Rolnictwo, czynniki rozwoju, hodowla i uprawa roślin

I ROLNICTWO

Rolnictwo – jeden z działów gospodarki, którego głównym zadaniem jest dostarczenie żywności. Rolnictwo uzyskuje produkty roślinne i zwierzęce dzięki uprawie roli i roślin oraz chowu i hodowli zwierząt.

CZYNNIKI ROZWOJU
A) przyrodnicze
I. Ukształtowanie powierzchni
Ukształtowanie powierzchni jest jednym z głównych czynników decyzyjnych wpływających na zagospodarowanie rolnicze danego obszaru. Dla rolnictwa najbardziej dogodna rzeźba terenu to obszary nizinne, równinne, faliste i pagórkowate o niedużych różnicach wysokości względnej, a także stoki o niewielkim nachyleniu. Takie ukształtowanie terenu zapewnia ochronę przed erozją gleb wietrzną oraz wodną, gwarantuje zachowanie wilgoci a także przeciwdziała spływowi powierzchniowemu wód opadowych. Ułatwia to także pełne i efektywniejsze zagospodarowanie obszarów uprawnych oraz pomaga w prowadzeniu zbiorów.

II. Wysokość nad poziomem morza
Wysokość nad poziomem morza ma istotny wpływ na klimat regionu. Zależą od niej temperatura powietrza atmosferycznego, ciśnienie atmosferyczne oraz ilość opadów. Im większa wysokość, tym większa ilość opadów oraz niższe temperatura i ciśnienie.

III. Jakość gleb
Jakość gleb to jeden z najistotniejszych czynników decydujących o możliwościach rozwoju rolnictwa na danym obszarze. Powodem tego jest fakt, że właśnie ona dostarcza roślinom składniki pokarmowe i wodę. Od ich żyzności, a także poziomu zanieczyszczenia i degradacji, zależy wielkość i jakość zbiorów uprawianych roślin oraz chów zwierząt.

IV. Klimat
Na klimat składają się temperatura powietrza, wilgotność, rozkład opadów atmosferycznych w ciągu roku, masy powietrza, oddalenie od dużych zbiorników wodnych oraz długość trwania okresu wegetacyjnego (okres, w którym średnia dobowa temperatura powietrza wynosi powyżej 5 stopni Celsjusza). Czynniki te mają duży wpływ na zróżnicowanie gleb i upraw. Najlepszym dla rozwoju rolnictwa klimatem jest klimat umiarkowany.

B) pozaprzyrodnicze

I. Zasoby pracy (zasoby siły roboczej), rozmieszczenie ludności

II. Ustrój rolny
czynnik, na który składają się głównie własność ziemi i wielkość gospodarstw. Korzystna podstawę do rozwoju rolnictwa stwarza własność prywatna, gdyż sprzyja ona bezpośredniemu, osobistemu zainteresowania właściciela gospodarstwa jak największymi efektami pracy. Wielkość gospodarstw również istotnie może wpływać na rozwój rolnictwa.

III. Poziom kultury rolnej
wpływa na stosowanie nowoczesnych metod uprawy i hodowli, wydajnych odmian; poziom mechanizacji, nawożenia i ochrony roślin.

IV. Poziom rozwoju przemysłu i zakres usług dla rolnictwa
warunkuje zaplecze techniczne i naukowo-badawcze, zaopatruje rolnictwa i stanowi jednocześnie rynek zbytu dla surowców pochodzenia rolniczego.

V. Polityka rolna państwa
oddziałuje na rolnictwo poprzez różne formy stymulowania kierunków rozwoju, finansowanie dopłat, cen gwarantowanych, systemów kredytów, ochrony rynku rolnego poprzez polityke celną

VI. Wysokość kosztów produkcji i zapotrzebowanie rynku

OBSZARY O DOGODNYCH WARUNKACH ROZWOJU
- Europa – Nizina Francuska, Angielska, Wyżyna Bawarska, Czesko-Morawska, Nizina Śląska, poł.zach. Rosja
- Ameryka Płn – wsch część Wielkich Równin, Dolina Kalifornijska
- Ameryka Płd – poł. Część LA Platy, wyżyna Brazylijska (poł-wsch)
- Afryka – delta Nilu
- Azja – Mezopotamia, Nizina Gangesu, Nizina Chińska
- Australia – poł. Wsch.

ROLNICTWO INTENSYWNE
Charakteryzuje się dużymi nakładami na jednostkę powierzchni upraw bądź jednostkę hodowlaną i osiąganiem w związku z tym wysokich przeciętnych plonów roślin oraz efektów hodowli zwierząt. Wyróżnia się:
- intensywną gospodarkę rolną pracochłonną – charakterystyczna dla małych gospodarstw w KSR
- intensywną gospodarkę rolną kapitałochłonną – typową dla nowoczesnego rolnictwa farmerskiego w KWR

Do obszarów intensywnego rolnictwa zaliczamy:
- Europę Zachodnią,
- Dolinę Kalifornijską,
- Nizinę Zatokową i Atlantycką w USA,
- Japonię i Koreę oraz Nizinę Chińską,
- Jawę,
- deltę Nilu i Nizinę Gangesu.

ROLNICTWO EKSTENSYWNE
Charakteryzuje się relatywnie małymi nakładami pracy i kapitału na jednostkę powierzchni upraw lub na jednostkę hodowlaną oraz niskimi przeciętnymi efektami.

Główne obszary rolnictwa ekstensywnego:
- Queensland i Nowa Południowa Walia w Australii,
- Wielkie Równiny w USA i Kanadzie,
- obszar Pampy w Argentynie oraz cała strefa międzyzwrotnikowa w Afryce,
- Bliski Wschód,
- Pakistan,
- Afganistan i niemal cały obszar b. ZSRR.

OBSZARY GLEBOWE
1. bardzo żyzne czarnoziemy stepowe i czarnoziemne gleby prerii : płd. Ameryka – Argentyna, środkowa Ameryka Płn, środkowa Azja GLEBA STREFOWA
2. bardzo żyzne lub żyzne gleby brunatne : wsch. i Zach. Ameryka Płn, Europa, wschodnia Azja GLEBA STREFOWA
3. żyzne gleby kasztanowe : środkowa Ameryka Płn., środkowa Azja GLEBA STREFOWA
4. średnio żyzne żółtoziemy i czerwonoziemy : płd, wsch. Azja, płd. Australia, GLEBA STREFOWA
5. żyzne lub średnio żyzne gleby cynamonowe i szarocynamonowe : kraje basenu Śródziemnego, płd. Ameryka Płn, wsch. I Zach. Australii GLEBA STREFOWA
6. średnio żyzne gleby czarne tropikalne : wsch. Australia, płd. Azji GLEBA ASTREFOWA
7. żyzne mady rzeczne lub morskie : wsch. Azja i delta Nilu GLEBA ASTREFOWA


GOSPODARKA ŻAROWA polega na wypalaniu obszarów leśno-łąkowych w celu uzyskania ziem pod uprawę. Stosuje się ją w Dżungli Amazońskiej, kotlinie Kongo, Archipelagu Wysp Malajskich (dwupolówka, trójpolówka)

ROLNICTWO W KSR charakteryzuje się :
• dominacją produkcji roślinnej
• względnym niedorozwojem produkcji zwierzęcej
• znacznym udziałem upraw monokulturowych
• tradycyjnymi metodami prowadzenia upraw i niezmienną w długim czasie strukturą zasiewów
• przestarzałymi stosunkami własności
• znacznym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych, które ogranicza możliwość mechanizacji, chemizacji oraz specjalizacji produkcji
• niską towarowością produkcji rolnej, ograniczającą możliwość eksportu produktów
• niedorozwój otoczenia rolnictwa
(Indie, Egipt, Wietnam, Indonezje, Kenia, Sudan)

ROLNICTWO W KWR charakteryzuje się :
• wysokim udziałem roślin przemysłowych, owoców i warzyw w produkcji roślinnej
• wysokim udziałem produkcji zwierzęcej
• urozmaiconą strukturą produkcji roślinnej i zwierzęcej
• znaczną koncentracją gospodarstw
• wysoką kulturą rolną – stosowanie nowoczesnych metod uprawy roślin i chowu zwierząt
• rozwiniętym zapleczem technicznym
• powszechnym dostępem do środków produkcji dla rolnictwa
• rozwinięty przemysł : rolno spożywczy, stymulujący aktywność produkcyjną rolników
• tworzenie dużych nadwyżek eksportowych
(USA, Kanada, Japonia, Australia, Singapur, Chiny)

II UPRAWA I HODOWLA ROŚLIN
Rośliny uprawne :
• Alimentacyjne (żywieniowe)
• Przemysłowe
• Pastewne
• Używki

I ALIMENTACYJNE
- zboża (pszenica, gryka, ryż, kukurydza, owies)
- rośliny strączkowe (fasola, bób, groch, soczewica)
- rośliny okopowe (ziemniaki, buraki)
- warzywa i owoce

II ROŚLINY PRZEMYSŁOWE
- oleiste (oliwki, rzepak, soja, słonecznik, orzechy ziemne, palma oleista, kukurydza)
- włókniste (bawełna, konopie, Agawa, len, juta)
- rośliny cukrodajne (buraki, trzcina)
- kauczuk

III ROŚLINY PASTEWNE
- rośliny motylkowate, trawy, buraki pastewne

IV UŻYWKI
- kawowce, kakaowce, krzewy herbaciane, tytoń

III CHÓW I HODOWLA ZWIERZĄT
HODOWLA jest prowadzona głownie w celu pozyskania białka i tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Poza tym dostarcza wełny, jedwabiu, włosów, pierza, skór, kości i wielu innych produktów.

I
Trzoda chlewna – globalna produkcja mięsa (USA, Hiszpania, Chiny, Niemcy, Brazylia)

Hodowla owiec – wełna, baranina, mleko owcze (Australia, Wlk. Brytania, Chiny, Uran, Indie)

Marynos – wełna, mięso, mleko, futro, tłuszcz (Hiszpania, Australia)

Hodowla drobiu – mięso, jajka, pierze

Hodowla bydła – mleko, mięso, tłuszcz, skóra (Irlandia, Belgia, Europa Zach., USA

Wielbłądy – siła pociągowa, mięso, mleko, wełna (Sudan, Etiopia, Mauretania, Pakistan, Somalia)

Jaki – mięso, mleko, zwierzęta pociągowe, skóra

Renifery – mleko, mięso, skóra (płn. Europa)

Kozy – mleko, skóra (Chiny, Sudan, Pakistan, Indie, Bangladesz)

Osioł – mięso, siła pociągowa

II POGŁOWIE w mln sztuk
Indie 220
Brazylia 172
Chiny 106
USA 99
Argentyna 57
Sudan 38
Etiopia 35
Meksyk 31
Rosja 27
Niemcy 15
Polska 6

IV RYBOŁÓSTWO
RYBOŁÓSTWO polega na odławianiu naturalnych zasobów przyrody (ryb, owoców morza, roślin)

RYBACTWO jest to świadoma hodowla ryb, owoców morza, roślin a następnie ich pozyskiwanie i przetwarzanie

MARIKULTURA hodowla zwierząt i uprawa roślin w morzach i oceanach
AKWAKULTURA jest pojęciem szerszym od marikultury, obejmuje uprawę i hodowlę roślin i zwierząt również w wodach słodkich

NAJBARDZIEJ ŻYZNE OBSZARY OCEANÓW :
• obszary Oceanu Spokojnego u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej, przez które przepływa zimny Prąd Peruwiański,
• obszary północnego Atlantyku (gdzie ciepły Prąd Zatokowy zderza się z prądami zimnymi – Labradorskim i Grenlandzkim), a zwłaszcza akweny mórz Północnego,
Norweskiego, Barentsa, Baffina, oraz cieśnin w rejonie Grenlandii i Islandii
• wody szelfowe Oceanu Spokojnego i Oceanu Atlantyckiego u wybrzeży USA i Kanady,
• wody mórz: Ochockiego, Japońskiego, Żółtego i Południowo-Chińskiego oraz wody Pacyfiku u wybrzeży Japonii, Kuryli i Kamczatki ( w tym zwłaszcza rejon zderzania się prądów Kuro Siwo i Oja Siwo),
• wody szelfowe Zatoki Bengalskiej i Morza Arabskiego u wybrzeży Indii,
• wody mórz śródlądowych: Śródziemnego, Czarnego i Bałtyckiego,
• wody u wybrzeży Antarktydy, gdzie przepływa Antarktyczny Prąd Okołobiegunowy


Światowe potęgi w połowach morskich
- Chiny
- Peru
- Japonia
- Chile
- USA

Państwa o największych połowach na mieszkańca:
- Islandia – 7630 kg
- Norwegia – 602 kg
- Chile – 464 kg
- Dania – 397 kg
.....
- Polska – 9,1 kg