Scharakteryzuj najważniejsze wzorce osobowe w literaturze średniowiecznej

Na podstawie poznanej literatury średniowiecza możemy mówić o trzech wzorcach parenetycznych – czyli ideałach, wzorach do naśladowania propagowanych w tej epoce:

Pierwszy to ideał rycerza - wzorem takim jest np. Roland („Pieśń o Rolandzie”) lub bohaterowie cyklu „O rycerzach Okrągłego Stołu”.
Roland – był rycerzem króla Karola Wielkiego i dowodził tylną strażą w wyprawie do Hiszpanii, zajętej przez Saracenów. Stał się on ideałem rycerza dla całej ówczesnej Europy. Najważniejsze jego cechy to:
- miłość do Boga – bardzo pobożny Roland walczył przeciwko niewiernym Saracenom, krzewiąc wiarę chrześcijańską. Czcił Pana ponad wszystko i gorliwie mu służył, uważał, że walcząc z poganami zaskarbi sobie jego łaski. Nawet tuż przed śmiercią bohater czyni rachunek sumienia, żałuje za swoje grzechy, składa hołd wobec Boga i modli się
- wierność swojemu władcy (Karolowi Wielkiemu) – był mu całkowicie oddany, ważniejszy jest on niż zostawiona w kraju narzeczona
- odwaga i waleczność w walce – odwaga Rolanda nie ma granic, a waleczność jest równie wielka, jak jego duma. Bohater posiadał nadludzką siłę i umiejętność walki, zapał i gotowość. Bezwzględny i niezachwiany w walce z Saracenami, odznacza się nie tyko odwagą, ale i okrucieństwem (łamie czaszkę, kości, powala trupem)
- wierność ojczyźnie i przywiązanie do niej – Roland to wielki patriota, kiedy ginie mówi: „Za króla, w imię Boga i ojczyzny-Francji”
- honor – Roland broni swego honoru za wszelką cenę i hańby nie przepuści bez zemsty. Honor staje się dla niego obsesją, wartością wyższą niż zwycięstwo, życie własne i poddanych. Właśnie poczucie honoru nakazywało mu samodzielność działania (mimo trudnej sytuacji nie wezwał pomocy, przez co naraził siebie i innych rycerzy na śmierć. Zginęli wszyscy, ale honor średniowiecznego rycerza został obroniony)
- zamożność – Roland prezentował się wspaniale: był piękny, strojnie ubrany. Bohater musiał być piękny, gdyż w średniowiecznej mentalności uroda ciała oddaje piękno ducha
- szlachetność – Roland był prawdomówny i prawy, wierny przyjaźni

Drugi to ideał władcy – wzorem takim jest np. król Karol Wieki, Bolesław Chrobry i Krzywousty („Kronika polska” Galla Anonima)
Bolesław Chrobry – Gall Anonim opisując jego dzieje ukazuje go jako wzorzec do naśladowania przez innych władców. Jego cechy to:
- cnota i szlachetność
- dzielny rycerz
- pobożny władca
- miłosierny, dobroduszny, ukochany przez lud
- ambitny, mądry, dobry dyplomata
- człowiek czynu, odważny, waleczny, sprytny
- sprawiedliwy, traktuje ludzi równo bez względu na pochodzenie
- doskonały organizator przywódca i polityk

Trzeci to ideał świętego – wzorem takim jest np. św. Aleksy („Legenda o św. Aleksym”) – święty asceta, św. Franciszek z Asyżu („Kwiatki św. Franciszka”), św. Kinga, św. Jerzy walczący ze smokiem, św. Mikołaj
Św. Aleksy – prowadził surowy tryb życia, wyrzekał się przyjemności, umartwiał ciało, wszystko po to by wypełniać polecenia Ewangelii, by doskonalić swoją duszę, a później otrzymać zabawienie wieczne. Św. Aleksy jest wyrazicielem tzw. ascezy biernej – pragnąc zbawienia wiecznego myśli tylko o sobie.

Przykładem innego ascety, inaczej pojmującego służbę Bogu jest św. Franciszek - to człowiek, który czerpał radość z miłości. Miłość dawał mu siłę i radość, powalał znosić cierpienie, dlatego tak bardzo pokochał ptaki i rośliny. Do nich zresztą kierował swoje przepełnione miłością kazania. Św. Franciszek uważał, że radość powinna towarzyszyć człowiekowi w każdym momencie jego życia (praca, modlitwa, udręki, upokorzenia), nawet w momencie śmierci, gdyż wtedy dostąpimy szczęści i wiecznej radości w niebie.