Makroekonomia - skrót

Jest to zbiór najważniajszych wiadomości z makroekonomii (kurs podstawowy) - bardzo przydatny do kolokwium.


Skrót z makroekonomii. (na podstawie „System rynkowy” M. Nasiłkowski)
Makroekonomia – to głównie teoria tworzenia i podziału dochodu narodowego z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego i polityki fiskalnej państwa. Zajmuje się ona funkcjonowaniem całej gospodarki i formułowaniem polityki rządowej. Keynes wyszedł z założenia niepełnego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych i istnienia przymusowego bezrobocia.
8.1. Proces tworzenia wartości dodanej i produkcji finalnej w gospodarce narodowej.
Wartość wytworzonej produkcji dóbr i usług w ciągu roku w przedsiębiorstwie nazywa się produkcją globalną, która składa się z:
· wartości przeniesionej ( obejmuje nabyte z zewnątrz i zużyte w produkcji surowce, materiały, paliwo itp. )
· wartości dodanej ( suma nowo wytworzonej wartości w przedsiębiorstwie wraz z amortyzacją, wówczas jest wartość dodana brutto; w.d. = p.g. - nakłady)
Suma produkcji globalnych wszystkich działów jest produkcją globalną gospodarki narodowej.
Produkcja finalna występuje wtedy, kiedy został już zakończony proces produkcji i dane dobro nie podlega już dalszemu przetworzeniu w kraju. Przeznacza się ją na K, I oraz Ex. Oblicza się ją odejmując od produkcji globalnej sumę przepływów międzygałęziowych.
Łączna suma wartości dodanej we wszystkich działach gospodarki narodowej stanowi roczny dochód narodowy, którego nie należy utożsamiać z rocznym produktem globalnym.
Proces tworzenia wartości dodanej i proces tworzenia substancji rzeczowej dochodu narodowego nie pokrywają się ze sobą w poszczególnych przedsiębiorstwach, gałęziach, czy działach, ale dają ten sam wynik w całej gospodarce narodowej.
DNB = p.g. – nakłady ogółem ( przepływy międzygałęziowe)
8.2. Przepływy międzygałęziowe W. Leontiefa.
8.3. Podstawowe kategorie produktu i dochodu narodowego.]
PKB – jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.
PNB – jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju powiększonych o dochody netto z tytułu własności za granicą.
PNN – jest mniejszy od PNB o wielkość amortyzacji Am.
We wszystkich tych kategoriach PN zawarty jest podatek pośredni Tp.
DNCW – jest mniejszy od PNN o wielkość Tp. Do dochodów czynników wytwórczych zalicza się: Wp, R, Z, Dw.
ODL – jest tą częścią DNCW, która pozostaje po potrąceniu nie rozdzielonych zysków przeznaczonych na rozwój przedsiębiorstw Nz oraz po spłaceniu podatku od dochodów przedsiębiorstw do budżetu państwa Tbz. Jednocześnie ODL jest powiększony o różnego rodzaju transfery z budżetu państw na rzecz ludności Bt.
DDL – są to dochody g.d. po potrąceniu podatków bezpośrednich Tb. Reprezentuje potencjalną siłę nabywczą społeczeństwa, DDL = ODL – Tb.
8.4. Ruch okrężny strumieni dochodów i wydatków.
PNB – Am = PNN –Tp = DNCW – Tbz – Nz = ODL – Tb + Bt = DDL
K + I + G + ( Ex – Im) = DDL + Am + Tp + Tbz + Nz – Bt + Tb
T = Tp + Tbz + Tb
T – Bt = Tn
Os = Ol + Am + Nz
K + I + G + ( Ex – Im) = K + Os + Tn
I + G + ( Ex – Im) = Os + Tn
( Ex – Im) = ( Os - I) + ( Tn - G)
8.5. Ceny jako narzędzie agregacji dochodu narodowego.
Dochód narodowy jest największym agregatem obejmującym wszystkie dobra finalne i usługi wytworzone w każdej gospodarce narodowej w ciągu roku. Może być wyrażony jedynie w jednostkach wartościowych.
Ceny bieżące bierze się pod uwagę, gdy analizuje się podział Y, a ceny stałe, kiedy analizuje się wzrost Y w czasie. Stosunek Y w ujęciu nominalnym do ( ceny bieżące ) do Y w ujęciu realnym ( ceny stałe ) pomnożony przez 100 tworzy wskaźnik nazywany deflatorem.
8.6. Zalety i wady kategorii Y.
Y ma również wady. Przy jego analizie nie wartościuje się produkcji broni w porównaniu z produkcją żywności; zanieczyszczenia, straty w ekologii, co przekłada się na choroby i mniejszą efektywność; nie bierze się pod uwagę czasu pracy i podziału dochodu ( mniejszość bogatych i większość biednych).
9. Podstawowe zależności agregatowe w ekonomii keynesowskiej.
„ Co jeden wyda to drugi zarobi”. Dochody przedsiębiorstw zależą od ich wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych.
9.1. Inwestycje a oszczędności.
Oszczędności są bierną strona akumulacji środków pieniężnych niezbędnych do finansowania inwestycji, zaś wydatki inwestycyjne są przejawem czynnego wykorzystania nagromadzonych oszczędności.
Os są stałym procesem. Istnieje stała skłonności do oszczędzania. I charakteryzują się dużą zmiennością.
I < Os – mechanizm depresyjny
I > Os – spirala ekspansji
Rozbieżności ex ante wynikają z niezgodności zamierzeń różnych pomiotów. Os ex post = I ex post.
Inwestycje przez zmiany poziomu Y uruchamiają procesy dostosowawcze po stronie Os.
Wg Keynesa, aby wyjść z kryzysu należy uruchomić motor inwestycyjny przez zwiększone wydatki państwowe, które powiększą ogólną siłę nabywczą ludności. Państwo musi uzupełnić lukę między rozbudowanymi zdolnościami produkcyjnymi a niedostatecznym popytem globalnym, nawet za cenę powiększenia deficytu budżetowego. Uruchomiony zostanie wówczas mnożnik inwestycyjny, który przyczyni się do wzrostu Y i wzrostu zatrudnienia przy stałych, bądź powoli rosnących cenach rynkowych.
9.2. Funkcja konsumpcji.
Funkcja konsumpcji wyraża ilościową zależność między wzrostem K a wzrostem DDL – Yd.
K = a + c Yd
c = DK / DYd – zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji.
Os = -a + ( 1 – c ) Yd

W teorii Keynesa czynnikiem napędzającym wzrost Y jest wzrost Pg.
9.3. Mnożnik inwestycyjny i jego wpływ na przyrost Y.
W teorii Keynesa wzrost I jest powiązany ze wzrostem Y za pomocą mnożnika inwestycyjnego – mi.
DY = DI * 1/1 – c
mi = 1/1 – c
DI * mi = DY
im mniejsze są dodatkowe wydatki na konsumpcję w stosunku do przyrostu Y, tym mniejszy będzie mnożnik i odwrotnie, im większa część zarobionych dochodów będzie przeznaczona na K tym wyższy będzie mnożnik.
mi = DY/DY – DK = 1/1 – (DK/DY) = 1/(DOs/DY)
Wielkość mnożnika jest rosnącą funkcją krańcowej skłonności do K i malejącą funkcją krańcowej skłonności do Os.
„Paradoks zapobiegliwości” – Os stają się zbiorowym grzechem.
Ujemny wpływ oszczędności na poziom Y dotyczy tylko krótkiego okresu przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
9.4. Keynesowaska funkcja inwestycji.
W teorii Keynesa funkcja I jest zbudowana na porównaniu rynkowej stopy procentowej z przewidywaną krańcową efektywnością kapitału lub inwestycji. Krańcowa efektywność kapitału może być mierzona stosunkiem przewidywanego przyrostu zysku do przyrostu wartości kapitału.


10. Budżet i polityka fiskalna państwa.
Polityka fiskalna obejmuje wszystkie posunięcia rządu w sferze wpływów i wydatków budżetowych w celu uzyskanie kontroli i oddziaływania na podział dochodów oraz na ogólny poziom aktywności gospodarczej w kraju.
10.1. Rosnąca rola budżetu w rozwiniętych gospodarkach rynkowych.
Budżetem nazywamy zestawienie wszystkich dochodów i wydatków niezależnie od szczebla struktury polityczno – administracyjnej państwa.
Budżet państwa jest ściśle powiązany z bankiem centralnym i jego polityką pieniężną.
10.2. Deficyt i nadwyżka budżetowa.
Stan finansów publicznych jest określany głównie przez trzy wielkości strategiczne:
· stopę podatkową: h = T/Y
· wielkość wydatków budżetu państwa G
· poziom PKB.
10.3. Podatki bezpośrednie i pośrednie.
Podatek bezpośredni od dochodów przedsiębiorstw ma charakter liniowy. Podatek bezpośredni od dochodów indywidualnych jest zbudowany na zasadzie progresji podatkowej. Istnieje także powszechny podatek od wartości dodanej zwany VAT.
10.4. Zależność między stopą opodatkowania dochodów a wpływami do budżetu.
Oddziaływanie stopy opodatkowania zależy od:
· poziomu stopy podatkowej w punkcie wyjściowym
· siły reakcji przedsiębiorców na inwestycje
· siły reakcji ludności na ich skłonność do oszczędzania i konsumowania
· stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej.
10.5. Sposoby finansowania deficytu budżetowego.
Zaciąganie kredytu w bankach (powoduje to jednak uszczuplenie możliwości kredytowych dla sektora prywatnego i może podnieść stopę oprocentowania kredytu – efekt wypierania).
Zwiększanie długu publicznego (obligacje).
Restrykcyjna polityka budżetowa jest szkodliwa, gdy gospodarka jest systemem napędzanym przez popyt i istnieją niewykorzystane zdolności produkcyjne.
10.6. Wpływ podatków i wydatków budżetu państwa na poziom wytwarzanego dochodu narodowego.
Rz = G + Bt
K = a + c Yd - c Tn
Wydatki budżetowe G zwiększają globalny popyt i wpływają na wzrost dochodu narodowego, zaś podatki netto obniżają poziom wydatków na konsumpcję indywidualną. Zmniejszenie wydatków na konsumpcję z tytułu Tn nie likwiduje w całości dodatniego efektu wzrostu globalnego popytu z tytułu wydatków rządowych G.
10.7. Mnożnik zrównoważonego budżetu państwa.

10.8. Możliwość finansowania deficytu budżetowego oszczędnościami.
Os – I = G - Tn

11. Ekonomia kevnesowska a neoklasyczna.
11.1. Ogólny model zagregowanego popytu AD i zagregowanej podaży AS.

11.2. Neoklasyczna teoria równowagi.

11.3. Krytyka neoklasycznej teorii równowagi przez Keynesa.


11.4. Porównawcza analiza makroekonomii keynesowskiej i neoklasycznej.
Ekonomia keynesowska
1. O rozmiarach produkcji decyduje popyt globalny, tzn. wydatki na K, I, G, Ex netto.
2. niedostateczny popyt efektywny jest przyczyną niepełnego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych.
3. Przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych krzywa agregatowej podaży jest pozioma.
4. Gospodarka funkcjonuje w warunkach konkurencji niedoskonałej.
5.Ceny i płace nominalne są sztywne.
6. Bank centralny aktywnie wykorzystuje podaż pieniądza w celu oddziaływania na składniki popytu globalnego i stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych.
7. Oszczędności dostosowują się do inwestycji za pośrednictwem zmian wytwarzanego dochodu narodowego przy stałej skłonności do oszczędzania.
8. W warunkach niewykorzystanych rezerw produkcyjnych rosnący deficyt budżetowy jest uzasadniony tak długo, jak długo wynikające stąd efekty podażowe są znacznie większe od ewentualnych efektów inflacyjnych.
9. Bezrobocie ma charakter przymusowy i jest spowodowane niedostatecznym efektywnym popytem i tym samym niepełnym wykorzystaniem zdolności produkcyjnych.
10. Rynek jest zawodny w rozwiązywaniu podstawowych problemów społeczno - gospodarczych. Wynika stąd konieczność aktywnej roli państwa korygującego niedoskonałości samoregulującego mechanizmu rynkowego. Ekonomia neoklasyczna
1. Rosnąca podaż sama dla siebie stworzy odpowiedni popyt, bowiem zarobione przez czynniki produkcji dochody są w całości wydane.
2. Popyt jest zawsze wystarczający do wchłonięcia produkcji (podaży) wytworzonej w granicach pełnego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych.
3. Przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych krzywa agregatowej podaży jest pionowa.
4. Gospodarka funkcjonuje przy założeniu konkurencji doskonałej.
5. Ceny i płace nominalne są doskonale elastyczne.
6. Bank centralny za pomocą polityki pieniężnej może zmieniać jedynie wartości nominalne, a nie jest w stanie zmieniać wartości realnych, dlatego realny dochód narodowy będzie wytwarzany przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
7. Inwestycje dostosowują się natychmiastowo do nagromadzonych oszczędności za pomocą elastycznie zmieniającej się stopy procentowej.
8. W warunkach pełnego wykorzystanie zdolności produkcyjnych budżet państw powinien być zrównoważony, gdyż deficyt będzie prowadził jedynie do inflacyjnego wzrostu cen bez wzrostu podaży produkcji.
9. Bezrobocie ma charakter dobrowolny i naturalny na skutek braku możliwości idealnego dopasowania podaży do popytu na pracę. Bezrobocie przymusowe jest spowodowane wpływem związków zawodowych i państwa na poziom płac realnych.
10. Samoregulujący mechanizm rynkowy najlepiej rozwiązuje wszystkie problemy społeczno – gospodarcze, gdyż zapewnia najwyższą efektywność ekonomiczną. Dlatego ingerencje państw jest zbędna, a nawet szkodliwa, ponieważ powoduje biurokratyzację życia gospodarczego i wprowadza uznaniowe decyzje sprzeczne z rozwiązaniami optymalnymi.


12. Pieniądz, rynek pieniężny, bankowość.
12.1 Podstawowe funkcje pieniądza.
Pieniądz definiuje się najogólniej jako wszelkiego rodzaju środki wymiany i środki płatnicze, których zdolność do zapłaty jest nieograniczona zarówno wtedy, kiedy kupujemy jakiś towar lub usługę, jak i wtedy, kiedy regulujemy jakieś zobowiązanie finansowe względem kredytodawcy, banku, budżetu centralnego, budżetu lokalnego itp.
Funkcje pieniądza:
- miernik wartości
- środek wymiany
- środek płatniczy
- tezauryzacja
- pieniądz światowy
12.2. Rodzaje pieniądza i struktura jego zasobów.
M1 = gotówka, depozyty na rachunkach czekowych płatne na każde żądanie, czeki podróżne.
M2 = M1 + rachunki oszczędnościowe, małe rachunki terminowe.
M3 = M1 + M2 + duże salda rachunków terminowych.
L = papiery wartościowe i obligacje bankowe, skarbowe oraz akcje.
Procent to wynagrodzenie za rezygnację z płynności.
Pieniądz w wąskim znaczeniu to aktywa M1, a w szerokim to wszelkiego rodzaju wkłady terminowe itp.
12.3. Podstawowe składniki bilansu w bankach komercyjnych oraz w banku centralnym.
· Aktywa – wszelkiego rodzaju należności, posiadane papiery wartościowe oraz inny majątek będący własnością banku.
· Pasywa – wszelkiego rodzaju zobowiązania w stosunku do innych podmiotów gospodarczych i instytucji, które zdeponowały swoje walory.
Różnica między wartością aktywów i pasywów nazywa się wartością czystą.
12.4. Zasady obrotu bezgotówkowego.
12.5. Czynniki wyznaczające wielkość podaży pieniądza.
Inflacja – nadmiar pieniądza w obiegu.
Deflacja – niedostatek pieniądza w obiegu, drenaż rynku pieniężnego.
Ilościowa teoria pieniądza – charakter tautologiczny:
M x V = P x Y
M – ilość pieniądza w obiegu
V – szybkość obiegu pieniądza
P – przeciętny poziom cen dóbr i usług wchodzących w skład PNB
Y – realna wielkość PNB w cenach stałych.
Wersja zasobowa:
Md = k x P x Y
k – współczynnik określający część dochodów utrzymywaną w formie pieniężnej
Md – popyt na pieniądz ze strony podmiotów gospodarczych
Równowaga jest zachowana, gdy M = Md. k = 1/V
Obie teorie kładą nacisk na związek M i P w celu podkreślenia, że zmiany zasobu pieniądza wpływają przede wszystkim na ceny.
Bank centralny regulujący podaż pieniądza stosuje regułę:
DM/M = DP/P + DY/Y - DV/V DV/V = 0
Przy planowaniu przyrostu podaży pieniądza przyjmuje się z reguły optymistyczną wersję oczekiwań inflacyjnych.
Nadmiernie restrykcyjna polityka podaży pieniądza może być nie pożądana, ponieważ prowadzi do hamowania wzrostu produkcji, nasilania się bezrobocia itp.
12.6. Rezerwa obowiązkowa i mnożnik depozytowy.
Tworzenie rezerw obowiązkowych ogranicza płynność banków i ich nadmierną zdolność do kreacji pieniądza kredytowego.
Nd1 x (1/u) = Sk
Nd1 – pierwsza nadwyżka depozytu w banku A
u = Rg/Db – stopa rezerwy obowiązkowej ( udział rezerwy obowiązkowej w ogólnej sumie depozytów bankowych)
Sk – suma możliwych kredytów
Odwrotność stopy rezerwy obowiązkowej jest nazywana mnożnikiem depozytowym. W zależności od wysokości stopy rezerwy obowiązkowej mnożnik depozytowy określa wysokość możliwej kreacji nowego pieniądza przez banki komercyjne na cele kredytowe.
12.7. Mnożnik kreacji pieniądza i baza monetarna.
M1 = Bm x mk
Bm – baza monetarna
mk - mnożnik kreacji pieniądza
mk = (Gl/Db + 1)/(Gl/Db + Rg/Db)
12.8. Współzależność między popytem na pieniądz i podażą pieniądza a stopą procentową.
Globalny stosunek popytu na pieniądz do jego podaży określa siłę nabywczą pieniądza i wpływa na wysokość „r”, wywierające wpływa na decyzje inwestycyjne przedsiębiorców i tym samym na ogólną aktywność gospodarczą kraju.
Motywy popytu na pieniądz:
- transakcyjny
- ostrożności ( przezorności)
- spekulacyjny.
Wpływ podaży i popytu pieniądza na r:


12.9. Mechanizm kształtowania się kursu obligacji.
12.10. Środki regulacji dopływu i odpływu pieniądza w obiegu.
Bank centralny reguluje dopływ i odpływ pieniądza za pośrednictwem:
· zmiany wysokości stopy rezerw obowiązkowych
· zmiany stopy dyskontowej
· polityki otwartego rynku.
12.11. Możliwości oddziaływania banku centralnego na przebieg koniunktury gospodarczej kraju.
1. w okresach dekoniunktury lub recesji gospodarczej bank centralny może:
· obniżać wskaźnik rezerw obowiązkowych
· zwiększać kwotę udzielanych kredytów refinansowych przy odpowiednio obniżonej stopie dyskontowej
· zakupywać papiery wartościowe na otwartym rynku kapitałowym
2. w okresach wzrostu napięć inflacyjnych i groźby załamania gospodarczego bank centralny może:
· podwyższać wskaźnik rezerw obowiązkowych
· ograniczać pulę środków na kredyty refinansowane i podnosić stopę dyskontową
· sprzedawać obligacje rządowe znajdujące się w posiadaniu banku centralnego
12.12. Różne interpretacje zjawisk gospodarczych.
13. Wahania koniunkturalne w gospodarce rynkowej.
13.1. Pojęcie fazy i cyklu koniunkturalnego.
13.2. Realistyczny opis faz cyklu koniunkturalnego.
13.3. Przyczyny osłabienia ostrości wahań cyklicznych po II wojnie światowej.
14. Inflacja i bezrobocie.
14.1. Dlaczego zmienia się stopień sprawności gospodarki rynkowej?
14.2. Teoretyczne podstawy różnych form bezrobocia.
Granicą w zrostu zatrudnienia w przedsiębiorstwie jest zrównanie się płacy realnej z krańcową produkcyjnością pracy.
Krzywe popytu na pracę mają nachylenie ujemne, natomiast krzywe podaży na pracę mają nachylenie dodatnie. W modelu wyróżnia się popyt zgłoszony i zrealizowany oraz podaż zgłoszoną i zrealizowaną.
Bezrobocie naturalne obejmuje:
· bezrobocie frykcyjne
· bezrobocie strukturalne.
Bezrobocie dobrowolne jest spowodowane tym, że pewna część pracowników poszukujących zatrudnienia nie akceptuje poziomu płacy realnej.
Bezrobocie przymusowe jest spowodowane działalnością związków zawodowych i gwarancją płacy minimalnej.
Keynesowska teoria bezrobocie przymusowe traktuje jako koniunkturalne, ponieważ jest wywołane nie wystarczającym popytem i niskim stopniem wykorzystania zdolności produkcyjnych.
14.3. Społeczne skutki bezrobocia.
14.4. Pojęcie, przyczyny i rodzaje inflacji.
Inflację definiuje się jako stały wzrost przeciętnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi nabywane przez ludność.
Rodzaje inflacji:
· ciągniona przez popyt
· pchana przez koszty
Rodzaje inflacji w zależności od tempa wzrostu cen w skali miesiąca:
· pełzająca - <1% miesięcznie
· galopująca – od 1% do 15% miesięcznie
· megainflacja – od 15% do 50%
· hiperinflacja - >50%
14.5. Monetarystyczna teoria inflacji.
DM/M = DP/P
14.6. Krzywa Phillipsa.
Zjawisko wymienności – polega na tym, że krzywa zależności inflacji i bezrobocia ma charakter ujemny. Inflację można ograniczyć tylko kosztem powiększenia bezrobocia i odwrotnie.
14.7. Krzywa Phillipsa w długim okresie.
Wg Friedmana bezrobocie jest zjawiskiem naturalnym i nie daje się zlikwidować za pomocą polityki państwa, natomiast inflacja jest zjawiskiem czysto pieniężnym i jej wysokość zależy wyłącznie od wzrostu podaży pieniądza w obiegu. Tak więc w długim okresie między tymi wielkościami nie występuje żaden związek. Ekspansywna polityka fiskalna państwa prowadzi do wzrostu inflacji i spadku bezrobocia, natomiast restrykcyjna polityka fiskalna działa odwrotnie.
14.8. Hipoteza racjonalnych oczekiwań.
Teoria racjonalnych oczekiwań:
- wersja silna – nawiązuje do teorii neoklasycznej (polityka państwa jest nieskuteczna i zbędna)
- wersja słaba – nawiązuje do teorii neokeynesowskiej (polityka państwa może być skuteczna i uzasadniona pod warunkiem, że państwo posiada pełniejszą informację)
14.9. Sposoby hamowania inflacji.
Przyjmując hipotezę monetarystów walka z inflacją sprowadza się do umiejętności regulacji podaży pieniądza w wyrażeniu realnym. M/P = Y/V
Teorie neokeynesistowskie wskazują następujące metody walki z inflacją:
- redukcja deficytu budżetowego (ale tylko w krótkim okresie)
- regulacja dopływu pieniądz do obiegu przez bank centralny za pośrednictwem zmiany stopy rezerw obowiązkowych oraz stopy dyskontowej od kredytów refinansowanych, jak i za pomocą polityki otwartego rynku.
14.10. Spór o interpretację inflacji.
Podaż pieniądza nieuchronnie dostosowuje się do realnych przemian strukturalnych w gospodarce narodowej i wynikających stąd zmian cen czynników wytwórczych oraz samej produkcji niż monetarystyczna sugestia, że inflacja dostosowuje się automatyczne do podaży pieniądza i wystarczy tylko kontrolować jego podaż, aby nie dopuścić do spirali inflacyjnej.
15. Bilans płatniczy kraju wymiana między narodowa.
15.1. Struktura bilansu płatniczego kraju.
Bilans handlowy to zestawienie wpływów i wydatków dewizowych z tytułu eksport i importu dóbr i usług.
Bilans płatniczy jest zestawieniem wszystkich międzynarodowych transakcji ekonomicznych i finansowych w ciągu roku między danym krajem a resztą świata. Główne elementy bilansu to:
- bilans obrotów bieżących
- bilans obrotów kapitałowych
- saldo bilansu
- saldo błędów i opuszczeń
Rezerwy dewizowe to zasób walut obcych przechowywanych przez bank centralny i nagromadzonych w minionych latach w wyniku dodatniego salda bilansu płatniczego.
Operacje wyrównawcze są miarą transakcji, jakie musi przeprowadzić rząd w celu wyrównania sald wszystkich innych transakcji.
15.2. Korzyści z otwarcia gospodarki narodowej.
15.3. Koszty komparatywne.
15.4. Krótkookresowe skutki gospodarki otwartej.
Wskaźniki terms of trade są mierzone stosunkiem względnych zmian cen towarów eksportowanych do względnych zmian cen towarów importowanych.
15.5. Długofalowe skutki gospodarki otwartej.
Nadwyżka importu nad eksportem przy braku odpowiednich rezerw dewizowych może być finansowana jedynie kredytem zagranicznym.
15.6. Kursy walut i ich związki z bilansem płatniczym kraju.
Kurs walut jest ceną jednostki pieniężnej jednego kraju wyrażoną w jednostkach pieniężnych innego kraju.
· wymienialność wewnętrzna występuje wówczas, gdy bank centralny zobowiązuje się do skupu lub sprzedaży takiej ilości walut, jaka zostanie zgłoszona do sprzedaży czy zakupu na krajowym rynku walutowym po kursie ustalonym przez bank centralny (kurs względnie stały)
· wymienialność zewnętrzna występuje wówczas, gdy pieniądz krajowy jest używany do dokonywania płatności i transferów z jednego obszaru płatniczego do drugiego.
Dewaluacja – podwyższenie kursu wymiennego waluty zagranicznej wyrażonego w jednostkach waluty krajowej:
· korzystna dla eksporterów a dla importerów nie
· wzmacnia pozycję konkurencyjną eksporterów i czyni eksport bardziej opłacalnym
· podnosi przeciętną stopę inflacji w kraju
· przywraca zachwianą równowagę bilansu płatniczego kraju
· pogarsza sytuację finansową budżetu państw w krajach zadłużonych
· wpływa korzystnie na transfery prywatne
Powyższe korzyści wynikają tylko w krótkim czasie, w dłuższym okresie wzrastają koszty życia.
Rewaluacja jest to zjawisko odwrotne do dewaluacji.
Deprecjacja – spadek siły nabywczej pieniądza.
Aprecjacja – wzrost siły nabywczej pieniądza.
Realny kurs: Rk = (Wck/Wcz) x Nk
Realny kurs jest miarą relatywnej ceny dóbr i usług pochodzących z porównywalnych krajów.
15.7. Mechanizm przywracania równowagi zewnętrznej w dłuższym okresie.
15.8. Dopuszczalna granica zadłużenia kraju.
16. Problemy gospodarcze krajów słabo rozwiniętych.
16.1. Pojęcie wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego.
Wzrost gospodarczy kraju jest to stałe zwiększanie zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi.
Rozwój gospodarczy jest pojęciem szerszym. Obejmuje ono bowiem nie tylko składniki wpływające na wzrost dochodu narodowego, ale także jakościowe przemiany zachodzące w dłuższym okresie w rzeczowej, własnościowej i instytucjonalnej strukturze gospodarki narodowej.
16.2. Zróżnicowanie poziomów rozwoju gospodarczego współczesnego świata.
16.3. Cechy charakterystyczne krajów słabo rozwiniętych.
- mała ilość dóbr kapitałowych
- sektor tradycyjny
- niski przeciętny poziom wykształcenia
- wysoka śmiertelność
- duża gęstość zaludnienia
- wysoka stopa przyrostu naturalnego
- gospodarka naturalna, ziemia
- niski poziom rozwoju infrastruktury
16.4. Trudności przezwyciężenia niedorozwoju gospodarczego.
16.5. Napływ obcego kapitału najskuteczniejszym sposobem przezwyciężenia zacofania.
17. Modelowe ujęcie równowagi ogólnej na rynku towarowym i rynku pieniężnym.
17.1. Zależności między składnikami popytu globalnego a poziomem dochodu narodowego.
17.2. Mechanizm transmisyjny między polityką pieniężną i polityką fiskalną a zmianami dochodu narodowego.
Krzywa IS wyraża możliwe kombinacje między wysokością stopy procentowej a poziomem dochodu narodowego, przy czym każda kombinacja spełnia warunek równowagi globalnego popytu z wytwarzanym dochodem narodowym.
Krzywa LM wyraża możliwe kombinacje między wysokością stopy procentowej a poziomem dochodu narodowego, przy czym możliwa kombinacja spełnia warunek popytu na pieniądz z jego podażą.
17.3. Wpływ polityki pieniężnej na stopę procentową i poziom wytwarzanego dochodu narodowego.
Trzy wykresy w książce.
17.4. Wpływ polityki fiskalnej na stopę procentową i poziom wytwarzanego dochodu narodowego.
Mechanizm wypychania.
17.5. Wpływ zmiany przeciętnego poziomu cen oraz stopy opodatkowania na poziom realnego dochodu narodowego.
17.6. Bilans płatniczy w mechanizmie współzależności między stopą procentowa a poziomem wytwarzanego dochodu narodowego.
17.7. Różny stopień wrażliwości zmiany stopy procentowej oraz dochodu narodowego na politykę pieniężną i politykę fiskalną.
17.8. Model agregatowego popytu i agregatowej podaży w interpretacji nowej ekonomii keynesowskiej i nowej ekonomii klasycznej.