Jakie motywy literackie zawierają pieśni Jana Kochanowskiego?

Jan Kochanowski to największy poeta polskiego odrodzenia. Jest nazywany „ojcem poezji polskiej”. To autor największego zbioru pieśni, wydanego po raz pierwszy w 1586 roku.

Pieśń to najstarszy i najbardziej powszechny gatunek poezji lirycznej. Genetycznie związana jest z muzyką. Jej samodzielna forma literacka powstała już w starożytności. To właśnie do starożytnych pieśni nawiązywał w swej twórczości Jan Kochanowski.

Tematem mojej pracy są motywy literackie występujące w pieśniach Kochanowskiego.
Pieśnią, od której chciałabym zacząć, jest „Pieśń świętojańska o sobótce”.
Pierwszym motywem jaki bez trudu zauważamy jest arkadia- . Słowa ‘wsi spokojna, wsi wesoła’ przynoszą wyidealizowany obraz wsi widziany oczami ziemianina. Poecie wieś rysuje się jako sielankowa, piękna kraina, a praca rolnika została w pieśni uznana za najgodniejsze zajęcie: uczciwe oraz zapewniające dostatnie życie na wsi. Dostrzegamy tu wyraźne przeciwstawienie życia miejskiego i wiejskiego – ukazanego jako lepsze. W „Pieśni świętojańskiej o sobótce” autor pokazuje, że prawdziwe szczęście to nie bogactwo, lecz harmonijne życie zgodne z naturą. W zamian za nie przyroda obdarza rolnika swymi darami: rybami, zwierzyną oraz owocami. Po pracy wspólnie śpiewa się pieśni, tańczy, cieszy z życia i nic nie jest w stanie zakłócić szczęścia w tej Arkadii.
Motyw natury jest tu również bardzo ważny. Jest ona bowiem hojna i szczodra wobec ludzi – obdarza ich swymi darami, pozostaje im przyjazna. Szlachetna praca rolnika zapewnia stały kontakt z przyrodą, zmusza do życia zgodnego z jej prawami.
Kolejnym motywem występującym w „Pieśni świętojańskiej o sobótce” jest dom. W domu uczciwego rolnika nie ma luksusów, ale jednak panuje ład, zgoda, wzajemny szacunek i szczęście pomiędzy współlokatorami. Mieszkająca w domu rodzina to także motyw literacki. Sprzyja jej natura, na polach i w domu pracują zadowoleni ludzie. Zarówno ziemianin jak i jego żona są przykładnymi gospodarzami. Kochają się i chętnie spędzają razem czas. Każde z pokoleń ceni te same wartości moralne, nie zamierza zabiegać o pomnożenie majątku, czują się szczęśliwi mając to co dał im los.
Ludowy obrząd świętowania sobótki świętojańskiej jest następnym motywem, który spotykamy czytając pieśń Jana Kochanowskiego. Opowieści dwunastu panien biorących udział w uroczystości (paleniu ognisk, rzucaniu na wodę wianków, tańcach i zabawach) tworzą całość.
Praca jest kolejnym motywem występującym w „Pieśni świętojańskiej o sobótce”. Stanowi ona bowiem dla mieszkańców sielankowej wsi przyjemność. Daje im poczucie szczęścia. Ponadto człowiek pracowity nie musi obawiać się głodu czy też niedostatku.
Następną utworem Jana Kochanowskiego, o którym chciałabym napisać jest „Hymn (Czego chcesz od nas, Panie..)”.
Pierwszym motywem występującym w hymnie jest artysta. Jest nim wszechwładny, wszechobecny Bóg, który od podstaw stworzył otaczający nas świat – dzieło sztuki. Poeta wyraża zachwyt nad wszystkim, co dał stwórca. Należy wspomnieć zatem o motywie miłości – zarówno do Boga, jak i do dzieł, które stworzył. Jest on bowiem doskonałym, idealnym architektem, Panem Świata, którego władza zawsze pozostaje trwała, mądra i sprawiedliwa. Z utworu wynika, że Bóg odwzajemnia miłość, która darzą go ludzie. Ofiaruje im bowiem doskonała, piękną naturę i harmonijny, zachwycający świat.
Pieśń stanowi wyraz renesansowego modelu religijności – sławienie Boga poprzez wyraźnie podziwu dla jego dzieła – Świata. Pokora w odniesieniu do Boga nie jest tutaj wyrazem ślepego posłuszeństwa wobec Kościoła, lecz zrozumieniem swego miejsca w świecie. W utworze autor pokazuje, że dla niego Bóg to nie kościół, lecz wszystko co otacza ludzi. Chwali Go przez pochwałę realnego świata – będącego przecież Jego tworem.
W kolejnej pieśni – ”Pieśń XXIV” – pojawia się motyw autotematyzmu. Poeta określa się jako człowiek, któremu twórczość zapewnia nieśmiertelność oraz sławę daleko wykraczającą poza ojczyznę. Podkreśla także, że nawet czas nie zniszczy dzieła poety, któremu ”z ramion sążniste skrzydła wyrastają”, zatem jest jednostką przekraczająca ludzkie ograniczenia.
„Pieśń o spustoszeniu Podola” zawiera motyw patriotyczny. Kochanowski dał w niej wyraz miłości do swojej ojczyzny, wywyższa także swoich rodaków nad Turkami.
W pieśni występuje także motyw nienawiści – autor wyraża głęboką pogardę i niechęć do najeźdźców, oraz skarga – autor narzeka i ubolewa nad klęską polaków.
Kolejny utwór, „Pieśń o dobrej sławie" – zawiera również motyw patriotyczny. Mówi o powinnościach obywatela wobec własnej ojczyzny. Każdemu człowiekowi powinien przyświecać jeden cel - służba własnemu krajowi, w celu zapewnienia sobie dobrej sławy.

Pieśni Jana Kochanowskiego to dzieła ponadczasowe. Zawierają światopoglądy aktualne nawet w dzisiejszych czasach. Mają charakter edukacyjny.