Osiągnięcia cywilizacyjne Greków

Starożytna Grecja z pewnością była kolebką cywilizacji europejskiej. Przez wiele lat rozwijały się tu obok siebie język, kultura, sztuka, architektura, filozofia i demokracja.

Jednak ja osobiście uważam, że najlepszym osiągnięciem starożytnych greków jest zainteresowanie się filozofią, aspektem życia i wieloma problemami życia, powstania itp.

Filozofia

Od wieków ludzie szukali odpowiedzi na pytania: jak żyć? Co to jest życie?

Jak powstało życie? Jak powstał świat? W VI wieku p.n.e. w Grecji pojawili się jednak myśliciele, którzy - jako pierwsi w dziejach ludzkości - próbowali odpowiedzieć na te pytania bez odwołania do religii, jedynie drogą racjonalnego rozumowania. Najstarszy z greckich filozofów - Tales z miasta Miletu, greckiej kolonii w Azji Mniejszej (pocz. VI w. p.n.e.), starał się odszukać podstawowy pierwiastek, od którego pochodzą wszystkie inne, i uznał wodę za źródło świata i życia. Nieco młodszy był Heraklit z Efezu (także w Azji Mniejszej), którego nauka, podkreślająca sprzeczności i zmienność zjawisk i pojęć, wywarła wielki wpływ na późniejszych myślicieli. U najdawniejszych filozofów greckich najważniejsze są nie tyle ich konkretne poglądy, ile samo postawienie pewnych problemów.

Można śmiało powiedzieć, że Grecy stworzyli podstawy wszystkich nauk. Grecy byli ojcami myślenia historycznego w przeciwieństwie do kronikarzy z Egiptu, czy starożytnych państw Azji. Ojcem historii był Herodot. Swoje IX-tomowe dzieło tworzył na podstawie obserwacji i relacji naocznych świadków.

Teatr i Literatura

Teatr grecki narodził się z przedstawień religijnych na cześć boga Dionizosa, organizowanych w czasie świąt zwanych, Dionizjami. Pierwotnie podczas Dionizji występował chór satyrów pod przewodnictwem koryfeusza, który intonował pieśń wykonywaną następnie przez śpiewaków. Z czasem koryfeusz wyodrębnił się i zaczął prowadzić dialog z chórem, pełniąc rolę aktora. Wielkie Dionizja organizowano w miastach, w marcu. Z nich powstała tragedia We wrześniu miały miejsce małe Dionizja, odbywające się na wsiach, które zapoczątkowały komedię. Sztuki prezentowano w formie zawodów przedstawień, czyli agony. Do współzawodnictwa stawało zwykle trzech dramatopisarzy. Każdy z nich miał jeden dzień na przedstawienie swojej tetralogii, czyli zestawu czterech dramatów, w skład, którego wchodziły trzy tragedie i jedna komedia.

Poszczególni dramatopisarze greccy nie tylko pisali sztuki, ale również mieli zasługi w rozwijaniu formy przedstawień. Tespis w VI w. p.n.e. wprowadził pierwszego aktora i zbudował skene. Ajschylos na przełomie VI i V w. p.n.e. wprowadził drugiego aktora, zastosował prolog, opisy i opowiadania. W V w. p.n.e. Sofokles wprowadził trzeciego aktora, zwiększył obsadę chóru i jednocześnie zmniejszył jego rolę w akcji na rzecz przodownika chóru. Zerwał też z tematycznym związkiem poszczególnych części tetralogii. Również w V w. p.n.e. Eurypides zastosował monolog przedstawiający psychiczne przeżycia bohatera, a także wprowadził postaci kobiece.Sztuki greckie wystawiano zwykle pod gołym niebem. Teatr składał się z kilku części. Theatron był półkolistym miejscem, gdzie zasiadali widzowie. Kolejne rzędy widowni znajdowały się coraz wyżej. Na środku teatru znajdował się okrągły plac nazywany orchestra, na którym występował chór. Po jego bokach umieszczone były wejścia dla chóru - parodos. Przed orchestrą znajdował się proskenion, czyli podłużne podwyższenie, na którym występowali aktorzy. Za proskenion umieszczone było skene - budynek, który zasłaniał kulisy i pełnił rolę scenografii.

Demokracja ateńska

Sama nazwa pochodzi od demos-lud i kratos – władza, czyli dosłownie ludowładztwo. Oprócz całego mnóstwa drobniejszych zmian, opierała się ona głównie na możliwości udziału w zarządzaniu państwem wszystkich pełnoprawnych obywateli, którzy ukończyli 20 rok życia.Demokracja ateńska miała również słabe strony, choćby ograniczoną możliwość udziału w Zgromadzeniach Ludowych obywateli mieszkających poza Atenami. Chłopi, szczególnie w okresie prac rolnych nie brali udziału w głosowaniu, ze względu na odległość, jaką musieliby przebyć, żeby oddać głos. Rozwiązaniem tego problemu było oczywiście delegowanie z każdej wioski przedstawiciela, który by zadbał o interesy producentów żywności. Krytykowano także czas podejmowanych decyzji, co w tamtych, burzliwych czasach miało ogromne znaczenie. W wypadku zagrożenia państwa, mimo urzędu strategów, najważniejsze rozstrzygnięcia musiały jednak zapadać na Zgromadzeniu, co nie zawsze było rzeczą rozsądną.

Jedną z głównych zalet demokracji ateńskiej było też to, że urząd archonty i jego ośmiu pomocników trwał tylko rok i choć możliwe było przedłużenie trwania rządów o następną kadencję, to w wypadku jakichkolwiek nieprawidłowości następowała szybka wymiana rządu. Jednak największą zaletą demokratyzacji polis była powszechna możliwość udziału w życiu politycznym wszystkich wolnych obywateli. Niewątpliwie, takie nastawienie obyczajowości ogromnie sprzyjało poszerzaniu horyzontów przez obywateli Ateńskich, horyzontów kulturowych, religijnych a co najważniejsze – intelektualnych.

Architektura

Architektura starożytnej Grecji to przede wszystkim liczne świątynie budowane na cześć różnych bóstw. Mimo, że świątynie były rozległe i okazałe to jednak, Celli, czyli pomieszczenia kultowe były bardzo wąskie. Uzasadniano to tym, że świątynia spełniała rolę domu bóstwa, a nie jak w chrześcijaństwie miejsca, w którym gromadzili się wierni, aby uczestniczyć w nabożeństwie. Klasyczne świątynie starożytnej Grecji budowano zgodnie z wiarą, że pewne kształty i proporcje są miłe bogom. Istnieją trzy główne antyczne porządki architektoniczne, które różnią się ornamentyką i proporcjami kolumn, a której konstrukcje opierają się na głowicach. Wspaniałość greckiej architektury nie polega na wysokim poziomie techniki, lecz na genialnym wyczuciu proporcji oraz wyostrzonej świadomości perspektywy. Przykładem może być zwyczaj pogrubiania środkowych części kolumn po to, by oglądane z pewnej odległości nie sprawiały wrażenia wklęsłych.

Porządek dorycki, joński i koryncki

Najstarszy jest porządek dorycki, który powstał w VII wieku p.n.e. i występował głównie w Grecji i koloniach zachodnich, na przykład na Sycylii i w południowej Italii. Kolumna dorycka charakteryzowała się wybrzuszonym i żłobkowanym trzonem, pozbawiona była bazy, jej głowica miała prostą formę geometryczną. Około stu lat później na wyspach Morza Egejskiego wykształcił się bardziej dekoracyjny porządek- joński. Jego charakterystycznymi cechami były woluty (ślimacznice) na głowicach oraz akroteria. Kolumny jońskie różniły się od doryckich tym, że były smuklejsze i posiadały profilowaną bazę.

Kolejny porządek - koryncki powstał w Atenach w V wieku p.n.e. Kolumny korynckie były najbardziej smukłe i charakteryzowały się bogato zdobionymi kapitelami. Ważną ozdobą korynckich głowic były liście akantu, rośliny rosnącej w krajach basenu morza śródziemnego.

Zabytki starożytnych Aten

Zabytki starożytnych Aten podzielone były na trzy główne zespoły:
najważniejszy Akropol z Partenonem i budowle u stóp wzgórza - m.in. teatr Dionizosa, pomnik Lizykratesa,
pozostałości 2 rynków (tj. greckiego - Agory i rzymskiego z Wieżą Wiatrów)
dzielnica garncarzy Keramejkos i wielka nekropola. - grupa budowli na miejscu dzielnicy Hadrianopolis (m.in. świątynia Zeusa Olimpijskiego).

W drugiej połowie V w. Ateny pod rządami Peryklesa stały się głównym ośrodkiem sztuki, działali tu wybitni architekci. Natomiast w IV w. zapoczątkowano monumentalizację architektury użytkowej (teatry, stadiony), powstawały budowle sakralne i świeckie (hotele w Olimpii, arsenał w Pireusie).

Rzeźba

Wraz z rozwojem ludności i zwracaniem uwagi na rzeczy piękne, dokonywał się rozwój i doskonalenie rzeźby. Artyści klasycyzmu tworzyli postacie dynamiczne, ważne były szczegóły ubioru i harmonia ludzkiego ciała. Rzeźba tego okresu ukształtowała późniejszy kanon piękna. I chociaż wiele z nich nie przetrwało, a te co przetrwały są silnie zniszczone, bądź przetrwały ich wierne rzymskie kopie, to chyba nie ma człowieka, na którym by one nie wywierały ogromnego wrażenia

Język

Około 750 r. p.n.e. w wyniku kontaktów Greków z Fenicjanami cywilizacja grecka osiągnęła inny wymiar powstał precyzyjny alfabet, znajdujący zastosowanie z niewielkimi zmianami w czasach dzisiejszych. W Kerameikos w Atenach odnaleziono wazę attycką z inskrypcją pisaną heksametrem temu, który był najlepszym tancerzem. Jest to przykład najwcześniejszego pisma alfabetycznego. Od tego czasu nastąpił stały rozwój kultury piśmiennej. Znajomość alfabetu ułatwiła wymianę myśli i doświadczeń, z czym wiązał się rozwój wielu dziedzin życia.

Igrzyska olimpijskie

Igrzyska odbywały się na cześć wszystkich bogów. Największe i najsłynniejsze odbywały się na cześć Zeusa, co cztery lata w Olimpii. Pierwsze odbyły się 776 r. p.n.e. W czasie trwania igrzysk w całej Grecji obowiązywał pokój. Starożytne Olimpiady zakończyły się w 395 r. n.e.

W 1896 r. Francuz baron Pierre de Coubertin zorganizował I nowożytne igrzyska w Atenach. Od tego czasu, co cztery lata sportowcy z całego świata spotykają się na olimpiadzie. Wyjątek stanowił okres I i II wojny światowej. Mimo wielu różnic pomiędzy igrzyskami starożytnymi, a współczesnymi są one ich kontynuacją. Symbolem tego jest znicz olimpijski, który zapala się od ognia przyniesionego przez sztafetę z Olimpii.