Egipt, Mezopotamia, Chiny, Indie, Izrael.

Starożytność - Egipt, Mezopotamia, Chiny, Indie, Izrael - ich osiągnięcia, ważne postacie, pojęcia

Wspólne cechy tych państw:
cywilizacje ukształtowały się ok. 3 tyś. p. n. e.

Położone są nad wielkimi rzekami (Izrael – Jordan, Indie – Ganges, Egipt – Nil, Chiny – Jangcy i Huanghe, Mezopotamia – Eufrat i Tygrys)
Ciepły łagodny klimat
Posiadały sieci irygacyjne
Powstawały państwa – miasta

Osiągnięcia cywilizacyjne:

Mezopotamii:

• podział roku na tygodnie, doby na 24 godziny,
• wynalazek zegara słonecznego
• potęgowanie
• pierwiastkowanie
• system dziesiętny i sześćdziesiętny
• obserwacja ciał niebieskich
• podział koła na 360o
• mierzenie kątów
• umiejętność obliczania powierzchni i objętości
• operowanie bardzo dużymi cyframi
• rozwój prawa
• budowa dużych miast otoczonych murami
• pismo klinowe na glinianych tabliczkach
• epos o Gilgameszu
• sieć irygacyjna
• wynalazek koła i koła garncarskiego


Egiptu:

• obliczanie wylewów Nilu
• ustalenie długości roku słonecznego na 365 dni i podziału go na 12 miesięcy
• obliczanie zaćmienia słońca
• zastosowanie ziół w medycynie
• balsamowanie ciał
• wynalazek zegara wodnego i piaskowego (klepsydra)
• budowa kanałów
• budowa piramid
• hieroglify
• Księga Umarłych
• napisy na ścianach piramid
• papirus
• rozwinęła się literatura


Indie:

• wprowadzenie cyfr zwanych dzisiaj arabskimi
• świątynie kute w skale
• budowa miast z cegieł
• pismo piktograficzne
• Księga Wedy
• wyroby z miedzi, cyny i złota


Chiny:

• poznanie właściwości igły magnetycznej
• wynalazek czcionki drukarskiej
• system irygacyjny
• Wielki Mur Chiński
• pałace cesarskie
• odlewnie metali
• wynalazek prochu strzelniczego
• początki jedwabnictwa
• wyrób papieru, szkła i porcelany
• pismo piktograficzne pędzelkiem na jedwabiu
• amalgamat (do zębów)


Pojęcia:

Gwiazda Syriusz – gwiazda, która symbolizowała początek wylewów Nilu
Kasta – ściśle zamknięta grupa społeczna, której odrębność, wynikająca z przepisów religijnych czy prawnych, jest zwykle usankcjonowana zwyczajowo.
Animizm – pogląd, według którego rośliny, zwierzęta, zjawiska przyrody i rzeczy posiadają duszę.
Reinkarnacja – wiara w wielokrotne odradzanie się człowieka po śmierci przez wstępowania juego duszy w inne ciało.
Laka – żywica z drzewa, po wyschnięciu bardzo twarda i trwała.
Monarchia despotyczna – forma rządów, w której władza panującego jest niczym nieograniczona.
Monarchia patriarchalna – forma rządów, w której król zarządza państwem jak swoją ojcowizną, a urzędy obsadza członkami swej rodziny.
Relief – rzeźba wykonana na płycie drewnianej, kamiennej lub metalowej.
Teokracja – ustrój, w którym najwyższą władzę sprawuje warstwa kapłanów.
System irygacyjny – system kanałów nawadniających, regulujących poziom wód.
Ariowie – plemiona indoeuropejskie, przybyłe na teren dolnego biegu rzeki Indus. Podbili Drawitów. Przynieśli podział na parny i na kasty.
Wedyzm – wiara w siły natury
Braminizm – wiara w reinkarnację. Najwyższym bogiem jest Brahma
Judaizm – religia Żydów. Opiera się na dwóch podstawowych założeniach:
1. na wierze w jednego Boga
2. Na przekonaniu o posłannictwie Żydów w racji przymierza, które Bóg zawarł z nimi, jako z narodem wybranym
Arka Przymierza –pozłacana skrzynia, w której znajdował się Dekalog. Złożona w świątyni w Jerozolimie
Zikkurat – wielopiętrowa świątynia w kształcie ściętej piramidy schodkowej.
Buddyzm – system filozoficzny, głoszący iż celem życia człowieka jest wyzwolenie z cierpienia i osiągnięcia stanu nirwany, tj. wygaśnięcia pragnień.
Indoeuropejczycy – ludy, które rozprzestrzeniły się w kierunku Europy (Grecy, Celtowie) i w Indiach


Postacie:

• Konfucjusz – chiński filozof, twórca systemu moralno – społecznego – konfucjonizmu. Głosił hasła powrotu do wczesnofeudalnego, poszanowania tradycji .
• Lao- cy – półlegendarny- myśliciel i filozof chiński Twórca taoizmu. Przestrzeganie go zapewnia człowiekowi wewnętrzny spokój i szczęście.
• Abraham – patriarcha, praojciec narodów Izraela i Arabów. Ojciec Izaaka i Izmaela. Na wezwanie Boga opuścił Ur i wraz ze swoją rodziną przywędrował do Kanaanu. Bóg zawarł z nim przymierze, którego znakiem było obrzezanie. Za dochowanie wierności Bóg obiecał mu potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie.
• Kanaan – w starożytności kraina na wschodzie wybrzeża M. Śródziemnego. W „Biblii” Ziemia Obiecana Izraelitom przez Boga.
• Dawid – drugi król Izraela, syn Jozuego, z plemienia Judy, ojciec Salomona. Wzór idealnego władcy.
• Salomon – król Izraela, syn Dawida. Rozwinął handel. Zreorganizował armię. Utrzymywał przyjazne stosunki z sąsiadami (z Egiptem, Tyrem) Zbudował świątynię Jahwe w Jerozolimie. Słynął z mądrości i sprawiedliwych wyroków. Zbudował świątynię Jerozolimską (cała była pokryta złotem, do disiaj pozostała Ściana płaczu).
• Mojżesz – prorok biblijny, wódz. Uważany za twórcę judaizmu. Zawarł przymierze z Bogiem na Górze Synaj. Objawił mu się Bóg w płonącym krzaku. Umarł na Górze Nebo ujrzawszy Ziemię Obiecaną.
• Hammurabi – król, władca Babilonii. Polecił spisać kodeks. Jego główne hasło to „oko za oko, ząb za ząb”. Zjednoczył plemiona i stworzył państwo babilońskie.


Egipt: urzędnicy

kontrola stanu sieci grobli i basenów
rejestrowanie dochodów państwa
odbieranie danin na rzecz panującego