka, przeżyciami wewnętrznymi. Podstawową metodą poznania tej świadomości była Introspekcja (wgląd wewnątrz siebie). (aleksytynia – niezdolność wyrażania swoich uczuć).
64. fazy twórczego myślenia w rozumowaniu.
- przygotowanie – kiedy poznaje się fakty i czyni się obserwacje,
- inkubacja – pozorny brak aktywności,
- pomysł –dochodzi do wyłonienia się koncepcji.
65. Teoria osobowości Kretschmera: 4 somatotypy.
1) leptosomatyczny – typ temperamentu schizoidalny, (smukły, szczupły, wąska klatka piersiowa) małomówny, spokojny, nietowarzyski
2) pykliczny – temperament cyklotymiczny (krępa budowa ciała , posiada brzuszek, beczkowata klatka piersiowa), żywy, pełen humoru, porywczy, cichy, spokojny, smutny.
3) atletyczny – temperament wiskozny, mało ruchliwy, ociężały, niezdolny do zmiany zachowania i sposobu myślenia.
4) dysplastyczny – może być połączeniem tych trzech osobowości
66. Teoria Sheldona.
1) ektomorficzny - dobrze rozwinięty układ nerwowy czyli wrażliwe nerwy – temperament cerebrowotnik, wrażliwy, skłonny do zmartwień, mo0że odczuwać samotność.
2) mezomorficzny - dobrze rozwinięte kości i mięśnie, temperament somototnik, człowiek energiczny, lubiący sport, kontakt z innymi ludźmi.
3) endomorficzny - dobrze rozwinięte narządy wew., temperament wiscerotonik, dąży do przyjemności cielesnych, lubi towarzystwo i dobrze zjeść.
67. behawioryzm a neobehawioryzm. behawioryzm - przedmiotem badań jest zachowanie. Wszyscy ludzie od urodzenia są tacy sami, nabieranie doświadczenia kształtuje nasze życie. Człowiek uczy się różnych reakcji. Od urodzenia nabywamy nawyków. R=f(s) – reakcja jest funkcją bodźca.
Neobehawioryzm – uzupełnienie behawioryzmu S --- O --- R
68. Teoria trzech składników Łomonosowa i Helmoholtza. Teoria ta mówi o zaburzeniach w widzeniu barw. Według niej w siatkówce oka znajdują się trzy elementy odbiorcze, wrażliwe na 3 barwy podstawowe (czerwony, niebieski, zielony). W zależności od ich pobudzenia widzimy odpowiednią barwę. Wykorzystuje ona prawo mieszania się barw.
69. Achromatopsja – zaburzenia w widzeniu bieli i czerni.
70. Daltonizm – zaburzenia w widzeniu barwy czerwonej i zielonej.
71. Ekspansja ruchowa. Dzieci z wzmożoną ekspansją ruchową szukają okazji do ruchowego wyżycia się. Są skłonne do każdego szybkiego działania. Trudniej wykorzystują polecenia organizujące ich ruchliwość. Towarzystwo innych dzieci podnosi ich pobudliwość. Osłabienie kontroli własnego zachowania.
72. Niepokój ruchowy. Dziecko z niepokojem ruchowym nie szuka okazji do ruchowego wyżycia się. Nadpobudliwość nie przejawia się w rozległej aktywności. Nie wybija się z grona rówieśników, wystarczają zajęcia w-f do wyżycia się. Niepokój wzrasta, gdy nakażemy mu ciche i spokojne siedzenie. Niepokój ogranicza się do własnego ciała i tego, co wokół się znajduje.
73. Zdolność to właściwości psychiczne, które warunkują pomyślne rezultaty działania. Rozwijają się pod wpływem anatomiczno – fizjologicznym, na które składają się określone struktury nerwowe oraz sprawność funkcjonowania analizatorów.
74. Uzdolnienia – zespół zdolności, które umożliwiają wyjątkowo skuteczne działanie w danej dziedzinie.
75. Talent – najbardziej korzystne połączenie uzdolnień, które umożliwia twórcze wykonywanie danej działalności.
76. Definicja inteligencji według Cattella.
Inteligencja – zdolność ogólna przystosowania się do zmieniających się okoliczności, zdolności do efektywnego myślenia. 2 podst. etapy: *inteligencja płynna –jest efektem działania czynników wrodzonych, rozwija się do okresu dojrzałości do 25 lat, a później spada. *inteligencja skrystalizowana – jest efektem doświadczenia i uczenia się, pracy nad sobą i rozwijania się do końca życia.
77. ile wynosi pojemność pamięci bezpośredniej? 7  2 elementy.
78. cechy pamięci.
- trwałość pamięci – zdolność do długotrwałego przechowywania doświadczenia
- szybkość zapamiętywania – zależna od treści
- gotowość pamięci – zdolność szybkiego odtwarzania doświadczenia
- wierność pamięci – dokładne odtwarzanie zapamiętanych treści
79. czynniki wpływające na zachowanie:
- motywacja i zainteresowanie materiałem
- wielokrotne powtarzanie może osłabić zainteresowanie
- informacje o wynikach uczenia się
- ciągłe powtarzanie
80. 3 typy konfliktu motywacyjnego wg. Lewina.
1) + + dążenie dążenie
2) + - dążenie unikanie
3) - - unikanie unikanie
81. 2 typy charakteru wg Junga
- Introwertywny – człowiek skierowany jest do siebie, planuje swoje działanie, nie działa pod wpływem impulsu, można na nim polegać, pesymista, dużą wagę przywiązuje do norm moralnych.
- Ekstrawertywny – przeciwieństwo introwertyka, żądny życia, działa pod wpływem impulsu, nie można na nim polegać, nie znosi bezczynności.
82. Co to jest rola?
Zespół norm związanych z zachowaniem się w określonym miejscu, w określonej sytuacji przez określoną osobę.
83. od jakich procesów nerwowych zależy temperament?
Pobudzenie i hamowanie.
84. przy pomocy jakich właściwości charakteryzujemy pobudzenie i hamowanie?
- siła – zdolność komórek nerwowych do pracy
- równowaga – stosunek siły pobudzenia do siły hamowania
- ruchliwość – umiejętność przechodzenia od pobudzenia do hamowania i z powrotem
85. wymień 4 temperamenty według Pawłowa.
- sangwinik – silny, zrównowarzony, ruchliwy
- flegmatyk – silny, zrównowarzony, nieruchliwy
- choleryk – silny, niezrównoważony
- melancholik – słaby
86. co to jest dojrzała osobowość?
To układ trwałych właściwości charakterystycznych dla danej osobowości. Podłożem kształtowania się tych właściwości są zadatki anatomiczno – fizjologiczne organizmu warunkujące określony sposób poznawania świata i tworzenia schematów percepcyjnych, emocjonalnych, intelektualnych i społecznych.
87. co to jest pamięć ikoniczna - zmysłowa?
Utrzymywanie w świadomości obrazu zmysłowego danego przedmiotu.
88. I prawo Yerkesa Dodsona.
W miare wzrostu pobudzenia rośnie poziom wykonania (do pewnego momentu) ale jeśli pobudzenie nadal się podnosi to poziom wykonania spada.
89. II prawo Yerkesa Dodsona.
Im zagadnienie jast trudniejsze do wykonania tym mniejszy przyrost pobudzenia wywołuje dezorganizację zachowania.
90. Na czym polega prawo efektu?
Zachowanie, które w danej sytuacji wywołuje uczucie zadowolenie zostaje skojarzone z tą sytuacją i jeśli w przyszłości sytuacja ta się powtórzy, to wzrasta prawdopodobieństwo, iż powtórzone zostanie także to zachowanie. Jeśli zachowanie wywoła uczucie dyskomfortu to spada prawdopodobieństwo powtórzenia się tego zachowania w podobnych warunkach w przyszłości.
91. Co to jest facylitacja społeczna?
Są to wszelkie zmiany w poziomie wykonywanych czynności pod wpływem innych osób.
92. Na czym polega warunkowanie klasyczne?
Jednostki uczą się przewidywać pojawienie się ważnych wydarzeń w środowisku (pokarm, ból) i przygotowują się na nie.
93. Co to jest bodziec warunkowy?
Bodziec, który w wyniki podawania go z bodźcem bezwarunkowym nabrał zdolności wywoływania podobnej reakcji.
94. Co to jest bodziec bezwarunkowy?
Bodziec, który bez uczenia wywołuje określone reakcje organizmu..
95. Co to jest wzmocnienie pozytywne?
Każda konsekwencja zachowania, która powoduje zwiększenie się prawdopodobieństwa powtórzenia się tego zachowania w przyszłości.
96. Co to jest wzmocnienie negatywne?
Wykonanie reakcji, które pozwalają uniknąć przykrych konsekwencji, co powoduje zwiększenie się prawdopodobieństwa powtórzenia się tej reakcji w przyszłości.
97. Co to jest kara?
Każda konsekwencja zachowania, która zmniejsza prawdopodobieństwo pojawienia się tego zachowania w podobnych warunkach w przyszłości.
98. Co to jest pomijanie?
Po wystąpieniu zachowania nie pojawiają się konsekwencje, które wystąpiłyby w przypadku powstrzymania się od wykonania tej reakcji i gdy obserwujemy spadek częstości wykonywania zachowania będącego elementem tej zależności.
99. Przedstaw związek myślenia i języka według Sapira – Whorfa.
Prawo relatywizmu językowego - używany język wpływa w mniejszym lub większym stopniu na sposób myślenia.
100. Przed staw związek myślenia i języka według Piageta
Według Paigeta myślenie rozwija się pierwsze i stanowi warunek rozwoju języka.
. Wg Piageta istnieją trzy wielkie typy struktur, które charakteryzują zabawy dziecięce i dokładnie wyznaczają ich klasyfikację: ćwiczenie, symbol i reguła. ASYMILACJA to proces w którym nowy przedmiot, idea zostaje zrozumiany w kategoriach pojęć lub czynności (schematy) które dziecko już zna. AKOMODACJA jest komplementarnym procesem, który umożliwia jednostce modyfikowanie pojęć i czynności tak, by pasowały one do nowych sytuacji, przedmiotów i informacji.
101. Wymień trzy sposoby zapamiętywania.
- motywacja i zainteresowanie materiałem
- wielokrotne powtarzanie może osłabić zainteresowanie
- informacje o wynikach uczenia się.
102.. Jakie są przejawy nadpobudliwości? Z nadpobudliwością psychoruchową mamy do czynienia wtedy, gdy dochodzi do powstania przewagi procesów pobudzania nad procesami hamowania.
 103. Jak rozumiesz motywy deficytowe w teorii Maslowa, podaj przykłady.
 104. Jak rozumiesz motywy rozwojowe i podaj przykłady.
 105. Na czym polega warunkowanie instrumentalne?