Zapalenie płuc

Zapalenie płuc występuje zwykle w postaci ostrej i dzieli się na zapalenie płuc odoskrzelowe i krupowe.

Zapalenie płuc odoskrzelowe (bronchopneumonia) zaczyna się powoli i poprzedzane jest zwykle zapaleniem oskrzeli. Występuje u osób wyniszczonych, osłabionych, po operacjach itd. Może również występować w następstwie wdychania kurzu, różnych substancji trujących, jak np. chloru, fosgenu, iperytu, a także dymu papierosowego. W przeważającej części przypadków choroba rozwija się wskutek zakażenia bakteryjnego (np. pneumokokami, rzadziej paciorkowcami hemolizującymi, pałeczkami grypy, pałeczkami Friedlandera). Zapalenie płuc odoskrzelowe może rozwijać się również na tle długotrwałego przekrwienia płuc wskutek znacznego osłabienia układu krążenia, u chorych nieprzytomnych wskutek dostania się ciał obcych do dróg oddechowych (aspiracyjne zapalenie płuc).

W leczeniu duże znaczenie ma pielęgnowanie chorego, bowiem odoskrzelowe zapalenie płuc występuje przy ciężkich chorobach zakaźnych oraz innych chorobach zmuszających chorego do ciągłego przebywania w łóżku. Aby zapobiec zapaleniu płuc u osób długo leżących w łóżku, trzeba często zmieniać pozycję chorego, nacierać klatkę piersiową spirytusem (np. kamforowym lub salicylowym), dbać o wentylację płuc, zapewnić dostęp świeżego powietrza, starannie pielęgnować jamę ustną. Z leków stosuje się sulfonamidy, antybiotyki, środki nasercowe, wykrztuśne, a w ciężkich przypadkach - tlen. Dieta powinna być lekka i pełnowartościowa z uwzględnieniem dużej ilości soków owocowych i warzywnych (patrz: ENERGETYCZNA TEORIA CAŁOŚCI POKARMOWYCH w dziale MEDYCYNA I ŻYWIENIE).

Zapalenie płuc krupowe (pneumonia crouposa) występuje nagle przy pełnym zdrowiu i objawia się dreszczami i wysoką gorączką. Gorączka utrzymuje się na stałej wysokości, choroba kończy się przełomem zwykle w 7. dniu. Przyczyną jest zakażenie bakteryjne pneumokokami, paciorkowcami hemolizującymi, pałeczkami grypy, gronkowcami (patrz: BAKTERIE). Objawy to kłucie w klatce piersiowej, suchy urywany kaszel. W ciężkich stanach mogą wystąpić majaczenia, stany podniecenia lub przygnębienia. Szczególnie ciężko choroba przebiega u alkoholików. Plwocina jest rdzawa, na wargach i w kącikach ust pojawia się opryszczka. Krupowe zapalenie płuc często daje powikłania w postaci wysiękowego zapalenia opłucnej, zapalenia osierdzia, ostrego zapalenia kłębków nerkowych, zapalenia opon mózgowych. Stosuje się leczenie analogiczne jak w zapaleniu płuc odoskrzelowym. Silne bóle można uspokoić przez wstrzykiwanie przetworów z roślin grupy makowca z atropiną (leczenie tradycyjne). Duże znaczenie ma podawanie soli kuchennej w dawce 10-30 g na dobę, gdyż w krupowym zapaleniu płuc ulega obniżeniu szczególnie poziom chlorków we krwi. Rokowanie na ogół jest pomyślne.

Oprócz klasycznych, są jeszcze inne postaci zapalenia płuc wywołane przez:
wirusy (np. w przebiegu choroby papuziej, ornitozy),
pasożyty (u noworodków przez Pneumocystis Carinii),
riketsje (gorączka Q).

Cechą typową dla wszystkich nietypowych zapaleń płuc jest objęcie procesem chorobowym głównie tkanki śródmiąższowej, podczas gdy w zapaleniu płuc bakteryjnym choroba toczy się w pęcherzykach płucnych i drobnych oskrzelach. Leczenie nietypowych zapaleń płuc jest objawowe, podaje się antybiotyki, ewentualnie środki przeciwpasożytnicze (np. tradycyjną emetynę).