Choroby układu pokarmowego. Zasady odżywiania.

CHOROBY UKŁADU POKARMOWEGO

Wiele osób cierpi z powodu bólu brzucha. Objawia się on z bardzo różnych przyczyn:
· jedzenie zepsutego lub przeterminowanego pokarmu;
· niewłaściwa kolejność zjedzonych produktów;
· szybkie jedzenie;
· jedzenie zbyt gorących lub zbyt zimnych potraw;
· jedzenie w nocy;
· nieregularne jedzenie posiłków;
· stres.

Choroby układu pokarmowego dzielą się na siedem podstawowych rodzajów:
przełyku: zapalenie przełyku, żylaki przełyku, rak przełyku;
żołądka :zapalenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa żołądka, rak żołądka;
dwunastnicy: choroba wrzodowa dwunastnicy;
jelit: ostre zapalenie jelit, przewlekłe zapalenie jelit, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, rak jelita grubego
wątroby i dróg żółciowych: wirusowe zapalenie wątroby, marskość wątroby, kamica żółciowa, zapalenie pęcherzyka żółciowego;
trzustki: ostre zapalenie trzustki, przewlekłe zapalenie trzustki, rak trzustki;
choroby pasożytnicze: lambria jelitowa, tasiemce, włośnica, owsica, glistnica.



CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA

Wrzód żołądka jest to ubytek w ścianie żołądka. Jest on miejscowym objawem choroby wrzodowej, która jest chorobą związaną w dużym stopniu z wpływami cywilizacyjnymi. Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu owrzodzenia błony śluzowej żołądka jest nadmierne wydzielanie kwasu solnego, palenie papierosów, drażniący wpływ niewłaściwych pokarmów i niektórych leków oraz stresy nerwowe. Chory czuje ból w nadbrzuszu, wyraźnie zależny od przyjmowania posiłków; źle toleruje pokarmy kwaśne, rosół, owoce, wina, kawy; dobrze tolerowane są zwykle pokarmy mleczne i nabiałowe. Chorzy często skarżą się na uczucie pieczenia i palenia w dołku podsercowym, mogą pojawić się też nudności i wymioty. Bardzo ważnym składnikiem leczenia jest stosowanie odpowiedniej diety. Posiłki powinny być rozdrobnione, o odpowiedniej temperaturze, nie drażniące, podawane często, w małych ilościach. Przeciwwskazane są ostre przyprawy, mocna kawa i herbata, surowe owoce i jarzyny, a przede wszystkim-bezwzględnie- papierosy i alkohol. Istotnym problemem w leczeniu choroby wrzodowej jest postępowanie zapobiegające nawrotom. Ciągle odnawiający się wrzód może doprowadzić do zmian nowotworowych i przekształcić się w raka żołądka. Aby zapobiegać wrzodom należy przestrzegać higieny żywienia. Powinno się zwrócić uwagę na przestrzeganie regularności i częstości spożywania posiłków (5-6 razy na dobę). Posiłki powinny być spożywane w spokoju i bez pośpiechu. Kawa i alkohole nie powinny być często spożywane. Papierosy trzeba wyeliminować.

OSTRE ZAPALENIE JELIT

Choroba ta spowodowana jest zjedzeniem pokarmu nieświeżego lub zakażonego bakteriami. Ostre zapalenie objawia się bolesnością całego brzucha, biegunką, wymiotami, niekiedy także podwyższoną temperaturą ciała.
Leczenie polega na zastosowaniu właściwej diety z odpowiednią zawartością płynów i soli kuchennej. W biegunkach ostrych wskazana jest dieta pektynowa, składająca się z papek marchwiowych lub jabłkowych, bogatych w potas. Potem dodaje się dobrze osolone kleiki, rozgotowane kasze, sok z czarnych jagód, kisiele i galaretki owocowe oraz suchary. Jeśli poprawa utrzymuje się należy rozszerzyć dietę o gotowaną rozdrobnioną cielęcinę, gotowane ryby, chudą szynkę i ziemniaki purre.

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE JELIT

Jest wynikiem ostrego zapalenia jelit, ale może także rozwinąć się pod wpływem przewlekle działających czynników uszkadzających przewód pokarmowy (np.: powtarzające się nieprawidłowości odżywiania, nawracające zakażenie bakteryjne, przewlekłe zatrucia). Choroba objawia się skłonnością do biegunek, nietolerancją niektórych pokarmów, wzdęciami, powolnym zmniejszaniem masy ciała. Leczenie polega przede wszystkim na uregulowaniu diety i odsunięciu czynników szkodliwych.


CHOROBY PASOŻYTNICZE

Człowiek nie przestrzegający zasad higieny może stać się żywicielem różnych pasożytów, czyli organizmów, które żyją jego kosztem i negatywnie wpływają na jego samopoczucie. Poza wirusami i bakteriami chorobotwórczymi pasożytami są też robaki pasożytnicze. Należą do nich owsiki i tasiemce.
Owsiki są to robaki, którymi bardzo łatwo można się zarazić. Są to białe wrzecionowate organizmy długości około 1 cm. Ich ciało nie dzieli się wyraźnie na części: nie mają odnóży, nie można wyróżnić głowy. Poruszają się, wyginając sprężyste ciało. Żyją w końcowym odcinku jelita człowieka. Odżywiają się zawartymi w ludzkim kale nie strawionymi resztkami pokarmu. W nocy, w okolicy otwory odbytowego samice składają jaja. Pełzając, wywołują silne swędzenie. Z jaj wylęgają się maleńkie, niedostrzegalne larwy. Drapiący się człowiek przenosi je na dłonie, a z nich na żywność oraz przedmioty, które następnie ktoś inny, przez nieuwagę, może wziąć do ust. Tak może dojść do zakażenia. Larwy owsików unoszą się z kurzem, znajdują się w piasku i w glebie zanieczyszczonej odchodami. Larwy połknięte przez człowieka są odporne na działanie enzymów trawiennych. Wędrują zatem bezpiecznie przez przewód pokarmowy do jelita. W nim przekształcają się w postaci zdolne do rozmnażania, będą więc znów składać jaja i zakażenie się powtórzy.
Żeby uniknąć zakażenia owsikami należy:
· często myć ręce: zawsze przed posiłkiem, po wyjściu z toalety oraz rano, po przebudzeniu;
· utrzymywać paznokcie w czystości, nie obgryzać ich, nie brać do ust żadnych przedmiotów;
· nie jeść nie mytych warzyw i owoców.


Jednym z pasożytów człowieka jest także tasiemiec uzbrojony. Jego obecność w organizmie jest przyczyną różnych dolegliwości: chory czuje ból brzucha i nudności. Jest osłabiony, ponieważ tasiemiec odbiera mu część pokarmu. Tasiemiec ten może osiągnąć 3-4 m. długości. Ma ciało spłaszczone, podobne do taśmy.
Znakomicie przystosował się do pasożytniczego trybu życia:
· na jego główce znajdują się przyssawki i haczyki, za pomocą których przytwierdza się do ściany jelita;
· jego ciało jest odporne na działanie enzymów trawiennych, rozkładających pokarm w jelicie;
· potrafi oddychać nie pobierając tlenu;
· nie ma otworu gębowego, zanurzony w strawionym pokarmie chłonie go całą powierzchnią ciała;
jego ciało składa się z członów. Najstarsze człony tasiemca są wypełnione tysiącami jaj. Znajdują się na końcu ciała robaka i odrywają się w czasie defekacji kału przez człowieka.



ZASADY ODŻYWIANIA

Prawidłowe żywienie człowieka opiera się na pokrywaniu zapotrzebowania na podstawowe składniki pokarmowe. Zapotrzebowanie takie określa się za pomocą norm żywieniowych, określających ilość składników, które powinny być przyjęte w żywieniu. Jest wiele diet, które są zalecane dla ludzi otyłych, czy chorych. Zapotrzebowanie energetyczne organizmu zależy jednak od różnych czynników, jak: wiek, płeć, klimat lub rodzaj wykonywanej pracy. Zapotrzebowanie energetyczne wyraża się w kaloriach (1 kaloria (1 cal) jest to ilość energii potrzebna do ogrzania 1 g wody o 1ºC), lecz w układzie SI jest to dżul (J).

Dzienne zapotrzebowanie kobiet na energię (z podziałem na wiek) wynosi:
Dzienne zapotrzebowanie mężczyzn na energię (z podziałem na wiek) wynosi:


W wartości energetycznej dziennej racji pokarmowej powinny znajdować się wszystkie składniki energetyczne potrzebne organizmowi, w tym około 15% białek, 55% cukrów i 30% tłuszczów. Dziewczynie w wieku 13 lat potrzebne jest dziennie 420 kcal. białek, 1540 kcal. cukrów oraz 840 kcal. tłuszczów.

W jadłospisie powinny znajdować się cztery posiłki:
· śniadanie powinno zapewniać około 30% całkowitego dziennego zapotrzebowania na energię, czyli 840 kcal.
· drugie śniadanie 10%, czyli 280 kcal.
· obiad 40%, czyli 1120 kcal.
· kolacja 20%, czyli 560 kcal.

PRZYKŁADOWY JADŁOSPIS DLA DZIEWCZYNY W WIEKU 13 LAT
Śniadanie:
· 2 kromki chleba razowego z masłem, szynką i pomidorem
· 1 kromka z białego pieczywa z dżemem
· herbata z cytryną i cukrem.

Drugie śniadanie:
· 1 kajzerka z serkiem topionym
· sok pomarańczowy.

Obiad:
· zupa pomidorowa z makaronem
· ziemniaki, kotlet mielony i surówka z kiszonej kapusty
· sok wiśniowo – jabłkowy
· deser – dwa herbatniki.

Kolacja:
· 2 kromki chleba razowego z masłem i pomidorami
· herbata z cytryną i cukrem.

ZDROWA ŻYWNOŚĆ

To co jemy ma ogromy wpływ na nasze zdrowie. Nasze przyzwyczajenia żywieniowe nie zawsze odpowiadają potrzebom naszego organizmu. Najczęściej jemy szybko i "byle jak". Nie zwracamy uwagi na wartości odżywcze, jakie nam są potrzebne do prawidłowego rozwoju, a jakie dane produkty nam dostarczają. Jemy po prostu to, co lubimy. Ale czy to jest zdrowe?. Zdaniem żywieniowców, powinniśmy zwracać większą uwagę na to, co jemy. Żywić zdrowo powinniśmy się w każdym okresie życia.

PODSTAWOWE ZALECENIA ŻYWIENIOWE ZALECANE PRZEZ INSTYTUT ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA

1.Jedz regularnie co najmniej 3 posiłki dziennie. Każdy dzień rozpoczynaj od śniadania.
2.Twoje codzienne pożywienie powinno zawierać różnorodną żywność pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.
3.Spożawaj codziennie produkty zbożowe oraz warzywa i owoce. Warzywa najlepiej jest jeść na surowo lub krótko gotowane.
4.Dwa a najlepiej trzy razy dziennie spożywaj mleko, biały ser lub jogurty o obniżonej zawartości tłuszczu.
5.Ograniczaj ilość spożywanego tłuszcz. Tłuszcze zwierzęce zastępuj olejami lub oliwą z oliwek.
6.Mięso i jego przetwory jedz w ilościach umiarkowanych dwa lub trzy razy w tygodniu. Wybieraj mięso chude. W pozostałe dni jadaj dania z ryb i roślin strączkowych (fasola, groch, soja).
7.Ograniczaj spożycie soli kuchennej. Jedna płaska łyżeczka soli dziennie dodawana do potraw powinna Ci wystarczyć. Nie dosalaj.
8.Zachowaj umiar w jedzeniu cukru i słodyczy. Zamiast słodyczy jadaj więcej owoców i warzyw.
9.Bądź aktywny ruchowo. Pomoże Ci to utracić nadmiar dostarczanej z pożywienie energii (kalorii).
Pamiętaj, że ruch może często zastąpić lekarstwa, lecz żadne lekarstwo nie zastąpi ruchu!!!


Aby prawidłowo rozwijać się i być zdrowym, człowiek powinien spożywać w każdym dniu odpowiednią żywność. Powinna ona dostarczyć potrzebną ilość kalorii oraz zawierać ok. 60 różnych składników Zapotrzebowanie na energię (kalorie) zmienia się wraz z wiekiem. Ludzie młodzi i aktywnie pracujący potrzebują jej więcej. Ludzie w podeszłym wieku dużo mniej.

Zdaniem żywieniowców, do codziennego jadłospisu wybierać powinniśmy produkty niskokaloryczne, bogate w błonnik, witaminy i składniki mineralne. Powinniśmy zatem jeść dużo ciemnego pieczywa, warzyw i owoców, białego chudego sera oraz ryb. Spożywajmy więcej mleka o niskiej zawartości tłuszczów oraz niskotłuszczowych jogurtów i kefirów. Do podstawowych i niezbędnych dla człowieka SKŁADNIKÓW

ODŻYWCZYCH należą: białko, węglowodany, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne, woda i błonnik.

BIAŁKO
Jest jednym ze składników budujących mięśnie, kości, skórę oraz krew. Nie można go zastąpić żadnymi innymi składnikami odżywczymi. Występuje zarówno w produktach zwierzęcych, jak i roślinnych. Najwięcej białka znajduje się w mięsie, drobiu, rybach, jajkach, mleku, kefirach i serach. Wśród produktów roślinnych bogate w białko są: fasola, groch, soczewica, bób, soja i orzechy. Zdaniem żywieniowców, prawidłowe żywienie wymaga spożywania produktów zawierających białko zwierzęce i roślinne.

WĘGLOWODANY
Są to składniki odżywcze, które dostarczają organizmowi energii. Większe ich ilości znajdują się w produktach pochodzenia roślinnego. Wyróżniamy węglowodany proste i złożone. Te pierwsze są łatwiej przyswajane przez organizm człowieka i szybciej spalane. Węglowodany to głównie skrobia i cukier, czyli sacharoza. Obecne są w produktach takich, jak: owoce, warzywa, pieczywo, kasze, płatki zbożowe, ryż, kukurydza i ziemniaki.

BŁONNIK
to inaczej WŁÓKNO POKARMOWE. Jest to naturalny składniki owoców, warzyw, nasion i zbóż. Ułatwia on trawienie, przez co spełnia bardzo ważną rolę w organizmie człowieka. Poza tym błonnik zwiększa objętość pokarmów, znosi uczucie głodu, wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi. Najbogatsze w błonnik są produkty zbożowe, czyli chleb razowy, gruboziarniste kasze, płatki zbożowe i otręby. Błonnik znajdziemy także w roślinach strączkowych, warzywach liściastych, ziemniakach i owocach.